Huquqiy Etika va Professional Javobgarlik PDF

Mavz HUQUQIY ETIKA VA u: PROFESSIONAL JAVOBGARLIK 1  01. Huquqiy etatika tushunchasi.uni tashkil qiluvchi xususiyatlar 02. Huquqshunos faoliyatida axloqiy sifatlarning 03.Shaxsning roli ma'naviy dunyosi ongi va madaniyati...

Mavz HUQUQIY ETIKA VA u: PROFESSIONAL JAVOBGARLIK 1  01. Huquqiy etatika tushunchasi.uni tashkil qiluvchi xususiyatlar 02. Huquqshunos faoliyatida axloqiy sifatlarning 03.Shaxsning roli ma'naviy dunyosi ongi va madaniyati shakllanida axloq va huquqning o'rni Reja 04. Adolat, kasbga sadoqat, mas’uliyat va halollik - huquqshunos kasbining muhim talablari 05. Manfaatlar to'qnashuvi va yuridik faoliyatda unga yo‘l qo'yib bo'imasligi 06. Yuridik kasb egalarining professional 2 javobgarligi.  Huquqiy etatika tushunchasi.uni tashkil qiluvchi xususiyatlar Huquqiy etika – bu yuristlarning yozilgan va yozilmagan xulq-atvor qoidalari majmuini tashkil etuvchi, ularning ishdagi axloqiy xususiyatlari va ishdan tashqari vaqtdagi xatti-harakatlarini ta’minlovchi, shuningdek, axloq talablarini amalga oshirishning oziga xos qoidalarini tashkil qiluvchi bir fan desak togri boladi. Huquqshunos faoliyati doimo va har qanday jamiyatda va davlatda nufuzli hisoblangan va doimo chuqur hurmat, e’tibor va ulkan ehtiromni keltirib chiqargan. Etika” sozi qadimgi yunon tilida “etos” sozidan kelib chiqqan bolib hisoblanadi hamda “birga bolib yashash makoni”, “uy” kabi ma’nolarni anglatadi. Ushbu so`z qadimgiYunoniston faylasufi Arastu tomonidan muomalaga kiritilgan degan tahminla rmavjud.“Etika” (boshqcha qilib aytgandaaxloqshunoslik” yoki “odobnoma”) – axloqning paydo bolishi, uning mohiyati (maqsad va vazifasi), xususiyatlari, 3 jamiyat rivojidagi orni haqidagi fandir. Etika tushunchasi Etika tushunchasini ikki xil ma’noda ko'rish mumkin BIRINCHISI IKKINCHISI Ikkinchisi, etika - ijobiy xatti- etika harakat yig'indisi bo'lib, (axloqshunoslik) inson va jamiyat o'rtasidagi axloqning kelib obyektiv aloqadorlik tufayii kelib chiqadigan, har bir shaxsning chiqishi, mohiyati, hayoti va faoliyatini xususiyatlari, jamiyat boshqaradigan, 4 tartibga soladigan prinsip va taraqqiyotidagi o‘rni huquqiy etika kasb etikasming eng muhim xususiyatlari: - inson taqdiri bilan bog'liq masalalarni hal qilishda his- tuyg'uga berilmaslik, - tanish-bilishchilik, qarindosh-urug'chilik, mahalliychilik yoxud millatchilik kabi tuyg'ularga berilmaslik, - odil sudlovni amalga oshirishning barcha bosqichlarida axloq normalariga og'ishmay rioya qilish. Etika va huquq inson munosabatining o'zaro aloqadorlikda bo'lgan muhim elementlaridir. Ularning tabiati jamiyatdagi konkret tarixiy sharoit, ijyimoiy tizimga ega bo’ladi 5  Huquqshunos faoliyatida axloqiy sifatlarning roli Ma’lumki, huquqshunoslik kasbidagi mutaxassislar bevosita shaxs-inson bilan ishlaydi, ular bilan turli xildagi munosabatlarga kirishadi. Shunday ekan, ularning faoliyatida boshqa kasbdagilarga nisbatan axloqiy munosabatlarning o`rni beqiyosdir. Shuning uchun ham axloqiy sifatlarning huquqshunos shaxs takomili hamda mehnat faoliyatiga ta’siri haqida