SEJ_T3_KSSM_Bab_5_Pentadbiran_Barat_di_Sarawak_dan_Sabah_zila_khalid PDF

BAB 5 PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH Sejarah Tingkatan 3 KSSM Oleh Cikgu Norazila Khalid Smk Ulu Tiram, Johor  5.1 LATAR BELAKANG PEMERINTAHAN TEMPATAN DI SARAWAK DAN SABAH Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah ◦ Sebelum kedatangan kuasa-kuasa luar,...

BAB 5 PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH Sejarah Tingkatan 3 KSSM Oleh Cikgu Norazila Khalid Smk Ulu Tiram, Johor  5.1 LATAR BELAKANG PEMERINTAHAN TEMPATAN DI SARAWAK DAN SABAH Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah ◦ Sebelum kedatangan kuasa-kuasa luar, masyarakat tempatan di Sarawak dan Sabah telah mempunyai sistem pemerintahan yang berkesan. ◦ Sistem pemerintahan yang diamalkan ini membawa kestabilan dan menyumbang kepada keharmonian serta kemakmuran di negeri-negeri ini. Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah ◦ Sistem ini menjadi panduan dalam perkembangan ekonomi, sosial dan politik masyarakat tempatan di kedua-dua buah negeri ◦ Di Sarawak, terdapat beberapa kerajaan Melayu seperti Sawaku, Kalaka, Samadong dan Melano. Sistem Pemerintahan Tempatan ◦ Sistem pemerintahan di Sarawak dan Sabah mempunyai persamaan dan perbezaan. ◦ Persamaan dan perbezaan yang wujud ini mempunyai kaitan langsung dengan perkembangan sejarah sosiopolitik yang berlaku di kedua-dua buah negeri tersebut ◦ Setiap suku kaum di Sarawak dan Sabah mempunyai ketua rumah tetapi disebut mengikut dialek masing-masing, namun semuanya mempunyai maksud yang sama. Sistem Kesukuan ◦ Sistem ini dilaksanakan oleh masyarakat tempatan di Sarawak dan Sabah. ◦ Asas yang penting ialah pegangan dan kepatuhan kepada adat masyarakat. Bidayuh Sistem Kesukuan Sarawak ◦ Pemimpin menjadi orang tengah menyelesaikan pertelingkahan dalam kalangan penduduk dan memastikan keharmonian berkekalan. ◦ Antara masyarakat yang mengamalkan sistem ini termasuklah Iban, Bidayuh, Kenyah, Kelabit dan Kayan ◦ Penekanan terhadap kepatuhan kepada adat.  Sistem Kesukuan Sarawak ◦ Bagi masyarakat Melanau, ketua masyarakat dikenali sebagai Menteri. ◦ Ketua dalam masyarakat Kenyah dikenali sebagai Peran Lepo, sementara masyarakat Kayan sebagai Kelunan Maren. ◦ Dalam masyarakat Bidayuh, sumber autoriti masyarakat Kenyah ialah Tua Kapung.  Sistem Kesukuan Sarawak ◦ Pemilihan pemimpin bukan sekadar faktor keturunan, namun lebih kepada kebolehan peribadi. ◦ Dalam masyarakat Bidayuh, sumber autoriti ialah Tua Kapung.  Sistem Kesukuan Sabah ◦ Antara masyarakat yang mengamalkan sistem ini termasuklah Kadazandusun, Murut dan Bajau. ◦ Pegangan adat menjadi alat kawalan sosiopolitik yang berkesan. ◦ Selain itu, sistem pemerintahan mengandungi Majlis Kampung dan Murut Tukang-tukang Adat. Sistem Kesukuan Sabah ◦ Bagi masyarakat Bajau di pantai timur Sabah, pemimpin dikenali sebagai matto’a yang menjadi pelindung adat dan kepentingan anak buah ◦ Tukang-tukang Adat pula memastikan setiap upacara adat dilakukan dengan betul bagi mengelakkan bencana  Sistem Kesukuan Sabah ◦ Masyarakat ini mempunyai pemimpin yang dikenali sebagai Orang Tua (Ketua Kampung). ◦ Sebagai pemimpin utama yang menyelesaikan pertikaian. ◦ Majlis Kampung membantu Orang Tua dalam pengurusan adat dan kehidupan seharian.  