Samenvatting Criminologie PDF

[Samenvatting criminologie](https://www.studocu.com/nl-be/document/katholieke-universiteit-leuven/inleiding-tot-de-criminologie/samenvatting-criminologie/61963505?utm_campaign=shared-document&utm_source=studocu-document&utm_medium=social_sharing&utm_content=samenvatting-criminologie) ---------------...

[Samenvatting criminologie](https://www.studocu.com/nl-be/document/katholieke-universiteit-leuven/inleiding-tot-de-criminologie/samenvatting-criminologie/61963505?utm_campaign=shared-document&utm_source=studocu-document&utm_medium=social_sharing&utm_content=samenvatting-criminologie) -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ##### [Inleiding tot de criminologie (Katholieke Universiteit Leuven)](https://www.studocu.com/nl-be/course/katholieke-universiteit-leuven/inleiding-tot-de-criminologie/5164417?utm_campaign=shared-document&utm_source=studocu-document&utm_medium=social_sharing&utm_content=samenvatting-criminologie) Inleidend deel ============== #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### Wat is de criminologie? - geen duidelijk materieel en formeel voorwerp, intrinsiek multi- en intradisciplinair - #### **Materieel voorwerp** = het onderwerp of studiematerie v/d wetenschappelijke analyse of wetenschapsbeoefening - #### **Formeel voorwerp** = wijze waarop wetenschap wordt bedreven (methode, samenhangend naar achterliggende theorie) - #### wetenschap kan slechts een 'discipline' genoemd worden als het zowel over eigen materieel als formeel voorwerp beschikt #### #### **[David Garland ]** - #### criminologie heeft *[2 hoofdkenmerken]* 1. #### criminologie wordt gekenmerkt door empirisch gegronde, wetenschappelijke aanpak die haar onderscheidt v/h strafrecht en morele discours 2. #### criminologie is gericht op de door de staat gedefinieerde criminaliteit #### **[Goethals]** #### 3 hoofdthema's: criminologie bestudeert: 1. Onderzoek criminaliteit/daders, onveiligheid, oorzaken en gevolgen 2. Onderzoek processen van criminalisering 3. Onderzoek criminaliteitsbeleid en maatschappelijke reacties op criminaliteit #### +-----------------------------------------------------------------------+ | - #### **Criminografie:** geeft statistische en kwalitatieve beschr | | ijving v/d criminaliteit | | | | - #### **etiologische criminologie**: bestudeert oorzaken van crimi | | naliteit en onveiligheid en op zoek gaat naar verklaringen | | | | - #### **penologie**: bestudeert toepassing van straffen als antwoo | | rd op criminaliteit | | | | - #### **politiestudies / politiewetenschappen:** bestuderen functi | | oneren v/d politie (law enforcement) | | | | - #### **victimologie**: focust specifiek op slachtoffer(schap) | +-----------------------------------------------------------------------+ #### - #### Criminologie bestudeert criminaliteit en de reactie erop. - #### **De vraag "wat verstaan we onder 'criminaliteit'?" is moeilijker om te beantwoorden** #### #### Normativiteit v/h concept criminaliteit kan niet genegeerd worden [Definitie criminologie ] - Te breed: definitie maakt geen verschil tussen strafrecht en andere rechtstakken - Te smal: definitie heeft geen aandacht voor informele / privé maatschappelijke reacties - **Einddoel**: schadebeperking in brede zin (voor slachtoffers, daders en maatschappij) #### Wat doen criminologen? - Meerdere onderzoeksthema's - Vanuit meerdere disciplines - Vanuit meerdere paradigma's (waarden, opvattingen over mens en maatschappij...), - adhv meerdere onderzoeksmethodes #### Wat is criminaliteit - **Normatief**: nauwe verbondenheid met criminologie en normatieve kwesties. - **Complex**: zeer veel aspecten betrokken - Zijn bewust van beperking van definitie criminaliteit! - Wat gezien wordt als crimineel veranderd ook doorheen de tijd. Het is een dynamisch begrip. - **Strafrechtelijke** definities van criminaliteit stellen een "anker" MAAR enkel op mechanische wijze +-----------------------------------------------------------------------+ | - Criminaliteit is een moeilijk concept | | | | - **In wezen betwist** = geen consensus over mogelijk | | | | - Normatief en complex zijn beide van belang bij criminaliteit | | | | - **Normatief** = Criminaliteit is verbonden met morele waarden en | | keuzes | | | | - **Complex** = mensen praten over criminaliteit vanuit vele | | perspectieven (veel opinies rond criminaliteit) | | | | - strafrechtelijke definitie zegt niets over de ware aard v/d | | criminaliteit | | | | - Strafrechtelijke definities van criminaliteit zijn vaak voldoende | | MAAR deze definities hebben ook beperkingen en wij moeten ons | | daarvan bewust zijn | +-----------------------------------------------------------------------+ - Grenzen tussen administratieve overtredingen en misdrijven zijn onduidelijk (want bepaalde misdrijven worden vervolgd adhv gemeentelijke administratieve procedure of strafrechtelijke procedure) - **Dynamische of veranderlijk karakter van strafrecht** [Beperkingen van **strafrechtelijke** definities van criminaliteit] - Gaan niet dieper in op ware aard van criminaliteit - Dynamisch (veranderen met tijd) - Niet steeds duidelijk waar grens ligt tussen bepaalde overtredingen - Verschillen tussen landen - Gedragingen bestraffen voordelig voor sociale vooruitgang - Burgers of experten weten niet precies wat crimineel is - Volgens **Stuntz** omvat het strafrecht twee verschillende onderdelen - beperkt aantal kernmisdrijven - Al het overige dat in het strafrecht is opgenomen - Verschil tussen formele en daadwerkelijke criminalisering - Onmogelijkheid om het strafrecht op inhoudelijke wijze te definiëren - strafrecht = "een verloren zaak vanuit principieel oogpunt" (Ashworth) - EHRM gebruikt enkel formele en procedurele bepalingen om het strafrecht van het burgerlijk recht te onderscheiden - Criminaliteit is een maatschappelijk construct - "Criminaliteit" ligt niet aan de basis v/h strafrechtelijk beleid maar is een product daarvan - **Constructivisme bevat een kern van waarheid** - Volgens Hulsman (1986) "kent criminaliteit geen ontologische realiteit" +-----------------------------------------------------------------------+ | - Criminaliteit is niet echt een feit van gedragingen die te | | onderscheiden zijn van andere gedragingen maar het zijn wel | | gedragingen die wij als maatschappij als crimineel hebben | | gedefinieerd | | | | - Constructieproces gaat door omdat vele misdrijven niet feitelijk | | vervolgd worden | | | | - Postmodernisten zeggen dat het een kwestie is van opinies | | | | - Het is duidelijk dat bepaalde criminele daden veel schade | | toebrengen | +-----------------------------------------------------------------------+ - Criminaliteit is grotendeels een juridische categorie - We kunnen niet van criminaliteit spreken als het niet verboden is in het strafwetboek - onder vele criminologen (en sociale wetenschappers) is realisatie gegroeid dat constructivisme een kern van waarheid bevat: **het is onmogelijk om natuurlijke / sociale wereld te bestuderen zonder concepten of theorie te gebruiken** ***[Postmodernisten]*** = twijfelen of we 'de waarheid' überhaupt kunnen weten - geen grote universele waarheden maar enkel kleine en persoonlijke - percepties zijn gevormd door iemands culturele / sociale achtergrond (ook criminaliteit) [Begrip criminaliteit afschaffen?] - Vele criminologen vertrekken vanuit strafrechtelijke definities - Vooral kritische criminologen pleiten voor de afschaffing v/h criminaliteitsbegrip ook sommige positivisten pleiten hiervoor - kiezen middenweg (Paoli): strafrechtelijke definities + erkenning centraliteit schade + pleidooi voor beleidsevaluatie - **crime-free criminology** = Wij criminologen moeten niet afhankelijk zijn v/d officële definities van criminaliteit - **Zemiologie** = studie v/d sociale schade (ze wilden criminaliteit hierdoor vervangen) #### Criminologie als zelfstandige discipline #### - Om een zelfstandige discipline te zijn, zou een wetenschap over een eigen **materieel en formeel** voorwerp moeten beschikken - Bestaat het materieel voorwerp alleen uit officiële criminaliteit? - Geen "eigen" epistemologische, conceptuele, operationele, en analytische grondslagen, MAAR - Hij trok de aanwezigheid van materiële / formele voorwerpen in twijfel dus is criminologie voor Sellin "a bastard science" - Universitaire opleidingen - Verenigingen van onderzoekers - Gespecialiseerde wetenschappelijke tijdschriften en fora [2 grote projecten] - "**Lombrosiaanse** **project**": fundamenteel onderzoek gericht op de oorzaken van criminaliteit - "**gouvernmentele** **project**": praktische aanpak om strafrechtssysteem te ondersteunen - Eensgezindheid over materieel / formeel voorwerp v/d criminologie lijkt niet realistisch de vraag is of consensus wenselijk is - Multidisciplinariteit aanwezigheid van basisdisciplines zoals sociologie, psychologie, antropologie, recht, geneeskunde,... +-----------------------------------------------------------------------+ | [CONCLUSIE]: | | | | - Definiëren van criminaliteit is problematisch | | | | - Strafrechtelijke definities zijn vaak voldoende, maar hebben | | ernstige beperkingen | | | | - Criminologie is pluri/multidisciplinair, maar zelden ook | | interdisciplinair | | | | - Criminologie is een "bastard science" | | | | - Materieel voorwerp: onduidelijk | | | | - Formeel voorwerp: verschillend | | | | - Ondanks deze beperkingen vertoont ze toch **tekenen** van een | | zelfstandige discipline | +-----------------------------------------------------------------------+ #### Wat is criminologie Materieel voorwerp = studieobject - Fenomenen van criminaliteit en onveiligheid - Benoemingsprocessen van criminaliteit - Wijze waarop samenleving tegen deze criminaliteit reageert via preventie, misdaadbestrijding, bestraffing , nazorg en andere private reacties. - Criminologie bestudeert criminaliteit en de reactie erop +-----------------------------------------------------------------------+ | - Men probeert oorzaken van criminaliteit te identificeren | | | | - **Etiologie** = algemene term dat betekent dat men de oorzaken | | v/e maatschappelijk fenomeen zoekt | | | | - Benoemingsprocessen: waarom krijgen bepaalde feiten de stempel | | van criminaliteit | +-----------------------------------------------------------------------+ - Definitie criminaliteit is problematisch - Veel criminologen bestuderen niet alleen statelijk gedefinieerde criminaliteit (deviant gedrag) Formeel voorwerp = wijze waarop de wetenschap wordt bedreven, methode en achterliggende theorie - Bestaat een specifieke criminologische invalshoek? - - **Pluri/ multidisciplinair** inzichten en methode uit diverse wetenschappen - **Interdisciplinair**: volledige integratie van diverse disciplines  is moeilijk te realiseren interdisciplinariteit is moeilijk te realiseren  - Verschillende onderzoeksbenaderingen - Verschillende ontologische en epistemologische\ uitgangspunten + verschillende methodologieën - **...