Badanie Konkurencji i Wzrostu Gospodarczego - Materiały Wykładowe

BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO dr Joanna Rydarowska-Kurzbauer BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO Joanna Rydarowska-Kurzbauer Konsultacje : niedziela, Zabrze, ROZ, s. A304 joanna.rydarowska-kurzbauer@po...

BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO dr Joanna Rydarowska-Kurzbauer BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO Joanna Rydarowska-Kurzbauer Konsultacje : niedziela, Zabrze, ROZ, s. A304 [email protected] BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO ZALICZENIE PRZEDMIOTU 1. Zaliczenie wykładów: – kolokwium zaliczeniowe – pisemnie w uzgodnionym terminie oraz formie (pytań testowych zamkniętych lub otwartych) 2. Zaliczenie ćwiczeń - wykonywanie zadań - obecność na zajęciach BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO PLATFORMA ZDALNEJ EDUKACJI materiały, wykłady literatura przedmiotu warunki i zasady zaliczenia oceny BADANIE KONKUNKTURY I WZROSTU GOSPODARCZEGO TEMATYKA WYKŁADÓW 1. Wprowadzenie 2. Wzrost gospodarczy. Czynniki wzrostu gospodarczego. Konsekwencje wzrostu gospodarczego. Bariery wzrostu gospodarczego 3. Cykliczność wzrostu gospodarczego 4. Rodzaje cykli koniunkturalnych 5. Wskaźniki koniunktury 6. Inflacja i bezrobocie w cyklu koniunkturalnym 7. Polityka gospodarcza a cykl koniunkturalny  WYKŁAD 1 WPROWADZENIE WYKŁAD 1. WPROWADZENIE PLAN WYKŁADU 1. MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE ZAMKNIĘTEJ 2. MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE OTWARTEJ 3. POMIAR AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 1. MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE ZAMKNIĘTEJ MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE ZAMKNIĘTEJ Uproszczony obraz wydatków i dochodów wszystkich podmiotów w gospodarce Budowany w trzech etapach: - MODEL 1 – model gospodarki jednosektorowej (bez oszczędności i inwestycji) - MODEL 2 – model gospodarki jednosektorowej z oszczędnościami i inwestycjami - MODEL 3 – model gospodarki dwusektorowej MODEL 1 ZAŁOŻENIA występuje jeden sektor: prywatny przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe tworzą dwa wielkie agregaty gospodarstwa domowe nie oszczędzają przedsiębiorstwa nie inwestują wytwarzane są wyłącznie produkty finalne istnieją: rynek dóbr konsumpcyjnych i rynek czynników produkcji brak aktywności ekonomicznej państwa gospodarka jest zamknięta MODEL 1 GOSPODARSTWA DOMOWE 1. świadczą na rynku usługi czynników produkcji Czynniki wytwórcze / czynniki produkcji Dochody za świadczone usługi czynników produkcji praca płaca ziemia czynsz, renta dzierżawna kapitał odsetki przedsiębiorczość zyski 2. otrzymane dochody rozporządzalne [Yd] przeznaczają na konsumpcję dóbr i usług [C] 3. celem jest MAKSYMALIZACJA UŻYTECZNOŚCI (SATYSFAKCJI) czerpanej ze spożycia koszyka dóbr (które może ono nabyć przy danym dochodzie nominalnym i danych cenach) oraz czasu wolnego MODEL 1 PRZEDSIĘBIORSTWA Podmiot prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści. Podmiot gospodarujący o charakterze zarobkowym, tzn., że jest nastawiony na osiąganie korzyści materialnych z wykonywanej działalności, czasami osiąganie zysku podniesione do rangi jego głównego celu. Zatrudnia czynniki produkcji (pracę, kapitał, ziemię) w celu wytwarzania określonych dóbr lub świadczenia określonych usług, które sprzedaje na rynku innym przedsiębiorstwom, gospodarstwom domowym bądź władzy centralnej lub władzy lokalnej. Elementarnym warunkiem jest umiejętność dostosowywania się przedsiębiorstwa do zmiennych warunków produkcji (technika i technologia, organizacja , kwalifikacje), jak i ewoluującego otoczenia. Przedsiębiorstwu towarzyszy ryzyko. Istnienie ryzyka jest właściwością przedsiębiorstwa, odróżniającą je od innych jednostek gospodarczych. MODEL 1 Zakup dóbr i usług RYNEK DÓBR I USŁUG Sprzedaż dóbr i usług GOSPODARSTWA DOMOWE PRZEDSIĘBIORSTWA świadczenie usług czynników produkcji RYNEK CZYNNIKÓW PRODUKCJI Wynagrodzenie za świadczone usług czynników