Sistem Pentadbiran Kesultanan Sulu Tempatan ◦ Pengaruh Kesultanan Brunei ketara di Sarawak dan Sabah ◦ Di Sabah, selain Kesultanan Brunei, wujud pengaruh Kesultanan Sulu di bahagian pantai timur Sabah. Sistem Pentadbiran di Sarawak ◦ Pengaruh Brunei menyebabkan pemerintahan di Sarawak dipengaruhi sistem pentadbiran Kesultanan Brunei ◦ Sistem pentadbiran dipecahkan kepada tiga bentuk, iaitu Sungai Kerajaan, Sungai Tulin dan Sungai Kuripan. ◦ Pentadbiran dijalankan oleh pembesar tempatan yang menjadi wakil sultan atau pembesar yang memiliki wilayah Sungai Tulin tersebut. Skrang Sistem Pentadbiran di Sarawak ◦ Kawasan di Sungai Sarawak ditadbir oleh Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung sebagai wakil Sultan Brunei. ◦ Kawasan pedalaman ditadbir oleh Orang Kaya (O.K.) seperti O.K. Beti di Padeh, O.K. Antau di Rimbas, O.K. Jugah di Lundu dan O.K. Gasing di Skrang. ◦ Kuasa Kesultanan Brunei di Sarawak adalah berasaskan kepada sistem penguasaan tanah.  Sistem Kedatuan di Sarawak ◦ Sistem Kedatuan merupakan sistem pemerintahan tradisi masyarakat Melayu di Sarawak yang berpusat di sekitar Sungai Sarawak ◦ Sistem ini merupakan kesinambungan daripada sistem kerajaan yang terdapat sebelum ini di Sarawak. Sungai Sarawak Sistem Kedatuan di Sarawak ◦ Sistem ini diamalkan oleh kerajaan- kerajaan awal yang wujud di Sarawak ◦ Kerajaan Sawaku merupakan antara kerajaan awal yang terletak di sekitar Sungai Sarawak ditadbir oleh Datu Merpati Jepang. ◦ Keturunan Datu Merpati Jepang secara turun- temurun menguasai pentadbiran di wilayah ini dengan memakai gelaran Datu Patinggi, Datu Bendahara (Datu Bandar) dan Datu Temenggung.  Sistem Kedatuan di Sarawak ◦ Sewaktu pengaruh Kesultanan Brunei, golongan pembesar ini menjadi wakil bagi pihak Sultan Brunei. ◦ Mereka berkuasa mentadbir Sarawak tanpa campur tangan Kesultanan Brunei. ◦ Mereka bertanggungjawab menjalankan pentadbiran dan membangunkan Sarawak. Sistem Pentadbiran di Sabah ◦ Kawasan pantai barat dikuasai oleh Kesultanan Brunei, manakala kawasan pantai timur dikuasai oleh Kesultanan Sulu. ◦ Kuasa Kesultanan Brunei di Sabah berasaskan sistem penguasaan tanah. ◦ Pentadbiran dijalankan oleh pembesar tempatan yang menjadi wakil sultan atau pembesar (pengiran) yang memiliki wilayah tersebut.  Sistem Pentadbiran di Sabah ◦ Sultan Sulu memiliki semua tanah di bawah pengaruhnya. Namun begitu, pemerintahan diwakilkan oleh Datu. ◦ Kuasa golongan Datu pula bergantung pada milikan bilangan hamba (pengikut) dan kemampuan menghantar ufti secara tetap kepada sultan ◦ Golongan Datu inilah yang sebenarnya menjalankan pentadbiran di pantai timur Sabah Sulu dan sistem ini dikenali sebagai sistem Datu.  Sistem Ketua Bebas di Sabah ◦ Pada abad ke-17 dan 18, sistem pentadbiran Ketua Bebas dijalankan di kawasan- kawasan yang kuasa Sultan Brunei dan Sulu agak lemah atau tidak berkesan. ◦ Sistem ini bergantung pada kemampuan individu untuk memerintah kawasan yang dikuasainya. Sistem Ketua Bebas di Sabah ◦ Ketua bebas ini muncul daripada sikap berani dan keperwiraan seseorang tokoh yang mencabar kewibawaan Sultan di kawasannya. ◦ Mereka tergolong atau mempunyai pertalian keluarga dengan Sultan Brunei atau Sultan Sulu. ◦ Mereka mempunyai undang- undang tersendiri dan tidak mengiktiraf kuasa lain. Sistem Ketua Bebas di Sabah ◦ Antara Ketua Bebas yang dikenali ialah Syarif Osman yang berkuasa di daerah Marudu antara tahun 1830-1840 dan Datu Kerunding yang berkuasa di daerah Tungku pada akhir abad ke-19. ◦ Mereka berkuasa dan bertanggungjawab menjalankan pentadbiran di kawasan masingmasing. 