so`z yuritish bugungi kunda huquqshunoslar faoliyatiga ijobiy ta’sir qilishi mumkin. Xalq, insonlar tomonidan “yaxshi huquqshunos” deb atalishi uchun shaxs nafaqat bilimli bo`lishi talab etiladi, balki o`sha huquqshunos kerakli 6 etika va estetika qoidalariga rioya qilishi, MANBA:siyotsatshunoslik, huquq va xalqaro munosabatlar jurnali o`zining axloqiy sifatlari to`g`ri va jamiyatning  Axloqiy sifatlar Axloqiy sifatlar ijobiy va salbiy turlarga bo`linadi BIRINCHISI IKKINCHISI Ijobiy axloqiy sifatlarga Salbiy sifatlarga, buni illatlar deyish mehnatSevarlik, ham mumkin, xoinlik, poraxo'rlik, mas’uliyatlilik, ikkiyuzlamachilik, laganbardorlik, kamtariik, xushmuomalalik, hasad, dag'allik, irodasizlik, ezgulik, samimiyat, insof, munofiqlik, shaxsiyatparaslik, 7 andisha, hayo singariiar kiradi. xudbinlik, mansabparastlik kabilar  Yurist faoliyati har qanday ijtimoiy muhitda nufuzli hisoblangan va doimo chuqur hurmat va ehtiromni keltirib chiqargan. Shuning uchun, professional va ijtimoiy iyerarxiyadagi o'rnidan qat’i nazar, jamoatchilik orasida yuridik kasbning madaniy va axloqiy xususiykasbiy tashqari, axloqiy tamoyillarga asoslangan yuqori muomala madaniyatiga ega bo‘Iishi shart atlariga bo'lgan qiziqish yuqoridir Huquqshunos axloqiy sifatlarining eng muhim xususiyatlaridan biri – inson taqdiri, uning kelajagi bilan bogliq vaziyatlarni yechishda his tuyguga berilibketmaslik, korrupsiya, qarindosh-urugchilik, irqchilik kabi yomon illatlarga berilmaslik, odil sudlovning butun bir 8 bosqichida axloq normalariga sozsiz bo`ysunishdan iborati MANBA:siyotsatshunoslik, huquq va xalqaro munosabatlar jurnali  Shaxsning ma’naviy dunyosi, Ongi va madaniyati Huquq va shakllanishida axloq va huquq alohida o'ringa ega. Chunki ular axloq ijtimoiy munosabatlar tizimi taraqqiyotiga ta’sir ko'rsatadigan, shu orqali shaxs ongini rivojlantiradigan muhim ijtimoiy boshqaruvchi hisoblanadi. Huquq albatta davlat irodasini ifodalaydiHuquq – davlat tomonidan o‘rnatilgan va u tomonidan himoya qilinadigan barcha uchun majburiy bo‘lgan xulq-atvor qoidalarining tizimi. Axloq - o'zgaruvchan murakkab ijtimoiy hodisa. Axloq kishi va jamiyat o'rtasidagi obyektiv o'zaro bog'lanishning 9 ma’naviy 1 0  04. Adolat, kasbga sadoqat, mas’uliyat va halollik - huquqshunos kasbining muhim talablari Shaxs takomilida adolat hissi, kasbga sadoqat, halollik va rostgo'ylik singari axloqiy sifatlar ham muhim ahamiyat kasb etadi. Kasbga sadoqat, halollik va rostgo'ylik shaxs axloqiy sofligining ko'zgusidir. Unda kishining axloqiy etiqodi ham, motivlari ham, xatti- harakatlari ham xuddi oynadagidek aks etib turadiShaxs takomilida mas’uliyat hissini tarbiyalab borish muhimdir. Butun umri davomida shaxsning xulq-atvorida hosil bo'lgan sifatlar insonlar bilan muloqot 1 jarayonida, jamoa faoliyatida takomillashib, 1  mas'uliy at Ana shunday axloqiy sifatlardan biri mas’uliyatlilikdir. ‘'Mas’uliyat” tushunchasi arab tilidan tarjima qilinganda “javobgarlik”, “hisob bermoqlik” ma’nolarini anglatib, “biror ish, xattiharakat oqibati va natijasi uchun javobgarlik”ni anglatadi. Masalan, davlat