** en dus verschillende onderzoeksparadigmata +-----------------------------------------------------------------------+ | - **Paradigma** = interpretatieschema waarin onze opvattingen over | | werkelijkheid, 'wereld', mens, en relatie mens-wereld, ingebed | | liggen | | | | - **Methodolgie** = leer v/d methode | +-----------------------------------------------------------------------+ ###### Ontologie: het zijnde, zijnsleer - Gaat om Externe realiteitsgehalte van deze wereld 1. - **Objectivisme / positivisme**: slechts 1 (sociale) realiteit of waarheid niet onder invloed van individuen - **Constructivisme** (realisme) : meerdere realiteiten of waarden (subjectief) we kunnen niet goed inschatten of onze opvatting v/d wereld correct is of niet - Vandaag mildere vorm van constructivisme **= kritisch realisme** er is een externe wereld die wij misschien niet perfect kunnen kennen maar dat wij dat kunnen observeren 2. - **Determinisme** (alles heeft een oorzaak) / probabilisme (werkelijkheid bestaat maar kan nooit volledig worden gekend) vs. **Vrije wil** - +-----------------------------------------------------------------------+ | - **Klassieke visie:** mensen hebben vrije wil, kunnen mensen | | bestraft worden | | | | - **Determinisme / probabilisme:** De mensen hebben vaak geen keuze | | en worden beïnvloed door bv. Biologische factoren | +-----------------------------------------------------------------------+ 3. 1. **Consensumodel:** verondersteld dat samenleving relatief blijvende en stabiele structuur heeft, goed functionerende sociale structuur die steunt op een waardenconsensus - Wet vormt weerspiegeling v/d collectieve wil v/d bevolking (wie de wet overtreed behoort tot een specifieke subgroep) [2 gevolgen]: 1) geen individuen of groepen benadeeld of bevoordeeld worden (de wet behandelt dus alle mensen gelijk) 2) diegenen die de wet overtreden bezitten bepaalde kenmerken die hen verschillend maken v/d anderen die de wet wel respecteren 2. **Pluralistisch maatschappijmodel:** Geen consensus over waarden en normen meerdere groepen die verschillende waarden en normen hebben - Ze zijn het eens op de manier waarop conflicten worden opgelost, rechtssysteem is neutraal en beschermd het collectieve belang v/d maatschappij - het model benadrukt individuele mensenrechten en belang v/d billijkheid in het optreden v/h rechtssysteem 3. **Conflictmodel**: dit model vertrekt vanuit verschillende uitgangspunten v/h pluralistisch maatschappijmodel MAAR hier dient het rechtssysteem niet voor het collectieve belang maar het wordt beïnvloed door de machtigste groepen in de maatschappij, ze kunnen de processen beïnvloeden om hun EIGEN belangen te beschermen - conflict- en pluralistisch model zijn het eens over het uitgangspunt dat de samenleving heterogeen is samengesteld uit onderling verschillende sociale groepen, en dat dit leidt tot conflicten wijze waarop conflicten moeten worden opgelost zijn ze het oneens ###### **[Epistemologie: leer v/d kennis]** - Grondslag / maatstaven van kennis is centrale vraag van epistemologie - [Hoe] kennis over werkelijkheid verkrijgen - Specifiek voor sociale wetenschappen: kunnen we de sociale wereld bestuderen volgens dezelfde principes als de exacte wetenschappen +-----------------------------------+-----------------------------------+ | **Objectivistisch** **standpunt** | **Constructivistisch** / | | | **subjectivistisch** | | | **standpunt** | +===================================+===================================+ | relatie onderzoeker en | relatie onderzoeker en | | onderzochte: objectief, | onderzochte: subjectief | | afstandelijk en neutraal | | | | en betrokken | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Realiteit (kennis) kan objectief | Interpretatie van de | | gemeten worden met betrouwbare | werkelijkheid nodig om | | designs en tools | onderliggende betekenis te weten | | | te komen | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Onderzoek als | De relatie onderzoeker -- | | 'doorkijkspiegeloperatie': geen | onderzochte is subjectief | | beïnvloeding realiteit | | | (studieobject) door onderzoeker | en betrokken, interactie | | en vice versa | | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Maken meestal gebruik van | Onderzoeker is NIET waardenvrij | | rigoureuze onderzoeksmethodes en | | | statistiek | | +-----------------------------------+-----------------------------------+ ###### ###### Methodologie: leer v/d methode - Mens wil de wereld begrijpen vanuit het perspectief v/d mensen die men bestudeert - Adhv methodes die gekozen zijn, kan men al veel weten over ontologische en epistemologische opvattingen - Epistemologie heeft betrekking op het proces en ontologie op de conclusie ###### [Onderzoeksparadigmata in de criminologie ] - Zijn de startpunten die bepalen wat onderzoek is en hoe het moet worden beoefend - ###### **Realisme moeilijk te herkennen adhv methodes** ###### Geen vragen hierover ###### Positivisme: ###### - ###### Wetenschappelijke visie op daad en dader - ###### systematisch toepassen van onderzoeksmethoden uit natuurwetenschappen - ###### oorzaken gezocht in kenmerken v/d dader - ###### kennis kan enkel worden verkregen door empirische gegevens te bestuderen - ###### sociale werkelijkheid werkt volgens wetten van oorzaak en gevolg Constructivisme: - kwalitatieve benadering - wilt bestudeerd fenomeen begrijpen vanuit ervaringen / invalshoeken v/d deelnemers - eigen ervaringen van onderzoeker en deelnemer - werkelijkheid is volgens hen subjectief - verwerpt het bestaan van externe werkelijkheid ###### Realisme: een gouden middenweg? ###### = gaat ervan uit dat er een wereld buiten ons bestaat ook als men bewust is dat de sociale wereld ###### het product van menselijke interactie is ###### - ###### Combinatie van realistische ontologie met kritische/constructivistische epistemologie - ###### probeert de aard v/d werkelijkheid te begrijpen terwijl het ook beperkingen en sociale invloeden op onze kennis van die werkelijkheid erkent ###### - ###### **Hoofdpunten:** - ###### Kwantitatieve en kwalitatieve benaderingen worden gecombineerd - ###### Er bestaat een externe wereld buiten ons - ###### De sociale wereld is een product van menselijke interactie, maar geïnstitutionaliseerd - ###### Mensen kunnen (hoe imperfect ook) externe wereld waarnemen en aftoetsen welke ###### interpretatie er het dichtst bij aansluit - ###### Wetenschap blijft mogelijk - ###### Mixed-methods onderzoek geniet de voorkeur ####  #### #### #### #### #### #### #### Bij ontologische en epistemologische uitgangspunten zijn 2 uiterste veronderstellingen die ten grondslag liggen aan iemands opvattingen: **objectivisme / subjectivisme**, deze 2 zijn uitersten op continuüm, afhankelijk v/d plaats op het continuüm die onderzoeker inneemt, zal hij of zij ook een bepaalde methode verkiezen. De verschillende ontologische, epistemologische en methodologische standpunten kunnen gecombineerd worden en vormen zo de 3 meest gebruikte onderzoeksparadigmata in de criminologie en andere sociale wetenschappen #### #### **[OEFENINGEN]** #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### - #### **Methode**: kwalitatief \--\> het betreft een constructivistische analyse van gesprekken - #### **Ontologie 1 - Visie van mens**: constructivistisch, er zijn meerdere waarheden en realiteiten - #### **Ontologie 2 - Visie van wereld:** gaat uit van vrije wil van de mens (gaat gepaard met het constructivistische standpunt) - #### **Ontologie 3 - Visie van maatschappij:** hier wordt geen expliciete informatie gegeven, maar dit is waarschijnlijk pluralistisch \--\> biedt een complexe visie op de samenleving - #### **Epistemologie**: subjectief en betrokken #### ####  #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### **NOG ANTWOORDEN BIJZETTEN** #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### **Nog ANTWOORDEN BIJZETTEN** #### #### #### #### #### #### #### #### #### #### VOORBEELD EXAMENVRAAG  Antwoord: A [College 3: Gegevensbronnen voor criminologen] ========================================================== [Historische achtergrond ] - Vanaf 17^de^ eeuw vraag naar verzameling van officiële statistieken van o.a. criminaliteit (bv. Petty, Guerry of Quetelet) - Groeide in 19^de^ eeuw uit tot meer systematische meting van bevolkingskenmerken - Meting adhv **officiële cijfers** - '**Legalistisch standpunt' (**criminaliteit is datgene wat indruist tegen strafwet) - '**realistisch' of 'institutioneel standpunt'** (beter gebruik maken van politiële registraties als indicator voor hoeveelheid criminaliteit) - Alternatieve metingen (los van overheidsinmenging): **surveymethodes** - Zelfrapportages (*self-reports*): dan hebben respondenten zelf al feiten gepleegd - Slachtofferenquêtes: respondenten zijn zelf het slachtoffer geweest van crimi - Iedere methode kent eigen voordelen en beperkingen +-----------------------------------------------------------------------+ | - Overheid begon op systematische manier gegevens van criminaliteit | | te verzamelen | | | | - Belgische overheid nam inspiratie van Quetelet | | | | - Toen hadden ze de naïeve gedachte dat de officiële cijfers, een | | perfecte weerspiegeling was v/d criminaliteitsproblemen | | | | - In het begin gebruikte ze gerechtelijke statistieken omdat men | | alleen na een vonnis van criminaliteit kon spreken maar omdat het | | lang kan duren voordat er een vonnis is, gebruikt men ondertussen | | politionele statistieken | | | | - Politionele statistieken geven echt een beeld v/d criminele | | feiten die geregistreerd zijn elk jaar men kan beter de trends | | identificeren | | | | - **Meer feiten worden geregistreerd door de politie