produkcji MODEL 1 Wartość wydatków na dobra finalne JEST RÓWNA Wartość wszystkich dochodów uzyskanych przez czynniki wytwórcze MODEL 1 wartość wytworzonych dóbr i usług przez przedsiębiorstwa JEST RÓWNA Wartości usług użytych czynników wytwórczych MODEL 1 WNIOSKI: Trzy równoznaczne sposoby pomiaru skali działalności gospodarczej: 1. wartość wytworzonej produkcji 2. strumień dochodów czynników produkcji 3. wartość wydatków na dobra i usługi dochody = wydatki = produkt krajowy MODEL 2 ZAŁOŻENIA występuje jeden sektor: prywatny przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe tworzą dwa wielkie agregaty gospodarstwa domowe oszczędzają przedsiębiorstwa inwestują wytwarzane są wyłącznie produkty finalne istnieją: rynek dóbr konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji oraz rynek finansowy brak aktywności ekonomicznej państwa gospodarka jest zamknięta MODEL 2 OSZCZĘDNOŚCI [S] Oszczędzać mogą jedynie gospodarstwa domowe Oszczędności w sensie rzeczowym to odłożenie konsumpcji w czasie Oszczędności [S] w sensie finansowym to część dochodu gospodarstw domowych, (nikt inny dochodów nie uzyskuje), która nie została przeznaczona na konsumpcję. Motywy oszczędzania: Sposoby oszczędzania: w celu kumulacji środków rachunkach bankowe na nieprzewidziane wydatki zakup papierów wartościowych celem uzyskania dochodu MODEL 2 Zakup dóbr i usług = Konsumpcja [C] Oszczędności [S] Sprzedaż dóbr i usług GOSPODARSTWA DOMOWE PRZEDSIĘBIORSTWA Yd Y świadczenie usług czynników produkcji Równania: Wynagrodzenie za świadczone usług czynników produkcji Y = Yd Y=C Yd = C+S MODEL 2 INWESTYCJE [I] Inwestycja w sensie makroekonomicznym oznacza wydatkowanie środków powiększające zasób kapitału rzeczowego Inwestować mogą jedynie przedsiębiorstwa Przesłanki inwestowania: poziom realnej stopy procentowej, rentowność kapitału w gospodarce (ile groszy zysku w ciągu roku jest w stanie wygenerować jednostka zainwestowanego kapitału), krańcowa rentowność kapitału (jaki procent zysku da dodatkowo następna zainwestowana jednostka kapitału) poziom ryzyka w gospodarce (niepewność a ryzyko) naturalny instynkt MODEL 2 Zakup dóbr i usług = Konsumpcja [C] Oszczędności [S] Inwestycje [I] Sprzedaż dóbr i usług GOSPODARSTWA DOMOWE PRZEDSIĘBIORSTWA Yd Y świadczenie usług czynników produkcji Wynagrodzenie za świadczone usług czynników produkcji Równania: Y = Yd Y=C+I Yd = C+S MODEL 2 Bank Centralny Rynek finansowy Oszczędności Zakup dóbr i usług = Konsumpcja [C] [S] Inwestycje [I] GOSPODARSTWA DOMOWE PRZEDSIĘBIORSTWA Yd Y Wynagrodzenie za świadczone usług czynników produkcji Równania: Y = Yd Y=C+I Yd = C+S I=S Równość wielkości planowanych Ipl=Spl oznacza zrównoważenie makrorynku dóbr i usług w sensie makroekonomicznym. MODEL 2 SPOSOBY ŹRÓDŁA OSZCZĘDZANIA FINANSOWANIA ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SPOSOBY OSZCZĘDZANIA INWESTYCJI RYNEK FINANSOWY GOSPODARSTW DOMOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH INWESTYCJI PRZEDSIĘBIORSTW PRZEDSIĘBIORSTW lokaty kredyty depozyty pożyczki BANKI Zakup: Emisja: RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH akcji akcji obligacji obligacji MODEL 2 WNIOSKI: w modelu powstają: odpływy z ruchu okrężnego oraz dopływy do ruchu okrężnego wartość wytworzonej produkcji ODPŁYW –strumień pieniądza, który nie przemieszcza się bezpośrednio od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw za pośrednictwem rynku dóbr i usług DOPŁYW –strumień pieniądza, który otrzymują przedsiębiorstwa, a który nie pochodzi bezpośrednio od gospodarstw domowych oszczędności stanowią odpływ z ruchu okrężnego, a inwestycje dopływ MODEL 3 ZAŁOŻENIA występuje dwa sektory: prywatny i publiczny przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe tworzą dwa wielkie agregaty gospodarstwa domowe oszczędzają przedsiębiorstwa inwestują wytwarzane są wyłącznie produkty finalne istnieją: rynek dóbr konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji oraz rynek finansowy państwo jest aktywne w sensie polityki fiskalnej gospodarka jest zamknięta W modelu