javobgarligi, huquqiy javobgarlik, ma’muriy javobgarlik 1 2  Jamoa a’zolarida mehnatga mas’uliyatli munosabatning shakllanganligini ko'rsatuvchi asosiy belgilar 1.topshiriqlarga ongli va mas’uliyat bilan yondoshish; 2. intizomlilik; 3.mustaqilligini namoyon eta olish; 4.hamkasblariga yordam ko'rsatishga tayyorlik; 5.tashabbuskorlik elementlari; 6.hamkasblari bilan hamkorligi; 7.faoliyat natijalarini oldindan his eta olish 1 3  halolli k halollik - bu xatti-harakat va xulqning to‘g‘riligi, so'zida qat’iy prinsipial turish va unga sodiq qolishdirki, bu xislatlar insonning chuqur g'oyaviy e'tiqodidan Halollik kelib chiqadi.shaxs fikri va xatti- Yolgʻon harakatlaridagi axloqiy barqarorligining sintezi bo'lib, ijtimoiy hayotning ko'pgina qatlamlarida kishining ijobiy sifatlari, ya’ni rostgo'ylik, sodiqlik, halollik va shu kabi hislatlar orqali namoyon bo'ladi 90 1 4  adola t Adolat - ijtimoiy-ialsafiy, axloqiy va huquqiy tushuncha. siyosiy xatti-harakatlar, huquq va burch me’yorlari, axloqiy munosabatlar, mehnat va taqdirlanish, jinoyat va jazo, xizmat va uni tan olish, qadr-qimmatni e’tirof etishga mazkur tushuncha orqali baho beriladi. BIRINCHISI IKKINCHISI Adolatning ijtimoiy-falsafiy Axloqiy jihati insonlararo jihati jamiyat a’zolarining muomalada bir xil munosabatda xilmaxil munosabatlaridagi bo'lishni, bir-birining izzat-nafsiga o‘zaro tengligini nazarda tegmaslikni, axloq-odob 1 5 tutadi.  Manfaatlar to‘qnashuvi va yuridik faoliyatda unga yo‘l qo‘yib bo'imasligi “Korrupsiya” lotincha“corruptio” so'zidan kelib chiqqan bo'Iib, Hozirgi zamonda deyarli barcha mamlakatlarda davlat va jamiyat mexanizmlarining bir maromda ishlashiga to'sqinlik qilayotgan, davlat hokimiyati va boshqaruv organlari obro'siga Jiddiy putur yetkazadigan muammo 1 korrupsiyadir 6  o'zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurash 1. Korrupsiyaga qarshi kurash agentligi: 2020-yilda O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev farmoni bilan Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tashkil etildi. Ushbu agentlik davlat idoralarida korrupsiyaviy faoliyatni nazorat qilish, aniqlash va unga qarshi chora ko‘rish vazifasini bajaradi. 2. Qonunchilikni mustahkamlash: Korrupsiya holatlari uchun jazoni kuchaytirish va korrupsiyaga qarshi kurashish uchun qonunchilik tizimi yanada takomillashtirildi. Korrupsiyaga aloqador jinoyatlar uchun qattiqroq chora-tadbirlar qo‘llanila boshladi, jumladan, mansabdor shaxslarning javobgarligi 1 oshirildi. 7 Transparency International xalqaro tashkilotining 2021 yil uchun Korrupsiyani qabul qilish indeksida O‘zbekiston 2020 yilga nisbatan 6 pog‘onaga yuqorilab, 180 davlat 1 ichida 140-o‘rinni egalladi. 8 manfaatlar to'qnashuvi Manfaatlar to'qnashuvi - bu shaxs yoki tashkilotning bir nechta, moliyaviy yoki boshqa manfaatlar bilan bog'liq bo'lgan vaziyat bo'lib, bunda bitta manfaatga xizmat qilish boshqasiga qarshi ishlaydi. Odatda, bu shaxs yoki tashkilotning shaxsiy manfaat uchun uchinchi shaxs foydasiga qarorlar qabul qiladigan 1 holatlarga taalluqlidir. 9 ETIBOR UCHUN RAHMAT 2 0