Ramp Emniyeti ve Apron Kurallari - PDF

RAMP EMNİYETİ VE APRON KURALLARI 11RG001/Rev.09/07.08.2023 1 ÇALIŞMA ALANIMIZI TANIYALIM 2  HAVAALANI Karada ve su üzerinde, içindeki bina, tesis ve donatıml...

RAMP EMNİYETİ VE APRON KURALLARI 11RG001/Rev.09/07.08.2023 1 ÇALIŞMA ALANIMIZI TANIYALIM 2  HAVAALANI Karada ve su üzerinde, içindeki bina, tesis ve donatımlar dahil hava araçlarının kalkması, inmesi ve yer manevraları için hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yük ve yolcu indirilip bindirilmesine elverişli tesisleri bulunan yerlere verilen isimdir. 3  HAVAALANI BÖLÜMLERİ Bir havaalanı iki bölüme ayrılmıştır; Kara Sahası Hava sahası 4  KARA SAHASI Film için tıklayınız. Film için tıklayınız. Havaalanı terminallerinin, giriş, gümrük ve geçiş kontrolleri gibi tüm güvenlik erişim noktalarının dışında kalan alana verilen isimdir. (Ziyaretçilere açık kısmı) 5  HAVA SAHASI Film için tıklayınız. Hava sahası ise, uçakların inişten kalkışına kadar geçen sürede hizmet aldıkları, yükleme ve boşaltma işleminin yapıldığı saha ile geliş ve gidiş salonlarının gümrük tarafından kontrol edilen bölümünü kapsayan alandır. Bu saha; ‘gümrüklü alan’ ismiyle de bilinmektedir. 6  HAVA SAHASI Hava sahası farklı bölümlere ayrılır: Manevra Sahası Apron Servis Yolları 7  MANEVRA SAHASI Film için tıklayınız. Film için tıklayınız. Havaalanının apronlar dışında kalan ve uçakların kalkış ve inişlerini gerçekleştirdikleri pist ile bu kalkış ve inişlerini gerçekleştirmek üzere yer harekatı yapmak için kullandıkları taksi yollarını kapsayan sahaya denir. Manevra Sahası, Pist ve Taksi Yollarını kapsayan alandır. 8  PİST Film için tıklayınız. Uçakların iniş ve kalkışlarda kullandığı, dikdörtgen şeklindeki sahadır. Yetkisiz araçlar, hiçbir koşulda piste giremez. Yine de bazı özel durumlarda, araçlar izin alarak pist üzerinden geçebilir. 9  TAKSİ YOLU Film için tıklayınız. Uçakların apron ile pist arasındaki geçişlerini yapabilmeleri için belirlenmiş yollara “taksi yolu” denir. Kural gereği, yayalar bu yollardan geçemez. Hizmet araçlarının bu yolları kullanması da belli kurallara tabidir. Çünkü taksi yolları, uçakların kullanımına ayrılmıştır. Hizmet araçlarının bu yolları kullanması gerektiği durumlarda, aynı anda bu yolları kullanmakta olan uçakların öncelikli olduğu ve uçağın geçişinin beklenmesi gerektiği unutulmamalıdır. 10  TAKSİ YOLU Servis yolları ile taksi yollarının kesiştiği yerlerde, durma noktaları ve bekleme cepleri bulunur. Durma noktalarında kırmızı renk ile “STOP” veya “DUR” yazıları vardır. Hizmet araçları bu noktalarda mutlaka durmalı ve o sırada geçiş yapan bir uçak olup olmadığını kontrol etmelidirler. Hizmet aracı, geçiş yapmak istediği taksi yolunu kat eden bir uçağı gördüğünde, durup uçağın geçmesini beklemelidir. Uçak geçtikten sonra da uçak ile arasında emniyetli bir mesafe oluşuncaya kadar beklemek zorundadır. 11  APRON Film için tıklayınız. Havaalanındaki uçakların park ettiği, yolcu ve yük boşaltmaları, akaryakıt ikmali veya bakım ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile tahsis edilmiş sahadır. 12  PAT SAHASI PAT Sahası, Pist, Apron ve Taksi Yolları’ndan oluşan bölgenin tamamına verilen isimdir. Pist, Apron ve Taksi Yolları’nın baş harflerinin bir araya gelmesiyle oluşmuş olan PAT Sahasının kuralları; ülkemizde havaalanları otoritesi olan DHMI tarafından PAT Sahalarında Araç Kullanma Yönergesi ile belirlenmiştir. 13  UÇAK PARK SAHASI/PARK POZİSYONLARI İlgili havaalanı otoritesi tarafından park etmeleri için uçaklara tahsis edilen sahalardır. Uçakların park edeceği yerler, uçak gelmeden önce, genellikle havaalanı otoritesi tarafından günlük olarak ve uçak tipine uygun şekilde planlanır. 14  KÖRÜKLÜ PARK POZİSYONLARI Körüklü park (pozisyon) yerlerinin terminal binası ile bağlantısı olduğu için, yolcular ve çalışanlar, tünel biçiminde görünen bu köprüleri kullanarak uçak ve terminal arasında doğrudan ve rahatlıkla giriş çıkış yapabilirler. Körüklü park pozisyonları, uçağın gereksinim duyduğu elektrik enerjisi temin edilmesi vb. gibi pek çok ihtiyacın giderilmesine olanak sağlayacak donanıma sahiptir. 15  AÇIK PARK POZİSYONLARI Açık park (pozisyon) yerlerinde ise, körüklü pozisyonun olanaklarının, haricen ve farklı ekipmanlar yoluyla sağlanması gerekir. 16  SERVİS YOLLARI Uçaklara hizmet veren araçların kullandığı yollara, ‘servis yolları’ denir. Uçaklar, bu yollardan geçiş yapamaz. Uçaklar, Servis Yolları’nda, trafik ışıkları ve durdurma çizgilerinin Film için tıklayınız. bulunduğu kontrol noktalarından geçebilirler. 17  RAMP Apronu ve Servis Yolunu kapsayan alana kısaca ‘Ramp’ denir. Hizmetleri bu alanda yoğunlaşmış departmanımızın adı da ‘Ramp Departmanı’dır. 18  HAREKET SAHASI Film için tıklayınız. ‘Hareket Sahası’ uçakların yer hareketlerini yaptığı manevra sahası ile hizmet almak için kullandığı apronu da içine alan sahaya verilen isimdir. Yani uçakların hareket halinde oldukları sahaların tamamına verilen isimdir. 19  MANEVRA SAHASINA GİRİŞLER Araçların manevra sahasını kullanmalarına, kontrol noktalarından geçmeleri koşuluyla izin verilir. Hava trafik kontrolünden, geçiş için gereken onay alınmalıdır. Trafik ışıklarının olmadığı durumlarda, araçlarda: Kuleyle iletişim kurabileceği (VHF) telsiz bulunmalıdır. Telsiz, uygun frekanslardan gelen mesajları alabilmeli ve gönderebilmelidir. 20  MANEVRA SAHASINA GİRİŞLER Ülkemizde; Havaalanı otoritesinin dışındaki hiçbir şirket ve/veya şirketlere ait araçlarda VHF telsiz kullanım izni yoktur. Yönlendirici işaretlerle belirlenmiş olan kontrol noktalarından geçişler, DHMI Apron Makinistliği’ne bağlı olarak çalışan Follow me araçlarının kontrolü ve kılavuzluğu ile gerçekleştirilir. Manevra alanındaki çift beyaz çizgiler sınırları belirtir. 21  SORULARI CEVAPLAYINIZ 1. Uçağa nerede yükleme yapılır? (Apron) 2. Uçaklar nerelerden geçemez? (Servis Yollarından) 3. Uçakların, aprondan, uçak pistine geçebilmek için kullandıkları (Taksi Yolları) yollara ne denilir? 4. Apronu ve hizmet yollarını kapsayan alana ne ad verilir? (Ramp) 22  PAT SAHALARINDAKİ İŞARETLERİN TANITIMI Uluslararası havaalanlarında farklı anlamlara gelen bir takım işaretler vardır. Bu işaretlerden sarı çizgiler, uçaklara yol göstermek için kullanılır. Beyaz çizgiler, havaalanındaki araçların kullanması için ayrılmış olan servis yollarını gösterir. Çift beyaz çizgiler ise, o bölgeye geçilmemesi gerektiği’ anlamına gelir. 23  İŞARETLERİ TANIYALIM Güvenlik uyarılarını belirtmek için kırmızı çizgiler kullanılır. Uçaklar hareket halindeyken, bu kalın kırmızı çizgilerden kesinlikle geçilmez. Körüklü veya bazı açık park pozisyonlarında araçların park edebilmesi için ayrılmış alanlar, sarı renkli çizgilerle taranarak gösterilmiştir. 24  ÇİFT BEYAZ ÇİZGİ Çift beyaz çizgi “geçmeyiniz” anlamına gelir. 25  TEK BEYAZ ÇİZGİ Tek beyaz çizgi “ dikkatli geçiniz” anlamına gelir. 26  KESİK BEYAZ ÇİZGİ Kesik beyaz çizgi yolun “orta hat çizgisidir” anlamına gelir. 27  KALIN VE TEK KIRMIZI ÇİZGİ Kalın ve tek kırmızı çizgi; “Uçakların hareket anında geçmeyiniz” anlamına gelir. 