Avrupa Entegrasyonunun Tarihsel Gelişimi PDF

1.04.2024 BU BÖLÜMDE ELE ALINACAK OLAN KONULAR...

1.04.2024 BU BÖLÜMDE ELE ALINACAK OLAN KONULAR  Giriş  1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa -  1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi  Alman Gümrük Birliği - Zollverein  1870-1914: Ekonomik Bunalım, Korumacılık, İşbirliği Alanları  1914-1945: Ayrışma(Disintegration)  1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 2 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Giriş Giriş Ekonomik bütünleşme kavramı tarihte kısaca, ulusal Bütünleşme anlayışının gelişiminde Avrupa’da süreci ekonominin belli aşamalardan geçerek ekonomik bir birlik canlandıran iki temel dinamik önemli rol oynamıştır; kurması anlamına gelmektedir. Bunlardan birincisi teknolojik ilerlemedir. Farklı ulusların ekonomik bir birlik kurması anlamına gelen Üretim yöntemleri zaman içinde tamamen değişmiş ve insan, uluslar arası ekonomik bütünleşme olgusu ise dünya hayvan gücünün yerini buhar sonrada elektrik almıştır. tarihinde çeşitli dönemlerde görülmüşse de kavram olarak Ekonominin bütün kesimlerinde yeni olanaklar ve üretim uzun bir geçmişi yoktur. biçimleri ortaya çıkmıştır. Kavramın tanımının ve kullanımının II. Dünya Savaşı sonrası Sonuç olarak mallar daha çok sayıda ve daha ucuz üretilip süreçte yapılması, dünya tarihinde ekonomik bütünleşmenin daha seri dağıtılmaya başlanmış ve kitlesel üretim önce dış yeni olduğu anlamına gelmemektedir. Tam tersine bu süreç, ticareti daha sonra da ülkeler arası ekonomik ilişkilerin modern Avrupa tarihi boyunca sürekli karşımıza çıkmaktadır. yapısını etkilemiştir. Mal, hizmet, sermaye ve teknoloji değişimi ülkeleri bütünleşmeye yönlendirmiştir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 3 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 4 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1  1.04.2024 Giriş Giriş İkinci temel etken ise bütünleşme konusundaki ‘siyasi Aslında Avrupa bütünleşmesinin fikirsel temelleri Ortaçağ’a idealizm’dir. kadar dayanmaktadır. Pierre Dubois, Dante, Jean Jacques Avrupa’yı dünyanın diğer bölgelerinden ayrı ve üstün Rousseau, Immanuel Kant, Avrupa’nın birliği konusunda özellikleri olan bir kıta olarak gören ve ortak Avrupa mirasına fikir üreten düşünürlerden bazılarıdır. Ayrıca Avrupa tarihi ve Avrupa’da daha üst düzeyde bir ‘siyasi birliğin’ gerekliliğine boyunca böyle bir birliği hegemonya yoluyla veya zor inanan düşünürler ve devlet adamları, ulusal devletler kullanarak kurmaya yönelik girişimler de görülmüştür. güçlendikçe ve aralarında çatışmalar çıktıkça bu argümanı Avrupa’nın ekonomik bütünleşmesini belirleyen bu iki temel daha yüksek sesle dile getirmeye başlamışlardır. dinamiğin ağırlığı kimi zaman artmış, kimi zaman da azalmıştır. Buna bağlı olarak yaşanan gelişmelerin bütünleşmeyi desteklediği dönemler olduğu gibi, bütünleşme sürecinin durduğu, hatta tersine döndüğü dönemler de olmuştur. Bu dönemler kısaca şu şekilde incelenebilir; Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 5 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 6 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - Bu dönem, Ortaçağ’dan Fransız Devrimi’ne kadar olan Avrupa devletler arası sistemindeki güç dengesinin gelişimi Avrupa’yı tanımlamaktadır. ve hangi devletlerin başat rol üstlendikleri, ekonomik Roma İmparatorluğu’nun yıkıntıları üzerine kurulan Avrupa bütünleşmeye giden süreçte etkili olmuştur. Bu nedenle bu medeniyetinin başlıca özelliği kültürel homojenliğiyle siyasi dönemlerdeki siyasal sistemin özelliklerini kısaca gücün aşırı dağılımı arasındaki zıtlıktır. Ortaçağ Avrupası’nda değerlendirmek gerekir. birleştirici etkiye sahip temel unsur Hristiyanlık dini ve 1450-1640 döneminde Meksika, Peru ve Brezilya’nın bunun temsilcisi papalıktı. bulunduğu bölgelerde ilk önemli sömürgeleri kuran ve Ayrıca bu dönemde Avrupa’da toprağın miras yoluyla intikali, böylece Avrupa’nın öteki kıtalara taşan yayılmacı politikasını aile soylarının tüccar burjuvazisinin gelişimini sağlamasında başlatan İspanya ve Portekiz’in önde gelen iki güçlü devlet ve kapitalizmin ortaya çıkışında güçlü bir rol oynamasına olduğu görülmektedir. neden olmuştur. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 7 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 8 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 2  1.04.2024 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 16. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Hollanda, ekonomik ve Ortaçağ’ın ilk dönemlerinde Avrupa ekonomisinin en askeri gücünü arttırmıştır. Bu dönemde uluslar arası anlamda belirleyici özelliği, pazarın dış ticarete kapalı olmasıydı. egemenlik kurmanın yolu, uluslar arası ticarette diğer Feodal düzenin doğası gereği bütün bölgeler büyük ölçüde devletlerden daha iyi olmaktı. kendi tüketimini kendi üretimiyle karşılayabilmekteydi. Bu bağlamda 1640-1760 dönemine Hollanda-Fransa ve Fakat 12. yüzyılda kentlerde yaşanan gelişmelere bağlı olarak İngiltere arasındaki yarış damgasını vurmuştur. Ticarette feodal düzenin ekonomik yapısı da aşamalı olarak yaşanan bu yarış aynı zamanda, İngiltere-Hollanda (1652) ve değişmiştir. Öncelikle malların hareketliliği sağlanmış, Fransa-Hollanda (1672) arasında savaşlara da neden olmuştur. bölgeler ve ülkeler arasında ticaret yeniden canlanmıştır. Bu üç rakip devlet arasındaki savaşlar, İngiltere’nin galibiyeti Ticarette ve özellikle lüks malların ticaretinde bir artış ile sonuçlanmıştır. gözlemlenmesine rağmen kapsamı sınırlı kalmıştır. Bunun üç 1760-1917 dönemi Sanayi Devriminin başladığı ve 1815 temel nedeni vardır; yılından itibaren İngiltere’nin Fransa’ya karşı baskın duruma geçtiği bir dönemdir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 9 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 10 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - Bu nedenler: Ortaçağ’ın ilk dönemlerinde üretim faktör hareketliliği çok o Uluslararası ve bölgeler arası ticaretteki engeller, (Yol sınırlıydı. Emeğin serbest dolaşımını engelleyen bir düzen ücretleri, ölçü birimlerindeki farklılar, farklı para birimleri vardı. Soylu ve ruhban sınıflar hariç halk yasalarla belli bir v.s.) toprak parçasına bağlıydı. o Ulaşım araçlarının ilkelliği ve büyük ölçekli ticarete olanak Süreç içinde sermaye sahipleri serbest dolaşım ve ticaret vermemesi, yapma hakkı için mücadele edip bu hakkı elde ettiler. Sermayenin serbest dolaşımı ile ilgili fazla kısıtlama olmasa o Ülkelerin uyguladığı ekonomi politikaları. (Merkantilist politikanın öncelikli hedefi, kendi kendine yeterli bir da parayı bir yerden başka bir yere taşıma uygulamada para transferini zorlaştırıyordu. ekonomi yaratmak, ikinci hedefi ise yüksek bir dış ticaret fazlası elde etmekti. Bu nedenle ülkeler arasındaki mal ticareti, ithalat vergileri, ambargolar ve benzeri kısıtlamalarla sınırlandırılmıştı) Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 11 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 12 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 3  1.04.2024 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - Ortaçağ’ın son zamanları, İmparatorluk ve Papalık gibi Pan- Bu dönemde ‘birlik olarak hareket eden Avrupa’ fikri önemini Avrupacı hareketlerin gitgide önemsizleştiği ve güçlü bir kaybetti ise de ‘ortak miras’ın ciddi bir dış tehdide maruz ulusalcılığın öne çıktığı bir dönem olarak tanımlanabilir. Bu kaldığında yeniden canlandığı da görülmüştür. Bu dış tehdit, meyanda 1648 Westphalia Anlaşması ile uluslar arası Doğu Avrupa üzerinden giderek yaklaşan Osmanlılardan sistemde ana politik birim olarak ulus-devletin ortaya geliyordu. Avrupalılarca Osmanlılara karşı ortak bir Avrupa çıktığını söyleyebiliriz. direnişi göstermenin kaçınılmaz olduğu, ancak Osmanlıların Bu durum, yani birkaç ulus-devletin eş zamanlı gelişimi, Viyana’ya dayanmasından sonra anlaşılacaktı. Avrupa’da herhangi bir devleti, diğerleri üzerinde bir nüfuz alanı oluşturmasını engellemiştir. Ayrıca bu dönem boyunca Avrupa’yı birleştirme girişimleri de sonuçsuz kalmıştır. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 13 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 14 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - Avrupa’da gerçek değişim Fransız Devrimi ile gelmiştir. Siyasi Avrupa’da gerçek değişim Fransız Devrimi ile gelmiştir. Siyasi bir hareket olarak başlayan Fransız Devrimi, kısa bir bir hareket olarak başlayan Fransız Devrimi, kısa bir zamanda sınırsız bir güç elde eden burjuva sınıfı tarafından zamanda sınırsız bir güç elde eden burjuva sınıfı tarafından ‘feodal’ ekonomiyi altüst eden ‘ekonomik devrime’ dönüştü. ‘feodal’ ekonomiyi altüst eden ‘ekonomik devrime’ dönüştü. Bölgesel ve yerel ekonomileri bütünleştirerek ulusal bir Bölgesel ve yerel ekonomileri bütünleştirerek ulusal bir ekonomi yaratmak için çeşitli önlemler alındı. ekonomi yaratmak için çeşitli önlemler alındı. Bunlar: Bunlar:  Malların serbest dolaşımını engelleyen bütün kurallar  Birlik ve loncaların ayrıcalıkları ve üretim yöntemini kaldırıldı, belirleyen kurallar kaldırıldı,  Gümrük vergileri dış sınırlara kaydırıldı,  Ortak bir ağırlık ve ölçü sistemi kabul edildi,  Ulusal üretimi korumak için kota ve tarife sistemleri  Yeni bir ticaret mevzuatı kabul edildi, yaratıldı,  Yeni bir altyapı inşa edildi Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 15 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 16 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 4  1.04.2024 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - 1815 Yılına