کتاب نگارش ششم دبستان - PDF

‫ششم دبستان‬  ‫وزارت آموزش و پرورش‬ ‫سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشى‬ ‫نام كتاب‪ :‬نگارش فارسی ششم دبستان ـ ‪604‬‬...

‫ششم دبستان‬  ‫وزارت آموزش و پرورش‬ ‫سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشى‬ ‫نام كتاب‪ :‬نگارش فارسی ششم دبستان ـ ‪604‬‬ ‫پدیدآورنده‪ :‬سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی‬ ‫مدیریت برنامه ریزی درسی و تألیف‪ :‬دفتر تألیف کتاب های درسی عمومی و متوسطه نظری‬ ‫شناسۀ افزوده برنامه ریزی و تألیف‪ :‬نعمت اهلل ایران زاده‪ ،‬فردوس حاجیان‪ ،‬علیرضا چنگیزی‪،‬حاتم زندي‪،‬‬ ‫مح ّمدرضا سرشار‪،‬اسداهلل شعباني‪ ،‬زهرا السادات موسوي‪ ،‬شهين نعمت زاده ‪ ،‬سلیم نیساری ‪ ،‬عبّاسعلي وفايي‬ ‫(اعضای شورای برنامه ریزی)‬ ‫حسین قاسم پور مقدم‪ ،‬فريدون اكبري شِ لدره‪ ،‬نازيال بهروان ‪ ،‬مهتاب ميرايي آشتياني‪ ،‬مرجان سجودی‪،‬‬ ‫راحله مح ّمدی‪ ،‬حسن ذوالفقاری و مح ّمدرضا سنگری (اعضای گروه تألیف)   ـ      سید اکبر میرجعفری ( ویراستار)‬ ‫مدیریت آماده‌سازی هنری‪ :‬ادارهی ّ‬ ‫كل نظارت بر نشر و توزیع موا ّد آموزشی‬ ‫شناسه افزوده آماده سازی‪ :‬احمدرضا امینی (مدیرامورفنی  وچاپ) ـ مجید ذاکری یونسی (مدیر هنری) ـ‬ ‫جواد صفری (ط ّراح گرافیک‪ ،‬ط ّراح جلد) ـ نوشین رستمی (صفحه آرا) ـ الهام ارکیا‪،‬میثم برزا‪ ،‬ثنا حسین پور‪،‬‬ ‫پارسا حسین پور‪ ،‬فاطمه حق نژاد‪ ،‬سیاوش ذوالفقاریان‪ ،‬فاطمه رادپور‪ ،‬صادق صندوقی‪ ،‬ایمان نکاحی‪،‬‬ ‫لیدا معتمد (تصویرگران) ـ کامران انصاری (ط ّراح خط رایانه‌ای) ـ زهرا ایمانی نصر ‪ ،‬آذر روستایی فیروز آباد‪،‬‬ ‫علیرضا ملکان‪ ،‬زینت بهشتی شیرازی‪ ،‬حمید ثابت کالچاهی (امور آماده سازی)‬ ‫نشانی سازمان‪ :‬تهران‪ :‬خیابان ایرانشهر شمالی ـ ساختمان شماره ی‪ 4‬آموزش و پرورش (شهید موسوی)‬ ‫تلفن‪9 :‬ـ‪ ، 88831161‬دورنگار‪ ،  88309266:‬کدپستی‪1584747359:‬‬ ‫ناشر‪ :‬شرکت افست‪ :‬تهران ـ کیلومتر‪ ٤‬جادّهی آبعلی‪ ،‬پالک ‪ ،8‬تلفن‪ ،77339093 :‬دورنگار‪،77339097 :‬‬ ‫صندوق پستی‪  4979 :‬ـ ‪11155‬‬ ‫چاپخانه‪ :‬شرکت افست «سهامی عام» (‪)www.Offset.ir‬‬ ‫سال انتشار و نوبت چاپ‪ :‬چاپ پنجم ‪1398‬‬ ‫برای دریافت فایل ‪ pdf‬کتاب های درسی به پایگاه کتاب های درسی به نشانی ‪ www.chap.sch.ir‬و‬ ‫برای خرید کتاب های درسی به سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی به نشانی ‪ www.irtextbook.ir‬یا‬ ‫‪ www.irtextbook.com‬مراجعه نمایید‪.‬‬ ‫مادی و معنوی این کتاب متعلّق به سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و‬ ‫کلیه ی حقوق ّ‬ ‫پرورش است و هرگونه استفاده از کتاب و اجزای آن به صورت چاپی و الکترونیکی و ارائه در پایگاه های‬ ‫مجازی‪ ،‬نمایش‪ ،‬اقتباس‪ ،‬تلخیص‪ ،‬تبدیل‪ ،‬ترجمه‪ ،‬عکسبرداری‪ ،‬نقاشی‪ ،‬تهیهی فیلم و تکثیر به هر شکل‬ ‫و نوع‪ ،‬بدون کسب مجوز از این سازمان ممنوع است و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند‪.‬‬ ‫‪ISBN 978 -964 - 05 - 2482 - 4‬‬ ‫شابک ‪9٧٨-964-05 - 2482-٤‬‬ ‫خرمی درسهایتان را خوب‬‫فرزندان عزیزم‪ ،‬امید است با نشاط و ّ‬ ‫بخوانید و در همان حال به وظایف اسالمی که انسانها را میسازد‪،‬‬ ‫عمل کنید و اخالق خود را نیکو کنید و اطاعت و خدمت پدران و‬ ‫مادرانتان را غنیمت بشمارید‪.‬‬  ‫فهرست‬ ‫‪57‬‬ ‫فصل چهارم‪ :‬نام‌آوران‬ ‫‪5‬‬ ‫پيشگفتار‬ ‫‪58‬‬ ‫درس نهم‪ :‬رنج‌هایی کشیده‌ام که مپرس‬ ‫‪9‬‬ ‫فصل ا ّول‪ :‬آفرينش‬ ‫‪63‬‬ ‫درس دهم‪ :‬ع ّطار و جالل ال ّدین مح ّمد‬ ‫‪10‬‬ ‫معرفت آفریدگار‬ ‫ِ‬ ‫درس ا ّول‪:‬‬ ‫‬ ‫‪68‬‬ ‫درس يازدهم‪ :‬شهدا خورشیدند‬ ‫‪15‬‬ ‫درس دوم‪ :‬پنجره های شناخت‬ ‫‪75‬‬ ‫فصل پنجم‪ :‬را ِه زندگی‬ ‫‪23‬‬ ‫فصل دوم‪ :‬دانایی و هوشیاری‬ ‫‪76‬‬ ‫درس دوازدهم ‪ :‬دوستی و مشاوره‬ ‫‪24‬‬ ‫درس سوم ‪ :‬هوشیاری‬ ‫‪80‬‬ ‫ِ‬ ‫(فرهنگ بومی ‪)2‬‬ ‫درس سیزدهم‪ :‬درس آزاد‬ ‫‪29‬‬ ‫درس چهارم‪ :‬داستان من و شما‬ ‫‪83‬‬ ‫درس چهاردهم‪ :‬را ِز زندگی‬ ‫‪33‬‬ ‫خان رستم‬ ‫درس پنجم‪ :‬هفت ِ‬ ‫‪89‬‬ ‫فصل ششم‪ :‬علم و عمل‬ ‫‪41‬‬ ‫ايران من‬ ‫ِ‬ ‫فصل سوم‪:‬‬ ‫‪90‬‬ ‫درس پانزدهم‪ :‬میوه‌ی هنر‬ ‫‪42‬‬ ‫درس ششم‪ :‬ای وطن‬ ‫‪95‬‬ ‫درس شانزدهم‪ :‬آداب مطالعه‬ ‫فرهنگ بومي ‪47 )1‬‬ ‫ِ‬ ‫درس هفتم‪ :‬درس آزاد (‬ ‫‪99‬‬ ‫درس هفدهم‪ :‬ستاره‌ی روشن‬ ‫درس هشتم‪ :‬دریا ُقلی ‪50‬‬ ‫‪4‬‬  ‫پیشگفتار‬ ‫طراحی و سازماندهی ساختار و محتوای‬ ‫پروردگار مهربان را سپاس می گوییم که توانستیم کار مطالعه‪ّ ،‬‬ ‫کتاب درسی و دیگر کارافزارهای آموزشی فارسی و نگارش پایه ی ششم را به فرجام برسانیم‪.‬‬ ‫امیدواریم آموزش این برنامه‪ ،‬سبب شکوفایی استعدادهای نوآموزان و آینده سازان ایران اسالمی و‬ ‫رشد و بهبود فرایند آموزش عمومی میهن عزیزمان گردد‪.‬‬ ‫زبان فارسی‪ ،‬برای ما جایگاه و اه ّمیت بسیار ارجمندی دارد؛ چون از سویی هویت فرهنگی ما را سامان‬ ‫می دهد و از دیگر سوی‪ ،‬درگا ِه رفتن به دنیای آموزش و یادگیری دیگر علوم و فضایل است‪.‬‬ ‫جالل فکر و فرهنگ ایران اسالمی در طول روزگاران است‪.‬جوهره ی‬ ‫ِ‬ ‫درس فارسی‪ ،‬پیام آور شکوه و‬ ‫آثار حکیمان و فرزانگان پهنه ی علم و ادب فارسی‪ ،‬از سرچشمه های زالل معارف باورشناختی دین اسالم‬ ‫و بن مایه های فرهنگی‪ ،‬بهره برگرفته است‪.‬‬ ‫درخشان آسمان فرهنگ و ادب‪ ،‬همچون فردوسی‪ ،‬سعدی‪ ،‬مولوی‪ ،‬حافظ و‬ ‫ستارگان َ‬ ‫ِ‬ ‫بزرگان و‬ ‫رگ وجودشان از آن‬ ‫مالصدرا و…  ‪ ،‬حکیمان الهی و انسان های فرهیخته و دین باوری بوده‌اند که رگ ِ‬ ‫آبشخورها‪ ،‬بارور و سیراب شده است و به همین سبب است که آثار این ادیبان و عالمان‪ ،‬روایتگر معارف‬ ‫قرآنی و ظرایف حکمی زبان فارسی است‪.