dan processen | | met een vonnis** | | | | - Men is meer en meer bewust geworden v/d beperkingen v/d | | politionele statistieken **dus criminologen zijn begonnen met | | alternatieve metingen (surveys)** | | | | - Survey laten invullen bij verschillende steekproeven en ze hebben | | bevolking 2 soorten vragen gesteld | +-----------------------------------------------------------------------+ [Wat zijn de officiële criminaliteitscijfers?] = **vloeien voort uit normale werking v/h strafrechtstelsel** - Cijfers geregistreerd door politionele en justitiële actoren (bv. veroordelingsstatistieken of strafuitvoeringsstatistieken) - Meest besproken vorm = **geregistreerde criminaliteit door politie** - #### [Vóór 1994] geen 1 nationale politionele criminaliteitsstatistiek zorgde voor problemen want het er werd veel werk verricht maar het grootste deel was nutteloos - #### [1994:] oprichting v/d Geïntegreerde Interpolitiële Criminaliteitsstatistiek (GICS) hervorming tot 1 nationale statistiek - #### [Nu]: **Geïntegreerde Criminologische Statistiek (GCS)** - #### Hierbinnen publiceert politie de **Politiële Criminaliteitsstatistieken (PCS)** - #### Omvat criminele figuren, pleegplaats, voorwerpen e.a. - #### 'Barometer' inzake criminaliteit #### MAAR het ontbreekt nog steeds aan echte, geïntegreerde criminologische statistieken in België 1. ***International Criminal Police Organisation (Interpol)*** - Brengt jaarlijks een internationale vergelijkende studie uit obv gestandaardiseerd document dat aan alle landen wordt voorgelegd - 2. ***European Sourcebook of Crime and Criminal Justice Statistics*** - Wordt iedere paar jaar gepubliceerd door Raad van Europa - Nuttige bron met vele sterktes: politiële statistieken aangevuld met zelf-rapportage (SO + dader) - aandacht voor vergelijken van delictomschrijvingen verschillende landen -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **=** beste bron van criminaliteitscijfers binnen Europa, ze vergelijken ook de verschillende definities van misdrijven dus cijfers hebben betere kwaliteit dan die van interpol nadeel is wel dat die sourcebook maar om de 4 -- 5 jaar wordt gepubliceerd dus gegevens zijn dan een beetje oud -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ***Statistisch departement v/d Europese Unie (Eurostat)*** - Verzamelt data v/d lidstaten - Niet alleen over criminaliteit: ook economie, milieu, wetenschap,.. - Publiceert sporadisch gegevens -------------------------------------------------------------- **=** men kan zoeken naar correlaties en dat is een voordeel -------------------------------------------------------------- #### #### #### #### #### #### #### - #### politiecijfers leveren info over hoevaak een misdrijf voorkomt maar geven ook extra info (bv. Over pleegplaatsen, omstandigheden,..) #### - #### **Meldingsbereidheid burger**: als burger niet bereid is om te melden dan weet de politie dat niet en zal dit niet worden opgenomen in de statistieken - #### Voor bepaalde misdrijven is die bereidheid hoog (bv. Diefstal, inbraak) maar voor andere laag (bv. Verkrachting) - #### **Registratiebereidheid politie**: politie registreert niet alle meldingen v/d burgers - #### **Haalcriminaliteit (proactieve misdrijven)** = er is GEEN duidelijk slachtoffer (bv. Drugsbezit) mensen die bv. Meerdere joints op zak hebben, voelen zich geen slachtoffer misdrijven waarbij registratie ervan sterk afhankelijk is v/d inspanningen die een politiedienst levert - #### **Brengcriminaliteit (reactieve misdrijven)** = er is WEL een duidelijk slachtoffer is en die gemotiveerd is om zelf naar de politie te gaan (bv. Bij inbraak) - #### **Vatting**: sommige feiten zijn niet duidelijk te plaatsen in een categorie (nomenclatuur = classificatie) #### - #### *internationale vergelijkende cijfers zijn nog gevoeliger voor (interpretatie)fouten dan nationale criminaliteitscijfers door verschillen in de wijze waarop ze tot stand komen* #### #### #### [Het dark number probleem ] - #### Lang **niet alle criminaliteit is "gekend"** - #### Er is een groot aandeel aan niet-geregistreerde, "onbekende" criminaliteit - #### criminaliteit gemeld bij de politie is dus slechts een fractie van de reëel gepleegde criminaliteit - #### Verschillende manieren waarop dit tot stand kan komen: - #### Misdrijven worden niet gemeld aan de politie of andere instanties - #### Misdrijven worden wel gemeld maar worden niet opgenomen in officiële statistieken - #### **Niet** voor iedere delictsoort **gelijk** #### +-----------------------------------------------------------------------+ | - #### **Dark number** = feiten die onbekend blijven aangezien ze n | | iet geregistreerd worden door de politie | | | | #### **Grote verschillen in aangiften bij de politie** | +-----------------------------------------------------------------------+ #### #### [Nog grotere problemen bij internationale vergelijkingen ] - #### **Verschillen kunnen gevolg zijn van...** - #### reële verschillen in criminaliteit - #### maar ook van verschillen tussen landen op volgende vlakken - #### Definiëringen en nomenclatuur - #### Aangiftebereidheid, pakkans - #### Wetgeving en organisatie van strafrechtsbedeling - #### Dataverzameling en --verwerking #### - #### [Conclusie ] - #### Internationale statistieken bij voorkeur uit European Sourcebook (gestandaardiseerde nomenclatuur) - #### Internationale statistieken enkel voor trend- en distributive comparisons, niet voor level comparisons - #### Voorzichtigheid en scepticisme zijn belangrijk #### +-----------------------------------------------------------------------+ | - #### We weten nooit of de verschillen die wij zien echt resultaat | | zijn van verschillen in criminaliteitssituatie tussen landen of dat | | deze verschillen echt andere factoren weerspiegelen (bv. Verschillen | | in definities van misdrijf vormen,..) | | | | - #### **Dus best cijfers halen uit European sorcebook want dit is | | de MEEST betrouwbare bron** | | | | | | | | - #### **criminaliteitsgraad**: cijfers per 100.000 inwoners zo kan | | je een vergelijking maken tussen landen | | | | - #### Als je cijfers per 100.000 bekijkt dan ziet men wel wat rare | | dingen | +-----------------------------------------------------------------------+ #### #### #### #### #### [Oefening: het gevaar van snelle conclusies ahv internationale vergelijkingen] #### **"Criminaliteitsgraad van fietsdiefstal is in België drie keer zo hoog als in Italië; dat duidt er op dat België een groter probleem heeft met eigendomscriminaliteit dan Italië"** #### **FOUT**: Voor eigendomscriminaliteit moet je meerdere dingen bekijken en niet enkel fietsdiefstal, dus uit die cijfers alleen kan je geen conclusie trekken over eigendomscriminaliteit In Italië wordt minder met de fiets gereden dus die cijfers geven een vertekenend beeld #### #### **2) "Criminaliteitsgraad van drugsmisdrijven is in België twee keer hoger dan in Italië; men kan ook concluderen dan België een groter drugsprobleem heeft met drugs dan Italië"** #### **FOUT:** De wetgeving is anders want in België is drugsbezit nog een misdrijf en in Italië niet dus dat geeft ook een vertekenend beeld #### ------------------------------------------------------------------------------- JE MOET DUS HEEL VOORZICHTIG ZIJN ALS JE VERGELIJKINGEN TUSSEN LANDEN MAAKT!! ------------------------------------------------------------------------------- [Zelfrapportages (self-reports)] - Ontstaan in VS in jaren '50 - Later overgewaaid naar andere landen - Bv. **JOP-monitor in België** (Jeugd Onderzoeks Platform) verzamelen info over jongeren in Vlaanderen / Brussel rond verschillende thema's en hun crimineel gedrag - International **Self-Reported Delinquency Survey** is grootste zelfrapportage-onderzoek - Frequentie - Omstandigheden: groep, pleegplaats, slachtoffer - Sociale reacties (betrapping, school, ouders...) - Sociale en demografische kenmerken - Constructen uit bindingentheorie +-----------------------------------------------------------------------+ | [Voordelen zelfrapportages:] | | | | - Men weet hierdoor sociale kenmerken v/d dader | | | | - Men kan zelfrapportagestudies ook gebruiken om bepaalde theorieën | | te testen (bv. Of bepaalde factor echt een oorzaak is van | | criminaliteit of niet) | | | | - Zelfrapportages worden ook vaak gebruikt om info te verzamelen | | rond drugsgebruik | +-----------------------------------------------------------------------+ [Sterktes zelfrapportages:] - Meer correcte visie op criminaliteit - Vb. minder grote verschillen naar sociale klasse, sekse... - Verandering in criminologische paradigmata - Van traditionele naar labeling en radicale paradigmata - Van etiologie naar studie van definiëringsprocessen - Parallelle maat voor criminaliteit (?) - Hulp bij theorie-toetsend onderzoek - Evaluatie van beleid [Beperkingen zelfrapportages:] - **Representativiteit v/d steekproef:** vaak worden steekproeven in scholen gedaan maar mensen die criminaliteit plegen zitten vaak niet meer op school (bv. Ze spijbelen, zijn geschort of zijn volwassen) - **Conceptuele en operationele zwaktes**: overeenkomst tussen de opgenomen delinquentievormen en de juridische kwalificaties vaak onduidelijk - **Weinigzeggend voor ernstige vormen van delinquentie:** mensen willen wel toegeven dat ze iets klein mis hebben gedaan maar over iets ernstig gaan ze niet zo snel eerlijk zijn - **Verrichte surveys zijn zelden vergelijkbaar** - **Kwaliteit van data:** problemen met betrouwbaarheid en validiteit [Slachtofferenquêtes] - Vanaf 1960 in VS **België**: **Veiligheidsmonitor** **(VM)** - Aangiftegedrag - Buurtproblemen - Onveiligheidsgevoelens - Preventie - politiefunctioneren **Internationale slachtofferenquêtes (ICVS**) - Kleinschalige enquêtes ter evaluatie van beleid in specifieke zones en specifieke groepen - - - Verruiming inhoud slachtofferenquêtes - Naast slachtofferschap ook angstgevoelens, inschatting buurtproblemen, tevredenheid met politie en justitie... [Belgische veiligheidsmonitor (VM)] - Grootschalig bevolkingsonderzoek: bijna 100.000 respondenten van 15 jaar of meer - Sinds 1997 tot 2008-09 acht keer; opnieuw gelanceerd in 2018, 10de keer in 2021 - Sinds 2018 4 modules: slachtofferschap en aangiftebereidheid + Buurtproblemen + (On)veiligheidsgevoel + Beoordeling v/d politiewerking - "Onmisbare informatie voor