28 UYARI ÇİZGİLERİ NE ANLAMA GELİYOR? Yolun orta hat çizgisidir. Uçaklara yol göstermek için kullanılır. Geçmeyiniz. Uçakların hareket anında geçmeyiniz. 29  KALIN VE TEK KIRMIZI ÇİZGİ Kırmızı hat çizgisi, 60 cm genişliğinde ve kesintisiz olarak apron ile manevra sahası arasındaki sınırları belirler. Ülkemizdeki havaalanlarında kırmızı çizgi yerine beyaz çizgi kullanılmaktadır. Bu sınırı belirlemek için kullanılan çizgiden, ‘towing’ ve push back operasyonu dışındaki durumlarda ve DHMI Follow me dışındaki hiçbir araç ile geçilemez. Beyaz hat çizgisini geçmek, taksi yollarına ve/veya uçak pistine girmek anlamına gelir. 30  GÜVENLİK UYARILARI Kırmızı renkli işaretleme genellikle güvenlik uyarıları olarak kullanılır. Kırmızı veya beyaz çizgi ile taranmış alan,yolcu köprü hareket alanıdır. Bu alanda kesinlikle park etmek yasaktır. Uçakların park alanındaki sınırlarını gösteren güvenlik çizgisi; en az on cm genişliğinde ve kırmızıdır. Uçaklar hareket ederken ya da motoru çalışırken, araçlar ve insanlar bu çizginin gerisinde durmalıdır. Ülkemizdeki havaalanlarında körük manevra alanı sarı renk ile taranmıştır. 31  GÜVENLİK UYARILARI Çapraz çizgili Kırmızı kare : Yakıt hidrant noktası Kırmızı daire : Yangın söndürücü 32  KULLANDIĞIMIZ SAAT “GMT” NEDİR? Dünya farklı saat bölgelerine ayrılmıştır. Zaman ayarlaması, İngiltere’de Londra’nın 10 km batısındaki Greenwich Kasabasındaki 0 dereceli meridyen saatine göre yapılır. Havaalanlarında, hangi bölgede olursa olsun GMT saat birimi kullanılır. 33  HAVACILIK ALFABESİ Havacılıkta, telefon ve telsiz görüşmelerinde, uçak, şahıs, yer ya da şehir isimleri fonetik bir alfabeye uygun şekilde kodlanarak iletişim kurulmaktadır. 34  HAVA ARACI NEDİR? Havalanabilen, havada seyredebilen her türlü araçtır. 35  UÇAĞI TANIYALIM Uçağı dört ana parçaya ayırarak, inceleyelim; Tüm yolcu, yük ve mürettebatın taşındığı gövde, Kaldırma kuvvetini sağlayan kanatlar, Uçağın yol alması için itici güç sağlayan motorlar ve Uçağın dengede kalmasına yardımcı olan ve burun aşağı yukarı hareketini sağlayan kuyruk. 36  UÇAĞIN PARÇALARI Kendi emniyetimiz için uçağın çevresinde dikkatli olmamız gerekir. Uçağa verilen hizmet sırasında uçağın parçalarının nerede olduğunu, fonksiyonlarını ve zarar vermemek için gerekli kuralları bilmemiz gerekir. Bu bizim, yolcuların ve uçuş ekibinin emniyeti için çok önemlidir. En küçük hasar bile uçuş emniyetini tehlikeye atabilir. 37  FLAP Uçak altında çalışırken özellikle hareket eden flaplara dikkat etmek gerekir. Neden flaplara dikkat etmemiz gerekir? Flaplar aniden yerinden çıkarak, ciddi yaralanmalara neden olabilir. Uzayabilen flapların üzerinde birikmiş olan yüksek elektrik yaralanmalara yol açabilir. Hizmet sırasında flaplar uzayabilir ve kolaylıkla hasar görebilir. 38  KANAT ALTI İŞLEMLERİ Kanat altlarında araç ve ekipman bırakılmamalıdır. 39  MERDİVENİ OLAN UÇAKLAR Bazı uçakların içeriden açılan merdivenleri vardır. Merdivenlerin açıldığı bölgede durulmaması ve bu bölgede ekipman bulundurulmaması gerekir. 40  ARKA MERDİVENE DİKKAT Belli tip (B.727,DC.9,YK.42,MD) uçaklarda arka merdiven bulunur. Bu uçaklarda arka merdiven bulunur. Arka merdivenin açıldığı alanda durmamak gerekir. 41  İNİŞ TAKIMLARI İniş takımları, kanatların ve burunun altında olmak üzere dikme ve ona bağlı tekerleklerden oluşur. Uçakta burun ve gövdesinde olmak üzere iki iniş takımı bulunur. Uçağın gövdesinde bulunan ana iniş takımları, iniş yapan uçağın, uçak pistine ilk dokunan parçalarıdır. Bu nedenle iniş sırasında yaşanan çarpışma sebebiyle ağır baskılara dayanıklı olarak tasarlanmıştır. Uçağın burun kısmında bulunan iniş takımları ise uçağın yerdeki hareketlerini yöneten parçalardır. Ana iniş takımları kadar dayanıklı değildir. 42  İNİŞ TAKIMLARI Uçaktaki her parça, gövde ve kanatların içine kendini geri çeker. Geniş gövdeli uçaklarda uçağın artan ağırlığını taşıyabilmek için gövdenin hemen altında bulunan ana iniş takımlarında ilave tekerlekler bulunur. 43  HİZMET VERDİĞİMİZ UÇAKLARI TANIYALIM Uçakların tipine bağlı olarak sınıfları ikiye ayrılmıştır. o Geniş gövdeli uçaklar o Dar gövdeli uçaklar Tek bir koridoru olan uçaklara dar gövdeli, bir koridordan fazla olan uçaklara geniş gövdeli uçaklar denir. Geniş gövdeli uçakların kargo kapıları genellikle hidroliktir. Dar gövdeli uçakların ambar kapılarının ise tipine bağlı olarak bazen hidrolik bazen de el ile açıldığı bilinir. 44  UÇAKLARI TANIYALIM Geniş gövdeler: Airbus: A300/ A310/ A330/ A340/ A380 Boeing: B747 Jumbo Jet/B767/B777 McDonnell Douglas : DC-10/ MD-11 Lockheed:L-1011 TriStar Ilyushin: IL-86/ IL-96 Diğer uçaklar dar gövdeli olarak sınıflandırılmıştır. 45  UÇAĞIN GÖVDESİ Main Deck Lower Deck Uçağın gövdesi 3 kısımdan oluşur. Ana kat (Main Deck) Alt kat (Lower Deck) Üst kat (Upper Deck) 46  UÇAĞIN GÖVDESİ Ana Kat (Main Deck) Yolcu uçağının ana kat ve üst katı, kabin bölümü olarak kullanılır ve bu bölüm yolcuların oturduğu bölümdür. Kargo uçağının ana katı ise kargo, palet ve konteynır taşımak için kullanılır. 47  UÇAĞIN GÖVDESİ Alt kat; kabinin altındadır. Bu bölümde uçağın kargo, bagaj gibi yüklerinin yerleştirildiği ambarlar yer alır. Yığma yükleme ile ULD yükleme yapılan ambarlar birbirinden farklıdır. Yığma yükleme yapılan ambarlara yükler istiflenerek yerleştirilir. Yüklerin kaymaması için kilitlenebilen ağ sistemleri bulunur. ULD yükleme yapılan ambarların iç yüzeyinde ise konteynır ve paletin yerleştirilip, uçuş boyunca kaymaması için kilit sistemleri vardır. 48  BİRİM YÜKLEME GEREÇLERİ (ULD) NELERDİR? Palet ve konteynır üniteleri, uçağa bagaj, kargo ve posta yüklemek için kullanılır ve bunlara ‘ULD’ denir. Kargo taşıyan farklı uçak tipleri ve aynı uçak tiplerinin ambarlarında yer alan kilit sistemlerinin kendine özgü yerleştirilme şekilleri vardır. Bu nedenle ‘ULD’lerin kullanımı, uçak tiplerine göre değişiklik gösterir. Hatta aynı uçak tipinde bile yükün çeşidi, miktarına göre farklı yerleştirme şekilleri olabilir. 49  UÇAKTAKİ KAPILAR Mekanik Ambar Servis Kapısı Manuel Ambar Kapısı Kapısı 50  UÇAKTAKİ KAPILAR Uçakta birbirinden farklı çalışma özelliklerine sahip kapılar bulunur. Örneğin mekanik ambar kapısı uçaktaki bir butona basılarak açılıp kapatılırken, uçağın servis kapısının içerideki kabin görevlisi tarafından açılması gerekir. Yine bazı ambarlar, üzerindeki aparatlar kullanılarak elle açılıp kapatılır. 51  UÇAKTAKİ KAPILAR Film için tıklayınız. Yolcu kapıları genellikle uçağın solunda yer alır. Uçaktaki yolcu kapı sayıları; uçağın tipi ve büyüklüğüne göre değişir. 52  UÇAKTAKİ KAPILAR Film için tıklayınız. Servis kapıları genellikle yolcu kapıların karşısında ve uçağın sağında yer alır. Bu kapılar, uçağa yiyecek malzemelerinin yüklenip boşaltılması amacıyla kullanılır. 53  UÇAK AMBAR KAPILARI Film için tıklayınız. Uçak ambar kapılarının açılması farklılıklar gösterir: Ambar kapılarının bazıları mekanik kollu olup el kuvveti ile açılır. Bazılarında ise önce mekanik kilit açılıp daha sonra elektrik kumanda ile (bir düğme ile) tamamen açılması sağlanır. Bu kapılar, sadece özel eğitilmiş ve yetkilendirilmiş personel veya uçuş ekibi ya da teknisyen tarafından açılıp kapatılabilir. 