‬زبان فارسی‪ ،‬روح ملّت و جانمایه ی وحدت آفرین ایرانیان‪ ،‬در‬ ‫سراسر عالم است‪.‬‬ ‫برای آنکه آموزش محتوای این کتاب‪ ،‬به فراخور شأن و جایگاه درس فارسی و همسو با اصول و‬ ‫توجه به نکات زیر‪ ،‬ضروری است‪:‬‬‫اهداف برنامه و انتظارات مؤلّفان‪ ،‬انجام گیرد‪ّ ،‬‬ ‫ ‪ 1‬رویکرد عام تدوین و سازماندهی محتوا و تألیف کتاب‪ ،‬شکوفایی فطرت با تکیه بر نگرش‬ ‫فرهنگی ــ تربیتی است‪.‬‬ ‫ ‪ 2‬رویکرد ّ‬ ‫خاص آموزشی بر مهارت آموزی یا آموزش مهارت های زبانی و فرازبانی استوار است‪،‬‬ ‫به همین روی‪ ،‬همزمان به مهارت های خوانداری و نوشتاری و نیز مهارت های فرازبانی ّ‬ ‫(تفکر‪ ،‬نقد و‬ ‫تحلیل) پرداخته ایم‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ ‪ 3‬برپایه ی برنامه ی درسی فارسی‪ ،‬جهت گیری زبان آموزی از ا ّول دبستان تا پایه ی ششم‪ ،‬حرکتی‬ ‫از زبان به سوی ادبیات است‪.‬به همین دلیل است که در فارسی ا ّول دبستان‪ ،‬همه چیز در خدمت‬ ‫آموزش و یادگیری نشانه های زبانی است‪ ،‬هرچه از پلکان زبان آموزی باالتر می آییم‪ ،‬به بار فرهنگی ـ‬ ‫ادبی آن افزوده می شود ‪.‬یعنی در پایه ی ا ّول‪ ،‬زبان خود موضوع و هدف آموزش بوده است ولی در‬ ‫پایه های باالتر مثل ششم‪ ،‬زبان‪ ،‬گذرگاهی است برای رفتن به دنیای معانی و مفاهیم علوم گوناگون‪.‬‬ ‫خطی زبان و به دیگر سخن‪ ،‬به پهنه ی مهارت های‬ ‫ ‪ 4‬کتاب نگارش به قلمرو نوشتاری و نمادهای ّ‬ ‫تولید مکتوب زبان مربوط می شود؛ کتاب فارسی با قلمرو شفاهی زبان و به بیان دیگر با قلمرو دریافتی‬ ‫یا ادراکی زبان‪ ،‬پیوند می یابد؛ یعنی در کتاب مهارت های خوانداری فارسی‪ ،‬زبان آموز‪ّ ،‬اطالعات و‬ ‫معارف را از طریق متن درس‌ها و آموزه ها دریافت می‌کند و این کار‪ ،‬سبب پرورش ذهن و زبان‪،‬‬ ‫گسترش دامنه ی واژگان و تقویت ّ‬ ‫تفکر و تحلیل دانش‌آموز می شود که در گفتار و بیان دیدگاه ها و‬ ‫حضور ف ّعال در کارهای گروهی و نقد و تحلیل شفاهی‪ ،‬قابل مشاهده و ارزشیابی است ؛ ا ّما در کتاب‬ ‫نگارش‪ ،‬آموخته ها در قالب نوشته نمایان می شوند‪.‬‬ ‫‪ 5‬کتاب نگارش‪ ،‬در اصل به قسمت های زیر بخش می شود‪:‬‬ ‫هدف سنجش‬ ‫ الف) ف ّعالیت های امالیی و دانش زبانی‪ :‬نخستین تمرین های نوشتاری هستند و با ِ‬ ‫طراحی شده اند‪.‬‬ ‫و ارزشیابی از آموخته های امالیی و نکات زبانی کتاب فارسی و بر پایه ی متن درس‪ّ ،‬‬ ‫پرسش هایی با تکیه بر درس فارسی آمده که ماهیت امالیی دارند‪ ،‬بنابراین ضروری است به بهانه ی‬ ‫پاسخ به پرسش ها‪ ،‬آموزه های امالیی نخست آموزش داده شوند‪.‬‬ ‫ ب) نگارش‪ :‬در این قسمت‪ ،‬نوشتن ا ّولیه و ساده‪ ،‬آموزش داده می شود و سی ِر نوشتن از کلمه تا‬ ‫کالم‪ ،‬تداوم می یابد‪.‬یعنی نخست‪ ،‬انتخاب و کاربرد کلمه‪ ،‬سپس گسترش واژه و ترکیب سازی‪ ،‬در‬ ‫توجه قرار می گیرد‪.‬الب ّته‬ ‫پی آن‪ ،‬عبارت نویسی‪ ،‬پس از آن‪ ،‬جمله نویسی و سرانجام‪ ،‬بند نویسی مورد ّ‬ ‫همه ی این کارها به طور پنهان و غیر مستقیم و در قالب پرسش های نگارشی سازماندهی شده است‪.‬‬ ‫ پ) کارگاه نویسندگی‪ :‬در حقیقت‪ ،‬اصلی ترین بخش کتاب نگارش با تکیه بر مهارت های‬ ‫نوشتاری‪ ،‬در همین قسمت آمده است‪.‬به بیان دیگر‪ ،‬دو قسمت نخست‪ ،‬مراحل تکرار‪ ،‬تمرین‪،‬‬ ‫دست ورزی‪ ،‬نرمش ذهن و زبان و قلم برای دستیابی به مهارت نوشتن و روی آوردن به یک کار‬ ‫ّ‬ ‫خلقانه و آفرینشی است‪.‬‬ ‫ ت) درک متن‪ :‬این بخش‪ ،‬سایه‌ای از فرایندهای درک و فهم کتاب فارسی است که در قالب ف ّعالیتی‬ ‫طراحی پرسش ها‪ ،‬سطوح‬ ‫ویژه‪ ،‬با متن هایی متفاوت سازماندهی و تدوین شده است‪.‬تالش کرده ایم در ّ‬ ‫‪6‬‬  ‫درک متن را پیش چشم داشته باشیم‪.‬از  این رو‪ ،‬تمرین درک متن‪ ،‬فرصت بسیار خوبی برای رشد‬ ‫مطالعه ی علمی و کتاب خوانی مؤثّر و تقویت توانایی فهم متن است‪.‬‬ ‫ ث) هنر و سرگرمی‪ :‬با دو هدف بازآموزی آموخته ها و تن ّوع آفرینی‪ ،‬نوشته شده است‪.‬قرار گرفتن‬ ‫این بخش در پایان فصل ها به معنای بازخوانی و مرور آموخته ها و به گونه ای جمع بندی آموزه های‬ ‫محتوایی فصل هاست‪.‬از سوی دیگر‪ ،‬ف ّعالیت های خوش نویسی هم فرصتی برای رشد جنبه های‬ ‫هوش زیبایی شناسی و هنری دانش آموزان فراهم می آورد‪.‬هدف اصلی این است که دانش آموزان‬ ‫خط فارسی‬‫خط نستعلیق ساده یا هنری‪ ،‬با زیبایی ها و ظرایف دیداری ّ‬ ‫هنگام تمرین و رونویسی ّ‬ ‫انس بگیرند‪.‬‬ ‫ ‪ 6‬برای بهبود آموزش زبان فارسی در طول سال تحصیلی‪ ،‬بهتر است در آغاز سال‪ ،‬جلساتی با‬ ‫اولیای دانش آموزان برگزار شود و نحوه ی کار با کتاب های فارسی به آنان توضیح داده شود‪.‬این‬ ‫کار‪ ،‬موجب آگاهی بیشترخانواده ها از رویکردها‪ ،‬روش ها و ساختار کتاب می شود و در نتیجه‪ ،‬تعامل‬ ‫بین مدرسه و خانواده را ارتقا می بخشد‪.‬‬ ‫ ‪ 7‬از آنجا که انجام هرعمل نیاز به راهنما و دستورالعمل دارد‪ ،‬انتظار می رود همکاران محترم‬ ‫در کلیه ی مراحل تدریس از مطالب کتاب راهنمای معلّم و کارافزارهای آموزشی به خوبی استفاده‬ ‫کنند‪.‬کارافزارهای آموزشی درس فارسی برای پشتیبانی از محتوای کتاب فارسی تهیه شده است‬ ‫و به کارگیری اجزای آن در حین تدریس موجب تسهیل‪ ،‬تحکیم و غنی سازی آموزش و یادگیری‬ ‫زبان فارسی می شود‪.‬‬ ‫ ‪ 8‬درس های «آزاد» (فرهنگ بومی) فرصتی مناسب برای معلّم و دانش آموزان است تا در محیط‬ ‫کالس و با آرامش‪ ،‬نوشتن را تمرین کنند‪.‬نوشتن درس آزاد به شما کمک می کند تا مفاهیم و‬ ‫مطالب ضروری متناسب با منطقه ی خود را با در نظر گرفتن فصول کتاب در کالس درس طرح‬ ‫کنید‪.