uitwerking en evaluatie v/e gedragen veiligheidsbeleid" +-----------------------------------------------------------------------+ | - **Het onveiligheidsgevoel daalt sinds het jaar 2000** | +-----------------------------------------------------------------------+ [Aangiftegedrag ] - **Meeste** aangiftes over: inbraak, diefstal met of zonder geweld - **Minste** aangiftes over phishing, en vormen van discriminatie [Probleem:] **Daling v/h aangiftepercentage** - Daling verschilt naargelang het misdrijf - Grootste daling voor oplichting via internet (50% minder aangiftes) - Oplichting en hacking (30% minder aangiftes) - Poging tot inbraak (25% minder aangiftes) [Conclusie slachtofferschap en aangiftegedrag ] 1. **Slachtofferschap** dat via VM gemeld wordt, daalde tussen 2018 en 2021, met uitzondering v/d oplichting via internet, waaronder *phishing* en *hacking* - 2. **Aangiftepercentage** daalde tussen 2018 en 2021 [Buurtproblemen volgens veiligheidsmonitor ]  - Volgens respondenten (burgers) zijn er zwaardere buurtproblemen dan criminele feiten (want pas op plaats 7 heb je echt een crimineel feit en dat is woninginbraak) [Sterktes van slachtofferenquête] - **Alternatieve maat voor criminaliteit, onafhankelijk van politieregistraties** - Beter zicht op *dark number* - **Extra info over criminaliteit** - vb. Kostprijs, lichamelijke verwondingen, verzekeringskosten, modus operandi delict, beleving delict... - **criminologische theorieën testen** - vb. relatie levensstijl en slachtofferschap - vb. relatie daadwerkelijk victimiseringsrisico en angstgevoelens - **Beleidsinstrument**: indicatie nieuwe problemen + meting effecten van beleidsmaatregelen [Beperkingen van slachtofferenquête] **dezelfde beperkingen als surveys, met specificaties:** - Belang van conceptualisatie van bevraagde criminaliteitsfenomenen - Geven enkel informatie over delicten met duidelijk identificeerbaar slachtoffer - Geen informatie over 'slachtofferloze' delicten (vb. georganiseerde misdaad of organisatiecriminaliteit) - Bieden enkel inzicht in perspectief van slachtoffers - Mist belangrijke groepen (vb: toeristen, gedetineerden ,personen zonder vast adres) terwijl zij net hogere kans op victimisatie kennen - Risico op antwoordvertekeningen (is zo bij elke enquête) - Antwoordstijlen en antwoordset - Bij slachtofferenquêtes specifiek: sociaal wenselijke antwoorden - Vooral bij gevoelige delicten (vb. verkrachting) [Onveiligheidsgevoelens ] - 9% v/d respondenten gaf aan zich dikwijls tot altijd onveilig te voelen - Het vaakst bij jongeren en studenten: 14% v/d ondervraagde 15-24 jarigen voelt zich **dikwijls tot altijd** onveilig - Vrouwen voelen zich onveiliger dan mannen - Mensen in Brussel voelen zich vaker onveilig dan mensen in Vlaanderen - ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Mensen voelen zich vooral onveilig omwille van onaangepast gedrag in het verkeerd (heeft dus niet altijd te maken met criminaliteit ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- [Pijnpunten bij meting van onveiligheid ] 1. [Ethisch-deontologisch] - Onveiligheid is geen 'objectief' probleem - Sociale problemen worden vaker als veiligheidsproblemen gedefinieerd - Beleidsonderzoek, waaronder meting van onveiligheid, loopt gevaar bovenstaande te 'legitimeren' - Gebruikte constructen moeten worden geproblematiseerd 2. [Inhoudelijk-conceptueel] - Onderscheid nodig tussen ***fear of crime*** (angst voor criminaliteit) en ***concern of crime*** (bezorgdheid om criminaliteit) - Conceptuele duidelijkheid is een belangrijke bezorgdheid - Angst voor criminaliteit afhv meer dan alleen criminaliteit - Kwetsbaarheid - Slachtofferschap: direct en indirect - Fysieke en sociale omgeving: stad versus platteland - Sociaal-psychologische factoren 3. [Methodologische en meettechnische overwegingen] - Operationalisering: gemeten via 1 vraag (of beperkt aantal vragen) 1 vraag zorgt voor weinig theoretische diepgang - Dataverzamelingsmethode speelt een BELANGRIJKE ROL - Schriftelijk vs. telefonisch: recentheidseffect vs. Antwoordverdelingseffecten - **Gebruikte analysetechniek:** te vaak bivariaat en beperkt tot eenvoudige statistische verwerking - mate waarin men zich onveilig voelt is ook afhankelijk v/d methode die gehanteerd wordt bij het verzamelen v/d data +-----------------------------------------------------------------------+ | [CONCLUSIE HOOFDSTUK:] | | | | - - - | | | | - - | | | | - | +-----------------------------------------------------------------------+ VOORBEELD EXAMENVRAAG Antwoord: C [College 4: Veelvoorkomende criminaliteit] = bepaalde groep van criminele feiten die zeer frequent voorkomen in maatschappij en dewelke hinderlijk zijn of onveiligheidgevoelens bij burgers kunnen veroorzaken Veelvoorkomende criminaliteit = gewone criminaliteit = kleine criminaliteit - **Parapluterm voor verschillende criminele feiten** [3 hoofdcategorieën ]  - **Eigendomscriminaliteit**: vooral beschadigen / afpakken van iemands materiële bezittingen - **Persoonscriminaliteit (misdrijven tegen lichamelijke integriteit)**: schade berokkend aan lichamelijke / mentale integriteit van mensen, of bestaat dreiging met die schade - **Jeugddelinquentie:** vorm van criminaliteit die wordt gepleegd door minderjarigen, en alle soorten inbreuken die een minderjarige kan plegen vallen hieronder - +-----------------------------------------------------------------------+ | - Eigendomscriminaliteit komt het vaakst voor | | | | - Daarna gewelds-en persoonscriminaliteit | | | | - Moord en doodslag = meest ernstige misdrijven die er zijn bij | | gewelds-of persoonscriminaliteit | | | | - Verschil tussen de 1^e^ eigendomscriminaliteit en gewelds-of | | persoonscriminaliteit is niet altijd duidelijk | | | | - Jeugdcriminaliteit: bevat alle inbreuken die gepleegd worden door | | minderjarigen hierbij is het jeugdrecht van toepassing en niet | | het gewone recht (wordt behandelt door jeugdrechtbanken) gaat | | meestal om eigendomsdelicten maar omdat het over minderjarigen | | gaat is dit een aparte categorie | +-----------------------------------------------------------------------+ [Kernbegrippen ] - Frequenties = absolute (criminaliteits)cijfers (hoe vaak komt een crimineel feit voor) - Geen context, moeilijk vergelijkbaar - Trend: vergelijking criminaliteitscijfers over tijd (evolutie van criminaliteit bekijken en cijfers vergelijken zo kan je bv. vaststellen of moorden in België gedaald of gestegen zijn binnen een bepaalde tijdsperiode) - Stijging of daling - Verschil berekenen tussen oude en nieuwe waarden - Incidentie = proportie v/h totale aantal gevallen van een fenomeen in een populatie - = het aantal keer dat een kenmerk of gebeurtenis geobserveerd wordt in een bepaalde tijdsspanne - Én, binnen bepaalde onderzoekspopulatie (bv: in België, binnen Antwerpen,..) - Incidentie vertaalt zich in criminaliteitsgraad = aantal criminele feiten gepleegd door onderzoekspopulatie binnen een bepaalde tijdsperiode  +-----------------------------------------------------------------------+ | - Het is beter om criminaliteitsgraden van feiten te bekijken | | | | - Zo kan je een zinvolle vergelijking maken tussen landen van | | verschillende groottes | | | | - Criminaliteitsgraad is zelfde als incidentie maar toegepast op | | criminaliteit | +-----------------------------------------------------------------------+ - Prevalentie = aantal personen drager van bepaald kenmerk in bepaalde tijdspanne in functie v/h aantal subjecten in onderzoekspopulatie - vb. 3 tot 6% van de mannen in de brede bevolking heeft een antisociale persoonlijkheidsstoornis - Gerelateerd aan incidentie, maar groot verschil! - Incidentie = gerelateerd aan gebeurtenissen of kenmerken - Prevalentie = heeft betrekking op mensen +-----------------------------------------------------------------------+ | - Prevalentie heeft te maken met mensen en incidentie heeft te | | maken met gebeurtenissen | | | | - Bv. hoeveel mensen zijn dader geweest, uit het totaal van bv. De | | studenten criminologie aan KUL | | | | Het is moeilijk om incidentie en prevalentie van elkaar te | | onderscheiden | +-----------------------------------------------------------------------+ - Criminaliteitsindex: gewogen graad met delicten die eerder ernstig zijn - Synthetisch overzicht, maar ook een risico vooral als delicten ongewogen zijn - Een moord zal evenveel 'wegen' als een diefstal' - Dus, voorzichtigheid geboden bij de vergelijking van criminaliteitindices van steden of landen  - criminaliteitsindex reflecteert vooral straatcriminaliteit en houdt geen rekening met zogenaamde 'slachtofferloze delicten' of met witteboordencriminaliteit +-----------------------------------------------------------------------+ | - Het bestaat uit de soms van verschillende graden van | | verschillende misdrijven | | | | - Men heeft een bepaald gewicht gegeven aan elk van deze misdrijven | | | | - Voordeel index: de index geeft een synthetisch overzicht v/d | | criminaliteitssituatie in een bepaalde context | | | | - Nadeel index: index kan een vertekend beeld geven | | | | - Indexen die ongewogen zijn, zijn nog meer misleidend omdat 2 | | steden dezelfde index hebben en toch een heel verschillende | | criminaliteitssituatie hebben | | | | | | | | - Er wordt ook geen rekening gehouden met bevolkingsdichtheid etc. | | dus geeft vertekend beeld | | | | Indexen moet je altijd met voorzichtigheid interpreteren | +-----------------------------------------------------------------------+ *[Vraag: ]* - Het gaat om enquêtes, men heeft mensen gevraagd of ze slachtoffers zijn geweest - Als het gaat op slachtofferenquête dan gaat het om MENSEN dus PREVALENTIE - Op 3^e^ rij zie je dat gegevens verzameld zijn door politie die gaat over INCIDENTEN - MOGELIJKE EXAMENVRAAG  [Voorbeeld]: - Cijfers van België - Op examen tabel bekijken en cijfers uit tabel halen!! - 2^e^ subtotaal is verkeersovertredingen en die laten wij buiten beschouwing - Je ziet een daling van 2000 tot 2023 (daling van 10%) - Categorie van diefstal en afpersing is de grootste - In 2000 was beschadiging van eigendom groot maar in 2023 is misdrijf tegen lichamelijke integriteit de 2^e^ grootste categorie [Welke types van criminaliteit komen het meest voor?] - Dit is een distributieve analyse en een trendanalyse - Informaticacriminaliteit is zeer sterk gegroeid (exponentiële groei) [Algemene trend geregistreerde criminaliteit (2020-2023)]  - Golfbeweging: we zien dat er eerst een lichte groei was in het eerste decennium v/d huidige eeuw, nadien zien we een daling - 2011 is piekjaar - Vanaf 2016 zijn de cijfers stabiel gebleven [Tussentijdse conclusie omtrent geregistreerde criminaliteit] - Steeds veel focus op geweldscriminaliteit, maar groot deel van criminaliteit is eigendomscriminaliteit - Iets meer dan 1 op 3 geregistreerde feiten (37,9%) is ofwel 1) diefstal en afpersing of 2) beschadiging van - **+ 7.9% bedrog en 6,7% informatica criminaliteit** - Misdrijven tegen lichamelijke integriteit tellen voor minder dan 10% - Algemene daling van ca. 10% sinds 2000 - Gigantische stijging van informaticacriminaliteit sinds 2000, maar lijkt nu te stabiliseren (te vroeg om met zekerheid te zeggen!) [Trends geregistreerde eigendomscriminaliteit (2000-2023)] - Algemene daling van -**44,7%** sinds 2000, weer groei sinds 2020: **+24%** - Diefstal met verzwarende omstandigheden: -**52,59%,** weer groei sinds 2020: **+10,7%** - Vzo = verzwarende omstandigheden - Vanaf 2020 is er sprake v/e groei - Daling is sterk geweest bij diefstal met vzo - Diefstal niet nader bepaald wordt bijna niet meer gebruikt als categorie [Criminele figuren geven beter overzicht] - Daling, stijging, en opnieuw daling van woninginbraak (totale trend -46,8% in 2022) - Daling in 2020-2021 gerelateerd aan Covid lockdown?  - Criminele figuren: is interessant om te weten hoeveel bv. inbraken, autodiefstallen elk jaar gebeuren - We zien een grote daling van woninginbraken We zien een nog sterkere daling van autodiefstal  [Informaticacriminaliteit ] - Gigantische algemene stijging sinds 2000 **(+1.507.500%)** - Lijken te stabiliseren na de explosieve stijging - Veel fenomenen die nu gemeten worden zijn nieuw = geen voormeting - 'Verborgen' eigendomscriminaliteit - Grote stijging van informaticacriminaliteit - In 2000 werden veel vormen niet geregistreerd dus daarom lijkt er ook zo een sterke groei - Vele vormen van informaticacriminaliteit zijn een verborgen vorm van eigendomscriminaliteit [VM2021 toont nog duidelijker sterke groei informaticacriminaliteit]  - Gelijkaardig beeld op Vlaams, Waals en Brussels niveau - Hier zie je duidelijk de opmars van informaticacriminaliteit - Veel feiten van informaticacriminaliteit worden niet gerapporteerd door de burger dus er is een groot dark number **[Tussentijdse conclusie omtrent eigendomscriminaliteit]** - Daling van 44% van gehele eigendomscriminaliteit sinds 2000, - Maar weer groei sinds 2020: +24% - Daling bijzonder spectaculair voor autodiefstal (- 86% sinds 2000) en woninginbraak\ (-47%) - Maar daling deels gecompenseerd door sterke groei informaticacriminaliteit - Verborgen vorm van eigendomscriminaliteit - Exponentiele groei sinds 200, maar stabilisatie in laatste twee jaar - Informaticacriminaliteit "telt" voor 6.7% van totaal geregistreerde criminaliteit maar bezet drie eerste plaatsen in VM 2021 ranking: - 80% van respondenten slachtoffer van 1 vorm daarvan in laatste jaar [Trends geweldscriminaliteit (2000-2023)] - Meer dan een verdubbeling v/d moorden - Er werd nog geen verschil gemaakt tussen poging tot moord en voltooide moord [Waarom zo'n sterke stijging in geweldscriminaliteit?] Niemand weet het, MAAR: - Niet noodzakelijk stijging in *aantal feiten* - *S*tijging in statistieken kan ook te maken hebben met waarnemingen, aangiften, en politieactiviteiten en -registratie - In België is er geen database voor moord/doodslag +-----------------------------------------------------------------------+ | - Kan te maken hebben met aangiftebereidheid v/d burger en | | registratiebereidheid v/d politie | +-----------------------------------------------------------------------+  [Het 'speciale geval' van moord en doodslag] - Moord is een specifieke vorm van doodslag en is er sprake van voorbedachte rade - Dus we moeten de cijfers voor moord en doodslag apart zoeken [Klopt de trend voor moord/doodslag echt?] - Hoeveel % **voltooide** moorden en doodslagen zijn er gebeurd in 2023? - 146 van de 979 moorden en doodslagen was voltooid = 14,91% - **In 2000 werden er 216 voltooide moorden en doodslagen geregistreerd** - Hoeveel betreft de **daling** hiervan in 2023? - (216-162)/162\*100 = -25% - Er is een daling bij voltooide moorden en doodslagen tussen 2000 en 2023 [Moord en doodslag in België] - **De groei was vooral bij POGING tot moord en doodslagen** maar de voltooide moord en doodslag is gedaald - Categorie van poging is onduidelijk wat is het verschil tot slagen en verwondingen en poging tot doodslag? (is een kwestie van interpretatie) [Wat weten we nog over moorden / doodslag in België?] - Cijfers zijn betrouwbaar: weinig onderrapportage (= klein *'dark number')* - "Moord/doodslag" = slechts zeer klein percentage van algemene geregistreerde criminaliteit (0.1%) - Types moorden: bijna geen onderzoek in België... maar waarschijnlijk in lijn met bevindingen Europees onderzoek - Bevindingen van studies in andere landen kunnen ook gelden voor België - **Seriemoorden zoals Dutroux zijn uitzonderlijk!** [Recente gebeurtenissen in lijn met typologie van moorden / doodslag en Nederlandse bevindingen] - Moord en doodslag gebeurt het vaakst in de familiesfeer  [Types moorden / doodslag in België adhv meesterproeven] \- Beide studies zijn tot het resultaat gekomen dat de meeste moorden en doodslagen ook gebeurd zijn in familiesfeer in België ###### [Andere bevindingen uit Europees onderzoek] ###### {#section-245} - ###### **Algemene kenmerken:** - ###### Moorden binnen de familie zijn overal het meest voorkomend (waarbij de partner het vaakst de dader is) - ###### Seksuele moorden zijn overal het minst voorkomend ###### {#section-246} - ###### **Daders:** - ###### De meeste daders zijn mannen (± 90%) BEHALVE bij kindermoord, bijna altijd vrouwen - ###### Velen zijn laagopgeleid of werkloos - ###### Velen van hen kenden problemen in de kindertijd - ###### Voornaamste leeftijdscategorie van daders is 20 tot 40 jaar - ###### Motief is meestal van persoonlijke of emotionele aard ###### {#section-247} - ###### **Slachtoffers:** - ###### 70% v/d slachtoffers zijn mannelijk - ###### Voornaamste leeftijdscategorie van slachtoffers is 20 tot 40 jaar - ###### 50% v/d slachtoffers is van allochtone afkomst (idem voor daderschap) ###### {#section-248} ###### {#section-249} - ###### België is het 4^e^ land met hoogste moordcijfers ###### {#section-250} ###### {#section-251} ###### {#section-252} ###### **[Tussentijdse conclusie over geweldcriminaliteit]** ###### {#section-253} - ###### **Slagen en verwordingen tellen voor overgrote meerderheid van geweldscriminaliteit** - ###### Moorden en doodslagen zijn maar 1.6% van geregistreerde geweldcriminaliteit en 0.1% van algemene geregistreerde criminaliteit ###### {#section-254} - ###### **Officiële cijfers van geweldcriminaliteit sterk gegroeid sinds 2000 (+29,0%)** - ###### Maar indrukwekkende stijging van moord en doodslag: (+105% ) misleidend, daling van -25% bij voltooide moorden en doodslagen - ###### Stijging van gehele categorie waarschijnlijk ook veroorzaakt door verandering in aangifte- en registratiebereidheid ###### {#section-255} - ###### **Ook in België gebeuren moorden en doodslagen vooral tussen familieleden en vrienden** - ###### Weinig moorden in de criminele sfeer, nog minder seksuele moorden ###### {#section-256} - ###### **Hogere moordgraad in België tav andere West-Europese landen: onduidelijke redenen** ###### {#section-257} - ###### Grote groei van geweldcriminaliteit ###### {#section-258} ###### {#section-259} ###### [Cijfers en trends: Jeugddelinquentie] ###### {#section-260} - ###### vnl eigendomscriminaliteit, overwegend gepleegd door jongens ###### {#section-261} - ###### **Trends in jeugddelinquentie:** - ###### Grote daling van 2010 tot 2020 - ###### Tijdelijke stijging in 2020 (deels door coronadelicten) ###### {#section-262} - ###### Jeugdonderzoeksplatform (JOP-monitor): 1/4 jongeren pleegde in het voorbije jaar minstens 1 feit ###### {#section-263} +-----------------------------------------------------------------------+ | - ###### Jonge mensen zijn vooral betrokken bij eigendomscriminalit | | eit | | | | - ###### Er is een grote daling geweest tussen 2000 en 2020 er was | | een tijdelijke stijging maar intussen zijn die cijfers weer gedaald | +-----------------------------------------------------------------------+ ###### {#section-264} ###### {#section-265} ###### {#section-266} ###### [Dader en slachtofferschap ] ###### {#section-267} - ###### **Daderprofiel:** - ###### Jongens meer betrokken bij delicten - ###### Maar: geslachtsverschillen verminderen, vooral bij eigendomscriminaliteit en online ###### delicten ###### {#section-268} ###### **Slachtofferschap:** ###### Ongeveer helft minstens 1 keer slachtoffer (vooral **cyberflashing** = seksueel getinte foto's krijgen zonder dat men daarvoor heeft gevraagd) ###### {#section-269} - ###### **Geografische spreiding:** - ###### Grootstedelijke jeugd: vaak daderschap van online dan offline misdrijven - ###### Vlaanderen: meer slachtofferschap van seksueel getinte foto's ###### {#section-270} - ###### **Risicofactoren en slachtofferschap:** - ###### Leeftijd, geslacht, familiale omstandigheden,.. - ###### Grootstedelijke scholen: meer SO-schap van diefstal, intimidatie en afpersing - ###### Meisjes: groter risico op straatbedreiging en online bedreiging - ###### Meervoudig SO-schap vooral bij bekendheid dader-SO en veel tijd spenderen in dezelfde omgeving ###### {#section-271} ###### {#section-272} ###### {#section-273} ###### {#section-274} ###### {#section-275} ###### {#section-276} ###### {#section-277} ###### {#section-278} ###### [Age-crime curve ] ###### {#section-279} ###### = **age-crime curve** = het plegen van criminaliteit hangt samen met leeftijd v/d plegers en daderschap groeit vanaf 14 of 15 jaar en de piek ligt rond 17 jaar ###### {#section-280} - ###### Aantal gepleegde feiten piekt rond de leeftijd van 17 jaar - ###### robuust statistisch fenomeen, gerepliceerd in tal van (internationaal) onderzoek - ###### komt vooral naar boven bij drugsfeiten ###### {#section-281} - ###### **Verandering op komst?