Kadar – Bütünleşmemiş Bir Avrupa - Bu yenilikler Napolyon’un iktidarı sırasında Kıta Avrupası’na Bu durum serbest ticareti ve uluslararası bütünleşmeyi yayıldı. Ve hatta Kıta Avrupa’sının İngiltere’ye karşı istenmeyen bir olgu haline getirdi. Ancak ulusal alanda bağımsızlığını kazanmak için, Kıta’yı İngiliz ticaretine ekonomik bütünleşmeyi teşvik eden önlemler tüm ülkelerde kapatacak olan ‘kıta sistemi’ oluşturuldu. Bu doğrultuda uygulanmıştır. ortaya çıkan uluslar arası bütünleşmenin, ekonomik sağduyudan ziyade siyasi ve askeri bir anlayışın ürünü olduğunu kabul etmek gerekir. Fakat Napolyon’un kurduğu imparatorluğun çöküşüyle kıta sistemi de çöktü. İngiliz malları yeniden Kıta Avrupası pazarlarına serbestçe girdi ve İngiltere’nin teknolojik gelişmişliğiyle mücadele edemeyen birçok Kıta Avrupası imalathanesi kapandı. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 17 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 18 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi 1815 yılından sonraki dönemde birçok Avrupa ülkesinin Bu dönemde serbest ticaret kuramsal olarak desteklenmiştir. ekonomi politikası İngiltere’nin başarılı modelinin etkisinde Adam Smith, David Ricardo, John Stuart Mill gibi gelişmiştir. ekonomistler, uluslararası ticaretin serbestleşmesinin refaha İngiltere sanayi devrimini gerçekleştiren ilk ülke olmuştur. ve zenginliğe yol açtığını dile getirmişlerdir. İngiltere’nin sanayi devrimini başlatan ülke olmasında; Smith ve Ricardo tarafından geliştirilen Klasik Liberal İktisat sermaye birikimi, bilimsel icatlar, sömürgelerinden elde ettiği Kuramı ile o güne kadar ekonomiye egemen olan devlet ucuz hammaddeler, üretimi için hazır geniş pazar bulması yapısının yerini piyasa mekanizması almaktadır. gibi etkenler rol oynamıştır. Mal, emek ve sermayenin serbest dolaşımını engelleyen Buhar makinesinin ulaşımda kullanılması, haberleşmenin önlemler, ülkelerin gelişmesine de engel olarak hızlanması gibi buluşlara öncülük eden ve bunları sanayide görülmektedir. uygulayan İngiltere, 17. yüzyıldan itibaren coğrafi keşiflerin de etkisiyle geniş bir alana egemen olmuştur. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 19 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 20 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 5  1.04.2024 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi Bu durum özellikle ortak bir kültürü paylaştıkları halde 1815 -1900 yıları arasındaki dönemde hiçbir Avrupa ülkesi tek ekonomik sınırlar nedeniyle bölünmüşlük yaşayan Almanya, başına Avrupa kıtasını kontrol altına alabilecek egemen güç Avusturya ve İtalya gibi ülkeler için geçerliydi. olma girişiminde bulunmamıştır. Ancak Almanya ve Bu ülkelerde siyasi birliğin yolu ekonomik bütünleşmeden İtalya’daki iç güçler birlik oluşturma yönünde ciddi çaba geçiyordu. İngiltere’nin sanayi gücü ve yayılma siyaseti göstermişlerdir. karşısında dağınık halde bulunan Alman eyaletleri gümrük birliği kurarak önce ekonomik konularda bütünleşmenin yolunu açmışlar, 19. yüzyılın sonlarında da Otto von Bismarck öncülüğünde Alman İmparatorluğu’nu kurarak politik bütünleşmeyi de gerçekleştirmişlerdir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 21 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 22 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi Alman Gümrük Birliği - Zollverein Alman Gümrük Birliği - Zollverein ‘Alman Gümrük Birliği öncü ve bu anlamda en önemli gümrük 19. Yüzyılın başında, bazı merkezlerde Alman tekstil sanayi birliğidir; tarifeler bakımından gerçekleştirilen gelişmeye başladı. Bunda Napolyon’un etkisi ile Avrupa bütünleşmelerin kökenleri, doğası ve sonuçlarına ilişkin Kıtası’nın İngiltere rekabetine kapatılması da etkili olmuştur. genellemeler kısmen veya tamamıyla Alman deneyimine Alman devletleri arasındaki ticaret, bölünmüş siyasi yapı ve dayanmaktadır.’ Carol H. Shiue izlenen korumacı politikalar nedeniyle gelişemiyordu. Alman 18. yüzyılda Almanya, krallıklar, dukalıklar ve diğer idari devletleri üçüncü ülkelere ortak gümrük tarifesi birimler olmak üzere üç yüzün üzerinde parçaya uygulayamamıştır ve yüksek gümrük vergileri Almanya içi bölünmüştü. Bu yapıdaki en önemli iki güç Avusturya ve ticareti olumsuz etkilerken kaçakçılığa yol açıyordu. Prusya idi. Sanayileşme ve ekonomik büyümenin Alman devletlerinin ekonomik bağımsızlığını maliyetli hale getirmesi ve egemen güç olan Prusya’nın da etkisiyle Alman Gümrük Birliği Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN gündeme gelmiştir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 23 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 24 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 6  1.04.2024 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi 1815-1870: Sanayi Devrimi ve Bütünleşme