W1

Wprowadzenie do tematu

• Badanie konkurencji i wzrostu gospodarczego, prowadzone przez dr Joannę Rydarowską-Kurzbauer.
• Dostępne są konsultacje w niedzielę w Zabrzu, sala A304.
• Email kontaktowy: [email protected]

Zaliczenie przedmiotu

• Zaliczenie wykładów: Kolokwium pisemne, w uzgodnionym terminie, w formie pytań testowych (zamkniętych lub otwartych).
• Zaliczenie ćwiczeń: Wykonywanie zadań, obecność na zajęciach.

Platforma edukacji zdalnej

• Dostępne materiały i nagrania wykładów.
• Literatura dotycząca przedmiotu.
• Warunki i zasady zaliczenia.
• System oceniania.

Tematyka wykładów

• Wprowadzenie
• Czynniki wzrostu gospodarczego, konsekwencje i bariery wzrostu.
• Cykliczność wzrostu gospodarczego.
• Rodzaje cykli koniunkturalnych.
• Wskaźniki koniunktury.
• Inflacja i bezrobocie w kontekście cykli koniunkturalnych.
• Polityka gospodarcza i cykle koniunkturalne.

Wykład 1: Wprowadzenie

• Plan wykładu: Model ruchu okrężnego w gospodarce zamkniętej, model ruchu okrężnego w gospodarce otwartej, pomiar aktywności gospodarczej.

Model ruchu okrężnego w gospodarce zamkniętej

• Uproszczony obraz wydatków i dochodów wszystkich podmiotów w gospodarce.
• Budowany w trzech etapach:
  • Model 1: model gospodarki jednosektorowej (bez oszczędności i inwestycji).
  • Model 2: model gospodarki jednosektorowej z oszczędnościami i inwestycjami.
  • Model 3: model gospodarki dwusektorowej.

Model 1 - założenia

• Występuje jeden sektor: prywatny.
• Przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe tworzą dwa wielkie agregaty.
• Gospodarstwa domowe nie oszczędzają.
• Przedsiębiorstwa nie inwestują.
• Wytwarzane są wyłącznie produkty finalne.
• Istnieją rynek dóbr konsumpcyjnych i rynek czynników produkcji.
• Brak aktywności ekonomicznej państwa.
• Gospodarka jest zamknięta.

Model 1 - gospodarstwa domowe

• Świadczą usługi czynników produkcji na rynku.
• Otrzymane dochody przeznacza na konsumpcję dóbr i usług.
• Celem jest maksymalizacja użyteczności (satysfakcji) ze spożycia koszyka dóbr i czasu wolnego.

Model 1 - przedsiębiorstwa

• Prowadzą działalność produkcyjną lub usługową po to, aby zmaksymalizować zysk.
• Zatrudniają czynniki produkcji (pracę, kapitał, ziemię, przedsiębiorczość) aby wytwarzać dobra lub świadczyć usługi.
• Są dostosowane do zmiennych warunków produkcji (technika i technologia, organizacja, kwalifikacje).
• Podmioty w gospodarce są narażone na ryzyko.

Model 1 - rynek

• Gospodarstwa domowe kupują dobra i usługi na rynku.
• Przedsiębiorstwa sprzedają dobra i usługi na rynku.
• Na rynku czynników produkcji wymieniają się usługi czynników produkcji, za wynagrodzenie.

Model 1 - podsumowanie

• Trzy równoznaczne sposoby pomiaru skali działalności gospodarczej.
• Wartość wytworzonej produkcji.
• Strumień dochodów czynników produkcji.
• Wartość wydatków na dobra i usługi.
• Dochody = wydatki = produkt krajowy

Model 2 - założenia

• Występuje jeden sektor: prywatny.
• Gospodarstwa domowe oszczędzają.
• Przedsiębiorstwa inwestują.
• Wytwarzane są wyłącznie produkty finalne.
• Istnieją rynek dóbr konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji i rynek finansowy.
• Brak aktywności ekonomicznej państwa.
• Gospodarka jest zamknięta.