** - ###### Meest recente JOP-afname ziet piek verschuiven naar latere leeftijden - ###### Verschuiving van offline naar online vormen van criminaliteit? ###### {#section-282} +-----------------------------------------------------------------------+ | - ###### Er is GEEN verschuiving van offline naar online vormen van | | criminaliteit | | | | - ###### Verder onderzoek is nodig om te zien of de age-crime curve | | nog van toepassing is | +-----------------------------------------------------------------------+ ###### {#section-283} ######  {#section-284} ###### {#section-285} ###### {#section-286} ###### {#section-287} ###### {#section-288} ###### {#section-289} ###### {#section-290} ###### {#section-291} ###### {#section-292} ###### {#section-293} ###### {#section-294} ###### {#section-295} ###### {#section-296} ###### {#section-297} ###### [Fenomenale daling West-Europese moordgraad] ###### {#section-298} - ###### Begonnen op verschillende momenten in verschillende landen - ###### Wel (kleine) stijgingen - ###### Laatste tussen 1950-1990 ###### {#section-299} - ###### Wat is de reden van deze langetermijnstrend? ###### {#section-300} - ###### Daling van moordgraad in West-Europa ###### {#section-301} ###### {#section-302} ###### {#section-303} ###### {#section-304} ###### {#section-305} ###### {#section-306} ###### {#section-307} ###### {#section-308} ###### {#section-309} ###### {#section-310} ###### {#section-311} ###### {#section-312} ###### {#section-313} ###### {#section-314} ###### {#section-315} ###### {#section-316} ###### {#section-317} ###### {#section-318} ###### {#section-319} ###### {#section-320} ###### [Moord en doodslag in historisch perspectief] ###### {#section-321} ######  {#section-322} ###### {#section-323} ###### {#section-324} ###### **Waarom is de daling op verschillende momenten gebeurd?** ###### {#section-325} ###### {#section-326} ###### {#section-327} ###### {#section-328} ###### {#section-329} ###### {#section-330} ###### {#section-331} ###### {#section-332} - ###### Nationale overheden van VK, Nederland en België hadden sneller controle over het land dan bv. Italië ###### {#section-333} ###### {#section-334} ###### {#section-335} ###### {#section-336} ###### {#section-337} ###### {#section-338} ###### [Elias' civilisatietheorie en andere mogelijke verklaringen] ###### {#section-339} - ###### **Civilisatieproces volgens Norbert Elias:** - ###### Studie van **etiquetteboeken** v/d 15e tot 18e eeuw hierin stond hoe mensen zich moesten gedragen in het publieke leven - ###### Bevolking internaliseerde gedragsvoorschriften geleidelijk - ###### Cilivlatieproces heeft bevolking geleerd om emoties / impulsen onder controle te houden - ###### Privé geweld toenemend onder controle van overheid ###### {#section-340} - ###### Wijzigende tolerantie ten aanzien van geweld (**Spierenburg**) - ###### De rol van moderne staten (**Tonry**) - ###### Opkomst van staats- en industriële bureaucratieën - ###### Zorgde voor socialisering met conformiteit aan belangrijke normen ###### {#section-341} - ###### Ondanks deze langetermijnsdaling toch een stijging van algemene geweldscriminaliteit en moorden tussen 1950-1990 ###### {#section-342} +-----------------------------------------------------------------------+ | - ###### **Civilisatieproces** = naarmate de tijd vorderde en de bo | | eken steeds meer in omloop kwamen, een aanvaarding en vervolgens voll | | edige internalisering van de voorschriften dit was ongewild en ongepl | | and | | | | - ###### Etiquettenboeken waren deel van toenemende sociale control | | e | | | | - ###### Hij toonde dat er steeds meer nadruk kwam op zelfbeheersin | | g, terughoudendheid,... | | | | - ###### **Norbert legt da nadruk op civilisatieprocessen** | | | | | | | | - ###### **Er zijn meerdere auteurs die bijna allemaal hetzelfde ze | | ggen** | +-----------------------------------------------------------------------+ ###### {#section-343} ###### {#section-344} ###### [Forse stijging in de geregistreerde criminaliteit vanaf 1950....] ###### {#section-345} ###### - België staat er niet bij want was pas beschikbaar van 2000 ###### {#section-346} ###### {#section-347} ###### {#section-348} ###### {#section-349} ###### {#section-350} ###### {#section-351} ###### {#section-352} ###### {#section-353} ###### {#section-354} ###### {#section-355} ###### {#section-356} ###### {#section-357} ###### {#section-358} ###### [... maar daling vanaf begin jaren 90] ###### {#section-359} ######  {#section-360} ###### {#section-361} ###### {#section-362} ###### {#section-363} ###### {#section-364} ###### {#section-365} ###### {#section-366} - Grote criminaliteitsdaling in de VS MAAR grote groei in GEWELDSCRIMINALITEIT [Crime drop in Europa ] = daling v/d criminaliteit - **Eurostat (2018) meldt** - \- 36% autodiefstallen in EU tussen 2008 en 2016 - -24% roven in EU tussen 2012 en 2016 - **Daling in meeste Westerse landen** [Hoe kunnen we de crime drop verklaren?] 1. **Complex fenomeen**: daling verschillende vormen veelvoorkomende criminaliteit in de meeste westerse landen 2. **Internationaal verspreid**: niet alleen VS, internationaal fenomeen 3. **Meerdere factoren**: waaronder: 1. Economische welvaart en responsieve beveiliging 2. Demografische trends (vergrijzing) 3. Verschuiving van offline naar online criminaliteit 4. Veranderingen in opvoeding en jeugdgewoontes - **Volgens analyse van Farrell et al. (2011) en van Dijk (2012) van de ICVS: "domino-effect" en "instaphypothese"** - Dalende opportuniteiten door 'Responsieve beveiliging' - Inbraak en autodiefstal daalden vanaf eind jaren 1980 - In jaren 1990 ook auto-inbraken en berovingen - Vanaf 2000 ook geweldsdelicten **Tonry (2014): daling is een loutere verderzetting v/d langetermijn daling die zich voortzet na een korte onderbreking** **(1950-1990)**  [België in lijn met andere landen?] - **(Latere) daling van eigendomscriminaliteit in B** - Latere daling is volgens Van Dijk het gevolg van lager beveiligingsniveau - **Stijging van geweldscriminaliteit in B is eigenaardig** - Maar ook in B daling van voltooide moorden/doodslagen in laatste jaren - Andere landen (i.e. VK en VS) ervaren intussen ook weer stijging van geweldcriminaliteit +-----------------------------------------------------------------------+ | - Crime drop heeft pas veel later in België plaatsgevonden als we | | huidige cijfers vergelijken met die van 2000 dan zien we wel een | | daling vanaf 2011 bij eigendomscriminaliteit | | | | - Mensen en overheid in België hebben minder geïnvesteerd in | | beveiliging en daarom is geweldcriminaliteit aan het groeien | +-----------------------------------------------------------------------+ - Verschillende vormen veelvoorkomende criminaliteit: eigendomscriminaliteit, persoonscriminaliteit en jeugddelinquentie - **Eigendomscriminaliteit is veel voorkomender dan geweldcriminaliteit** - In België ook daling van eigendomscriminaliteit, maar stijging van geweldcriminaliteit (incl. "officiële" moorden met pogingen) - Internationale trends en vergelijking - Historische daling van moorden in heel Europa - Stijging van criminaliteit vanaf jaren 1950 maar opnieuw sterke daling sinds 1990 - Demografische trends, toename van gelegenheden en reactieve beveiliging kunnen algemene criminaliteitstrend verklaren - Shift naar internetcriminaliteit? - In België gebeurde daling voor veel delicten pas later - Hoge moordgraad in België, onduidelijke redenen VOORBEELD EXAMENVRAAG Antwoord: C [College 5: Georganiseerde misdaad en organisatiecriminaliteit] [Georganiseerde misdaad:] **Activiteiten georganiseerde misdaad:** - overval, de maffia, afpersing, drugshandel, mensenhandel **Hoe vaak komen deze twee criminaliteitsvormen voor?:** - Het is noodzakelijk om verschillen te maken tussen vormen van georganiseerde misdaad en de geografische context **Waar kunnen we informatie over hun frequentie vinden?:** - Voor beide vormen is het moeilijk om kwantitatieve informatie te vinden [Organisatiecriminaliteit]: **= grote bedrijven zijn heel machtig en slechts enkele van hen worden strafrechtelijk vervolgd** (bv. bedrijven die PFAS in het water gooien dit is slecht voor gezondheid en is dus schadelijk voor ons allemaal) - **Synoniem** organisatiecriminaliteit = illegaal ondernemen [Gemeenschappelijke kenmerken van georganiseerde criminaliteit en organisatiecriminaliteit] - Beiden zijn ambigue (= ze zijn niet zo duidelijk gedefinieerd (iedereen kijkt er anders naar) - Beiden hebben betrekking o.a. op organisaties - **Georganiseerde misdaad**: criminele organisaties (en andere criminele groepen en netwerken) - **Organisatiecriminaliteit**: legale organisaties - Beiden zijn moeilijk te bestuderen adhv officiële cijfers en kwantitatieve methodes - Maar ook belangrijke verschillen in: - Media en beleidsaandacht - Waargenomen ernst - Gekozen aanpak - Georganiseerde criminaliteit krijgt meer media en beleidsaandacht dan organisatiecriminaliteit - Organisatiecriminaliteit is waarschijnlijk schadelijker dan georganiseerde criminaliteit [Onduidelijkheid omtrent georganiseerde misdaad (GM)] - "Criminele organisaties\" ('wie') **OF** op winst georiënteerde criminele activiteiten ('wat')? - Criminele organisaties: maffia's zijn het model maar intussen ook vele andere groepen - Criminele activiteiten: productie en verkoop van illegale goederen en diensten + "illegale transfers" [**'Georganiseerde misdaad'**: een betwist concept] - [Evolutie in betekenis van GM ] - In de jaren '50 nadruk op Italo-Amerikaanse maffia in de VS ('wie'-visie) - visie bekritiseerd als "alien conspiracy", voorstel van "illegal enterprise" als alternatief ('wat'-visie) - **Progressieve samensmelting van GM en "illegal enteprises"** (= illegale ondernemingen) - 'Wat'-benadering beheerst het politieke en wetenschappelijke debat in het grootste deel van Europa - Ondanks ambiguïteit v/h begrip is GM een populaire beleidsterm in heel Europa geworden - Omwille van groei illegale markten ontstond een groeiende bezorgdheid, ook in landen die geen echte maffia's hebben - Tot 1989: "probleem van enkele landen" - In België groeiende bezorgdheid vooral vanaf 2010 - Georganiseerde misdaad wordt gebruikt als term voor alle vormen van ernstige criminaliteit ['Wat'-visie beïnvloedt ook officiële definities van GM] - **Operationele definitie van Duitse BKA, in België aangenomen in 1992:** - "Georganiseerde criminaliteit bestaat in het planmatig plegen van misdrijven die elk op zichzelf of in hun totaliteit van enige betekenis zijn, vanuit een streven naar winst of macht, waarbij meer dan twee betrokken personen samen handelen, gedurende een vrij lange periode en met verdeling van taken waarbij - A\) gebruik wordt gemaakt van commerciële structuren, - B\) toevlucht wordt genomen tot geweld of andere intimidatiemiddelen en/of - C\) waarbij invloed wordt uitgeoefend op het politieke leven, de media, het openbaar bestuur, de justitie of het bedrijfsleven" (Bundeskriminalamt, z.d.) - **Officiële definitie van VN (2000) is ook zeer breed:** "Organized crime group...