‬این انعطاف پذیری کتاب به شما فرصت می دهد تا کمبودهای احتمالی را جبران کنید و در‬ ‫برنامه ریزی درسی و تألیف بخشی از محتوای کتاب‪ ،‬مشارکت داشته باشید‪.‬‬ ‫ ‪ 9‬در ارزشیابی از این کتاب ها به مهارت های چهارگانه ی زبانی‪ّ ،‬‬ ‫تفکر و قدرت تحلیل دانش آموزان‬ ‫توجه شود و در امتحانات رسمی پایان سال نیز مهارت های خوانداری و‬ ‫در طول سال تحصیلی ّ‬ ‫توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫نوشتاری (درک متن‪ ،‬امال‪ ،‬نگارش و انشا) به عنوان ف ّعالیت های عملی‪ ،‬مورد ّ‬ ‫ویژگی تلفیق آموخته ها و مفاهیم یادگیری ایجاب می کند تا در آموزش محتوای فارسی به‬ ‫‪10‬‬ ‫‬ ‫‪7‬‬ ‫توجه شود‪.‬به همین سبب‪ ،‬بسیاری از مفاهیم حوزه های دیگر‪ ،‬نظیر‬ ‫دیگر کتاب های درسی نیز ّ‬ ‫قصه و‬ ‫تفکر و ح ّتی ریاضی در کتاب فارسی با استفاده از شیوه های ّ‬ ‫اجتماعی‪ ،‬هنری‪ ،‬دینی‪ ،‬علمی‪ّ ،‬‬ ‫شعر ارائه شده است‪.‬‬ ‫رهنمودهای ارزنده ی شما همکاران ارجمند‪ ،‬همواره پشتوانه ی گام های ما و سبب استواری کارها‬ ‫خواهد بود‪.‬پس ما را به مهمانی خوانش های مبتنی بر تجربه‪ ،‬فرا بخوانید و ما را از یافته های عالمانه ی‬ ‫خویش‪ ،‬بهره مند سازید‪.‬‬ ‫بی‌عنایات خدا‪ ،‬هیچیم هیـچ‬ ‫این همه گفتیم لیک اندر بسیچ‬ ‫گر َملک باشد‪ ،‬سیاهستش ورق‬ ‫بی عنایات حق و خاصان حق‬ ‫با تو یـاد هیچ کس‪ ،‬نب َود روا‬ ‫فضل تو حاجت روا‬ ‫ِ‬ ‫ای خدا‪ ،‬ای‬ ‫م ّتصل گردان به دریاهای خویش‬ ‫قطره ی دانش که بخشیدی ز پیش‬ ‫ ‬ ‫دفتر تأليف كتاب‌هاي درسي عمومی و متوسطه نظری‬ ‫گروه زبان و ادبیات فارسي‬ ‫‪literature - dept.talif.sch.ir‬‬ ‫‪8‬‬  ‫س‬ ‫در‬ ‫ا ّول‬ ‫امال و دانش زبانی‬ ‫توجه به متن درس‪ ،‬کلمه های مرتبط با هر واژه را بنویسید‪.‬‬ ‫‪ 1‬با ّ‬ ‫ب هار‬ ‫آ فر یدگار‬ ‫توجه به متن درس‪ ،‬جاهای خالی را با واژه های مناسب کامل کنید‪.‬‬ ‫‪ 2‬با ّ‬ ‫ا ن د ی ش ه کردن رد کار …………‪ …………....‬و ………‪ ………......‬مو ج ب‬ ‫ رو ش ن ا ی ی دل می گردد‪.‬‬ ‫ف ………‪ ………......‬زو یدن گر ف ت‬ ‫ ‪.‬‬ ‫ باد ب هاری ا ز طر ‬ ‫هر بر گی ا ز رد خ ت ان شن نا ه ای ا ز ………‪ ………......‬کردگار اس ت‬ ‫ ‪.‬‬ ‫‪10‬‬  ‫‪ 3‬نوع جمله های زیر را مشخّ ص کنید‪.‬‬ ‫نوع جمله‬ ‫نشانهی نگارشی‬ ‫جمله‬ ‫ را ن گاه ک ن‬ ‫ز یر رد خ ت‬ ‫ برای سر ب ل ن دی م ی هن ع ز ی ز مان چ ه کارها ی ی‬ ‫ با ید ا ن ج ام ده ی م‬ ‫ی س ‬ ‫امرو بز ته ر ن دو تم ج ان مرا ن ج ت‬ ‫ا داد‬ ‫خ دا یا ت و معر که ای‬ ‫‪11‬‬  ‫نگارش‬ ‫‪ 1‬با کلمات زیر‪ ،‬متنی مناسب در چند سطر بنویسید‪.‬‬ ‫ب هار‪ ،‬سوسن‪ ،‬ن ر گس ‪ ،‬الله ز ار ‪ ،‬ب ی د‪ ،‬ب ل ب ل‬ ‫‪ 2‬داستان زیر را تا یک بند‪ ،‬ادامه دهید‪.‬‬ ‫ز ا خ هی د ی گری ا ز رد خ ت ت ‬ ‫و ‪ ،‬آ هی شک ی د و‬ ‫ و بر ز م ی ن ا ف ت اد‪.‬رد خ ت‬ ‫ ت ت‬ ‫و ش کس ت‬ ‫ت‬ ‫امرو ش‬ ‫ ب ی د رد آ ن سوی با غ ‪ ،‬که کودکان‪ ،‬کاری ب ه ش‬ ‫کار ن دا ش ت ن د‪ ،‬خ یره ش د ‪.‬‬ ‫ب ه رد خ ت‬ ‫‪12‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫توجه داشته باشیم‪:‬‬ ‫هنگام نوشتن به نکات زیر‪ّ ،‬‬ ‫از کاربرد کلمه های گفتاری و شکسته خودداری کنیم‪.‬‬ ‫از تکرار کلمه ها بپرهیزیم‪.‬‬ ‫ساده و خوانا بنویسیم‪.‬‬ ‫‪ 1‬بهـار و زیبایی های آن را با کالمی زیبا توصیف کنید‪.‬در متن خود از یک یا دو بیت شـعر که‬ ‫در مورد فصل بهار سروده شده است‪ ،‬استفاده کنید‪.‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫‪13‬‬ ‫معرفی کنید‪.‬‬ ‫‪ 2‬با نثر ساده و روان‪ ،‬زیبایی های ّ‬ ‫محل زندگی خود را در یک بند ّ‬ ‫‪ 3‬ضرب المثل «  شکر نعمت‪ ،‬نعمتت افزون کند» را در یک بند توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪14‬‬  ‫س‬ ‫در‬ ‫دوم‬ ‫امال و واژه آموزی‬ ‫از بین واژه های زیر آنهایی را که با هم ارتباط دارند‪ ،‬در یک گروه قرار دهید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ ف کر معل ت‬ ‫وما ا ف کار ‬ ‫ ع ی‬ ‫ت عل ی‬ ‫ م ت ف ّ کر معلّمان ت ل ت‬ ‫ما ‬ ‫م ت ف ّ کران ‬ ‫‪........................................................................................................................................................‬‬ ‫الف‬ ‫‪........................................................................................................................................................‬‬ ‫ب‬ ‫‪15‬‬ ‫مانند نمونه‪ ،‬واژه ها را کنار هم قرار دهید و هر تعداد که می توانید‪ ،‬واژه ی جدید بسـازید و در‬ ‫‪2‬‬ ‫جدول بنویسید‪.‬‬ ‫ن ی ک‬ ‫ن ی کو‬ ‫ا ق‬ ‫خال ‬ ‫آ فر ی ن ش ‬ ‫ پس ن د یده‬ ‫ز ی ب ا ی یهای‬ ‫خ ال ق ‬ ‫ر ف ت ار‬ ‫دا ش ن ا خ ت‬ ‫ ‬ ‫آ ب‬ ‫ا خال ق ن ی کو ـ ا خال ق پس ن د یده‬ ‫الف) در جمله های زیر نهاد و فعل را مشخّ ص کنید‪‌.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫فعل‬ ‫نهاد‬ ‫جمله‬ ‫بی‬ ‫خو و د ق ی ق می ن ی م‪.‬‬ ‫ما پد یده ها را ب‬ ‫ا نسان با ید خ ال ق خود را ب ش ن اسد‪.‬‬ ‫‪...........................................................................‬‬ ‫ب) جدول را کامل کنید‪.‬‬ ‫هم خانواده‬ ‫حروف مشترک‬ ‫واژگان‬ ‫م‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫حا ف ظ ‪ ،‬ح ف ظو ‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫م ق صد‪ ،‬م ق صود‬ ‫ ‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫‪.....................................