rozpatrujemy jedynie dochody fiskalne (dochody z podatków) oraz wydatki (rządowe i transferowe) MODEL 3 BUDŻET PAŃSTWA DOCHODY WYDATKI podatki bezpośrednie [Td], które wydatki rządowe [G] obejmują zakupy nakłada się na dochody gospodarstw przez państwo dóbr i usług domowych wydatki transferowe [B] - podatki pośrednie [Te], które sa świadczenia społeczne, dla podatkami nakładanymi na określone najuboższych, bezrobotnych, na renty i wydatki i usługi (akcyza, VAT) emerytury  MODEL 3 Rynek finansowy Zakup dóbr i usług = Konsumpcja [C] Oszczędności [S] Inwestycje [I] G Te GOSPODARSTWA BUDŻET PRZEDSIĘBIORSTWA DOMOWE PAŃSTWA Yd B Y Td Wynagrodzenie za świadczone usług czynników produkcji Równania: Y=C+I+G Yd = Y -Td + B I + G+ B = S+ Td +Te Yd = C+S  MODEL 3 Rynek finansowy Zakup dóbr i usług = Konsumpcja [C] Oszczędności [S] Inwestycje [I] G Te GOSPODARSTWA BUDŻET PRZEDSIĘBIORSTWA DOMOWE PAŃSTWA Yd B Y Td Wynagrodzenie za świadczone usług czynników produkcji WPŁYWY ODPŁYWY DO RUCHU I + G+ B = S+ Td +Te Z RUCHU OKRĘŻNEGO OKRĘŻNEGO MODEL 3 SALDO SEKTORA PUBLICZNEGO RÓWNOWAGA W BUDŻECIE PAŃSTWA Td + Te = G+B DEFICYT W BUDŻECIE PAŃSTWA Td + Te < G+B NADWYŻKA W BUDŻECIE PAŃSTWA Td + Te > G+B MODEL 2 SPOSOBY OSZCZĘDZANIA ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ŹRÓDŁA FINANSOWANIA GOSPODARSTW DOMOWYCH INWESTYCJI DEFICYTU BUDŻETOWEGO RYNEK FINANSOWY PRZEDSIĘBIORSTW lokaty kredyty kredyty depozyty pożyczki pożyczki BANKI Zakup: Emisja: Emisja: RYNEK PAPIERÓW akcji akcji bony skarbowe WARTOŚCIOWYCH obligacji obligacji obligacji MODEL 2 SALDA ODPŁYWY DOPŁYWY Równowaga Nadwyżka Deficyt SEKTOR PRYWATNY S=I S>I S G+B G+B G+B Te B RÓWNOWAGA DEFICYT NADWYŻKA S-I = G+B - (Td +Te) 2. MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE OTWARTEJ MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE OTWARTEJ ZAŁOŻENIA występuje dwa sektory: prywatny i publiczny przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe tworzą dwa wielkie agregaty gospodarstwa domowe oszczędzają, przedsiębiorstwa inwestują brak aktywności ekonomicznej państwa wytwarzane są wyłącznie produkty finalne istnieją: rynek dóbr konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji oraz rynek finansowy brak aktywności ekonomicznej państwa gospodarka jest otwarta ISTNIEJE WYMIANA HANDLOWA Z ZAGRANICĄ Eksport [Ex] oznacza sprzedaż towarów za granicą Import [Im] oznacza przywóz towarów z zagranicy MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE OTWARTEJ HANDEL ZAGRANICZNY PRZYCZYNY EKSPORTU dysponowanie określonymi towarami przy ich całkowitym lub częściowym braku w innych krajów (ze względu na zasoby naturalne, klimatyczne, na skutek przewagi technicznej, zróżnicowania cykli koniunkturalnych) występowanie komparatywnych różnic kosztów i cen (odmienne warunki naturalne, posiadanie czynników produkcji, o odmiennej jakości, występowanie korzyści skali) zróżnicowanie towarów i preferencji i preferencji konsumentów PRZYCZYNY IMPORTU możliwości produkcyjne o charakterze trwałym : brak surowców, względy klimatyczne, możliwości produkcyjne o charakterze przejściowym: poziom wiedzy technicznej, posiadanego kapitału, ograniczenia o charakterze prawnym, klęski naturalne zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów REEKSPORT względy politycznej, prawne, techniczne: np.. embargo, zróżnicowanie cenowe MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE OTWARTEJ WPROWADZENIE SEKTORA ZAGRANICZNEGO 1. Zmienia się wartość produkcji wyrażonej w cenach rynkowych oraz w cenach czynników produkcji : Y = C + I + G + Ex-Im (-Te) = C + I + G + NX - Te 2. rozszerzają się możliwości odpływu i wpływu środków do gospodarki: ODPŁYWY S + ( Td +Te) + Im = I + G + B + Ex DOPŁYWY 3. pojawia się możliwości wykorzystania nadwyżki, lub finansowania deficytu s. prywatnego: S–I = (G + B – Te – Td) + NX S. PRYWATNY S. PUBLICZNY S.ZAGRANICZNY MODEL RUCHU OKRĘŻNEGO W GOSPODARCE OTWARTEJ SALDO SEKTORA ZAGRANICZNEGO RÓWNOWAGA W BILANSIE HANDLOWYM Ex = Im DEFICYT W BILANSIE HANDLOWYM Ex < Im NADWYŻKA W BILANSIE HANDLOWYM Ex > Im