Dönemi Alman Gümrük Birliği - Zollverein Alman Gümrük Birliği - Zollverein Alman Gümrük Birliği fikrinin sahibi, iktisatçı Friedrich List, Aslında Alman Gümrük Birliği Prusya maliye bakanı Motz 1819’da iç gümrüklerin kaldırılması ve dışarıya karşı tek bir tarafından gerçekleştirilmişse de List ve Bismarck’ın tarife uygulanması fikrini ileri sürmüştür. öncülüğünde faaliyet göstermiştir. Birlik, diğer Avrupa İngiliz rekabetine karşı Alman ekonomilerinin korunması ve devletlerinin katılımını da öngörmüştür ancak bu iç pazarların genişletilmesi yoluyla ekonomik gücün gerçekleşememiştir. Alman Gümrük Birliği ile ilk kez uluslar arttırılması için gümrük birliği gerekliydi. üstü bir otorite oluşturulmuştur. Prusya’nın Almanya üzerinde artan etkisi ve Almanya’nın karşılaştığı ticaret engelleri, Almanya’yı Prusya’nın liderliğinde 1834 yılında bir gümrük birliği kurmaya itmiştir. 1871’e dek giderek genişleyen bu birlik bu tarihte tüm Alman eyaletlerini içine almıştır. Alman Gümrük Birliği, Otto Von Bismarck’ın Alman Birliği’ni kurması Prof.Dr. İsmail ile son bulmuştur. Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 25 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 26 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1870-1914: Ekonomik Bunalım, Korumacılık, İşbirliği Alanları 1870-1914: Ekonomik Bunalım, Korumacılık, İşbirliği Alanları Bu dönemde Avrupa ekonomisinin büyümesinin başlıca Bunun sonucunda mevcut ticaret özgürlüklerini kısıtlayan özelliği coğrafi keşiflerle yaratılan nüfus ve sermaye girişimler ortaya çıkmış ve bazı ülkeler arasında ‘tarife ve hareketliliğidir. sübvansiyon savaşı’ başlamıştır. Ancak böylesi korumacı 1815-1915 yıları arasında kırk altı milyon kişi Avrupa’yı terk eğilimlere rağmen ticaret, üretimle aynı oranda artış etmiştir. Sermaye çıkışı da I. Dünya Savaşı’na kadar olan göstermiştir. süreçte oldukça hızlı artış göstermiştir. 1840 yılında iki milyar Malların yanı sıra diğer üretim faktörleri yani işgücü ve dolardan az miktarda iken 1900’de yirmi sekiz milyar ve sermayenin serbest dolaşımı da bu dönemde biçimlenmeye 1913’te kırk dört milyar olmuştur. Bu sermaye akımlarının üçte başlamıştır. Sermaye, ülkeler arasında neredeyse tamamen ikisi İngiltere ve Fransa kaynaklıdır. serbest dolaşıyordu. Avrupa bu dönemde dünyanın bankası Avrupa ekonomisinin istikrarlı büyümesinin 1870’li yıllarda olmuştu. Bu dönemde bankalar büyük yatırım projeleri durması, birçok devletin korumacı politikalara başvurmasına finanse etme amacıyla (Rusya’da demiryolu inşa etmek gibi) neden olmuştur. uluslar arası düzeyde çalışmaya başladılar. Dolayısıyla Avrupa ülkelerinin toplam dış yatırımı bu dönemde hızla artmıştır. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 27 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 28 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 7  1.04.2024 1870-1914: Ekonomik Bunalım, Korumacılık, İşbirliği Alanları 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) 19. Yüzyılın son döneminde birleşik bir Avrupa fikrini I. Dünya Savaşı öncesi süreçte, Avrupa ekonomisi neredeyse destekleyecek ve teşvik edecek akımlara pek tüm dünyaya hükmediyordu. I. Dünya Savaşı’nın patlak rastlanmamaktadır. vermesiyle birlikte bir ayrışma süreci başlamıştır. Savaş 20. yüzyılın başında bilimsel keşiflerde ve bunların sanayiye boyunca bütün ülkeler ekonomik bağımsızlık ihtiyaçlarının uygulanmasında İngiltere tek güç olmaktan çıkmış ve altını çizmişler ve başka bir ülkeye ekonomik yönden Almanya, Fransa, Japonya ve ABD aynı ölçüde etkin aktörler bağımlılığın bir ülkeyi askeri anlamda da savunmasız haline gelmiştir. Bu dönemde ilk kez ortak politikalar kıldığını vurgulamışlardır. çerçevesinde uluslararası örgütler kurulmuş ve uluslararası Savaş sadece serbest ticarete zarar vermekle kalmamış, ticaret ile ilgili alanlarda işbirliği gerçekleşmiştir. üretim faktörlerinin hareketliliğini de kısıtlamıştır. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 29 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 30 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) Ticaret ve sanayilerini savaşın amaçları çerçevesinde Savaş sonrası Almanya’ya savaş borçları yüklenmiş, bu da düzenleyen devletler, ekonomiye yoğun bir şekilde müdahale ödemeler dengesi sorununa yol açmış ve ihracatın sınırlı etmeye başlamıştır. Müttefik devletlerin de anlaşmaları olması da bu sorunu şiddetlendirmiştir. çiğnemesinden endişe edildiğinden aynı blok içinde bile İşsizlik sorunu ise, geleneksel olarak korumacılığı bütünleşmelerden kaçınılmıştır. destekleyen rekabet gücü düşük firmaların fırsatı Versay Barış Anlaşması ayrışmayı daha da pekiştirmiş, değerlendirerek korumacı eğilimleri pekiştirmelerine neden getirdiği; ulusun kendi geleceğini kendi belirleme hakkı olmuştur. bağlamında