‬‬ ‫ت حص ی ل‪ ،‬حاصل‬ ‫‪16‬‬  ‫نگارش‬ ‫متن زیر را با یکی از کلمات « از‪ ،‬به‪ ،‬در‪ ،‬با » کامل کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫خو آ وا ز ………………… آ سمان ب ه پ روا ز رد آ مد ………………… ا بر سالم کرد‬ ‫ چ ل چ له ی ش‬ ‫ و ………………… او ل ب نخ د ز د ………………… باد هم ن وا‬ ‫………………… ک ن ار خور ش ی د گ ذ ش ت‬ ‫گو فرا داد و چ هره ی ز ی ب ای خود را ………………… آ ن‬ ‫ ش‬ ‫ش د ………………… ز م ز مه ی آ ب‬ ‫ی‬ ‫ چ ل‬ ‫ که چ نگو ه ………………… ا ن همه ز ی ب ا ی ی ل ّ ذ ت‬ ‫ ب برد‪.‬‬ ‫م ش اهده کرد‪.‬چ له می دا نس ت‬ ‫توجه شـما را جلب کرده اسـت‪ ،‬تحقیق کنید و گزارشـی‬ ‫در مورد یکی از آفریده های خدا که ّ‬ ‫‪2‬‬ ‫٭‬ ‫در دو بند ارائه دهید‪.‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫٭ در کتاب فارسی پایه ی پنجم‪ ،‬با معیارهای گزارش نویسی آشنا شده اید‪.‬‬ ‫‪17‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫در به کارگیری واژه ها‪ ،‬هنگام نوشتن‪ ،‬باید د ّقت کنیم‪.‬به نمونه های زیر ّ‬ ‫توجه کنید‪.‬‬ ‫پگاه او را دیدم‪.‬‬ ‫بامداد او را دیدم‪.‬‬ ‫ ‬ ‫صبح او را دیدم‪.‬‬ ‫به جای واژگان مشخّ ص شده‪ ،‬واژه های دیگری قرار دهید و جمله ها را بازنویسی کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ را ا ز ب ی ن ب برد‪.‬‬ ‫م‬ ‫هی ‬ ‫ چ چ ی ز نمی ت وا ن د ا ث ر ح ب ّ ت‬ ‫‪.................................................................................................................................‬‬ ‫ ب پرس ی م و ا ز هی چ چ ی ز نهراس ی م‪.‬‬ ‫‪.................................................................................................................................‬‬ ‫ ش ‬ ‫ خود را رد ر ف ت ار و عمل خو ی ش نما یان می ک ن د‪.‬‬ ‫هر کسی خ ص ی ت‬ ‫‪.................................................................................................................................‬‬ ‫اکنون درباره ی موضوعی که بیشتر به آن می اندیشید‪ ،‬یک بند بنویسید و از واژه های‬ ‫‪2‬‬ ‫هممعنی استفاده کنید‪.‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫‪18‬‬  ‫ضرب المثل « از تو حرکت‪ ،‬از خدا برکت» را در یک بند توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫درک متن‬ ‫الف) این جمله ها را با د ّقت بخوانید و به ترتیب درست‪ ،‬شماره گذاری کنید‪.‬‬ ‫مرد نگاهی به نانوا انداخت و گفت‪ « :‬نان نیست‪ ،‬جان است برادر!»‬ ‫مرد گرسنه با دست نانی را نوازش کرد و گفت‪ « :‬ای مرد‪ ،‬چقدر می گیری که مرا از این نان ها‬ ‫‬ ‫سیر کنی؟»‬ ‫روزی روزگاری مردی خسته و مانده‪ ،‬تشنه و گرسنه به شهری رسید‪.‬‬ ‫این شد که گفت‪ّ :‬‬ ‫«سکه ای بده و هر چه که می خواهی از این نان ها بخور!»‬ ‫«چه می خواهی مرد؟ اینها که می بینی نان است‪ ،‬نه چیز دیگر!»‬ ‫نانوا لبخندی زد و گفت‪ّ « :‬‬ ‫سکه ای بده و نان بخر و بخور‪.‬نوش جانت!»‬ ‫‪19‬‬  ‫او با دیدن نان های تازه آب دهانش سرازیر شد‪.‬‬ ‫طوری حرف می زنی که گویی سال هاست نان ندیده ای‪.‬‬ ‫ نانوا به او خیره شد و با خودش گفت‪« :‬این مرد هر چه پرخور و گرسنه باشد‪ ،‬بیشتر از چند‬ ‫‬ ‫نان نمی تواند بخورد»‪.‬‬ ‫روزهاست که نان ندیده ام؛ ولی نان های تو از آن نان هاست که خوردن دارد‪.‬‬ ‫از آنجا که خیلی گرسنه بود‪ ،‬جلوی د ّکان نانوایی ایستاد‪.‬‬ ‫مرد با خوشحالی ّ‬ ‫سکه ای به نانوا داد و شروع به خوردن کرد‪.‬‬ ‫نانوا که مرد گرسنه را دید‪ ،‬پرسید‪:‬‬ ‫ب) پس از مرتّب کردن جمله ها‪ ،‬دو سؤال طرح کنید و پاسخ آنها را بنویسید (سعی کنید‬ ‫توجه به مفهوم کلّی متن باشد)‪.‬‬ ‫سؤال ها با ّ‬ ‫‪20‬‬  ‫هنر و سرگرمي‬ ‫از روی سرمشق زیر‪ ،‬خوش خط و زیبا بنویسید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ ن ی کی بر یم‬ ‫ ‬ ‫ب ه کو ش ش همه دس ت‬ ‫ب ی ا ت ا ج هان را ب ه بد نس پر یم‬ ‫‪...............................................................................‬‬ ‫‪...............................................................................‬‬ ‫همان ِ ب ه که ن ی کی ب ود یادگار‬ ‫ن ب ا ش د همی ن ی ک و بد پا یدار‬ ‫‪...............................................................................‬‬ ‫‪...............................................................................‬‬ ‫توجه به جدول الف‪ ،‬حروف را جایگزین نمادها کنید و واژه های به دست آمده را بنویسید‪.‬‬ ‫با ّ‬ ‫‪2‬‬ ‫الف)‬ ‫خ ‬ ‫پ‬ ‫ ف س‬ ‫ص ش ‬ ‫ی‬ ‫ ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫‪....................................................‬‬ ‫‪....................................................‬‬ ‫‪....................................................‬‬ ‫‪21‬‬ ‫طراحی کنید‪.‬سپس هر تعداد واژه ای که می توانید‪،‬‬ ‫حاال شما برای حروف زیر نمادهایی ّ‬ ‫بسازید‪.‬‬ ‫ب)‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ ‬ ‫ط‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫‪22‬‬  ‫س‬ ‫در‬ ‫سوم‬ ‫امال و دانش زبانی‬ ‫مانند نمونه‪ ،‬همخانوادهی هر یک از واژهها را بنویسید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ق اصد‬ ‫م ق صد‬ ‫معلوم‬ ‫ق صد‬ ‫م ق صود‬ ‫م ق اصد‬ ‫ام ث ال‬ ‫ه ک‬ ‫ال ‬ ‫‪24‬‬  ‫توجه به متن درس‪ ،‬جمله هایی را که واژه های « ق صد ــ آ ز رده خ اطرــ ز ه آر لود» در آنها به‬ ‫با ّ‬ ‫‪2‬‬ ‫کار رفته است‪ ،‬بنویسید‪.‬‬ ‫مانند نمونه کامل کنید‪:‬‬ ‫‪3‬‬ ‫کاری ب ه مع ن ی عم ی ق ‬ ‫ز خ م کاری‬ ‫کاری‬ ‫ یک کار دا ش ت م‬ ‫کاری دا ش ت م‬ ‫آ بادی‬ ‫آ ب ی‬ ‫‪25‬‬  ‫نگارش‬ ‫داستان درس را در یک بند خالصه کنید و نام جدیدی برای آن انتخاب کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫الف) جاهای خالی را با واژه های دلخواه پر کنید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ ‪« :‬ا گر برای کسی کاری می ک ن ی‪ ،‬ب ه ……‪ …………...