5.2 PELUASAN KUASA DINASTI BROOKE DI SARAWAK  Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak ◦ Peluasan kuasa Barat di Sarawak dilakukan oleh pihak persendirian, iaitu James Brooke ◦ Kekayaan Sarawak terutamanya sagu, antimoni dan emas menarik perhatian James Brooke untuk menguasai Sarawak. ◦ Beliau menggunakan pelbagai strategi untuk meluaskan  James Brooke Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak ◦ Selain itu, perpecahan politik di Sarawak dan alasan kegiatan pelanunan digunakan sepenuhnya oleh James Brooke hingga akhirnya beliau berjaya memperoleh Sarawak daripada Kesultanan Brunei. ◦ Seterusnya, James Brooke dan keluarganya berusaha meluaskan kuasa mereka ke seluruh Sarawak. Sarawak Ketika Kehadiran James Brooke ◦ Kawasan Sungai Sarawak merupakan kawasan ekonomi yang penting. ◦ Sultan Brunei menghantar Pengiran Indera Mahkota ke kawasan ini sebagai pembesar Brunei untuk menguasai ekonomi.  Sarawak Ketika Kehadiran James Brooke ◦ Pada tahun 1820-an,kalangan masyarakat Melayu bertumpu di Lidah Tanah yang terletak di sekitar Sungai Sarawak. ◦ Kawasan ini menjadi pusat perdagangan dan pentadbiran. ◦ Kawasan ini sangat strategik kerana mampu mengawal kegiatan perdagangan sungai dan kawasan James Brooke pedalaman.  Sultan Omar Ali Saifuddin II, Sultan Brunei ◦ Sultan Brunei yang mentadbir wilayah Sarawak pada tahun1827 berhasrat mengawal kegiatan perdagangan di Sarawak. ◦ Pengiran Indera Mahkota mendirikan pusat pentadbiran Sultan Omar di Kuching.  Sultan Omar Sultan Omar Ali Saifuddin II, Sultan Brunei ◦ Menimbulkan perbalahan dengan pembesar tempatan kerana mengenakan cukai yang tinggi dan kerahan tenaga. ◦ Penentangan dipimpin oleh Datu Patinggi Ali yangi ngin membebaskan Sarawak daripada cengkaman Pengiran Indera Mahkota Pengiran Raja Muda Hashim ◦ Dihantar oleh Sultan Brune iuntuk menyelesaikan masalah di Sarawak. ◦ Merupakan bapa saudara Sultan Brunei. ◦ Berusaha memujuk Datu Patinggi Ali dan pembesar Melayu, namun gagal. ◦ Beliau meminta bantuan James Brooke Royalist James Brooke ◦ Mencari peluang untuk mendapatkan Sarawak. ◦ Pada peringkat awal,menjalankan aktiviti pengembaraan diantara Sarawak dan Singapura dengan kapalnya Royalist. ◦ Mendapat sokongan pihak British melalui angkatan tentera laut. James Brooke ◦ Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda Hashim untuk menyelesaikan masalah di Sarawak. ◦ James Brooke mengenakan syarat,iaitu Pengiran Raja Muda Hashim perlu menyerahkan Sarawak kepada beliau.  Datu Patinggi Ali ◦ Pembesar tempatan di Sarawak. ◦ Melakukan penentangan terhadap pentadbiran Brunei pada tahun1836. ◦ Menentang tindakan-tindakan wakil Sultan Brunei yang menjejaskan kehidupan Datu Patinggi Ali masyarakat tempatan.  