Model 2 - oszczędzanie i sposoby

• Możliwość oszczędzania w sensie finansowym to odłożenie konsumpcji w czasie lub część dochodu przeznaczona na środki oszczędnościowe, np rachunek bankowy, papiery wartościowe itp.
• Gospodarstwa domowe decydują o sposobie oszczędzania.

Model 2 - inwestowanie

• Inwestycje są wydatkami, które zwiększają zasób kapitału rzeczowego.
• Przedsiębiorstwa inwestują w kapitał, żeby w przyszłości zwiększyć swoje zyski

Model 2 - równania i zależności

• Wartości czynników produkcji i ich wynagrodzenia.
• Są zależne od poziomu realnej stopy procentowej, rentowności kapitału i powiązań z rynkami finansowymi.

Model 2 - rynek finansowy

• Rolą rynku finansowego jest zbieranie oszczędności gospodarstw domowych i udostępnianie ich przedsiębiorstwom w formie kredytów i pożyczek.

Model 2 - wnioski

• Powstają odpływy z ruchu okrężnego i dopływy do ruchu okrężnego,
• Odpływ - strumień pieniądza, który nie przemieszcza się bezpośrednio od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw.
• Dopływ - strumień pieniądza, który otrzymują przedsiębiorstwa. Otrzymane środki mogą pochodzić od innych podmiotów niż gospodarstwa domowe.

Model 3 - założenia

• Dwa sektory (prywatny i publiczny).
• Gospodarstwa domowe oszczędzają.
• Przedsiębiorstwa inwestują.
• Nierównomierność dochodów w gospodarce.
• Istniejące rynki czynników produkcji, dóbr konsumpcyjnych, finansowy.
• Gospodarka jest zamknięta.
• W polityce fiskalnej państwo jest aktywne (wydatki i dochody).

Model 3 - budżet państwa

• Dochody: Podatki bezpośrednie (nakładane na dochody gospodarstw domowych) i pośrednie (VAT, akcyza).
• Wydatki: Wydatki rządowe (zakupy dóbr i usług przez państwo) i transferowe (świadczenia społeczne, emerytury, renty).

Model 3 - zrównoważenie budżetu

• Równowaga w budżecie państwa: wpływ podatków (T) równy jest wydatkom państwa (G i B).

• Deficyt w budżecie państwa: wpływ podatków (T) mniejszy od wydatków państwa (G i B)

• Nadwyżka w budżecie państwa: wpływ podatków (T) większy od wydatków państwa (G i B).

Model 3 - saldo sektora publicznego

• Równowaga w budżecie państwa: wplyw podatków równa jest wydatkom,
• Deficyt w budżecie państwa: wplyw podatków mniejszy od wydatków,
• Nadwyżka w budżecie państwa: wplyw podatków większy od wydatków.

Model 2 w gospodarce otwartej - założenia

• Dwa sektory (prywatny i publiczny)
• Gospodarstwa domowe oszczędzają i inwestują.
• Przedsiębiorstwa inwestują i wytwarzają dobra i usługi.
• Wytwarzane są wyłącznie produkty finalne.
• Istnieją następujące rynki: rynek dóbr konsumpcyjnych, rynek czynników produkcji, rynek finansowy.
• Gospodarka jest otwarta

Model 2 w gospodarce otwartej - wymiana handlowa

• Istnieje wymiana z zagranicą (eksport i import).

Model 2 w gospodarce otwartej - czynniki wpływające na eksport i import

• Dysponowanie określonymi dobrami i usługami.
• Zróżnicowanie cen i kosztów.
• Zróżnicowanie towarów i preferencji konsumentów.

Model 2 w gospodarce otwartej - saldo sektora zagranicznego

• Równowaga bilansu handlowego: eksport równy importom.
• Deficyt bilansu handlowego: eksport mniejszy od importu.
• Nadwyżka bilansu handlowego: eksport większy od importu.
• Różnice w wartości eksportu i importu (NX) wpływaja na saldo bilansu płatniczego.

Pomiar aktywności gospodarczej

• Wartość wytworzonego produktu
• Strumień dochodów czynników produkcyjnych
• Wartości wydatków ( konsumpcji + inwestycji)
• Wpływ eksportu i importu