54 YER HİZMETLERİ EKİPMANLARINI TANIYALIM 55 RAMP EMNİYETİ 56  RAMP EMNİYETİ 1. “Anti Collision Beacon” Nedir? 2. Jet motor tehlikeleri 3. Pervaneler hakkında uyarılar 4. Uçak Emniyet Sahaları (ES/SES) 5. Ramp’teki Ana Tehlikeler 6. Yaya Emniyeti 7. Ekipman Emniyeti 8. Şiddetli Hava Koşulları 9. Uçak Altı Emniyeti 57  ACB VEYA ANTI COLLISION BEACON NEDİR? Anti Collision Beacon veya ACB veya sadece bikın ışıkları; Uçaklar kuleden motor çalıştırmak için izin aldıklarında ve motorları çalıştığı sürece, motorun çalıştığını veya çalışmak üzere olduğunu gösteren, ışıldayarak yanıp sönen kırmızı uyarı ışıklarıdır. Bu ışıklar, motorlar durduğunda veya çalışmaya başladığında uçuş ekibi tarafından açılıp kapatılırlar. 58  ACB VEYA ANTI COLLISION BEACON NEDİR? Film için tıklayınız. ACB, uçak gövdesinin hem üzerinde hem de altındadır. ACB açık olduğu durumlarda, uçak motorunun çalışmasından kaynaklanan tehlikeli bölgelerde bulunmamamız, bu bölgelerden uzak durmamız gerekir. ACB açık olduğu durumlarda, uçağa sadece GPU bağlanabilir ve uçağın sadece ön dikmesi takozlanır. 59  NAVIGATION LIGHT NEDİR? Navigation Light; uçağın yol bulması amacıyla kullanılır. Gece ve gündüz açılır. Pilot, park halinde olan uçağa girdiği an ilk açılacak olan ve uçak seferden dönüp, park ettikten sonra da son kapatılacak ışıktır. Film için tıklayınız. Uçaktaki konumları da şöyledir; Uçağın SAĞ kanadının ön köşesindeki SABİT yanan-YEŞİL (sancak) ışık, Uçağın SOL kanadının ön köşesindeki SABİT yanan-KIRMIZI (iskele) ışık. 60  STROBE LIGHT NEDİR? Film için tıklayınız. Yüksek yoğunluklu ve beyaz ışık vererek yanıp sönen strobe ışıkları, kanat uçları ve kuyrukta yer alır. Gece ve gündüz açılır. Uçak kalkış pistinin başında iken, kalkış izni verildiğinde açılır. Uçak sefer dönüşü piste indikten sonra, taksi yoluna girerken de kapatılır. Strobe ışıkları da, bikın ışıkları gibi güçlü çakar ışıklardır. Çakar ışıkları, aralıklarla yanıp sönen ışıklar anlamına gelir. Bu ışıkların, her uçak modeline göre yanıp, sönme zaman aralıkları (çakma frekansları) farklıdır. 61  STROBE LIGHT NEDİR? Strobe ışıklarının uçaktaki konumları da şöyledir; Kanat uçlarındaki navigation ışıklarının yanında konumlandırılmış olarak; Bir adet sol kanat ucunda, Bir adet sağ kanat ucunda ve Bir adet de uçağın tam arkasındaki kuyruk alt bölümündeki konik uç bitiminde yer alır. Işığın rengi ‘beyaz’dır. 62  TAKSİ IŞIKLARI NEDİR? Film için tıklayınız. Uçağın taksi ışıkları; ön iniş takımı üzerindedir, dikme üzerinde parlak bir far gibi gözükür. Uçağın hareket ettiğini gösterir. Eğer aniden yanarsa, uçağın motora güç vereceği ve taksiye başlayacağı anlamına gelir. 63  APU IŞIKLARI NEDİR? Film için tıklayınız. APU uçağın dahili güç ünitesidir. Uçakta kuyruk içerisine küçük bir motor yerleştirilmiştir. Bu motor çok gürültülü çalışabilmektedir. Buradaki ışıklar bu ünitenin çalıştığını gösterir. 64  UÇAK MOTOR TEHLİKELERİ Uçak motorları çalışma prensipleri nedeniyle, kurallara uyulmadığı takdirde ölümle sonuçlanabilecek kazalara neden olabilir. 65  UÇAK MOTOR TEHLİKELERİ Uçaklara güç veren büyük motorları vardır. İki farklı uçak motor tipi vardır. Bunlar jet motoru ve pervane motorudur. Jet veya pervane motorunun her ikisi de kendisine yaklaşanları kolayca öldürebilir. 66  JET MOTORUNUN ÇALIŞMA PRENSİBİ Motorun itme gücü, gazın yoğun bir şekilde hızlandırılması sonucu ortaya çıkar. Jet motorunda itme eylemini yaratacak gücü üretmek için gereken hava, motorun ön kısmından çekilir. Bu büyük bir çekim alanı oluşturur. Motorun içine giren hava, yakıt ile birlikte yanarak, egzoz kısmından dışarıya atılır. Bu ise uçak motorlarının arka tarafında bulunan cisimleri savurup fırlatan bir rüzgarın oluşmasına yol açar. Bu yüzden jet motorların etrafında son derece dikkatli olmamız gerekir. 67  JET MOTORUNUN TEHLİKE ALANLARI Jet motorların etrafında iki önemli tehlike bölgesi vardır. Jet Ingestion: Motorların ön kısmındaki hava, büyük bir emme gücü ile motora çekilir. Bu bir insan vücudunu içine çekebilecek kadar güçlüdür. Jet Blast: Motorun arkasında ise motor egzozundan hızla ve yüksek sıcaklıkta dışarıya çıkan hava patlaması oluşur. Motorun itme gücü artıkça, bu havanın sıcaklık ve hızı da aynı oranda artar. 68 JET MOTORUNUN TEHLİKE ALANLARI Jet Ingestion:(Çekim Alanı) Jet Blast(jet Rüzgarı) 69  JET INTAKE(ÇEKİM ALANI) Standardımız: Uçak motorları durmadan veya “Anti Collision Beacon” ışığı yanarken uçağın burun hizasından ileriye geçmemeliyiz. Takoz, emniyet dubası gibi başıboş ekipmanları, havaalanı giriş kartının zinciri, kravat, gibi giysi ve aksesuarları tehlikeli bölgelerden uzak tutmalıyız. 70  JET INTAKE (ÇEKİM ALANI) TEHLİKESİ Hiçbir zaman uçağa, motorları durmadan yaklaşmayınız. Uçak arka dikmelerine; Anti Collision Beacon ışıkları söndükten sonra takoz yerleştiriniz. Jet intake veya engine intake’in emme gücü etkisi, uçağa çok yaklaşırsanız öldürücü olabilir. Motorlar çalışırken, GPU bağlamak hariç hiçbir koşulda tehlikeli bölgelere yaklaşmayınız. 71 Unutmayınız, ACB Işıklarının sönmesi her zaman, uçak motorlarının durduğu anlamına gelmez. Bu nedenle, ACB ışıklarının söndüğünü kontrol ettikten sonra motorların durup durmadığından da emin olmak gerekir. 72  JET INTAKE’IN ETKİLİ OLDUĞU MESAFE Jet ingestion’ın (engine intake) emme gücü etkisi, uçağa çok yaklaşırsanız öldürücü olabilir. Motorlar çalışırken hiçbir koşulda tehlikeli bölgelere yaklaşmayınız. Jet uçaklarının motorlarının farklı emiş güçleri vardır. Bu nedenle bu emiş gücünün yarattığı tehlikeli bölgeler 15 metreye kadar Farklı uçak tiplerine etkili olabilir. bakınız ve tehlikeli bölgelerin nereye Bu emiş gücü motora yaklaştıkça daha kadar etkili olduğunu tehlikeli olur. Hiçbir zaman yaklaşmayınız. anlayınız. 73  JET BLAST (JET RÜZGARI) Düşük Güç (Rölantide çalışan uçak) Güvenli mesafe: 1 uçak uzunluğudur. Yüksek Güç (Hareket halinde olan uçak) Film için tıklayınız. Güvenli mesafe: 2 uçak uzunluğudur. 74 JET BLAST (JET RÜZGARI) 75  PERVANELER HAKKINDA UYARILAR Hizmet verdiğimiz uçakların büyük bölümü jet motorlu olsa da pervaneli uçaklar ve helikopterlere de hizmet vermekteyiz. 76 PERVANELİ UÇAKLARDA DİKKAT! Hiçbir zaman pervaneyi el ile durdurmayınız. Pervaneler tamamen durana kadar bekleyiniz. Pervaneler özellikle motorlar durduktan sonra sessizdir. Dönen pervaneler kolayca görünmez. Pervane motoru çalıştığı zaman, pervanelerin çevresindeki tehlikeli alan dört metredir. Pervane durmuş olsa bile hiçbir şekilde pervanenin altından veya arasından geçilmez, etrafındaki yoldan geçilir. 77  UÇAK EMNİYET SAHASI Uçaklar, emniyetli bir operasyon “SES “(Sınırlandırılmış Ekipman Sahası) için hayali bir çizgi ile kuşatılmıştır. Bu saha, ekipmanlar için yandaki “ES “(Emniyet Sahası) şekilde mavi renk ile gösterilen sahadır ve «SES» yani Sınırlandırılmış Ekipman Sahası olarak adlandırılmaktadır. Yayalar için ise, yandaki şekilde kırmızı renk ile gösterilen sahadır ve «ES» yani Emniyet Sahası olarak adlandırılmaktadır. 