Datu Patinggi Ali ◦ Bersetuju berunding dengan James Brooke dan menamatkan penentangan terhadap Brunei. Datu Patinggi Ali  James Brooke Mendapatkan Kuasa Pemerintahan ◦ James Brooke menggunakan kesempatan terhadap masalah yang berlaku di Sarawak sehingga berjaya menyelesaikannya. ◦ James Brooke menggunakan empat James Brooke strategi dalam usaha mencapai matlamatnya. James Brooke Mendapatkan Kuasa Pemerintahan ◦ Rundingan ◦ Ugutan ◦ Perjanjian ◦ Ketenteraan James Brooke  Rundingan ◦ Strategi ini digunakan oleh James Brooke apabila berunding dengan Pengiran Raja Muda Hashim apabila diminta untuk menyelesaikan pertelingkahan yang berlaku di Sarawak. ◦ Dalam rundingan inilah Pengiran Raja Muda Hashim menawarkan Sarawak kepada James Brooke dan tawaran ini dilakukan sebanyak dua kali sebelum James Brooke menerimanya. pengiran raja muda hashim Ugutan ◦ Strategi ugutan dilakukan oleh James Brooke sebanyak dua kali. ◦ Pertama,terhadap Pengiran Raja Muda Hashim yang cuba berdolak-dalik dan tidak bersetuju dengan rundingan yang dilakukan sebelumnya, iaitu menyerahkan Sarawak kepadanya. ◦ Bagi mengatasi hal ini, James Brooke mengugut Pengiran Raja Muda Hashim dengan bersedia menyerang kedudukan Pengiran Raja Muda Hashim di Kuching. pengiran raja muda hashim  Ugutan ◦ Tindakan ini menyebabkan Pengiran Raja Muda Hashim bersetuju menyerahkan pemerintahan Sarawak kepada James Brooke. ◦ Ugutan kedua dilakukan secara tidak langsung kepada pemerintah Brunei,Sultan Omar Ali Saifuddin apabila James Brooke hadir ke Brunei diiringi oleh angkatan tentera laut British. ◦ Kehadiran James Brooke adalah untuk mengesahkan penyerahan Sarawak seperti yang dilakukan oleh Pengiran Raja Muda Hashim. ◦ Tindakan James Brooke menyebabkan Sultan bersetuju mengesahkan penyerahan Sarawak tersebut. sultan omar ali saifuddin ii Perjanjian ◦ James Brooke turut menggunakan perjanjian sebagai strategi untuk meluaskan kuasa. ◦ Dua perjanjian terpenting berlaku pada tahun 1841 dan 1842. ◦ Kedua-dua perjanjian inilah yang membolehkan James Brooke mendapatkan kekuasaan sebagai pemerintah Sarawak dan secara langsung menamatkan kekuasaan Kesultanan Brunei di Sarawak. Perjanjian 1841: James Brooke dengan Pengiran Raja Muda Hashim ◦ James Brooke memerintah Sarawak dan menguasai hasilnya. ◦ James Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat Melayu. Pengiran Raja Muda Hashim Sultan Omar Ali Saifuddin Perjanjian 1842: James Brooke dengan Sultan Brunei, Sultan Omar Ali Saifuddin ◦ Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan Tanjung Datu ke Sungai Samarahan. ◦ Semua hasil pendapatan kawasan ini diserahkan kepada James Brooke. ◦ James Brooke mestilah memberikan ufti tahunan sebanyak 2,500 Dolar Sepanyol kepada Sultan Brunei. Perjanjian 1842: James Brooke dengan Sultan Brunei, Sultan Omar Ali Saifuddin ◦ Tidak boleh campur tangan dalam hal adat dan agama penduduk tempatan. ◦ Tidak boleh dipindah milik tanpa kebenaran Sultan Brunei. ◦ Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih Sarawak. kapal HMS Dido Ketenteraan ◦ James Brooke turut menggunakan kekuatan ketenteraan dalam usahanya untuk mendapatkan kuasa di Sarawak. ◦ Bantuan ketenteraan diperoleh melalui sokongan kapal HMS Dido yang dimiliki oleh angkatan tentera laut British.  