Psychologia Osobowości 2024/2025 PDF

PSYCHOLOGIA OSOBOWOŚCI ROK AKADEMICKI 2024/2025 Dr hab. Radosław Rogoza, prof. AEH [email protected] Informacje organizacyjne Zaliczenie przedmiotu odbędzie się w formie egzaminu Składającego się z 40 pytań. 1 pytanie = 2.5%. Oceny: 50% -...

PSYCHOLOGIA OSOBOWOŚCI ROK AKADEMICKI 2024/2025 Dr hab. Radosław Rogoza, prof. AEH [email protected] Informacje organizacyjne Zaliczenie przedmiotu odbędzie się w formie egzaminu Składającego się z 40 pytań. 1 pytanie = 2.5%. Oceny: 50% - 3 65% - 3,5 70% - 4 85% – 4,5 90% – 5 90% ORAZ dodatkowy egzamin - 6 LITERATURA obowiązkowa Oleś, P. K. (2003). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Scholar. Pervin, L. A., John, O. P. (2001). Osobowość: teoria i badania (wyd. 8). Kraków: Wydawnictwo UJ. Zakres literatury obowiązkowej oraz uzupełniającej podany jest w sylabusie.  Przegląd tematów Czym jest osobowość? (1) Stan, adaptacja, cecha i nurty badawcze w psychologii osobowości (1) W stronę cechowych modeli osobowości (2) Model Wielkiej Piątki (2) Model Patologicznej Wielkiej Piątki i zaburzenia osobowości kiedyś i dziś (4) Model HEXACO (2) Model wartości Schwartza (2) Modele cech niższego rzędu (2) Modele cech wyższego rzędu (2) Kołowy Model Metacech Osobowości (2) Mroczne aspekty osobowości (2) Powtórzenie wiadomości (2) WPROWADZENIE do psychologii osobowości Każdy człowiek jest teoretykiem osobowości, bo wszyscy mamy skłonność do uogólniania, budowania koncepcji, kategoryzowania. Wiedzę potoczną na temat osobowości to inaczej zbiór informacji uzyskanych dzięki doświadczeniu życiowemu danego człowieka (albo innych ludzi. Jest to wiedza to rodzaj wiedzy oparty na zdrowym rozsądku, intuicji, stereotypach i w innych sposobów poznania pozanaukowego. Wiedza potoczna jest mało precyzyjna, ogólna i ma obniżoną moc przewidywania zjawisk. WPROWADZENIE do psychologii osobowości WPROWADZENIE do psychologii osobowości Skąd bierze się podobieństwo zachowań różnych ludzi? Skąd biorą się niespójności w zachowaniu człowieka? Czy zachowanie człowieka jest celowe? Czy jest wyłącznie reakcją na bodziec? Na ile trafnie jesteśmy w stanie przewidywać zachowanie człowieka? etc. WPROWADZENIE do psychologii osobowości Psychologia osobowości zajmuje się (ogólnie) ludzką naturą oraz różnicami indywidualnymi. Bada to, jak ludzie różnią się i w jaki sposób te różnice wiążą się z całościowym funkcjonowaniem tych osób; bada same procesy psychologiczne jak i relacje między nimi. WPROWADZENIE do psychologii osobowości Psychologia osobowości to nauka o charakterze całościowym i integrującym. Traktuje o spójności myśli, uczuć i zachowań człowieka, ujawniającej się w różnych sytuacjach i podlegającej określonym zmianom na przestrzeni czasu. Przedmiotem nauki o osobowości jest jednostka ludzka, jako fenomen integracji i koordynacji wszelkiego rodzaju procesów, dyspozycji. Psychologia osobowości zajmuje się funkcjonowaniem człowieka całościowo (np. sposób spostrzegania świata, wewnętrzne motywacje, kontakty międzyludzkie itp.) Osobowość to dynamiczna organizacja wewnątrz jednostki tych psychofizycznych systemów, które determinują unikalne przystosowanie do środowiska Gordon Allport (1937) Personality: A Psychological Interpretation Osobowość to złożona całość myśli, emocji i zachowań, nadająca kierunek i wzorzec (spójność) życiu człowieka. Podobnie jak ciało, osobowość składa się zarówno ze struktur, jak i procesów, i odzwierciedla działanie tyleż natury (geny), co środowiska. Pojęcie osobowości obejmuje również aspekt czasowy (...). Lawrence A. Pervin OSOBOWOŚĆ czym jest? Osobowość to charakterystyki osoby, które wyjaśniają spójny wzorzec uczuć, myślenia i zachowania. ORGANIZACJA WEWNĄTRZ JEDNOSTKI NIEPOWTARZALNOŚĆ CZŁOWIEKA MOŻLIWOŚCI PORÓWNAŃ MIĘDZY LUDŻMI WSPÓLNE/PODOBNE VS. UNIKATOWE 1 Szeroki zakres stosowalności i wierność 2 Prostota i oszczędność 3 Znaczenie dla badań oraz użyteczność TEORIE OSOBOWOŚCI KRYTERIA OCENY OSOBOWOŚĆ jak poznawać? jak badać? Testy psychologiczne Wywiad, rozmowa Obserwacja Eksperyment Wytwory działania OSOBOWOŚĆ jak poznawać? jak badać? Testy psychologiczne próbka zachowania standaryzacja rzetelność trafność  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOOŚCI Badania kliniczne Badania korelacyjne i Badania laboratoryjne i I studium przypadku kwestionariuszowe eksperymentalne  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOOŚCI Podejście charakterystyczne dla psychoanalizy Stosowane są tutaj głównie techniki swobodne, jakościowe np. testy projekcyjne, analiza swobodnych skojarzeń, marzeń sennych itp. Badania kliniczne I studium przypadku  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOWOŚCI ZALETY dogłębna analiza szukanie źródła problemu (np. lęku) wykroczenie poza opis, również próba wyjaśniania próba uchwycenia indywidualności WADY Czasochłonność Badania kliniczne subiektywizm I studium przypadku brak intersubiektywnej sprawdzalności  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOOŚCI Wykorzystanie wskaźników statystycznych w celu stwierdzenia związków (korelacji) między np. cechami Dążenie do wykazania relacji między konstruktami osobowościowymi Nacisk na różnice indywidualne w zakresie cech osobowości Najważniejszy jest pomiar! Badania korelacyjne i kwestionariuszowe  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOOŚCI ZALETY możliwość badania wielu zmiennych jednocześnie łatwość w badaniu dużej grupy osób WADY brak możliwości wnioskowania przyczynowo-skutkowego możliwość mówienia wyłącznie o związkach pomiędzy zmiennymi Badania korelacyjne i kwestionariuszowe  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOOŚCI Systematyczne manipulowanie zmiennymi w celu wykrycia związków przyczynowych między zjawiskami Podejście charakterystyczne dla behawioryzmu Badania laboratoryjne i eksperymentalne  TRADYCJE BADAWCZE W PSYCHOLOGII OSOBOOŚCI ZALETY wartościowe w kontekście naukowym obiektywizm możliwość kontroli zmiennych, również zmiennych zakłócających możliwość określenia relacji przyczynowo-skutkowych WADY Badania laboratoryjne sztuczność sytuacji i eksperymentalne w rzeczywistości działa wiele zmiennych, nad którymi nie mamy kontroli mała użyteczność w badaniach osobowości Dziękuję za uwagę!