78  UÇAK EMNİYET SAHASI Ekipman ve Sınırlandırılmış ekipman sahası ile ilgili standartlarımız ise şöyledir; “SES “(Sınırlandırılmış Ekipman Sahası) “ES “(Emniyet Sahası) “SES” “ES” Sınırlandırılmış Ekipman Emniyet Sahası Sahası Burun Gövde Motorlar Kuyruk Kanat Uçları Uçağın yükleme/boşaltma, konveyör kullanımı vb. gibi hizmetlerini yürüten personel dışında kalan yayalar, uçak motorları çalışmasa bile emniyet sahasının dışında kalmalıdır. Ekipmanlar ise, sınırlandırılmış ekipman sahasına göre, emniyetli mesafe bırakılarak konumlandırılmalıdır. 79  UÇAK EMNİYET SAHASI 3 Her hangi bir aracı uçağa yanaştırırken veya aracı uçaktan çekerken, aracın sürati yürüme hızı, yani altı km hızında olmalıdır. Konveyör, merdiven gibi uçağın çok yakınında bulunması gereken ekipmanlar, ‘Emniyet Sahası (ES)’ içerisine giriş yapabilirler. Traktör, bagaj arabaları gibi sadece uçağın hazırlanması için gerekli olan ekipmanlar; ‘Sınırlandırılmış Ekipman Sahası (SES)’ içerisine girebilirler. Diğer ekipmanlar Sınırlandırılmış Ekipman Sahasının dışında kalmalıdır. 80  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Bir uçağın hizmet sürecinde, yer hizmeti ekipmanı ile yapılan pek çok aktivite vardır. Bu aktiviteler, eş zamanlı olarak gerçekleşir ve kurallara uyulmazsa, ölümle ya da yaralanmayla ve maddi kayıplarla sonuçlanabilecek tehlikelere yol açarlar. 81  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Araçların hareket ettiği durumlarda, uçağa doğru gelip, giderken yapılabilecek kaza tehlikesi, Yüksek yerlerden düşme tehlikesi, 82  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Manuel (el ile yapılan) olarak yer hizmeti verirken; örneğin bagaj ya da kargo yüklerken yaralanma, kaza yapma tehlikesi. Bu tehlikelere ilişkin olarak aksaklık, hata, kaza veya kaza riski (ULD yükleme aksaklığı, sıkışması, uçakta arızalı sistem, arızalı ekipman vb.) oluşması durumunda yapılan operasyon ve hizmet durdurulmalı ve üst amire bilgi verilmelidir. Operasyonun devamı için insiyatif alınmadan üst amirin onayı baklenmelidir. 83  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Operasyon sırasında arızalı ekipman asla kullanılmamalı, arıza üst amire bildirilerek ekipmanın atölyeye yönlendirilmesi sağlanmalıdır. 84 RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Yakıt ikmali sırasında yangın ve patlama tehlikesi, ASU, GPU ve araçların motorlarından kaynaklı gürültü, 85  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Elektrik, GPU ve kablolardan kaynaklı tehlikeler, Kabloların tam yerleşmemesinden, hidrolik, yakıt ve yağ gibi sıvıların dökülmesinden kaynaklı tehlikeler, 86  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Ekipmanların yerlerini değiştirirken oluşabilecek tehlikeler. Ekipmanlar hareket halinde iken göz teması kurulmalı, hareket etmeden etrafta oluşabilecek riskler gözlemlenmelidir. 87  RAMP’TEKİ ANA TEHLİKELER Forklift Personel Kazalarının Nedenleri: Çatal üstüne çıkmak, Ani dönüş ve sert fren sonucu forkliftin devrilmesi, Sağ ve sol görüş açılarının darlığı, Forklift manevra sahası içinde bulunmak (forklift etrafındaki 4m. çapında varsayılan daire), Forklift ile hareket esnasında kolların durumuna dikkat etmemektir. Yukarıda belirtilen hususların dikkate alınmadığı durumlarda yaralanma, sakatlanma ve hatta ölüm ile sonuçlanabilecek kazalar meydana gelebilir! 88  YAYA EMNİYETİ Havaalanlarında yaya olarak dolaşmak; son derece kısıtlanmıştır. Yayaların uymaları gereken en önemli kural ise; Taksi Yolları’ndan yaya olarak kesinlikle karşıdan karşıya geçilmemesidir. Bu kuralın ihlali durumunda, personel hem disiplin cezası alır, hem de (DHMI) tarafından para cezasına çarptırılır. Bunun nedeni P.A.T sahalarda yayalar için düzenlenmiş bir yolun olmaması ve yayaların araçlar için belirlenmiş servis yolunu kullanmaları halinde olabilecek araç-insan kazası riskidir. Bu konudaki uygulamalar, havaalanının fiziki şartlarına, trafik yoğunluğuna göre değişir. 89  YAYA EMNİYETİ Çekerli ekipmanlar arasından geçilmez! Çünkü, bagaj arabası, doli gibi ekipmanlar ve onların arasındaki alanlar; traktörü kullanan kişinin görüş sahasında değildir. 90  ÖNCELİKLER Uçaklar ve yayalar; yolu kullanmak bakımından, her zaman araç ve ekipmanlardan önceliklidir. Araçlar ve ekipmanlar; hiçbir zaman taksi yapan uçağın, veya uçağa binen ya da inen mürettebatın yolundan geçmemelidir. 91  EKİPMAN EMNİYETİ Personel araca binmeden önce aracın çevresini dolaşarak, araçta fiziksel bir hasar olup olmadığını mutlaka kontrol etmelidir. Araçta herhangi bir hasar var ise, bu durum hemen rapor edilmelidir. Çok küçük gibi görünen hasarların, rapor edilmesine rağmen, gerekli önlem alınmaması halinde, gelecekte ciddi maddi kayıplara yol açabileceği unutulmamalıdır. Aracın temizliğine özen gösterilmeli, günlük bakımı mutlaka yapılmalıdır. 92  EKİPMAN EMNİYETİ Şoför mahalline oturduktan sonra yapılacak ilk iş, araç pedallarının temizliğinin kontrol edilmesi olmalıdır. Çünkü uçaklardan ve araçlardan dökülen yağlar, aracı daha önce kullanan personelin ayakkabısına ve daha sonra da pedallara bulaşmış olabilir. Bu çok tehlikeli bir durumdur ve pek çok kazaya neden olmuştur. Daha sonra aracın yakıt durumu, farları, kornası, sinyalleri, aküsü, en önemlileri aracın frenleri ve var ise “Acil Durum Durdurma Butonu” kontrol edilmelidir. Tüm araçlarda yangın tüpü olmalıdır ve sürüş öncesi kontrol edilmelidir. Araç kullanılırken kapısı mutlaka kapalı olmalıdır. SADECE YETKİSİ OLAN PERSONEL ARAÇ KULLANABİLİR. 93  EKİPMAN EMNİYETİ Koltuğu olmayan ekipmanlar ile insan taşımak hem çok tehlikeli, hem de yasaktır. EYSS Film için tıklayınız. Film için tıklayınız. 94 EKİPMAN EMNİYETİ Ekipmanlar her zaman Yolcu ve Servis kapıları kapalı halde iken uçağa yanaştırılmalıdır. Tüm doli ve bagaj arabalarının fren kolu yukarıya doğru kaldırılarak emniyete alınmalı ve tekerleği sola/sağa döndürülerek park edilmelidir. 95  EKİPMAN EMNİYETİ Ekipmanlar uçağa paralel yanaştırılmalıdır. 3m Traktörler ile çekilen çekerli ekipmanların uçağa yanaşmadan önce duracağı mesafe, minimum üç metre olmalıdır. 96  ASLA YAPMAYIN! Yetkiniz olmayan araçları kullanmayın Görevinizle ilgili olmayan, bilmediğiniz hiçbir kumanda düğmesine dokunmayın 97  APRONDA HIZ LİMİTİ Apronda çeşitli bölgelerde araç kullanırken uyulması gereken hız limitleri şöyledir; , Apronda hareket eden bütün araçlar; servis. yollarındaki emniyet çizgisini kat ederken veya bu çizgi ile terminal arasındaki koridorda hareket ederken, belirlenmiş 25 km hız limitini aşmamalıdır. Şut bölgesinde hız limiti 10 km’dir. Uçak altında hız limiti ise yürüme hızı olup 6 km’dir. 98  MERDİVEN EMNİYETİ Merdivenlerin yanaştırılabilmesi için birinci koşul, uçak motorlarının durması ve tüm takozların atılmış olmasıdır. Merdivenlerin içeri geçme özelliği olan parçaları tamamen geri çekili olmalıdır. Film için tıklayınız. Tam olarak yanaşmadan ve hidrolik ayakları yere basmadan, kesinlikle merdivenin üzerine çıkılmamalı çıkmak isteyenler de engellenmelidir. Merdivende hala yolcular dururken, merdiven kesinlikle hareket ettirilmemelidir. 99  MERDİVEN EMNİYETİ Merdivenleri uçaktan geri çekerken, uçak kapılarının kapalı olması gerekir. Yanaştırma işlemi sırasında kapı açıldıysa, kabin personeli uyarılmalı ve kapı kapattırılmalıdır. Kabin ekibine merdiven yanaştırıldı onayı verilmelidir. Merdivenler, kabin ekibinden onay alınmadan uçaktan geri çekilmemelidir. Kapı açık olduğu halde merdiven yoksa, mutlaka uçak kapısındaki emniyet şeridinin çekilmiş olduğu kontrol edilmelidir. 