Avrupa’da birçok yeni devlet kurulmuştur. Bu eğilim süreç içinde bütün Avrupa’ya yayılmış, kısa sürede Sonuçta uzun yeni sınırlar ve buna bağlı olarak yeni gümrük dış ticaret oranları savaş öncesi oranların neredeyse yarısına engelleri ortaya çıkmıştır. Ulusal ekonomilerin özerkliğini düşmüştür. destelemek için tarifeler inanılmaz ölçüde yükseltilmiştir. Uluslararası sermaye hareketliliği daha da büyük bir düşüş yaşayarak, savaş öncesi durumun yaklaşık beşte birine Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN gerilemiştir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 31 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 32 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 8  1.04.2024 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) Genel olarak bir ayrışma sürecinin yaşandığı bu dönemde İyi çalışmayan altın standardı bu dönemde tamamen uluslararası ticarete ve ödemelere yönelik o kadar katı çökmüştür. Ulusal para birimlerinin rekabet dönemi engeller konulmuştu ki pozitif bütünleşmenin sadece tek bir başlamış, devalüasyonlar birbirini takip etmiştir. Krizi uluslar örneğine rastlanmaktadır; 1930 yılında ödemeleri arası antlaşmalarla çözme girişimlerinin tümü başarısızlıkla kolaylaştırma amacıyla Avrupa’daki merkez bankalarının sonuçlanmıştır. ortak bir girişimi olarak kurulan Uluslararası Ödemeler 1929 yılındaki Büyük Depresyon sonrası, ulusal devletler Bankası büyük bir parasal kargaşanın (enflasyon, ekonomiye eskiden de fazla müdahale etmeye başlamış ve devalüasyon, altın standardının çöküşü) yaşandığı bir Keynes’in 1936 yılında yayımladığı İstihdam, Faiz ve Paranın dönemde bir başarı öyküsü olarak dikkat çekmektedir. Genel Teorisi adlı eseri ekonomiye devlet müdahalesinin Ancak 1930 yılında ABD’nin gümrük tarifelerini önemli kuramsal temelini sağlamıştır. ölçüde yükselten Smoot-Hawley Gümrük Vergi Yasasının yürürüğe girmesi, Avrupa’da yeni bir korumacılık dalgası doğurmuş, tarifeler olağanüstü yükselmiş ve kota Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN uygulamaları arttırılmıştır. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 33 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 34 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) 1914-1945: Ayrışma(Disintegration) Savaşlar ve krizin getirdiği etkilerle ülkeler arasında Aynı şekilde iki Dünya Savaşı arasında Avusturya-Macaristan ayrışmanın yaşandığı bu dönemde Avrupa’da kısa vadeli kontu Coudenhove-Kalergi tarafından başlatılan Pan-Avrupa ekonomik görüşler ve stratejik askeri görüşler egemendi. hareketi önemli girişimlerden bir diğeridir. Ekonomik bağımsızlığın uluslar arası ekonomik 1930 yılında Fransa Başbakanı Briand’ın Milletler Cemiyeti’ne bütünleşmeye göre daha güvenilir olduğu inanışı geçerliydi. sunduğu ve bir Avrupa federasyonunu öngören planı da yine Buna rağmen Avrupa güçleri arasındaki ilişkileri düzenlemek bu çerçevede oluşan girişimlerden birisidir. Plan iyi adına ve Avrupa’nın birliğini sağlamaya yönelik bir çok karşılanmış olmasına rağmen, kısa sürede yeterli desteği girişimde de bulunulmuştur. Örneğin; sağlayamamıştır. I. Dünya Savaşı sonrası kuruluna Cemiyet-i Akvam, Avrupa ölçeğinde ve küresel ölçekte rekabeti yönetmek adına yapılmış temel bir girişimdir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 35 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 36 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 9  1.04.2024 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli II. Dünya Savaşı ve ardından gelen Soğuk Savaş, Avrupa’da Bu yüzden ABD, karşısında güçlü bir Sovyetler Birliği köklü değişikliklere neden olmuştur. Almanya yenilmiş ve görmektense ekonomik açıdan güçlü bir Avrupa görmeyi işgal bölgelerine bölünmüştü. Sovyetler Birliği savaştan istemiştir. Avrupa’yı Sovyet tehdidinden mümkün olduğu büyük bir güç olarak çıkmış ve ordularını Orta ve Doğu kadar az etkilensin diye Avrupa’ya yardımlarını arttırarak Avrupa’nın önemli bir bölümüne yerleştirmiş ve bu ülkelerde Avrupa ekonomisinin toparlanmasını sağlamaya çalıştı. sosyalist sistemin kurulmasına çalışıyordu. Dönemin dışişleri bakanı George Marshall’ın adıyla anılan Batı Avrupa’da Sovyet tehdidi karşısında ekonomik Marshall Planı’nın kısa süreli amacı Avrupa’nın dolar açığını toparlanma, siyasi istikrar ve askeri güvenlik arayışları ortaya kaparken aynı zamanda Avrupa içindeki ticareti de teşvik çıkmıştı. etmekti. Uzun dönemde ise Avrupa’da ABD’dekine benzer Savaşın diğer galibi Amerika’nın küresel planları vardı. Pazar koşulları hazırlamaktı. Öncelikle sermayenin serbest dolaşımına ve serbest ticarete ilişkin yeni bir düzen kurmak istiyordu. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 37 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 38 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli George Marshall, 5 Haziran 1947 yılında Harvard 18 ülkenin katılımıyla kurulan bu örgüt ulusal devletler Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada; Avrupa’nın ekonomik arasında işbirliği esasına dayanıyordu ve daha çok İngiltere sorunlarının çözümünde yardımcı olacaklarını, ancak bunun tarafından temsil edilen geleneksel görüşe uygundu. için Avrupa’nın ekonomik kaynaklarını ortaklaşa kullanarak İngiltere, uluslarüstü örgütün her türlüsüne karşıydı. Avrupa kendi aralarında işbirliğine hazır olmaları gerektiğini Ekonomik İşbirliği örgütü, bu farklı pozisyonun ortaya vurguluyordu. çıkması ve Avrupa Birliği’nin ileriye dönük gelişimi Marshall’ın bu çağrısı üzerine 1947 Paris konferansında bir bakımından tarihsel bir öneme sahiptir. araya gelen Avrupa ülkeleri, çeşitli önerileri tartıştıktan sonra, 16 Nisan 1948’de Avrupa Ekonomik İşbirliği örgütünü (OEEC-1960 yılında Ekonomik İşbirliği Kalkınma Teşkilatı - OECD-olarak değişmiştir.) kurdular. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 39 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 40 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 10  1.04.2024 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli ABD bütünleşmiş bir Avrupa pazarını hem Avrupa’da refah ve Avrupa ülkeleri arasında temel sorun; Almanya’yı yeniden bir barışın temini için hem de Avrupa’nın küresel ekonomik güç hegemonyasına dönüştürme riskine girmeden ve sisteme tam katılımı için bir gereklilik olarak görüyordu. Avrupa’da yeni bir güç dengesizliği yaratmadan nasıl Bu dönemdeki ABD yardımları ‘ödemeler dengesi’ çözümlenebileceği idi. kısıtlamalarını gevşeterek ve belirli mallardaki tıkanıkları Soğuk Savaş koşullarında ABD, güçlü bir Avrupa ve güçlü bir açarak Avrupa ekonomilerine sermaye birikimlerini Atlantik ittifakı için ekonomik açıdan güçlü bir Almanya’yı oluşturma olanağı verdi. desteklemekteydi. İngiltere ve ABD’nin işgal bölgelerini “Avrupa’yı İyileştirme Planı-European Recovery Plan-” ile birleştirmesinin ardından, bunu kabul eden Fransa, Federal bugünkü kurlar temel alındığında 140 milyar dolarlık yardım Almanya Cumhuriyeti’nin kurulmasını onaylamış oldu. yapılmıştır. Böylelikle yaşlı kıta yaralarını sarabilmiştir. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 41 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 42 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Savaş sonrası Avrupa’nın karşı karşıya olduğu ve bütünleşme Savaş sonrası Avrupa’nın karşı karşıya olduğu ve bütünleşme ve birlik oluşumunu zorunlu kılan temel sorunlar şunlardır; ve birlik oluşumunu zorunlu kılan temel sorunlar şunlardır; 1- Ekonomik dağılmışlığın düzeltilmesi; II. Dünya Savaşı 3- Almanya veya benzeri bir başka Avrupa Devletinin sonrası Avrupa’da refahı ve barışı kalıcı kılmak, hegemonik iddia ile bütün Avrupa’yı güç ve şiddet yoluyla ele 2- ABD ve SSCB karşısında Avrupa’nın siyasi bir güç geçirmeye yönelik politikaların engellenmesi (özellikle olabilmesi; Sovyet tehdidine karşı bir bütünleşme Fransa-Almanya arasındaki sorunları kalıcı çözüme oluşturmak ve Marshall yardımlarının etkin ve adil biçimde kavuşturmak) dağıtımının sağlanması ihtiyacı yanında, bu projenin ABD’ye 4- SSCB’deki yayılmacı politikanın engellenmesi. bağımlılık yaratması ve bu bağımlılıktan kurtulma gereği 5- II. Dünya Savaşı sonrası yıkımı ortadan kaldırma gereği. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 43 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 44 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 11  1.04.2024 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli II. Dünya Savaşı’nın yaşattığı dehşet, uluslararası örgütler Uluslararası Para Fonu ise dünya para sisteminin işlemesine kurarak devletler arasındaki ilişkileri iyileştirmeyi amaçlayan yardımcı olacaktı. Devletlerin karşılıklı olarak yüksek girişimlere yol açmıştır. Milletler Cemiyetinin gümrük tariflerini kullanarak bir ticaret savaşına girmeleri başarısızlığından ders alınmış bütün büyük ülkelerin, ise Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) merkezi bir örgütün -Birleşmiş Milletler- üyesi olmasının çerçevesinde engellenmek istenmiştir. önemi anlaşılmıştı. GATT’ın getirdiği en önemli araçlardan biri ‘en çok kayırılan Ayrıca daha II. Dünya Savaşı bitmeden 1944’te Bretton ülke’ kuralıdır. Bu kurala göre bir üye ülke, herhangi bir Woods’ta Dünya Bankası (IBRD) ve Uluslararası Para ülkeye tanıdığı elverişli bir tarife rejimini, koşulsuz olarak Fonu’nun (IMF) kuruluş adımları atılmıştır. tüm üye ülkelere uygulamak zorundadır. IBRD, önce savaştan yıkık çıkan Avrupa ekonomilerinin yeniden yapılanmasını sağlayacak ve daha sonra da bu ülkelerden ayrılan ve bağımsızlığını ilan eden eski sömürgelerin kalkınma hamlesine yardımcı olacak finansal Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN ve teknik yardımı sağlayacaktı. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 45 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 46 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli İtilaf Devletlerinin zaferinden sonra Avrupa iki parçaya COMECON’un temel amacı Doğu Bloku ülkelerini ekonomik bölünmüştü ve Doğu ve Batı Avrupa arasında ekonomik bir açıdan kendine yeter duruma getirmekti ve dış ticaret ilke bütünleşme olması uzun süre imkansızdı. olarak ülkede üretilmeyen malların sağlanmasında bir araç Doğu Avrupa ekonomileri Karşılıklı Ekonomik Yardım olarak görülüyordu. Konseyi (COMECON) çerçevesinde bütünleşmişti. Gerçekte ise COMECON Sovyetler Birliği’nin diğer ülkeleri COMECON, Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun, Varşova Paktı kontrol altında tutmasına yarayan bir tür araç olarak işlev da Batı Bloku savunma paktı olan NATO’nun karşılığıdır. gördü. COMECON ,Sovyetler Birliği, Bulgaristan, Çekoslavya, II. Dünya Savaşı’nın bitiminden 3 yıl sonra 1948 yılında Demokratik Almanya, Polonya, Macaristan, Romanya, Hollanda-Lahey’de İngiltere Muhafazakar Parti lideri Moğolistan arasında kurulmuş ve Vietnam, Küba ve Kuzey Winston Churchill’in başkanlığında yapılan Avrupa Kongresi, Kore’nin katılımıyla genişlemiştir. savaş sonrası Avrupa hareketinin zirve noktasıydı. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 47 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 48 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 12  1.04.2024 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Fakat Birlik kurma amacında uzlaşı sağlansa da Birliğin ne İngiltere, Fransa, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda’nın da şekilde gerçekleşeceği hususu fikir ayrılığı yaratıyordu. katılımı ile 17 Mart 1948’de Brüksel Anlaşması (Batı Avrupa Avrupa’nın içinde bulunduğu güçlüklere dikkat çeken Birliği-BAB- Western European Union) imzalanmış, 1954 Churcill, bu alanda egemen çözümün, Avrupa’nın barışı, yılında Almanya da Birliğe üye olarak kabul edilmiştir. güvenliği ve hürriyeti için Birleşik Avrupa Devletlerinin Savaş sonrası gelişen bir diğer girişim ise, Avrupa’nın özellikle oluşturulması olarak gördüğünü ifade etmiştir. SSCB karşısında güvenlik direncinin arttırılması ile ilgilidir. Dolayısıyla bu dönemde bir taraftan II. Dünya Savaşı sonrası Bu direncin kuvvetlendirilmesi fikri aynı zamanda Batı’nın Avrupa’yı bütünleştirmek amacıyla, ‘Birleşik Avrupa askeri güç olarak ABD’ye olan bağımlılığını da ortaya koyar. Devletleri’ gibi federal bir yapının mevcut devletler Sonuçta Avrupa ülkelerini çoğunu bir araya getiren iki önemli sisteminin yerini almasını savunan görüşler yanında, Avrupa kuruluştan biri, 4 Nisan 1949’da imzalanan Anlaşma ile işbirliğine olumlu bakan fakat ulus-devletin meşruiyetini ve ABD’nin de içinde bulunduğu Kuzey Atlantik Anlaşması etkinliğini tartışmak istemeyen gruplar da vardı. Örgütü (NATO) kurulmuştur. Bu aynı zamanda Avrupa’nın kendi savunma örgütü (BAB) projesinin ertelenmesine de Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 49 neden olmuştur. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 50 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Bu süreçte kurulun ikinci kuruluş ise, bundan bir ay sonra, 5 II. Dünya Savaşı sonrası oluşan güçlü ve yaygın inanış; Mayıs 1949 yılında imzalanan Londra Anlaşması ile Avrupa Avrupa’nın gitgide kapsamı genişleyen bir uluslar arası Konseyi (Council of Europe) Avrupa devletlerinin ilk ve en bütünleşme ortamında yeniden inşa edilmesi, özellikle önemli kurumsal örgütlenmelerinden ikincisi olarak tarihe Alman-Fransız çekişmesinin potansiyel bir savaş tehlikesi geçmiştir. olmaktan çıkarma gereği idi. Ancak bugünkü Avrupa Birliği’nin temellerinin atılması için Bu siyasi hedefe, Federal Avrupa’nın kurulması ve tam bir 1950 yılının beklenmesi gerekiyordu. siyasi birlik sağlanması gibi gerçek dışı planlarla değil, kademe kademe ilerleyen bir ekonomik bütünleşme sayesinde ulaşılacaktı. Fransa Dışişleri Bakanı Schuman’ın 1950 yılında açıkladığı ve Fransa ile Almanya’nın kömür ve çelik üretimini ortak bir Yüksek Otorite altında birleştirmeyi öngören plan, bu strateji üzerine kurulmuştu. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 51 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 52 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 13  1.04.2024 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Fransız -Planlama Örgütü Başkanı Jean Monnet’in Fransa’nın bu çağrısına Batı Almanya, Belçika, İtalya, görüşlerinden de esinlenen- Dışişleri Bakanı Robert Shuman Lüksemburg ve Hollanda (“altılar”) olumlu karşılık verdiler. 