kapal HMS Dido Ketenteraan ◦ Kapal ini digunakan bagi memerangi ancaman lanun yang mengganggu perdagangan dan ketenteraman Sarawak. ◦ Walau bagaimanapun, kejayaan James Brooke ini hanyalah permulaan kepada penguasaan yang lebih luas. ◦ Kemudiannya, ia meliputi kawasan- kawasan lain di Sarawak yang masih dalam kekuasaan Kesultanan Brunei. PENGUKUHAN KUASA JAMES BROOKE Setelah memperoleh kuasa di Sarawak, James Brooke berusaha mengukuhkan kuasanya. Sungai Saribas Kekuatan Tentera ◦ James Brooke memperoleh bantuan dan sokongan daripada tentera laut British. ◦ Kapal perang HMSDido berjaya menghancurkan kubu kuat orang Iban di Sungai Saribas dan Sungai Skrang orang Iban Menentang Kebangkitan Orang Tempatan ◦ James Brooke menganggap kebangkitan orang tempatan sebagai lanun. ◦ Isu ini menjadi alasan tindakan meluaskan kuasa di kawasan orang Iban sebagai tindakan yang sah dan mendapat sokongan British. Memperoleh Sokongan Sebahagian Masyarakat Tempatan ◦ James Brooke berjaya memperoleh sokongan daripada sebahagian orang tempatan termasuklah sebahagian orang Melayu dan Iban.  Mengambil Kesempatan Mukah daripada Pertelingkahan yang Wujud dalam Masyarakat Tempatan ◦ Di Mukah, James Brooke menyokong Pengiran Matusin yang berkonflik dengan Pengiran Ersat. ◦ Pengiran Ersat dan anaknya Pengiran Nipa lebih dihormati oleh penduduk tempatan. ◦ Brooke menyokong Pengiran Matusin hingga membolehkan Brooke memecahkan kekuatan masyarakat tempatan di Mukah. Sharif Masahor Menghapuskan Tokoh Tempatan yang Menentang Kedudukannya ◦ James Brooke berjaya menyingkirkan tokoh tempatan yang menentangnya. ◦ Sharif Masahor yang dituduh terlibat dalam pakatan menyingkirkan Brooke dibuang ke Singapura. ◦ Datu Patinggi Abang Abdul Ghafur bin Abang Qahar pula dibuang ke Melaka.  Fort James Memperkukuh Pertahanan Sarawak ◦ Benteng dan kubu yang dilengkapi dengan meriam didirikan dikawasan yang strategik bagi mengawal kawasan tersebut ◦ Kubu di Sungai Skrang dibina pada tahun1849 selepas Perang Beting Maru tamat bagi memerhati pergerakan kaum Iban Skrang daripada menentang pentadbiran Brooke di kawasan tersebut. ◦ Pada tahun 1849, kubu ini dinamakan Fort James. ◦ Pada tahun1862,Renjer Sarawak ditubuhkan bagi mengawasi keamanan dan pertahanan. Baroness Angela Burdett-Counts. Sokongan Kewangan ◦ Dalam usaha meluaskan kuasa diSarawak,James Brooke memperoleh sokongan kewangan daripada pemodal Eropah terutama Baroness Angela Burdett-Counts. Kronologi Peluasan Kuasa Dinasti Brooke Kronologi Peluasan Kuasa Dinasti Brooke  5.3 PELUASAN KUASA SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH DI SABAH  Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah ◦ Sebelum kehadiran kuasa-kuasa Barat di Sabah, pentadbiran di Sabah dikuasai oleh Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu serta Ketua-ketua Bebas. ◦ Kedudukan Sabah yang strategik dan mempunyai potensi ekonomi yang besar menyebabkan Sabah menjadi perhatian pemodal asing ◦ Dengan strategi pajakan, pembelian dan perjanjian, akhirnya Sabah berjaya dikuasai oleh pemodal asing seterusnya dimiliki oleh Syarikat Borneo Utara British (SBUB). Kemakmuran Sabah Menarik Pemodal Asing ◦ Dua faktor penting yang menyebabkan Sabah menjadi tarikan kepada pemodal luar ialah kedudukannya yang strategik dan kekayaan ekonomi.  Kedudukan Strategik ◦ Sabah berada di tengah-tengah laluan perdagangan di antara Pulau Palawan China dan Singapura. ◦ Sabah juga berhampiran dengan laluan Pulau Palawan yang merupakan laluan maritim bagi kapal-kapal dagang untuk belayar ke China dan Jepun. Kedudukan Strategik ◦ Sabah penting New Guinea dalam aktiviti perdagangan yang melibatkan kepulauan Sulu hingga New Guinea dan Australia.  