100  MERDİVEN EMNİYETİ Film için tıklayınız. Eğer uçağa çekerli merdiven yanaştırılacak ise, merdiven, traktörden uçak kaportasına üç metre kala ayrılmalı, bu mesafeden itibaren personelin itmesiyle uçağa yanaştırılmalıdır. Uçaklardaki yakıt alımı, yük ve yolcunun inip binmesi nedeniyle oluşan yükseklik değişimi unutulmamalı; 20 cm eşik mesafesi mutlaka bırakılmalıdır. Tüm operasyon süresince bu mesafe kontrol edilmelidir. Merdivenin herhangi bir manevrasından önce ilgili herkesin farkında olduğundan mutlaka emin olunmalıdır. 101  MERDİVEN EMNİYETİ Film için tıklayınız. Uçağın gelişinden önce merdivenlerin üst platformlarında bulunan korkuluklar kontrol edilmeli ve en geri duruma getirilmelidirler. Merdiven korkulukları; uçağa merdiven yanaştırıldıktan ve uçak kapısı açıldıktan sonra ayarlanmalıdır. Basamaklarında veya üzerinde yolcu veya görevli olan bir merdiven, kesinlikle çekilmemeli veya yanaştırılmamalıdır. 102  MERDİVEN EMNİYETİ Merdivenler, kabin ekibinden onay alınmadan uçaktan geri çekilmemelidir. Basamaklarında veya üzerinde yolcu veya görevli olan bir merdiven, kesinlikle uçaktan geri çekilmemeli veya uçağa yanaştırılmamalıdır. Merdivenin herhangi bir manevrasından önce mutlaka ilgili herkesin, merdivenin hareketinin farkında olduğundan emin olunmalıdır. Merdivenleri uçaktan geri çekerken uçak kapılarının kapalı olması gerekir. Kapı açık olduğu halde merdiven yoksa mutlaka uçak kapısındaki emniyet şeridinin çekilmiş olduğu kontrol edilmelidir. 103 GPU EMNİYETİ GPU, uçağa kablolar yoluyla bağlanarak, uçağın ihtiyacı olan elektrik enerjisini üretir. Bu nedenle GPU, uçağa bağlı iken yere sarkmış duran kablolarına veya diğer parçalarına basmamaya/dokunmamaya dikkat edilmelidir. Aksi halde sonuçları öldürücü olabilecek kazalar yaşanabilir. 104  ASU EMNİYETİ Film için tıklayınız. ASU çok ses üretir. Bu nedenle ASU’nun çalıştığı zamanlarda uçak altındaki tüm personelin güçlü bir kulak koruyucu (peltor kulaklık vb.) kullanmaları gerekir. Hava verilme işlemi başlamadan önce, mutlaka ASU hortumlarının düz (katlanmamış/bükülmemiş) olduğundan emin olunmalıdır. Bu durum ciddi hasarlara veya yaralanmalara yol açabilir. 105  LOADER EMNİYETİ High loaderler, konteynır, palet gibi ünitelerin yüklenmesinde kullanılan vazgeçilmez ekipmanlardır. Ancak bu araçlar fiziksel özellikleri ve uçak altındaki yerleşimleri nedeniyle büyük risk teşkil ederler. Loader’in aşağı yukarı manevrasını sağlayan asansörünün hareket alanında hiçbir personelin bulunmaması gerekir. Çünkü high loader platformunun aşağı yönde çalışmaya başlaması, bu alanda bulunan personelin hayatına mal olabilir. 106  LOADER EMNİYETİ High Loader’in üzerinde bulunan döner bilyeler ve döner tekerler; platformun üzerine çıkanların kayıp düşmesine neden olabilir. High Loaderin üzerindeki döner bilye ve tekerlerlerin üzerine basılmamalı gerektiği durumlarda High Loader platform sabit ve aşağı pozisyonda üzerindeki, sabit noktalara uygun pozisyonda basılmalıdır. 107  ULD YÜKLEME YAPILAN UÇAKLARDA AMBAR İÇİ EMNİYETİ (Fotoğraf 1) (Fotoğraf 2) (Fotoğraf 3) ULD yüklemesi yapılan uçak tiplerinde uçak ambar içerisinde bulunan döner bilye ve makara sistemlerine (Fotoğraf 1) basılmamalıdır. B747 (Fotoğraf 2) , B767 (Fotoğraf 3 ) tipindeki uçakların ambarları içerisinde bulunan boşluklara basılmamasına dikkat edilmelidir. Ambar içi zemininin üzerine basılırken sabit ve boşluk olmayan noktalar olmasına dikkat edilmesi, iş kazalarının engellenmesi açısından da çok önemlidir. 108  LOADER EMNİYETİ High loader’in platformu kullanılarak yukarı çıkılmamalı ve aşağı inilmemelidir. Bu işlem için aracın yan tarafına monte edilmiş olan merdiven kullanılmalıdır. Çünkü platformun etrafında bir korkuluk olmaması ve high loader’in üzerinde bulunan döner bilyeler; platformun üzerine çıkanların kayıp düşmesine neden olabilir. Film için tıklayınız. Bu kuralın tek istisnası şudur; Highloader’in arka platformuna, sadece en aşağı konumda ve sabit iken, üzerindeki ULD’yi düzeltmek için çıkılabilir. 109  KONVEYÖR EMNİYETİ Konveyör, yığma yükleme yapılan uçaklarda, yükleme işlemini kolaylaştırmak üzere üretilmiştir. Konveyörün yükleme amacı dışında başka herhangi bir amaçla kullanılması kesinlikle yasaktır. Konveyör üzerinden ambara giriş yapmadan önce ve işlem sonrası çıkışlarda konveyör bandını durdurunuz ve yan korkuluk demirinin kaldırılmış olduğundan emin olunuz. Konveyör üzerinden yükün aşağı düşebileceğini unutmayınız ve buna karşı dikkatli olunuz. Konveyör bandını çalıştırmadan, platform üzerinde kimse olup olmadığını kontrol ediniz. 110  KONVEYÖR EMNİYETİ Film için tıklayınız. Konveyörün döner mekanizmasına, üzerinizde bulunan kravat ve kart zinciri gibi uzantıların dolanabileceklerini unutmayınız. Konveyörün üzerinden uçağa çıkarken ve uçaktan inerken yan korkuluklara tutunarak hareket ediniz. Korkuluk yoksa, emekleyerek hareket ediniz. 111 KONVEYÖR EMNİYETİ Hareketli bantların üzerinde oturulmaz, şakalaşılmaz. Hareket halindeki bantların üzerinde yürünmez. 112  TOW CAR EMNİYETİ Kesinlikle, hiçbir zaman uçağın ön dikmesine bağlı olan tow barın üzerinden geçmemelisiniz. Eğer tow bar’ın bulunduğu yerin diğer tarafına geçmeniz gerekiyor ise, ekipmanın etrafından dolaşılması gerekir. Tow car, uçağı itmeye başladıktan sonra, tow bar üzerinden diğer tarafa atlamak personelin bir anlık dengesizliği sonucu hayati tehlike ile karşı karşıya kalmasına neden olabilir. 113  YAPILMASI GEREKENLER Tüm işaretlere ve hız limitlerine uyunuz. Towing yapılanlar dahil daima tüm uçaklara yol veriniz. Daima yerde gördüğünüz yabancı cisimleri – FOD(*) yerden kaldırınız. Araçların kapılarını ve korkuluklarını kapatınız. Yaya, yolcu ve personele dikkat ediniz. Dönen dolly trenine karşı dikkatli olunuz. (*) FOD (FOREIGN OBJECT DEBRIS – Yabancı Cisim Kalıntısı) 114 FOD (FOREIGN OBJECT DEBRIS – Yabancı Cisim Kalıntısı) FOD (Foreign Object Debris) – Yabancı Cisim Kalıntısı: Ramp hareket alanı içinde, uçak operasyonları için tehlike potansiyeli olan operasyon veya havacılık ile ilgili olmayan nesneler/cisimler. 115  YAPILMAMASI GEREKENLER Hava sahasında uçak ya da araçlar dahil sigara içmeyiniz, Marshalling (Kılavuz işaretler) yapan bir yönlendiricinin yardımı olmadan hiçbir durumda ve kesinlikle aracı geriye sürmeyiniz. Acil çıkış yolunu engellemeyiniz. Aracın koltuk sayısından fazla yolcu taşınmasının yasak olduğunu unutmayınız. Yaya olarak hiçbir zaman manevra sahasında yürümeyiniz veya manevra sahasına girmeyiniz. Araçları kullanırken, boş olsa bile uçak park yerlerinden geçmeyiniz. 116  ŞİDDETLİ HAVA KOŞULLARI Havaalanı operasyonunu olumsuz etkileyen, bir takım koruyucu önlemler alınmasını gerektiren dört adet şiddetli hava koşulu tanımlanmıştır. Bunlar; Şiddeti 40 knot ve üzerindeki rüzgarlar, şiddetli rüzgar veya fırtına olarak isimlendirilir. Yıldırım ise ani elektrik akımının bulutlar arasındaki geçişi ve buluttan da yer yüzüne aktarımı demektir. 