‬ب ه ر خ شک ی دن‬ ‫ه‬ ‫مارد ب ز ر گ م ی ش ه می گ ف ت‬ ‫ یک ج ور ……‪ …………...‬اس ت و ا گر م ن ّ ت ب گ ذ اری کار ق ش ن گ ت ……‪.»…………...‬‬ ‫ت ……‪…………...‬‬ ‫«ال م ن ی س ت و ق ت ی کار خ و ب ی می ک ن ی‪ ،‬داد ب ز نی‪.‬زال م ن ی س ‬ ‫ ‪ :‬ز‬ ‫مارد ب ز ر گ می گ ف ت‬ ‫و م ث ل ……‪ …………...‬اس ت‬ ‫ ‪.‬خ ود ‬ ‫ش ‬ ‫و ……‪ …………...‬را خ بر ک ن ی»‪.‬می گ ف ت‬ ‫ ‪« :‬کار خ ب‬ ‫م ن ت ش ر می ش ود»‪.‬‬ ‫ب) نوشته هایتان را در گروه بخوانید‪.‬به نظر شما بهترین نوشته کدام بود؟ چرا؟‬ ‫‪26‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫شرح حال ‪:‬‬ ‫یکی از راه های تمرین در نویسندگی‪ ،‬نوشتن شرح حال است‪.‬در شرح حال نویسی به این‬ ‫محل تولّد‪ّ ،‬‬ ‫محل زندگی‪ ،‬ویژگی های خلقی و جسمی‪ ،‬وقایع‬ ‫توجه می شود‪ :‬زمان و ّ‬ ‫نکته ها ّ‬ ‫مهم زندگی و …‬ ‫ّ‬ ‫معرفی کنید )  ‪.‬‬ ‫شرح حال خود را در یک بند بنویسید ( خودتان را ّ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪27‬‬ ‫بعد از یک میهمانی‪ ،‬ظرف ها در آشپزخانه درباره ی آداب غذا خوردن مهمان ها در حال‬ ‫‪2‬‬ ‫صحبت بودند‪.‬گفت وگوی آنها را در دو بند بنویسید‪.‬‬ ‫نادان دوست» را در‬ ‫ِ‬ ‫بر زمینت می زند‬ ‫‪ 3‬مفهوم ضرب المثل «دشـمن دانا بلندت می کند‬ ‫یک بند توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪28‬‬  ‫در‬ ‫سچ‬ ‫هارم‬ ‫امال و واژه آموزی‬ ‫در متن زیر‪ ،‬کلمات مشخّ ص شده را با حروف مناسب کامل کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ش ش ما ت نها زفر ن د مهر بان ( باعـ……) سر ب ل ن دی و (ع ّ ز ……) من می ش ود‪.‬‬ ‫ش و کو ش ‬ ‫ت ال ‬ ‫ ) من و ش ما ب ه ا ی ن اس ت که با هم‪ ،‬ک ن ار هم و ن گه ب ان هم با ش ی م‪.‬ت غ ی یر‬ ‫ ب ز ر گی و (عـ……م ت‬ ‫ ‪.‬چ هره ی ن و ش ت اری و خ طّی من برای ا ی ج اد‬ ‫و ت( ـ…… ّول)‪ ،‬و ی ژ گی هر پد یده ی ز ن ده ای اس ت‬ ‫ ب‬ ‫م ی ‬ ‫ ) دارد‪.‬‬ ‫ ) م ی ان من و ش ما کمی ی ش ت ر (ا…… ّم ی ت‬ ‫دوس ت ی و (…… م ی ت‬ ‫برای هر یک از واژه های زیر‪ ،‬دو هم خانواده بنویسید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪،‬‬ ‫علم‬ ‫‪،‬‬ ‫ع ّ ز ت‬ ‫ ‬ ‫الف) جاهای خالی را با واژه های مناسب کامل کنید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪.......................................‬‬ ‫‪ +‬ان‬ ‫ زخ ن ده‬ ‫پ ر ن دگان‬ ‫‪.......................................‬‬ ‫ن و یس ن دگان‬ ‫‪.......................................‬‬ ‫‪.......................................‬‬ ‫وا بس ته‬ ‫ب) چند واژه را که به این شیوه نوشته می شوند‪ ،‬بنویسید‪.‬‬ ‫‪29‬‬  ‫نگارش‬ ‫به عنوان یک ایرانی به نظرتان برای حفظ و پاسداری از زبان ملّی چه باید کرد؟ در‬ ‫‪1‬‬ ‫یک بند بنویسید‪.‬‬ ‫با استفاده از واژه های زیر‪ ،‬یک بند درباره ی زبان مادری خود بنویسید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ ‪ ،‬سر ب ل ن دی و اع ت ب ار‬ ‫ع ظ ‬ ‫ ‪ ،‬ش کوه و ش و ک ت‬ ‫ ب ز ر گی و م ت‬ ‫‪30‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫هر نوشته ازچند جمله​ی به هم پیوسته درست شده است‪.‬در هنگام نوشتن باید به اصل ساده نویسی و‬ ‫توجه کنیم‪.‬‬ ‫کوتاهی جمله ها ّ‬ ‫عبارت زیر را با جمله​ای کوتاه تر‪ ،‬بیان کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ه‬ ‫الف) من هم ما ن ن د ش ما مو ج ودی ز ن ده س ت م و ز ن د گی من‪ ،‬ف ز‬ ‫را و ف رودها و داس ت ا نی طوال نی دارد‪.‬‬ ‫ب) سحرگاهان خ ور ش ی د زا پ ش ت ا ف ق ‪ ،‬ی ع ن ی آ ن ج ا که رد یا ب ه آ سمان می پ ی و ن دد‪ ،‬پد یدار می ش ود و‬ ‫چ هرهی خ ود را     ب ه ج     ها ن ی ان ن ش ان میدهد‪.‬‬ ‫داستان کوتاهی از زبان ّ‬ ‫خط فارسی بنویسید‪(.‬کلمات متضاد مانند فراز و فرود ــ شکست و‬ ‫‪2‬‬ ‫پیروزی را در داستان به کار ببرید‪).‬‬ ‫موضوع‪:‬‬ ‫‪31‬‬ ‫جدول زیر را کامل کنید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ق ب ًال رد باره ی ز بان‬ ‫ ‬ ‫ف ارسی می دا نس ت م‬ ‫……‬ ‫ا ک ن ون یاد‬ ‫ گر ف ت م……‬ ‫ت ص‬ ‫م ی م گر ف ت م……‬ ‫‪32‬‬  ‫س‬ ‫در‬ ‫پنجم‬ ‫امال و دانش زبانی‬ ‫‪ 1‬مانند نمونه واژه هایی از متن درس بیابید و در شکل بنویسید‪.‬‬ ‫ گو‬ ‫و‬ ‫ گ ف ت‬ ‫ ‬ ‫‪33‬‬ ‫توجه به عالمت ها و واژه های نوشته شده‪ ،‬جمله های متناسب با آنها را از متن درس پیدا‬ ‫با ّ‬ ‫‪2‬‬ ‫کنید و بنویسید ‪.‬‬ ‫‪.....................................................‬‬ ‫‪...........................................‬زا    َ بر‪....................................... ،‬‬ ‫ر خ ش ‪....................................... ،............................................. ،‬ژا دها ‪.................................................‬‬ ‫ا ‪،‬‬ ‫‪..................................................................................................................... ،.....................‬خط ن‬ ‫ر ک‬ ‫‪:............................................................................................... ،..............................................................‬‬ ‫الف) یک نمونه مبالغه که در صحبت هایتان به کار می برید‪ ،‬بنویسید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫رد اصل گو ی ن ده صد بار ن گ ف ته‪ ،‬ب ل که چ ن د بار ت کرار کرده اس ت‬ ‫ ‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬صد د فعه گ ف ت م‬ ‫ب) معنای دور و معنای نزدیک کنایه ی زیر را بنویسید‪.