9 Mayıs 1950 tarihinde Avrupa ülkelerine bir çağrıda Bir yıl süren görüşmelerden sonra, 18 Nisan 1951’de Avrupa bulunarak, savaş sanayinin ana maddeleri olan kömür ve Kömür ve Çelik Topluluğu’nu (European Coal and Steel çeliğin üretim ve kullanımının milletlerüstü bir organın Comunity- ECSC) kuran antlaşma Paris’te imzalandı. sorumluğunda yönetilmesini teklif etti. 23 Temmuz 1952’de yürürlüğe giren AKÇT Anlaşması aynı Bu tarih Avrupa bütünleşmesinin ilk safhasını temsil zamanda, ilk Avrupa Topluluğunun da doğuşu idi. ettiğinden günümüzde Avrupa günü olarak kutlanmaktadır. Bu öneriyi kabul eden ülkeler, ilerde, savaş sanayilerini birbirlerine karşı geliştirmek ve dolaysıyla birbirleriyle savaşmak olanağını bulamayacaklardı. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 53 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 54 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli AKÇT Anlaşması ile; AKÇT’nin kurulmasıyla fonksiyonalist bütünleşme kuramına 1- İmza koyan altı ülkenin kömür ve çelik üretimi ile ilgili dayanan dikkatli adımlarla ilerlenen bir yola girilmiştir. politikaları konusunda ulusal yetkilerini devrettikleri bir “üst AKÇT ile ilgili müzakereler yürütülürken Planın fikir babası otorite” meydana getirilmekte ve bu sayede Avrupa’da yeni bir Jean Monnet, tarafları ulusal egemenliklerinin bir kısmını savaş engellenmeye çalışılmakta idi, AKÇT kurumlarına devretmeleri konusunda ikna etmeyi 2- Tarihi Fransız-Alman düşmanlığı, AKÇT çerçevesinde başarmıştı. geliştirilecek olan işbirliği sayesinde yok edilmeye AKÇT Anlaşması kısa sürede başarı sağlamış, Savaş öncesi çalışılıyordu, Avrupa çelik üretimi otuz milyon ton iken, bu üretim 3- AKÇT ile oluşturulan işbirliğinin ilerde diğer ekonomik AKÇT’nin kurulması ile oluşan altılar dahilinde yetmiş alanlara da yayılması ve bunun bütünleşme düzeyi yüksek bir milyon tona çıkmıştı. ekonomik birliğin oluşturulması amaçlanıyordu. Ekonomik alanda elde edilen bu başarı beraberinde bütünleşmenin diğer alanlarında askeri ve siyasi alanda da Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN bütünleşme yolunda girişimleri arttırmıştır. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 55 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 56 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 14  1.04.2024 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Askeri-savunma amaçlı gerçekleştirilen ilk girişim, AKÇT’yi Bu dönemde ekonomik bütünleşme temelinde kurulan dört kuran altılı ülke topluluğunun 27 Mayıs 1952’de imzaladıkları uluslar arası örgütten bahsedilebilir. Avrupa Savunma Topluluğu Anlaşması (AST) olmuştur. 1- Belçika, Hollanda ve Lüksemburg’un oluşturduğu, 5 Eylül Ancak Fransa meclisi 1954’de AST’yi reddetmiş ve böylelikle 1944 yılında imzalanan gümrük birliği sözleşmesidir. bu girişim başarısız olmuştur. 2- 1948 yılında kurulan ve daha sonra OECD’ye dönüşen Bu olumsuz tablo, Avrupa’da siyasi ve askeri birliğin Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (OEEC), Marshall kurulmasının ancak daha sonraki tarihlerde yardımını dağıtmak, Avrupalı devletlerin bazı politikalarında gerçekleştirileceğini göstermektedir. koordinasyonu sağlamak ve üye devletler arasında ticareti serbestleştirmek için kurulmuştur. Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 57 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 58 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli 1945 Sonrası: Yeni Bir Bütünleşme Çağı ve Avrupa Modeli Bu dönemde ekonomik bütünleşme temelinde kurulan dört Zaman içinde üyelerinin çoğunluğunun AB’ye katılmasıyla uluslar arası örgütten bahsedilebilir. eski önemini yitirmiş olan EFTA bugün, İzlanda, 3- 1952 yılında AKÇT’yi meydana getiren Paris Anlaşması ile Liechtenstein, Norveç ve İsviçre’den oluşmaktadır ve AB ile Avrupa Topluluğu’nun temeli atılmıştır. EFTA’nın üç üyesi arasında (İzlanda, Liechtenstein, Norveç) Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) kurulmuş durumdadır. 4- Avrupa Topluluğu’nun kurulduğu dönemde diğer bazı Avrupa ülkeleri; (Avusturya, Danimarka, Norveç, Portekiz, İsveç, İsviçre, İngiltere) İngiltere’nin önerisiyle 1960 yılında Stockholm’de imzalanan bir anlaşma ile Avrupa Serbest Ticaret Birliği’ni (EFTA) kurmuşlardır. EFTA ülkeleri kendi aralarında sanayi ürünlerinde gümrük ve eş etkili vergilerle diğer kısıtlamaları kaldırmışlar, ancak üçüncü ülkelere karşı ulusal mevzuatlarını uygulamayı sürdürmüşlerdir Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 59 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 60 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 15  1.04.2024 Bu konunun büyük bir bölümünün kaynak kitabı : Canan Balkır, (2010), Uluslar arası Ekonomik Bütünleşme, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. TEŞEKKÜRLER Prof.Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 61 İİBF-İktisat 16