117  ŞİDDETLİ HAVA KOŞULLARI Düşük Görüş: Sağanak yağışlar, kar, kum fırtınası, sis gibi hava olayları nedeniyle, ufki görüş mesafesinin 800 m ve altına düşmesidir. Buzlanma : Yüzeylerde ve hareket alanlarında kar ve buzun birikmesi sonucu oluşmaktadır. 118  ERKEN UYARI Hava koşulların şiddetli olduğu durumlarda, bir takım koruyucu önlemler alınması gerekir. Şiddetli rüzgarlar nedeniyle alınan koruyucu önlemler zaman ve çaba gerektirdiği için, erken uyarıların özellikle önemi büyüktür. Fırtına ile gelen yıldırım, operasyonun 5 km (3 miles) içerisinde tespit edilirse, operasyonla ilgili personelin yaptığı tüm işlerin derhal durdurulması gerekir. 119  YILDIRIM BİLDİRGESİ Yıldırım Aktivitesinin üç aşaması vardır: Bu aşamalar, bize, aktivitenin yaratacağı tehlikelere göre hangi önlemlerin alınması gerektiğini ve ne yapmamız gerektiğini bildirir. Yıldırım aktivitesi, operasyonun 8 km’lik yakınındaki bir alanda gerçekleşiyorsa, alarm haline geçmek gerekir. Bu aktivitenin ikinci aşaması «dur, ertele» hareketleridir. Yıldırım aktivitesi, operasyonun da içinde olduğu 5 km’lik bir alanda etkilidir. «Hava Temiz» aşamasında ise yıldırım aktivitesi operasyonun 5 km’lik dışındaki alanda kalmıştır ve tehlike atlatılmıştır anlamına gelmektedir. Ayrıca bu mesafeler, lokal (yerel) iklimsel parametrelere bağlı olarak değişiklik gösterir. 120  YILDIRIMIN ETKİLİ OLDUĞU ALANA OLAN MESAFEMİZ NASIL HESAPLANIR? Şimşek (parlama) ile gök gürültüsü aynı zamanda oluşmasına rağmen, ışık, gözümüze saniyede 186 bin millik bir hızla ulaşır ki, bu ses hızının yaklaşık bir milyon katıdır. Bu nedenle bulut tarafından gizlenmemiş bir parlama, işitilen gök gürültüsünden önce görülür. Sesin hızı saniyede yaklaşık 340 metredir. 121  YILDIRIMIN ETKİLİ OLDUĞU ALANA OLAN MESAFEMİZ NASIL HESAPLANIR? Tehlikenin hangi aşamada olduğunu bilmek için, yıldırım aktivitesinin gerçekleştiği konum ile operasyonun gerçekleştiği alan arasındaki mesafeyi hesaplamak gerekir. Bu mesafe şöyle hesaplanır: Bir şimşek çakınca saate bakılır ve dinlenir, birkaç saniye sonra gök gürültüsü işitilir. Aradan kaç saniye geçmiş ise onu 340 metre bölü saniye ile çarpmak gerekir. Örneğin 7 saniye geçmiş ise şimşek aktivitesi yaklaşık olarak: 7 x 340 metre bölü saniye yani 2.380 metredir. Not: Kronometremiz yoksa geçen saniyeler, 1001, 1002, 1003,… şeklinde sayılarak hesaplanır. 122  YILDIRIM (ALARM) Yıldırım aktivitesinin, operasyonun 8 km’lik yakınındaki bir alanda gerçekleşmesi halinde alarm verilir. Şimşek alarm aşamasında yapılması gerekenler: Operasyonla ilgili yapmakta olduğumuz işlemleri durdurmamız gerekebilir. Bu konuda hazırlıklı olunuz. Açık alanda ve ertelenebilecek işlerinizi yapmak için, hava koşullarının düzelmesini bekleyiniz. Statik şarj birikimini önlemek için yakıt basıncını azaltınız. Hareket eden ekipmanları kullanmaktan kaçınınız. Yükselebilen platform ile yapılan işlemleri (De/Anti-icing) durdurunuz. 123  DURDUR UYARISI Yıldırım aktivitesi, operasyonun da içinde olduğu 5 km’lik bir alanda etkiliyse, operasyonun derhal durdurulması gerekir. Ülkemizde operasyonu durdurun kararını, havaalanı otoritesi olan (DHMI)verir. Bu aşamada; Yakıt ikmalinin durdurulduğundan emin olunuz. Headset ile yapılan iletişimi kesiniz. İşlemlere manuel olarak devam ediniz. Ramp’de yapılan tüm işleri durdurunuz ve alanı boşaltınız. Kendinizi korumak amaçlı, bina veya metal yapımlı araçların altına sığınınız. Uçağın her hangi bir bölümünün altına, köprülerin, ışık direklerinin veya ağaçların altına sığınmayınız. 124  DURDUR UYARISI Yolcu ve boarding prosedürü: Uçağa yolcu alımı henüz başlamamışsa, yolcular çıkış kapıları veya salonlarında bekletilmelidir. Yolcu alımı başlamış ise, bu işlem durdurulmalı ve uçağa önceden giden yolcular orada bırakılmalıdır. Uçak yeni geldiyse, yıldırım uyarısı ortadan kalkana kadar uçağa merdiven ya da körük yanaştırılmamalıdır. 125  İLETİŞİM Şiddetli hava koşullarındaki uyarı mesajlarını anlamak ve iletişim kurmak için geliştirilen çeşitli yöntemler şunlardır: Telsiz ile iletişim kurmak Görsel ve işitsel sinyaller: Bazı durumlarda, uyarıların şiddetini farklı renkler belirtir. 126  İLETİŞİM Kırmızı ışık = Bir yere sığın anlamına gelir. Sarı ışık = Alarm anlamına gelir. Yeşil ışık = Her şey yolunda anlamına gelir. Tek bir ışık kullanılıyorsa aradaki karışıklığı önlemek için yanıp sönen mavi ışık kullanılır. Tehlikenin derecesine göre, yüksek sesli korna veya sirenler de kullanılmaktadır. 127  YILDIRIMLI HAVALARDA EMNİYET Şimşek aktivesi olduğu zaman personel aşağıdaki belirtilenleri yapmamalıdır: Kapalı kasa araçlardan çıkmak, Uçağa bağlı kulaklık kullanmak, Film için tıklayınız. Cep telefonları ve telsiz gibi portatif elektronik cihazları, pencere önünde ya da açık alanlarda kullanmak. Açık alanda veya uçak altında durmak. Ağacın altına sığınmak. Çabuk yanabilen veya patlayıcı maddeleri yüklemek/boşaltmak. 128  DÜŞÜK GÖRÜŞ Olumsuz hava koşulları, örneğin kar, dolu, yağmur gibi yağışlar; sis, pus gibi hava olayları havaalanlarındaki görüş mesafesini düşürürler. Görüş mesafesi iki türlü ölçülür. Bunlardan birincisi, gökyüzündeki bulutların tabanı ile havaalanının bulunduğu yer yüzeyi arasındaki mesafenin ölçülmesiyle bulunan dikey görüş mesafesidir. Diğeri ise ramp alanındaki operasyonlarımızı daha fazla olumsuz etkileyebilecek olan ufki görüş mesafesidir. Ufki görüş mesafesi, gözlem yapılan nokta ile referans alınan noktalar arasındaki yatay mesafeler dikkate alınarak ölçülür. 129  DÜŞÜK GÖRÜŞ Ufki görüş mesafesi 800 m’den daha az ise ne yapmalısınız? Hava sahasındaki operasyonlarda kullanmak üzere gereken en az ekipman miktarını belirleyip, gereksiz fazla araçları park sahasına kaldırınız. Operasyonda kullanılan ekipman hızını düşürünüz. Motorlu ekipmanların farlarını yakınız ve tepe lambalarının yandığını kontrol ediniz. Tüm kavşaklarda ve araç/apron taksi yollarından geçerken dikkatli olunuz. İzin verildiği durumlarda, taksi yollarından geçmeden önce mutlaka ATC’den (Air Traffic Control) geçiş izni alınız. Aracınızın ön camının temizliğine ilave özen gösteriniz. 130  DÜŞÜK GÖRÜŞ Ufki görüş mesafesi 800 m’den daha az ise ne yapmalısınız? Görüş mesafesi az olduğu için, o anda oradan geçen bir araç veya uçak görülemeyebilir. Bu nedenle kavşaklardan geçerken dikkatli olmak gerekir. Tüm kavşaklarda ve araç/apron taksi yollarından geçerken dikkatli olunuz. Taksi yollarından geçiş izni, Apron Makinistliği’ne bağlı Follow me araçlarının aracılığı ile verilir. Follow me araçları, görüş mesafesinin azalması hallerinde ve gerekli bulunması halinde, kuleden gelen talimatlara göre araç ve uçaklara eşlik ederek, olası trafik kazalarını önlemeye ve trafik akışını düzenlemeye çalışırlar. 131  BUZLANMA Buzlanma, yer yüzeyinde ve çalışma alanlarında tehlike yaratır. Buzlu zeminlerde kullanılan araçlar kayarak başka bir araca, yayaya veya uçağa çarpma riski bulunur. Buzlanma oluşumu daha önce tahmin edilebilirse, araçların işlevselliği ve emniyetli olup olmadıkları kontrol edilerek, gerekli ön hazırlığın yapılması gerekir. 