‬‬ ‫‪..................................................................................‬‬ ‫مع ن ای دور‬ ‫ رد هاون کو ب ی دن‬ ‫آ ب‬ ‫مع ن ای ن ز د یک ‪............................................................................‬‬ ‫‪34‬‬  ‫نگارش‬ ‫بیت زیر را به نثر ساده باز نویسی کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ سُ‬ ‫ا چ ک‬ ‫ا ‬ ‫ز مّ ز‬ ‫ش م ی ن ش د همه‪ ،‬چ ک‬ ‫ خرو ش ی د و ج و ش ی د و بر ک ن د خ ک‬ ‫ا ‬ ‫برای مو ّفقیت در زندگی‪ ،‬به نظرتان چه خان هایی پیش رو دارید؟‬ ‫‪2‬‬ ‫یک نمونه مبالغه از متن درس ذکر کنید و آن را توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪35‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫حواس پنجگانه‬ ‫ّ‬ ‫بهره گیری از‬ ‫برای اینکه نویسنده ی خوبی باشیم‪ ،‬الزم است‪:‬‬ ‫همه چیز را خوب و دقیق ببینیم (خوب دیدن)‪.‬‬ ‫خوب و دقیق گوش دهیم (خوب گوش دادن)‪.‬‬ ‫حس چشایی و بویایی)‪.‬‬ ‫حساس و دقیق باشیم (تقویت ّ‬ ‫نسبت به بو‪ ،‬مزه و طعم اشیا‪ّ ،‬‬ ‫حس المسه)‪.‬‬ ‫حس المسه‪ ،‬پدیده ها و اشیا را بشناسیم (تقویت ّ‬ ‫گاهی به کمک ّ‬ ‫حس بویایی  ‪ ،‬چشایی‬ ‫پس مق ّدمه ی خوب نوشتن‪ ،‬خوب دیدن  ‪ ،‬خوب گوش دادن  ‪ ،‬استفاده از ّ‬ ‫و المسه است‪.‬‬ ‫از پنجره ی کالس به بیرون نگاه کنید و آنچه را می بینید‪ ،‬در یک بند بنویسید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪36‬‬  ‫حس خود را درباره ی صداهایی که می شنوید‪ ،‬بنویسید‪.‬‬ ‫چشمان خود را ببندید و ّ‬ ‫‪2‬‬ ‫برداشت خود را از ضرب المثل «نوش دارو بعد از مرگ سهراب» در یک بند بنویسید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪37‬‬  ‫درک متن‬ ‫الف) به جمله های زیر د ّقت کنید‪:‬‬ ‫ هر قدر بیشتر باالتر بروی‪ ،‬پایین افتادنت هم شدیدتر خواهدبود؛ بنابراین فراموش نکن که‬ ‫هنگام باال رفتن‪ ،‬از محکم بودن جای پایت مطمئن شوی‪.‬‬ ‫این وظیفه ی هر انسانی است؛ بنابراین ّ‬ ‫تشکر الزم نیست‪.‬‬ ‫این حیوان وحشی است؛ بنابراین حمله خواهد کرد‪.‬‬ ‫واژه ی «بنابراین» یکی دیگر از واژه هایی است که میان دو جمله می آید و «علّت‪ ،‬سبب و‬ ‫دلیل» را بازگو می کند‪.‬‬ ‫ب) جاهای خالی را با «ا ّما‪ ،‬ولی‪ ،‬بنابراین‪ ،‬و» کامل کنید‪.‬‬ ‫چند وقت پیش داستانی درباره ی خیر و شر خواندم‪.‬اینکه سال ها پیش خیر و شر برای‬ ‫شنا کردن به دریا رفتند………‪ …..‬شر زودتر از آب بیرون آمده………‪ …..‬لباس های خیر را‬ ‫پوشید ………‪ …..‬خیر هم برای اینکه برهنه نماند‪ ،‬مجبور شد لباس های شر را بپوشد‪.‬‬ ‫و حاال سال هاست که آدم هاخیر و شر را اشتباه می گیرند‪.‬‬ ‫‪38‬‬  ‫هنر و سرگرمي‬ ‫‪ 1‬از روی سرمشق زیر‪ ،‬خوش خط و زیبا بنویسید‪.‬‬ ‫ن خ واهد ُ ب َدن مر ت و را سودم ن د‬ ‫همان گ جن و د ی ن ار و خ‬ ‫کا ب ل ن د‬ ‫‪...................................................................‬‬ ‫‪...................................................................‬‬ ‫س خ ن را چ ن ی ن خوارما ی ه مدار‬ ‫س خ ن ما نَ د زا ت و همی یادگار‬ ‫‪...................................................................‬‬ ‫‪...................................................................‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪ 2‬جمله های نوشته شده را در جورچین زیر شماره گذاری کنید و داستان آن را بخوانید‪.‬‬ ‫بامداد صاحبان مال دیدندکه شتران و‬ ‫عنوان داستان‪ :‬نگهبان کاروان‬ ‫   نگهبان‬ ‫دزدان‬ ‫بار آنها ناپدید شده است‪.‬‬ ‫کاروانی‬ ‫رسیدند‬ ‫شب‬ ‫و‬ ‫به خواب رفت‪.‬‬ ‫گفت‪:‬‬ ‫کاروان را غارت‬ ‫«تعداد‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫آنها زیاد بود و من تنها‬ ‫به پاسبان پرخاش کردند که چه پیش آمده است؟‬ ‫بودم»‪.‬‬ ‫گفتند‪:‬‬ ‫گفت‪ «:‬دزدان نقابدار‪،‬‬ ‫« اگر نمی توانستی با آنها مبارزه کنی‪،‬‬ ‫کاروان را غارت کردند و‬ ‫باید فریاد و‬ ‫مال مردم را به یغما بردند»‪.‬‬ ‫هیاهو می کردی‬ ‫تا بیدار شویم»‪.‬‬ ‫گفتند‪ « :‬مگر‬ ‫تو سنگ بودی؟‬ ‫ا ّما اکنون هر قدر‬ ‫چرا جلوی آنها‬ ‫که‬ ‫من نیز‬ ‫گفت‪ «:‬در را نگرفتی؟»‬ ‫از ترس‬ ‫آن هنگام‬ ‫بخواهید‬ ‫خاموش‬ ‫شمشیر‬ ‫برایتان‬ ‫گشتم‪،‬‬ ‫کشیدند و گفتند اگر فریاد و‬ ‫فریاد می کشم! »‬ ‫هیاهوکنی تو را میکشیم‪.‬‬ ‫‪40‬‬  ‫س‬ ‫در‬ ‫م‬ ‫شش‬ ‫امال و دانش زبانی‬ ‫توجه به متن درس‪ ،‬واژه هایی را که صدای ‪   /‬س  ‪ /‬دارند‪ ،‬پیدا کنید و بنویسید‪.‬‬ ‫با ّ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪42‬‬  ‫جمله های زیر را با استفاده از واژه های درس‪ ،‬کامل کنید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زا اع ق‬ ‫ما ‬ ‫سرودی……‪…………..‬‬ ‫ دارم؛ چ ون ما ن ن د‬ ‫ای ………‪ ………..‬دوس ت ت‬ ‫ دارم؛ ز یرا ما ن ن د کوه رد برا بر ……‪ …………..‬اس ت واری‪.‬‬ ‫و ج ودم ش ن ی ده می ش وی‪.‬دوس ت ت‬ ‫اودا ه خواهد ب ود‪.‬نم نم باران‬ ‫هم‬ ‫خو ت ر ی ن یادها رد دل ها‪ ،‬ج ن‬ ‫ قهرمان   …………‪ ……..‬چ و ش‬ ‫ ‬‫ ‪.‬دوس ت ت‬ ‫اد ور ا ش عار ز ی ب ای ……‪ …………..‬اس ت‬ ‫ب هاری و ب وی ……‪ …………..‬گل ها‪ ،‬ی آ‬ ‫پ ه‬ ‫ س ت م‪.‬‬‫ا ا ک ت‬ ‫دارم و با …………‪ ……..