Kedudukan Strategik ◦ Pelabuhan-pelabuhan di sepanjang pantai barat dan timur Sabah merupakan pelabuhan semula jadi yang strategik. ◦ Kapal boleh berlabuh dengan Teluk Gaya. selamat daripada tiupan angin monsun. ◦ Antara pelabuhan utama termasuklah di Teluk Gaya.  Kekayaan Ekonomi ◦ Hasil-hasil ekonomi Sabah terutamanya sarang burung, sagu, rotan,getah perca,gamat dan sirip ikan yu telah lama memasuki pasaran antarabangsa. ◦ Barangan ini didagangkan oleh masyarakat tempatan dengan pedagang - sirip ikan yu pedagang asing yang datang ke Sabah  Kekayaan Ekonomi ◦ Sarang burung mendapat permintaan yang tinggi dalam pasaran di China. ◦ Keadaan ini menyebabkan pedagang Barat yang berminat mendapatkan barangan China menjadikan sarang burung sebagai barang dagangan yang penting untuk dibawa ke sarang burung China.  Kekayaan Ekonomi ◦ Dikawasan dataran dan lembah pula, tanaman seperti indigo dan kapas hidup subur. ◦ Hal ini membolehkan pertanian komersial dijalankan dengan giat. kapas Sabah Sebelum Penguasaan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) ◦ Pulau Balambangan ◦ Pulau Labuan Pulau Balambangan ◦ Pada tahun 1763,Alexander Dalrymple yang membuat perjanjian dengan Kesultanan Sulu telah mengibarkan bendera British di Pulau Balambangan yang menandakan pulau tersebut menjadi milik British. ◦ Namun begitu,penempatan British di sini menghadapi pelbagai masalah termasuk serangan lanun. ◦ British meninggalkan pulau ini pada bulan November 1805. Alexander Dalrymple  Pulau Labuan ◦ James Brooke berusaha meluaskan daerah kekuasan dengan mengadakan perjanjian dengan Sultan Brunei berhubung dengan Pulau Labuan. ◦ Sultan Brunei menyerahkan Labuan kepada pihak British melalui perjanjian pada 18 Disember 1846 dan pihak British bertanggungjawab menumpaskan lanun di kawasan tersebut serta melindungi perdagangan. ◦ James Brooke dilantik sebagai Gabenor yang pertama. Pertapakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) ◦ Kedudukan strategik dan potensi kekayaan Sabah menarik perhatian pemodal asing. ◦ Beberapa strategi digunakan oleh mereka, iaitu dengan menyewa, memajak dan mengadakan perjanjian dengan Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu. ◦ Perkembangan ini membawa perubahan ekonomi, sosial dan politik yang penting di Sabah.  Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British (SBUB) ◦ Kedudukan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) sebagai sebuah syarikat berpiagam menjadi asas penting dalam usahanya untuk meluaskan pengaruh dan kedudukan di Sabah ◦ Piagam Diraja memberikan kuasa kepada SBUB untuk memiliki Sabah. ◦ Piagam Diraja yang diterima oleh SBUB diberikan oleh kerajaan British yang mengiktiraf kedudukan SBUB sebagai wakil kerajaan British. ◦ Hal ini secara tidak langsung menunjukkan peluasan kuasa British ke atas Sabah. Syarat yang perlu dipatuhi oleh SBUB untuk menerima Piagam Diraja ◦ SBUB menerima Penasihat British ◦ SBUB perlu memelihara adat resam,agama dan undang-undang penduduk tempatan. ◦ SBUB hendaklah memerintah Sabah dengan adil dan saksama. ◦ SBUB mesti melantik Pegawai Tadbir daripada pegawai yang diakui British. ◦ SBUB tidak dibenarkan menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British.  ◦ Dua matlamat utama SBUB ialah pembangunan ekonomi melalui eksploitasi sumber-sumber yang terdapat di Sabah dan melindungi serta mempertahankan hak-hak masyarakat tempatan. ◦ Melalui piagam ini,SBUB mempunyai kuasa mentadbir Sabah. ◦ Sir Rutherford Alcock menjadi presiden pertama, manakala Alfred Dent dilantik sebagai Sir Rutherford Alcock pengarah urusan. ◦ Kuasa sebenar syarikat terletak ditangan kalangan pemodal di London. ◦ Di Sabah pula, sistem birokrasi yang diterajui oleh Gabenor dibentuk bagi memastikan usaha syarikat untuk mengaut keuntungan. ◦ Gabenor pertamanya ialah William Hood Treacher(1881-1887).  5.4 BENTUK PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH  Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah ◦ Peluasan kuasa oleh Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah bermatlamat mengaut keuntungan daripada eksploitasi terhadap sumber hasil dan kuasa politik mereka. ◦ Bagi memastikan matlamat mereka tercapai, pelbagai perubahan pentadbiran dilakukan. ◦ Perubahan pentadbiran ini memberikan kesan besar kepada kehidupan masyarakat di Sarawak dan Sabah.  Pemantapan Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah ◦ Pengekalan Golongan Elit Tempatan ◦ Pembahagian Wilayah ◦ Pentadbiran Berhierarki ◦ Pentadbiran Berasaskan Kaum ◦ Perundangan  Pembahagian Wilayah ◦ Pentadbiran Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah menyusun semula sistem pentadbiran dengan membuat pembahagian terhadap wilayah- wilayah yang dikuasai. ◦ Hal ini dilakukan bagi membolehkan pentadbiran dijalankan dengan lebih berkesan.  Sarawak ◦ Pada tahap awal,Raja Brooke membahagikan Sarawak kepada tiga bahagian bagi memudahkan pentadbiran. ◦ Charles Brooke menambahkan dua bahagian pada tahun1885 dan1890. ◦ Setiap bahagian dipecahkan kepada daerah dan kampung. ◦ Sempadan kawasan ini menjadi asas pemilikan dan kekuasaan Dinasti Brooke. ◦ Hal ini berbeza daripada amalan sebelumnya yang lebih menekankan kepada hak percukaian. Charles Brooke Sabah ◦ SBUB turut melaksanakan pembahagian residensi di Sabah. ◦ Pada tahap awal hanya terdapat dua Residensi, iaitu Residensi Pantai Timur yang berpusat di Sandakan dan Residensi Pantai Barat yang berpusat di Jesselton. ◦ Pada tahun1922,kawasan pentadbiran terdiri daripada lima residensi, iaitu Kudat, Pantai Barat, Pedalaman, Pantai Timur dan Tawau yang kesemuanya berjumlah 17 daerah.  Sabah ◦ Setiap Residensi diketuai oleh Residen, sementara di daerah pula diketuai oleh Pegawai Daerah. ◦ Setiap Pegawai Daerah dibantu oleh Penolong Pegawai Daerah. ◦ Kebiasaannya, Residen, Pegawai Daerah dan Penolong Pegawai Daerah berbangsa Inggeris atau Eropah.  Pengekalan Pembesar Tempatan ◦ Dasar yang dijalankan oleh Dinasti Brooke di Sarawak berasaskan kepada amanah ◦ Sarawak merupakan milik penduduk peribuminya dan Raja Brooke memerintah bagi pihak dan untuk kepentingan mereka. ◦ Dengan asas ini, sikap mengambil berat terhadap usaha mempertahankan hak dan kepentingan kaum dijadikan pegangan Pengekalan Pembesar Tempatan ◦ Keadaan yang hampir sama turut berlaku di Sabah apabila SBUB perlu memenuhi syarat Piagam Diraja, iaitu menghormati dan mempertahankan masyarakat peribumi.  