132  BUZLANMA Buzlanma hallerinde yapılması gerekenler şunlardır: Mümkün olduğunca, operasyonlara başlamadan önce, çalışma alanlarında ve ekipmanların üzerindeki kar ve buz oluşumunun temizlenmesi gerekir. Personel, yaptığı işlerin daha uzun zaman alacağını bilerek planlamasını yapmalı, araçları daha dikkatli sürmeli ve takip mesafesini arttırmalıdır. 133  ŞİDDETLİ RÜZGARLARDA EMNİYET Günümüzde, şiddetli rüzgar veya fırtınanın olacağı zaman ve yer olarak çok daha önceden tahmin edilebilmektedir. Ülkemiz havaalanlarında, DHMI’ne bağlı olarak görev yapan meteoroloji istasyonları tarafından, kar yağışı, fırtına gibi operasyonu olumsuz etkileyebilecek hava koşulları, “meteorolojik ihbar” adıyla duyurulur. Önlemlerin rüzgar şiddetini arttırmadan alınması gerekir. 134  ŞİDDETLİ RÜZGARLARDA EMNİYET Uçağın, şiddetli rüzgarların hakim olduğu hava koşulları süresince Hazırlık aşamasında yapılması gerekenler aşağıda belirtilmiştir: Uçağın kaymasını engellemek için ilave takozlar konulmalıdır. Tüm kapılar, kokpit pencereleri ve paneller kapatılmalıdır. Ön dikme bağlantıları emniyete alınmalıdır. Towbar ve push back traktörünün bağlantıları yapılmalı ve by-pass pin Film için tıklayınız. yerleştirilmelidir. Tercihan uçak rüzgara karşı konumlandırılmalıdır. 135  ŞİDDETLİ RÜZGARLARDA EMNİYET Gereksiz ekipmanları kaldırınız. Gerekli ekipmanları uçaktan ve uçağın hareketini gerçekleştirdiği yoldan uzakta olan bir yerde tutunuz. Dışarıda bulunan tüm ekipmanları frenleyiniz. Birbirlerine bağlı olan dolly ve bagaj arabalarını ayırınız ve kendi fren sistemlerini kullanarak sabitleyiniz ya da araca bağlayınız. 136  ŞİDDETLİ RÜZGARLARDA EMNİYET Konteynır kapaklarının kapalı ve dolly kilitlerinin takılı olup olmadığı kontrol ediniz. Bagaj arabalarının yan korkuluklarını kapatınız. Boş konteynırları uçak etrafından toplayınız ve onları mümkünse birbirlerine bağlayınız ve/veya sağlam bir biçimde sabitleyiniz ya da kapalı bir alanda muhafaza ediniz. High Loader, merdiven, medcar gibi tüm yükseltili ekipmanları indiriniz. Atıl duran Takoz, Emniyet Konisi (Duba) vb. ekipmanları kaldırınız. 137  BAGAJ ARABALARI NASIL KAYAR ? Rüzgar 25 knot’un üzerine çıkmışsa; Fren sistemi olan kol yukarıya kaldırılarak devreye sokulmamışsa veya fren sistemi arızalıysa; bagaj arabaları kayar. 138  KORUYUCU ÖNLEM Bagaj arabalarının rüzgara karşı direncine ilişkin yapılan test sonucu; rüzgarın “25 knot” şiddetini aştığı durumlarda bagaj arabalarımızın ayrı ayrı fren kolu yukarıya doğru kaldırılarak emniyete alınmalı ve tekerleği sola/sağa döndürülerek park edilmelidir. 139  BAGAJ ARABALARININ NEDEN OLDUĞU KAZALAR 30/07/05 tarihinde İstanbul İstasyonu’nda hazırlık için bırakılmış olan “ATA APRON : 7881” nolu bagaj arabası frende olmasına rağmen zeminin aşırı eğimi ve rüzgarlı olması nedeni ile kayarak seyir halindeki Saudia uçağının sağ motor kaputuna vurarak 4 yerinden yırtmış ve motor kaputuna zarar vermiştir. 140 EMNİYET TEDBİRLERİNİN OLMADIĞI YERDE; KAZA KAÇINILMAZDIR. 141  BAGAJ VE KARGO Hava koşulları şiddetli olduğunda uçak sabitleştirilmeli ve ekipmanlar uçaktan alınmalı, bagaj yüklemeleri de durdurulmalıdır. Bagaj ve kargo bölümünde çalışan görevlilere, bagajları yükleme veya indirme işlemini durdurmaları konusunda bilgi verilmelidir. 142  UÇAK ALTI EMNİYETİ Uçaklar meydanımıza inmeden uçuş sırasında veya bizden önceki istasyonda hasar görmüş olabilir. Bu nedenle hizmet öncesi mutlaka özellikle uçağa temas eden ekipmanlarımızın yanaştığı kabin kapı eşikleri, kargo kapı eşikleri, WC ve Su araçlarının yanaştığı bölgeler gözle kontrol edilmelidir Eğer kontrol sırasında uçakta hasar tespit edilirse, hiçbir araç yanaştırılmadan derhal uçuş ekibi, teknisyen veya yetkiliye durum iletilir. 143  UÇAK ALTI EMNİYETİ Manevra yardımları Kabin kapılarının açılması Uçaklardaki yükseklik değişimleri Kanat sarkmaları Araç-ekipman frenlenmesi 144  MANEVRA YARDIMLARI Film için tıklayınız. PAT sahalarda geri vitesle araç kullanmak yasaktır. Ekipmanların, geri manevra yapmasının gerekli olduğu hallerde, geri manevra mutlaka gözcü personel eşliğinde yapılmalıdır. Geri vites ile hareket etmeye zorunlu olan ve doğrudan uçağa doğru geri manevra yapan su ve tuvalet araçlarının uçağa yanaşması esnasında mutlaka arkada yardımcı personel olmalıdır. Yarımcı personel ve tüm operasyona dahil olan personel ekipmanlar hareket halindeyken «en az 1 m» uzak bulunmalıdır. 145  MANEVRA YARDIMLARI Görüş mesafesinin çok düşük olduğu durumlarda, tüm manevralar için yardımcı personel kullanılabilir. İşlem sırasında yönlendirici ile kullanıcı arasında sürekli bir görsel temas olmalı ve temasın kaybolması durumunda da işlem hemen durdurulmalıdır. 146  KABİN KAPILARININ AÇILMASI Kabin kapıları sadece kabin personeli ya da yetkili personel tarafından açılmalıdır. Kabin kapısını açmak konusunda özel eğitim almamış ve yetkili değilseniz; “çok iyi bilseniz de açmaya çalışmayınız. Kabin kapısını açmasını; kabin görevlisinden ya da teknisyenden isteyiniz. Kapının açılması için okey dışarıdan verilmelidir 147  KABİN KAPILARININ AÇILMASI Kapının açılması için okey dışarıdan verilmelidir! Film için tıklayınız. Uçak kapısının açılmasından önce merdiven veya körüğün emniyetli bir şekilde yanaştığının ve kapının önünde engelleyeci bir unsur olmadığının kontrolü yapılır. Merdiveni kullanan Operatörden/Makinistten/Ekip Sorumlusundan kapı açtırmak için merdivenin kurallara uygun bir şekilde yanaştığına/ sağ korkuluğun çekildiğine dair onay alınır. Kabin ekibinin kapının güvenle açabileceğini anlayabilmesi için kapı iki kez tıklatılır. Kapının açılacağı bölgeden uzaklaşılıp (merdiven/körük platformunun sağ tarafına geçilip), 10’a kadar sayılarak kabin ekibinin kapıyı açması beklenir. 148  KABİN KAPILARININ AÇILMASI Eğer uçak içerisinden yanıt yoksa bulunulan emniyetli bölgeden ayrılmadan kolunu uzatarak kapıyı tekrar iki kez tıklatıp baş parmak ile ok işareti verilir. Eğer uçak içerisinden hiçbir şekilde bir yanıt yoksa yöneticimiz/havayolu yetkilisi bilgilendirilir. Havaş merdiveni kullanıldığında uçak kapısı açtırıldıktan sonra sol taraftaki merdiven korkuluğu uçağa temas etmeyecek ama düşme riski oluşturmayacak şekilde emniyetli olarak ileri doğru sürülür. 149  KABİN KAPILARININ AÇILMASI Kapının açılması için okey dışarıdan verilmelidir! Kabin kapılarında bulunan slide’lar acil inişlerde yolcunun uçaktan kayarak inmesini sağlayan önemli kısımlardır. Ayrıca denize inişlerde, bot olarak da kullanılırlar. Slide’ların kontrolsüz olarak açılması veya patlaması; uçuşun gerçekleşmesine engel teşkil etmese bile, kural gereği bu uçakta yolcu taşınması yasaktır. Emniyet standartları gereği, patlayan slide’ın kapasitesi kadar yolcunun uçaktan indirilmesi gerekir. Slide’ın tekrar yerine monte edilmesi çok zaman alan ve pahalı bir işlemdir. 