‬ن گه ب ان ب ل ن دی های خ ک‬ ‫در عبارات و ابیات زیر منادا و حرف ندا را مشخّ ص کنید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫منادا‬ ‫نشانه ی ندا‬ ‫عبارات و مصراع ها‬ ‫ه‬ ‫ای وطن‪ ،‬چم و باران ب هاری‬ ‫سعد یا‪ ،‬مرد ن نکو ام‪ ،‬نم یرد هر زگ ‬ ‫ار ‪ ،‬ن کن زا لط ف ‪ ،‬پ ر ی ش ان ما را‬ ‫ ی ب‬ ‫خ دای کع ب ه‪ ،‬ای ی ک ت ا‬ ‫‪43‬‬  ‫نگارش‬ ‫متن زیر را تا یک بند ادامه دهید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ط ‬ ‫و نم را دوس ت‬ ‫ دارم‬ ‫یکی از موضوع های زیر را انتخاب کنید و خاطره ی خود را از آن بنویسید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ ی لدا‬ ‫ش ب‬ ‫ع ی د ن ز‬ ‫ورو ‬ ‫ج ش ن دهه ی ف ج ر‬ ‫‪44‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫تشبیه آن است که کسی یا چیزی را به کسی یا چیزی دیگر مانند کنند‪.‬‬ ‫تشبیه ‪:‬‬ ‫از تشبیه برای زیباتر کردن نوشته ی خود می توان استفاده کرد‪.‬‬ ‫کلمه های زیر را به چیزهای مناسب‪ ،‬تشبیه کنید و در جمله ای به کار ببرید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مارد م ث ل ‪...................................................................................................................................‬‬ ‫گل ما ن ن د ‪...................................................................................................................................‬‬ ‫ کوه چ ون ‪................................................................................................................................‬‬ ‫ا یران هما ن ن د ‪..............................................................................................................................‬‬ ‫جدول را کامل کنید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مسئولیتی که ما در برابر میهن داریم‬ ‫ح ّقی که میهن برای ما قائل است‬ ‫ زا وسا ی ل و ا ب ز ارهای مدرسه‪،‬‬ ‫‪1‬ـ مرا ق ب ت‬ ‫ا ‬ ‫ رد مدارس و با ام ن‬ ‫کا ت‬ ‫‪1‬ـ ح قّ ماس ت‬ ‫ ‪.‬‬ ‫و ظ ی ف ه ی ماس ت‬ ‫خو ردس ب خ وا ن ی م‪.‬‬ ‫ ب‬ ‫‪2‬ـ‬ ‫‪2‬ـ‬ ‫‪3‬ـ‬ ‫‪3‬ـ‬ ‫‪4‬ـ‬ ‫‪4‬ـ‬ ‫‪45‬‬ ‫درباره ی مفهوم عبارت «وطن دوستی نشانه ی ایمان است» یک بند بنویسید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪46‬‬  ‫درس‬ ‫هفتم‬ ‫ِ‬ ‫(فرهنگبومی‪)١‬‬ ‫امال و ‪...‬‬ ‫‪47‬‬ ‫نگارش‬ ‫‪48‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫‪49‬‬  ‫در‬ ‫ش‬‫سه‬ ‫تم‬ ‫امال و دانش زبانی‬ ‫در هر ستون‪ ،‬حرف نخست کلمه ها را بردارید و از راست به چپ در کنار هم قرار دهید تا‬ ‫‪1‬‬ ‫یک واژه از متن درس به دست آید‪.‬‬ ‫م ی هن‬ ‫ ش‬ ‫فرو ‬ ‫وطن‬ ‫حا ش ی ه‬ ‫دوران‬ ‫ ‬‫سرع ت‬ ‫دل ی ن‬ ‫را ه‬ ‫ فرسوده‬ ‫ع‬ ‫ا ن ت ق ال‬ ‫ظ لم‬ ‫اد ب ی ت‬ ‫ا ‬ ‫مل ی ت‬ ‫ا ‬ ‫ کهن‬ ‫ت ل ف ّ ظ ‬ ‫ف ور ًا‬ ‫ع ق ب‬ ‫ا ت ّ ف قا ‬ ‫ ‬ ‫ب‬ ‫رکا ‬ ‫…………………‬ ‫…………………‬ ‫…………………‬ ‫…………………‬ ‫‪50‬‬  ‫توجه به متن درس‪ ،‬جدول زیر را کامل کنید‪.‬‬ ‫با ّ‬ ‫‪2‬‬ ‫‌‬ ‫واژه های سه نقطه ای‬ ‫واژه های دو نقطه ای‬ ‫واژه های یک نقطه ای‬ ‫واژه های بدون نقطه‬ ‫متن زیر را بخوانید و هر جایی که الزم است‪ ،‬در آن از نشانه های ؟ ‪ » « : ، !.‬استفاده کنید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ال ه ی غ زا ها صدا ی ی ش ن ی د‬ ‫رو و ق ت ی ده ق ان زا م ز رعه ب ه خ نا ه بر می شگ ت‬ ‫ زا ن‬ ‫رو غ ب‬ ‫ یک ز‬ ‫ س پ س ب ه ط ف‬ ‫عی‬ ‫ال ه ی غ زا ها‬ ‫ر ن‬ ‫ چ ه صدای ج ب ی ح ت ًَما رو باه اس ت‬ ‫ده ق ان زا ج ا پ ر ید و گ ف ت‬ ‫ د خ ت ر خو ب م رو باه می گو ید ام ز‬ ‫رو ‬ ‫دو ید رو باه را زا ن‬ ‫ال ه ی غ زا ها ب یرون کرد رد را که ب زا کرد گ ف ت‬ ‫ص ب ‬ ‫ را می دهی یا همه ی‬ ‫ح که غ زا ها را ب ه چ را می بردی ش ال ز ی ب ا ی ی سر کرده ب ودی یا ش ال ت‬ ‫غ زا ها را می برم‬ ‫ م گر رو باه هم ش ال سر می ک ن د‬ ‫د خ ت کر با ن اراح ت ی گ ف ت‬ ‫چ ‬ ‫دل خ واس ته اس ت‬ ‫ ‬ ‫ من نمیدا نم حاال که ش م ش د یده و ش‬ ‫ده ق ان گ ف ت‬ ‫وا ان‪ ،‬با ا ن د کی ت غ ی یر‬ ‫رور ف کری کودکان و ن و ج ن‬ ‫ق ّصه گو یی‪ ، 6‬کا ن ون پ ش‬ ‫‪51‬‬  ‫نگارش‬ ‫با استفاده از واژه های زیر یک بند درباره ی «شهید» بنویسید‪.‬از عالئم نگارشی مناسب هم‬ ‫‪1‬‬ ‫استفاده کنید‪.‬‬ ‫ع‬ ‫سا ‬ ‫ ز‬ ‫ش ق ــ ز ن د گی ــ حماسه ــ صدا ق ت‬ ‫ ــ س ن گر ــ سر ن و ش ت‬ ‫من با خواندن این درس‪:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫ ک ن ج کاو ش دم…‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫م ت و ج ّه ش دم که…‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫ا ک ن ون احساس‬ ‫‪........................................................................‬‬ ‫می ک ن م که…‬ ‫‪52‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫توصیف ‪ :‬یکی از راه های تمرین در نویسندگی‪ ،‬توصیف است‪.‬توصیف بیان ویژگی های یک‬ ‫چیز یا پدیده یا واقعه است‪.‬در توصیف باید به اندازه‪ ،‬رنگ‪ ،‬بو‪ ،‬لطافت و زبری‪ ،‬فاصله و سایر‬ ‫توجه کرد‪.‬‬ ‫خصوصیات آن چیز ّ‬ ‫به نظر شما کدام بند درس از توصیف زیباتری برخوردار است؟‬ ‫‪1‬‬ ‫وطن خود را در دو بند توصیف کنید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪53‬‬  ‫فهم خود را از ضرب المثل «هرکه بامش بیش‪ ،‬برفش بیشتر»‪ ،‬در یک بند بنویسید‪.‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫درک متن‬ ‫الف) متن زیر را با د ّقت بخوانید‪.‬‬ ‫آن سوی جنگل ها‪ ،‬روستای کوچکی بود‪.‬در آنجا رسم بود که افراد پیر و از کار افتاده را در‬ ‫خانه ی دور افتاده ای نگهداری کنند‪.‬‬ ‫در این روستا‪ ،‬دهقان جوانی با پدر پیر و پسر کوچکش زندگی می کرد‪.‬پدر او دیگر نمی توانست‬ ‫کار کند‪.‬دهقان جوان تصمیم گرفت او را به آن خانه ببرد‪.‬‬ ‫فردای آن روز‪ ،‬پدرش را سوار گاری کرد و به راه افتاد‪.‬وقتی که به آنجا رسیدند‪ ،‬مقداری‬ ‫آب و غذا برای او گذاشت و برگشت‪.