Pengekalan Pembesar Tempatan di Sarawak ◦ Dinasti Brooke melibatkan kalangan pembesar tempatan dalam sistem pentadbiran atas nama dasar amanah ◦ Dasar ini digunakan bagi mengisi kekurangan pegawai-pegawai Eropah yang jumlahnya kecil. Dinasti Brooke Pengekalan Pembesar Tempatan di Sarawak ◦ Penglibatan orang tempatan seperti kalangan Datu, iaitu Datu Patinggi, Datu Bandar, Datu Temenggung serta dua jawatan baharu, iaitu Datu Imam dan Datu Hakim. ◦ Ketika zaman Charles Vyner Brooke, beberapa gelaran diwujudkan, iaitu Datu Menteri, Datu Pahlawan, Datu Bentara dan Datu Amar. Charles Vyner Brooke  Pengekalan Pembesar Tempatan di Sarawak ◦ Para pembesar tidak lagi dibenarkan mengutip cukai, sebaliknya diberikan gaji dan peranan membantu pentadbiran. ◦ Mengekalkan semua undang-undang tempatan dan adat yang tidak bercanggah dengan sistem barat  Pengekalan Institusi Peribumi di Sabah ◦ Bagi menjamin kecekapan dan pentadbiran yang baik, SBUB membahagikan ketua-ketua peribumi kepada kategori ketua yang diakui dan yang tidak diakui. ◦ Ketua Anak Negeri yang diakui diserapkan ke dalam sistem pentadbiran SBUB dan dibayar gaji, sementara Ketua Anak Negeri yang tidak diakui tidak dibayar gaji. Pengekalan Institusi Peribumi di Sabah ◦ Institusi peribumi yang utama ialah Institusi Ketua Anak Negeri, Ketua Kampung (Orang Tua) dan Mahkamah Anak Negeri. ◦ Ketua bergaji akan memelihara keamanan dan peraturan serta mengutip cukai kepala dan mentadbir keadilan. Pengekalan Institusi Peribumi di Sabah ◦ Ketua Anak Negeri yang juga digelar Orang Kaya- Kaya (O.K.K.) membantu Pegawai Daerah menjalankan pentadbiran pada peringkat daerah. ◦ Ketua Anak Negeri juga dilantik menjadi hakim di Mahkamah Anak Negeri dan bertugas dalam menjaga keamanan daerah mereka, memungut cukai dan mengurus pentadbiran pengadilan (pembantu majistret). Pentadbiran yang Berhierarki ◦ Bagi menyelaraskan sistem pentadbiran yang berkesan, Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah membentuk sistem pentadbiran berhierarki. Dinasti Brooke ◦ Raja Brooke mengetuai pentadbiran di Sarawak yang dibantu oleh Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri. ◦ Residen pula mengetuai pentadbiran di setiap bahagian yang terdiri daripada Kuching, Simanggang, Sibu, Marudi dan Lawas. ◦ Setiap bahagian dibahagikan kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah. ◦ Pentadbiran pada peringkat kampung turut diperkemaskan melalui jawatan penghulu yang menjadi ketua bagi satu atau lebih kampung. Sarawak Marudi Sabah ◦ SBUB di Sabah diketuai oleh Gabenor yang bertanggungjawab kepada lembaga pengarah syarikat di London. ◦ Majlis penasihat ditubuhkan pada tahun 1883 untuk menasihati gabenor dalam hal ehwal pentadbiran. Pentadbiran Berasaskan Kaum Sarawak ◦ Bagi orang Cina diwujudkan jawatan Kapitan dan Kangcu ◦ Dinasti Brooke mengamalkan sistem pecah dan perintah. ◦ Tiga kategori masyarakat dikelompokkan, iaitu Melayu, Iban dan Cina. Sarawak ◦ Charles Brooke mewujudkan jawatan tertinggi masyarakat Iban, iaitu Temenggung. ◦ Orang Melayu dalam pentadbiran, orang Cina dalam ekonomi dan orang Iban dalam keselamatan dan ketenteraa Charles Brooke Sabah ◦ Pentadbiran berasaskan peribumi di Sabah ◦ Pentadbir dikenali sebagai Penolong Pegawai Daerah. Sabah ◦ Ketua-ketua etnik berperanan dan dipilih berdasarkan personaliti dan kepakaran. ◦ Memberikan kesan kepada pentadbiran kerajaan peringkat tempata TAMAT