\[is\] a structured group of three or more persons, existing for a period of time and acting in concert with the aim of committing one or more serious crimes or offences \[\>4 years imprisonment\], in order to obtain, directly or indirectly a financial or other material benefit" [Maffia's bestaan: de 5 meest beroemde] 1. **Siciliaanse Cosa Nostra**: confederatie van ± 150 maffiagroepen - Uitsluitend gevestigd in West-Sicilië - Rond 1990 3.000 ritueel aangesloten leden, maar nu max. 1 000 2. '**Ndrangheta**: confederatie van ± 150 maffiagroepen - Primair gevestigd in Zuid-Calabrië, maar ook actief in Noord-Italië, Australië en Canada - Tot 10.000 ritueel aangesloten leden 3. **Amerikaanse** **Cosa Nostra** - Vooral in het Oosten van de VS - Vroeger 3 000 leden, nu minder dan 1 000 4. **Chinese Triaden** - Vroegere in meerdere landen rond China en ook VS, nu vooral in Hong Kong en Taiwan - Tot 184 000 in 1963, nu 18 000 leden 5. **Japanse Yakuza** - Uitsluitend gevestigd in Japan - Hoogste punt (peak): 300 000 leden, nu max. 160 000 +-----------------------------------------------------------------------+ | - Eerste iconische vormen van georganiseerde misdaad | | | | - Japanse overheid heeft Yakuza niet volledig verboden | +-----------------------------------------------------------------------+ [Andere 'echte' criminele organisaties naast de maffia ] **'Quasi'-maffia's** = gemeenschappelijke kenmerken met de maffia maar niet helemaal hetzelfde - Napolitaanse camorra - 'Dieven volgens de wet' in de USSR/Rusland **Criminele organisaties gespecialiseerd in drugs productie en- handel** - Hebben geen gemeenschappelijke kenmerken met maffia - Vooral actief in Latijns Amerika (bv. Kartels) **Gevangenissen- en andere gangs** - Primeiro Comando da Capital in Braziel - Ms13 (Mara Salvatrucha) en Barrio 18 in\ Salvador en andere Centraal-Amerikaanse landen [4 onderscheidende kenmerken van Maffia's] 1. - Maffia's bestaan al minstens een eeuw, Triaden en Yakuza sinds de 17 en 18 E - Daarom laten ze alleen mannen toe en ze hebben premoderne kenmerken 2. - Losse consortia van kleinere groepen, maar segmentatie - Bestuursorganen binnen elke groep en centralisatieproces in meerdere maffia's - Complex geheel van codes, rituelen, normen en sancties om collectieve identiteit te creëren - Initiatierituelen om levenslange "status" en "verbroederingscontracten" op te leggen +-----------------------------------------------------------------------+ | - De maffia's zijn NIET hiërarchisch gestructureerd | | | | - Alle maffia's hebben een segmentaire structuur en ze bestaan uit | | groepen (al die groepen zijn georganiseerd op dezelfde manier en | | ze delen een bepaalde cultuur) | | | | - De initiatie in de maffia is dat ze willen dat de mensen een | | nieuwe identiteit zouden moeten aannemen | +-----------------------------------------------------------------------+ - **status en verbroederingscontracten zijn belangrijk voor de groeperingen v/d maffia** **want de contracten geven veel macht en flexibiliteit aan de bazen** 3. - Veel doelen, uiteenlopende functies en activiteiten - Ze zijn niet enkel bezig met drugshandel (ze waren bezig met vele activiteiten) - Zijn vaak met afpersing bezig geweest, oefende controle uit op vleesmarkt en bouwsector 4. - Levering van bescherming is historisch zeer belangrijke functie van maffia's - Maffiosi heffen ook vandaag belasting op lokale productieactiviteiten - Ze bemiddelen in conflicten en garanderen eigendomsrechten - Ze hebben bondgenoten onder lokale politici (zie volgende slide) - Ze vermoorden of intimideren 'gevaarlijke' regeringsvertegenwoordigers - *[Zijn Italiaanse maffia's een gevaar voor Europa?]* - ***In Italië is de repressie sinds de moorden op Falcone en Borsellino zeer effectief*** - *Veel maffiabazen en -leden zitten in de gevangenis* - *Maffiageweld is sterk gedaald (zie volgende slide)* - *Veel minder controle op legitieme markten en ook sterke daling bij illegale activiteiten* - *Allianties met corrupte politici zijn riskanter geworden voor de politici + hun politieke macht is gedaald* - *Maffiagroepen zijn vooral aanwezig in enkele landen waar veel Italianen in de 20^ste^ eeuw naartoe zijn geëmigreerd + in Nederland* - *Houden zich vooral bezig met drugshandel, beoefenen geen politieke macht daar* - - ['Echte' criminele organisaties zijn minderheid in Europa] - Georganiseerde misdaad bestaat vooral uit bevoorraden van illegale producten - Geleverd door relatief kleine en vaak kortstondig bestaande ondernemingen - Illegaliteit van producten is een sterk beperkende factor - "Zonder de staat" (goederen en diensten die criminele organisaties leveren zijn verboden) en - **Daarom "*disorganized crime*"** +-----------------------------------------------------------------------+ | - De actoren die die producten leveren zijn kleine groeperingen die | | netwerken vormen | | | | - **Beperkingen v/d illegaliteit**: er is geen reden om grote | | organisaties op te richten want het is beter om klein te blijven | | en onder de radar te blijven | +-----------------------------------------------------------------------+ [Ondanks slechte organisatie snelle groei van criminele markten] - **Opkomst van illegale drugsindustrie sinds jaren '70** - Eerste golf van expansie - In België bijzondere groei vanaf 2000 omwille boom cocaïnesmokkel door Antwerpse haven en uitbreiding productie van cannabis en synthetische drugs vanuit NL - **Fraude en andere financiële misdaden** - Overlap met organisatiecriminaliteit - **Mensenhandel en -smokkel vanaf 1989** - Tweede golf van expansie +-----------------------------------------------------------------------+ | - Snelle groei criminele markten | | | | - Haven van Antwerpen is Entry point geworden voor het smokkelen | | van cocaïne in Europa | | | | - fraude: bv. financiële misdaad | +-----------------------------------------------------------------------+ [Ook volgens politiecijfers bestaat GM in België vooral uit drugscriminaliteit]  - **Gaat vooral over het smokkelen van illegale drugs** [Factoren die groei van GM-activiteiten hebben bevorderd] - **Blijvende vraag naar illegale goederen en diensten** - 292 miljoen mensen (5.5% van bevolking tussen 15 en 64 jaar oud) hebben minstens één drug geconsumeerd in het laatste jaar (UNODC, 2023) - **Politieke omstandigheden:** - Democratische regeringen die legale handel willen bevorderen hebben minder middelen dan autoritaire regimes - **Economische globalisatie** - **Technologische innovatie** (nieuwe vormen van fraude mogelijk gemaakt) - **Maar, de overheid is niet machteloos tegen GM** - Mits effectief optreden kan de consolidatie van grote criminele organisatie vermeden worden, en; - Gebruik van geweld en corruptie onder controle gehouden +-----------------------------------------------------------------------+ | - Landen met zwakke overheid trekken vaak bepaalde activiteiten aan | | van georganiseerde misdaad | | | | - Politieke omstandigheden spelen ook een rol in België | +-----------------------------------------------------------------------+ - Beperkt gebruik van geweld door Georganiseerde Misdaad in België [**Vraag:** Is België een goede plek voor georganiseerde misdaad?] **... Hangt af van gehanteerde definitie van OC!** - Als GM wordt beschouwd als **aantal grootschalige criminele organisaties** DAN: België geen goede plek WANT - Effectieve overheid is meest beschermende factor - ALS GM wordt beschouwd als **aantal illegale activiteiten** DAN België wel goede plek WANT - Goede infrastructuur - Haven van Antwerpen is essentieel voor cocaïnehandel - Geografische positie - Open grenzen - Nabijheid aan Nederland - Omwille van "waterbedeffect," groei van cannabis en synthetische drugsproductie ook in België +-----------------------------------------------------------------------+ | - België is geen goede plek voor georganiseerde misdaad want België | | heeft een overheid | | | | - maar voor aantal illegale activiteiten is België wel een goede | | plek | +-----------------------------------------------------------------------+ - **"Witteboordencriminaliteit":** Sutherland - "A crime committed by a person of respectability and high social status in the course of his occupation" - Omvat zowel strafrechtelijke criminaliteit als andere wetsovertredingen - Clinard en Quinney (1973): maken een onderscheid tussen - **Occupational crime:** "offences committed **by individuals** for **themselves** in the course of their occupations and the offences of the employees against their employers" - "Beroepscriminaliteit" - **Corporate crime:** "offences committed **by corporate officials** for their corporation and the offences **of the corporation itself**" - "Bedrijfscriminaliteit" - Anderen, vooral in Nederlandstalige landen: "**organisatiecriminaliteit"** +-----------------------------------------------------------------------+ | - **Witteboordencriminaliteit =** Criminaliteit die gepleegd wordt | | door respectabele mensen | | | | - Wat is precies een respectabel persoon? | | | | - **Beroepscriminaliteit** = bevat misdrijven die door individuen | | worden gepleegd voor zichzelf, in het kader van hun beroep | | | | - **Bedrijfscriminaliteit** = misdrijven die de bedrijven ZELF | | plegen | +-----------------------------------------------------------------------+ - **Witteboordencriminaliteit** = - Gebruikt om te verwijzen naar het fenomeen en al zijn facetten - = criminele daden en andere wetsovertredingen die door bedrijven, andere legale organisaties en hun medewerkers worden gepleegd [6 kenmerken van **'witteboordencriminaliteit'/ organisatie- of bedrijfscriminaliteit**] 1. **Binnen de 