‬در راه به یاد پیری خودش افتاد و گفت‪« :‬انصاف نیست  ؛‬ ‫یک روز ممکن است پسرم همین بال را سر من بیاورد»‪.‬دهقان جوان برگشت و پدر را با خود‬ ‫به خانه آورد و او را در زیرزمین خانه اش پنهان کرد‪.‬‬ ‫پس از م ّدتی بیشتر مردم روستا بیمار شدند‪.‬وقتی پیرمرد خبر را شنید‪ ،‬گفت‪« :‬بیماری‬ ‫‪54‬‬  ‫به خاطر آب آلوده است‪.‬به سرچشمه بروید و راه آب را عوض کنید»‪.‬دهقان جوان حرف های پدر‬ ‫را به مردم گفت‪.‬آنها مسیر آب را تغییر دادند و سالمتی به روستا بازگشت‪.‬‬ ‫م ّدتی گذشت‪.‬فصل کاشت فرا رسید‪.‬پدر پیر به پسرش گفت‪« :‬اگر امسال مردم به جای گندم‬ ‫ذرت بکارند‪ ،‬سال بعد زمین دوباره ق ّوت پیدا می کند و محصول گندم زیاد می شود»‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫مردم همان کاری را کردند که پیرمرد گفته بود‪.‬سال بعد آسیاب ها پر از دانه های گندم شدند‪.‬‬ ‫مردم روستا جشن گرفتند و به خانه ی دهقان آمدند و گفتند‪« :‬تو خیر مردم روستا را از همه بهتر‬ ‫می دانی پس کدخدای ما هستی»‪.‬دهقان گفت‪ « :‬ا ّما من کاری نکرده ام‪ ،‬این فکر پدرم بود»‪.‬‬ ‫تعجب گفتند‪« :‬مگر او را به آن خانه نبرده ای؟»‬ ‫مردم با ّ‬ ‫دهقان جوان ماجرا را تعریف کرد و گفت‪ « :‬درست است که پدرم از کار افتاده است؛ ا ّما چیزهای‬ ‫زیادی می داند»‪.‬از آن روز مردم تصمیم گرفتند که پیرمردها و پیرزن ها را پیش خود نگه دارند‪.‬‬ ‫توجه به متن به سؤاالت زیر پاسخ دهید‪.‬‬ ‫ب) با ّ‬ ‫در سطر ا ّول کلمه ی«آنجا» به چه چیزی اشاره می کند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫کلمه ی « او» به چه کسی یا چه چیزی اشاره می کند؟‬ ‫‪2‬‬ ‫کلمه ی « تو» به چه کسی یا چه چیزی اشاره می کند؟‬ ‫‪3‬‬ ‫در بند سوم کلمه ی«آنجا» به چه چیزی اشاره می کند؟‬ ‫‪4‬‬ ‫در دو بند آخر متن‪ ،‬دور نشانه های ربط خط بکشید‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪55‬‬  ‫هنر و سرگرمي‬ ‫‪ 1‬از روی سرمشق زیر‪ ،‬خوش خط و زیبا بنویسید‪.‬‬ ‫چ ن ان ک ن که بر داد پ و ی ی همی‬ ‫ت و ای آ ن که گ ی ت ی ب ج و ی ی همی‬ ‫‪............................................................................‬‬ ‫‪...........................................................................‬‬ ‫ز م ش ک و ز ع ن بر سر ش ته ن ب ود‬ ‫ن ب ود‬ ‫ فر ش ته‬ ‫ ّفر خ ‬ ‫ فر یدون‬ ‫‪...........................................................................‬‬ ‫‪...........................................................................‬‬ ‫‪ 2‬مانند نمونه واژه ها را با فلش به هم وصل کنید و یک جمله بسازید‪.‬‬ ‫پ تر ب‬ ‫ا ‬ ‫ا یرا نی‬ ‫ا یران‬ ‫آ شر ‬ ‫ب ی گا ن گان‬ ‫س زر م ی ن‬ ‫رها ی ی ب شخ ی د‬ ‫دالورمرد‬ ‫زا ‬ ‫ با‬ ‫ت یر‬ ‫را‬ ‫جمله ‪......................................................................................................................................‬‬ ‫‪.............................................................................................................................................‬‬ ‫‪56‬‬  ‫در‬ ‫س‬ ‫نهم‬ ‫امال و واژه آموزی‬ ‫واژه هایی را که در آنها یکی از شـکل های صدای ‪     /‬ز  ‪ /‬به کار رفته اسـت‪ ،‬از درس پیدا کنید‬ ‫‪1‬‬ ‫و بنویسید‪.‬‬ ‫ ‬ ‫‪58‬‬  ‫مانند نمونه واژه های زیر را در جدول قرار دهید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫م ن ــ ف صول‬ ‫ا ــ م ت ون ــ کلما ــ ا ض ل ــ ُ ک ُ ب ف ‬ ‫کلمه ــ ف ض ال ــ ک ت ب‬ ‫ ــ صل ــ ت‬ ‫ت‬ ‫ت ف‬ ‫کلمات‬ ‫کلمه‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫‪.................................................‬‬ ‫جدول زیر را کامل کنید‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫واژه ی جدید‬ ‫« نامه »‬ ‫واژه‬ ‫‪................................................‬‬ ‫=‬ ‫‪...............................................‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫=‬ ‫‪...............................................‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫=‬ ‫‪...............................................‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫=‬ ‫‪...............................................‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪................................................‬‬ ‫‪59‬‬  ‫نگارش‬ ‫متن زیر را تا سه سطر ادامه دهید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ا گر ب ه ج ای دوس ت ان ده خدا ب ودم‬ ‫واژه های زیر را به ترتیب حروف الفبا مرتّب کنید‪ ،‬سـپس با استفاده از آنها‪ ،‬یک بند درباره ی‬ ‫‪2‬‬ ‫یکی از نام آورانی که می شناسید‪ ،‬بنویسید‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ ‬ ‫ پا یداری‪ ،‬ج مع آ وری‪ ،‬ت ح ق ی ق ‪ ،‬ا ن د ش م ن دان‪ ،‬یادگار‪ ،‬آ ث ار‪ ،‬ت أ ث یر گ ذ ار‪ ،‬ج اودا ن گی‬ ‫‪....................................................................................................................‬‬ ‫‪60‬‬  ‫کارگاه نویسندگی‬ ‫مقایسه‪:‬‬ ‫یکی از راه های تمرین در نوشتن‪ ،‬مقایسه است‪.‬مقایسه بیان تفاوت ها و شباهت های دو چیز‬ ‫است‪.‬‬ ‫دو تصویر را با هم مقایسه کنید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪61‬‬ ‫شخصیت دهخدا را با یکی از نام​آورانی که در کالس پنجم با آن آشنا شدید‪ ،‬مقایسه کنید‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تفاوت و شباهت آنها را در دو بن?