'privésfeer' van bedrijven** - Daders hebben doorgaans legitieme reden voor aanwezigheid op 'plaats v/h misdrijf' 2. **Illusie van slachtofferloosheid** - Vaak indirecte gedupeerden 3. **Weinig aanklachten, vaak pas laat na feiten** - Als er slachtoffers zijn, is de kans reëel dat ze dat zelf niet doorhebben 4. **Onzichtbaarheid** 5. **Weinig zorgen en minder angstaanjagend** - Aangezien er geen directe, fysieke dreiging mee gepaard gaat 6. **Ambigue wettelijke en strafrechtelijke status** - Een organisatie als dader past moeilijk binnen het strafrechtssysteem - Vaak machtige/invloedrijke entiteiten - Waaier aan misdrijven die door organisaties kunnen worden gepleegd is veel breder dan men zich vaak realiseert - **Zeer ernstige maar diffuse schade** - Kosten zijn niet alleen financieel maar ook sociaal en fysiek - **Controles vaak niet heel effectief** - Strafrechtssysteem speelt slechts een zeer beperkte rol in het controleren van organisatiecriminaliteit +-----------------------------------------------------------------------+ | - Bedrijven kunnen ook het publieke debat sterk beïnvloeden | | | | - **diffuse schade** = vaak weten mensen niet eens dat ze | | slachtoffer zijn geweest | +-----------------------------------------------------------------------+ - **Regulering bedrijven uitgevoerd door verschillende actoren op verschillende niveaus** - Naast nationale overheid, internationale conventies en organisaties, zelfregulering, en peer-controle, - **Binnen overheid spelen inspectoraten (niet politie) grootste rol** - Focus op **naleving** van wet, niet vervolging (compliance) - **Strafwet speelt beperkte rol** - Strafrecht is ontwikkeld voor individuen, niet voor organisaties - Rechtspersonen zijn intussen wel strafrechtelijk aansprakelijk België - Grote moeilijkheden in vervolging van organisatiecriminaliteit - **Administratief**: niet naleven v/e vereiste v/e instantie - Bv. Brand in Grenfell Tower, Londen 2017 - **Milieu**: water- of luchtvervuiling - Bv. Bhopal, 1984 en PFAS-schandaal - **Financieel**: omkoping, fraude, witwassen etc. - Bv. Madoff en (delen van de) 2008 financiële crisis - **Arbeid**: oneerlijke arbeidspraktijken, gezondheids- en veiligheidsgevaren - Bv. Eternit - **Industrie**: consument- en productveiligheid, chemische gevaren - Bv. Monsanto - **Oneerlijke handelspraktijken**: anti-trust (recht mbt concurrentie) - Bv. Apple - Geringe etiologische studies en zelden kwantitatief getoetst - Desondanks factoren geïdentificeerd op macro-, meso- en microniveau die bijdragen aan ontstaan organisatiecriminaliteit - **Macroniveau**: economische omstandigheden (bv. economische cycli) - **Mesoniveau**: van de organisatie zelf - **Microniveau**: demografische factoren (bv. leeftijd en geslacht), maar ook karaktereigenschappen (bv. lage zelfcontrole) en hormonale samenstelling [Vnl focus op mesoniveau ] - Meerdere wetenschappers (o.a. Kramer) pleiten voor aandacht voor het mesoniveau v/d organisatie - Van Erp (2018): opsplitsing naar verschillende factoren die een rol spelen op niveau v/d organisatie zelf - **Organisatiestrategie**: formuleren van onhaalbare doelen - **Organisatiestructuur**: complexe organisatiestructuur, competitieve markt, beperkte regulering,.. er kunnen makkelijker fouten worden gemaakt, er is sneller ruimte voor criminaliteit - **Organisatiecultuur**: toepassing neutralisatietechnieken functioneert criminogeen - **Organisatiecontrole**: afwezigheid van controle [Conclusie: georganiseerde misdaad] - Begrip georganiseerde misdaad' (GM) is onduidelijk: wie of wat? - Zuid-Italiaanse maffiagroeperingen hebben vier typerende kenmerken - Ze zijn een uitzondering in het panorama van de Europese GM en zijn achteruitgegaan - Er zijn maar weinig echte criminele organisaties - In België en westerse Europa vooral GM als 'wat' - Vooral drugshandel - GM-groeperingen gebruiken slechts zelden geweld - België is goede plek voor GM als 'wat' [Conclusie organisatiecriminaliteit] - Organisatiecriminaliteit wordt steeds relevanter - Wittenboorden-, bedrijfs- en organisatiecriminaliteit vaak als synoniem gebruikt - Gebeurt in 'privésfeer', minder 'zichtbaar' en angstaanjagend - Schade en kosten hoger dan die van gewone criminaliteit - Strafrecht en strafrechtsbedeling spelen beperkte rol in controle - Krijgt nog te weinig aandacht, beperkte etiologische theorieën maar bepleiting van aandacht op mesoniveau VOORBEELD EXAMENVRAAG Antwoord: [College 6: Constructie van criminaliteit in de media ] [Criminaliteit staat centraal nieuws en ook in andere media ] - **Films**: - 1/5 van alle films zijn typische/zuivere misdaadfilms - in 50% komt criminaliteit zijdelings aan bod - Veel ervan focussen op geweld en moord - **Televisieseries**: 1/4 over criminaliteit en 6/10 bevat geweld - **Boeken**: 1/3 thrillers, vaak bestsellers - Videogames ["Media dependency"] = Mediaberichtgeving is belangrijkste informatiebron (media-afhankelijkheid) - "Waar haalt u voornamelijk uw informatie over criminaliteit vandaan?" - Antwoorden uit survey in Vlaanderen Adriaenssen (2016): **'via de massamedia'** - 'Via kranten of websites van kranten' - 'Via televisie of websites van televisiekanalen' - Criminaliteit is een populair onderwerp, omdat ze bijna per definitie 'buitengewoon' is - Mediaberichten komen tegemoet aan 'psychologische perversiteiten' - Bevestigen waarden en normen van de samenleving - *"If it bleeds it leads"* - Wij zijn afhankelijk v/d media voor info over criminaliteit - **"The images, ideas, and narratives that dominate the media influence how people think about crime and justice"** - **Doel (criminologische) inhoudsanalyses** = om aan te tonen / te begrijpen hoe criminaliteit, deviantie, en sociale controle worden weergegeven in de media [Nut van mediaonderzoek in de criminologie] - Meeste mensen halen informatie over criminaliteit uit de media - Media besteden veel aandacht aan criminaliteit - Ze beïnvloeden percepties, attitudes en gedrag... -.... en kaderen beslissingen van beleidsmakers (*political agenda setting*) - **Media-onderzoek lang verwaarloosd in de criminologie** +-----------------------------------------------------------------------+ | - Media beïnvloed de thema's waarover de politiek zich buigt | | | | - Mediaonderzoek gebeurt weinig binnen de criminologie | +-----------------------------------------------------------------------+ [2 soorten studies en enkele voorbeelden van onderzoeksvragen] **Studies over representatie van criminaliteit in de media** - *Hoeveel geweld wordt er getoond op televisie?* - *In hoeverre is het aantal moorden getoond op televisie in overeenstemming met het aantal geregistreerde moorden?* - *Op welke manier wordt er in kranten gerapporteerd over jeugdbendes?* **Studies over gevolgen van criminaliteit in de media** - *Wat is verband tussen televisie kijken en onveiligheidsgevoelens?* - *Wat is verband tussen televisie kijken en attitudes tegenover de politie?* - *Wat is verband tussen gaming en gewelddadig gedrag?* - *Wat zijn de gevolgen v/h stereotiep afbeelden van jeugdbendes voor het gedrag van de betrokken jongeren zelf?* +-----------------------------------------------------------------------+ | - Representatie = Descriptieve studies | | | | - Gevolgen = etiologisch perspectief | +-----------------------------------------------------------------------+ [Onderzoek naar inhoud v/d media ] - Meestal adhv inhoudsanalyse - Bestudeert kenmerken van communicatieboodschappen - **Kwantitatief**: tellen van: - Indicatoren media-aandacht (bv. plaats, omvang kop, lengte artikel, rubriek, omvang foto's) - Demografische kenmerken dader en slachtoffer - **Kwalitatief**: interpreteren: vooral framing en context - Items van context: toon, aantrekkelijkheid van dader en slachtoffer, realiteitsgehalte, rechtvaardiging - of een combinatie van beiden - **Media-onderzoek lang verwaarloosd in de criminologie** [Bevindingen uit voorgaand media-onderzoek binnen het TV-nieuws] Voorgaand media-onderzoek legde een aantal patronen/trends bloot - **Trend** **1**: Criminaliteitsverhalen maken een groot deel uit v/h nieuws - **Trend** **2**: Het aandeel criminaliteitsnieuws volgt de hoeveelheid geregistreerde criminaliteit niet - **Trend** **3**: Nieuwsmedia overrapporteren gewelddadige feiten [Trend 1: Criminaliteitsverhalen maken groot deel uit v/h nieuws] - Stijging in kranten en op televisie sinds jaren 1950 - Bovengemiddeld aandeel in totaalaanbod van nieuwsitems - In de afgelopen 20 jaar ging bijna 15% v/h nieuws op VTM en VRT over criminaliteit - Grote verschillen tussen de media (bv. VTM vs De Standaard) - Ongeveer hetzelfde aandeel voor sociale zaken en politiek - Maar in de laatste jaren een daling: vooral als gevolg van coronapandemie +-----------------------------------------------------------------------+ | - Er is een groeiende aandacht voor criminaliteit | | | | - Criminaliteit wordt het vaakst besproken in het TV-nieuw | +-----------------------------------------------------------------------+ [Trend 2: "De wet van tegengestelden"] \- De aandacht v/d media's voor criminaliteit is NIET gerelateerd aan de echte trends van criminaliteit [Trend 3: Overrapportage van gewelddadige feiten] - Overrapportering geweldscriminaliteit (vooral moord, verkrachting, en andere seksuele misdrijven) - Onderrapportering eigendomscriminaliteit [Bevindingen uit voorgaand media-onderzoek binnen de populaire cultuur] **populaire criminologie:** weerspiegelt bezorgdheden uit het echte leven en 'vormt dynamische arena waar aard, oorzaken en passende antwoorden op verschillende sociale problemen worden gedefinieerd, bediscussieerd en onderhandeld' Voorgaand media-onderzoek legde een aantal patronen/trends bloot [**Trend 1**: criminaliteit komt vaak voor in populaire cultuur] - Een groot deel v/d films, politie- en actieseries of soaps bevat een misdrijf - Kan de indruk wekken bij kijkers dat criminaliteit een alledaags fenomeen is - Gaat zelden of nooit gepaard met een waarschuwing over de aanwezigheid geweld - België scoort hier slechter in dan andere landen - Wel waarschuwingen voor geweld, seks of alcohol: ook nodig voor criminaliteit?  - [**Trend 2:** criminaliteit in populaire cultuur is vaak gewelddadig] - Buitenproportioneel veel gewelddadige en interpersoonlijke misdrijven - **Resultaten v/d *National Television Stu