150  KABİN KAPILARININ KAPATILMASI Kabin kapıları sadece kabin personeli ya da yetkili personel tarafından kapatılmalıdır. Kapı bölgesinde engelleyici unsurun kontrolü Korkulukların geri çekilmesi, Kapı tamamen kapanana kadar platformda beklenmesi platformun indirilmesi Kabin ekibine kapının ilk hareketini sağlamak konusunda destek olunması Kapının yerine iyice oturduğundan ve kapandığından emin olunması Ekipmanı uçaktan ayırmadan önce manevra alanının kontrolü Kabin kapısı çevresinde hasar kontrolü 151  KABİN KAPILARININ AÇILIP YENİDEN KAPATILMASI Kabin kapısının tekrar açılmasını gerektiren durumlar ve yapılması gerekenler aşağıda belirtilmiştir; İkram ya da malzemelerin merdivenin/köprünün ayrılmasından sonra gelmesi halinde ve merdiven/köprü uçuş ekibinin bilgisi olmadan tekrar açılmaya çalışılmamalıdır. Kapının tekrar açılması gerekiyorsa, uçuş ekibi bilgilendirilmelidir. Eğer uçuş ekibi kabin kapısının açılmasını talep ediyorsa, yer personelini bilgilendirmelidir. Hangi taraftan kabin kapısının açılması talep edilirse edilsin kabin kapıları açma prosedürü uygulanmalıdır. Eğer onay verilmediyse, hiçbir şekilde kabin kapılarının açılması denenemez 152  UÇAKLARDAKİ YÜKSEKLİK VE DENGE DEĞİŞİMLERİ Yüksekliklerdeki değişime karşı her zaman uyanık olmalı ve 20 cm emniyet mesafesi bırakılması gerektiğini unutmamalıyız. Yükleme her zaman önden, boşaltma arkadan başlamalıdır. 153  KANAT SARKMALARI Uçağın park alanına dönüşü esnasında kanat sarkması ihtimali nedeniyle veya apron koşulları gereği dar alana park ettirilecek uçakların kanat uçlarının veya stabilizerin, başka ekipman, araç ve yayaya çarpma riski olabilmektedir. Uçağın hareket alanı kontrol edilmeli, herhangi bir engelleyicinin olmadığından emin olunmalıdır. 154  KANAT GÖZLEMCİSİ Riskli noktalarda her iki kanatı da kontrol etmek için ‘Kanat Gözlemcisi – Wing Walker’ görevlendirilmelidir. 155  ARAÇ VE EKİPMANLARIN FRENLENMESİ Forklift gibi dengesiz ekipmanlar üzerine çıkılmamalıdır. Dolliler ve bagaj arabaları emniyet kolları yukarıya kaldırılarak frene alınmalıdır. √ Palet ve konteynırlar dolly’ler üzerine sabitlenmiş olmalıdır. √ 156  YANGIN EMNİYETİ Bu bölümde yangın emniyetine ilişkin konu başlıkları şunlardır; Yakıt Alımı Yakıt Emniyet Bölgesi Genel Kurallar Film için tıklayınız. Yakıt Sürecinde Emniyet Tedbirleri Uçakta Görevli Varken Yakıt İkmali Uçakta Yolcu Varken Yakıt İkmali Uçakta Yangın Yakıt Sızıntısı Uçak Tekerleklerinde Yangın, Aşırı Isınma Film için tıklayınız. Ekipman Yangını 157  YAKIT ALIMI Yakıt alımı uçağın yer operasyonu sürecindeki en önemli ve ciddi işlemlerden biridir. Uçağın yakıt depoları, kanatlarda ve uçağın gövdesinin kanata yakın bölümlerinde bulunur. 158  YAKIT ALIMI Uçağa yakıt alımında farklı ekipmanlar kullanılır. Bunlar; Hidrant Dispenseri: Bu ekipman, yeraltında bulunan ve borulardan oluşan yakıt dağıtım sistemine bağlanarak,. büyük miktarlardaki yakıtın çok kısa bir süre içerisinde uçağa transfer edilmesine olanak sağlar. Bu araç, uçağa ya da hidrant sistemine bağlı iken hareket ettirilmez. 159  YAKIT ALIMI Yakıt tankeri: Bu ekipman, uçağa verilecek jet yakıtını, aracın arkasında bulunan tankerinin içerisinde taşır ve yakıt ikmalini bu tankerden transfer ederek gerçekleştirir. Yakıt tankeri, yakıt ikmalini, dispensere kıyasla daha uzun sürede yapabilir. Daha küçük gövdeli uçaklara yakıt ikmali yapmak ve hidrant sisteminin bulunmadığı alanlarda kullanılır. Ya da uçaktan yakıt çekmek (de-fueling) gerektiği durumlarda da kullanılır. 160  YAKIT ALIMI Bir Jumbo Jetin (B747) maksimum 170 ton civarında jet yakıtı alabildiğini biliyor muydunuz? Uçak alanımıza inip, hizmete başlamamızdan kısa bir süre sonra uçağa yakıt verilmeye başlanır. Uçaktaki yakıt depoları yakıt ile doldukça, depodaki boşlukları dolduran hava da yakıt ile harmanlanarak “Yakıt Buharı” olarak, havalandırma filtrelerinden dışarıya çıkar. Yakıt buharı çok yanıcı olmakla birlikte havadan daha ağır olduğundan yere doğru hareket eder. 161  YAKIT ALIMI İşte bu yüzden Ramp’de sigara içilmez ve kesinlikle ateşle oynanmaz! Uçaktaki yakıt miktarı düşünülürse tehlikenin boyutu çok daha iyi anlaşılabilir. 162  YAKIT EMNİYET BÖLGESİ Film için tıklayınız. Yakıt emniyet bölgesi, uçağın yakıt bağlantı noktasından, havalandırma noktalarından ve yakıt aracından itibaren, altı metre çapında bir alanı tanımlar. 163  YAKIT EMNİYET BÖLGESİ Yakıt ikmali sırasında, yakıt bölgesinde kibrit, çakmak veya başka kolayca tutuşabilir maddeler kesinlikle bulundurulmamalıdır. Yakıt ikmalinde hiçbir tekerlekli metal veya kıvılcım üreten ekipman hareket ettirmemelidir. Acil kapatma şalterlerin konumu mutlaka bilinmelidir. Yakıt ikmalinden sonra kanatların ağırlığının artması, kanatların yerden yüksekliğinin azalmasına ve özen gösterilmezse kolaylıkla uçağa ve ekipmanlara zarar vermesine neden olabilir. Merdiven veya körük açık olan uçak kapısının eşiğinden 20 cm aşağıda bulunmalıdır. 164  SİGARA İÇMEYİNİZ! Hava sahasında yangını önlemek için, en önemli ve en iyi bilinen kural: «APRON’da Sakın Sigara İçmeyiniz.» kuralıdır. Açık alanlarda hiçbir koşulda sigara içmeyiniz ve ateşle oynamayınız. Bu kural, araçlar ve yer hizmetleri ekipmanlarının içerisinde de geçerlidir. Uçak yakıtının (JET A-1) üzerinize dökülmesi halinde giysilerinizi çıkartmadan duş alınız. 165  TEMİZ, DÜZENLİ VE DİKKATLİ OLUNUZ! Temiz ve düzenli bir Apronda, yangının başlamasını önlemek ve oluşan bir yangını kontrol etmek çok daha kolaydır. Tutuşabilir ve atık maddelerin kesinlikle bina önünde, apronda ve araç içlerinde bırakılmaması gerekir. Uçak atıklarının toplanması ve ivedilikle uzaklaştırılması gerekir. Daha dikkatli davranarak, yangın riskini azaltmak mümkündür. 166  TEMİZ, DÜZENLİ VE DİKKATLİ OLUNUZ! Sadece apronda değil, çalışma alanlarımızda da temiz ve düzenli olmak, yangını çıkmadan önleyeceği gibi, çıkan yangına çok daha kolay müdahale etmemizi sağlar. Bunun için; Paket muhafazaları ve diğer paketleme malzemelerini depo veya çalışma alanlarının önünde bırakmayınız. Tüm atıkları çöp kutularına atınız. Elektrik kablolarında herhangi bir sorun tespit ederseniz derhal ilgili yerlere bildiriniz. 167  YAKIT SÜRECİNDE EMNİYET TEDBİRLERİ Yakıt ikmal süresinde, yangın çıkma riski oldukça fazladır. Yangını önlemek için, aşağıda belirtilen kurallara uymalısınız: Yakıt aracının çıkış yolunu ve yakıt güvenlik bölgelerini engellemeyiniz. Ekipmanları hiçbir şekilde park etmeyiniz, bağlamayınız veya bağlantısını kesmeyiniz veya bu süreçte ekipmana yakıt ikmali yapmayınız. Fotoğraf makinesi veya gaz feneri kullanmayınız. Telsiz, radar, yönlendirme amaçlı elektronik ekipmanlar kullanmayınız. 168  DİKKATLİ OLUNUZ! Yakıt hidrantı veya yakıt aracının çevresindeki 6 metrelik alana “Yakıt Emniyet Sahası (Refuelling Safety Zone)” denilir. Bu alanda son derece dikkatli olunuz. 169  UÇAKTA GÖREVLİ VARKEN YAKIT İKMALİ Uçakta insanların olduğu Çıkışlar boş mu? durumlarda yakıt alırken daha fazla Tüm merdivenler doğru dikkatli olmalıyız: biçimde sabitlendi mi? Tehlikenin farkında mısın? Uçakta, slaytların açıldığı yerlerin karşısındaki bölgeler ve tüm çıkış kapıları boş YAKITA BAŞLA bırakılmalıdır. Yolcu basamaklarını, yolcu köprülerini ve çekerli merdivenleri çıkış için düzgün bir şekilde yerleştirilmelidir. Uçaktaki görevlilere yakıt alımının başlayacağı bildirilmelidir. Uçaktaki görevliler, potansiyel tehlikeli durumlar ile ilgili haberdar edilmelidir. 170  YANGIN ÖNLEYİCİ EKİPMANLARI Yangında, kurtarıcı ekipmanların nerede olduğunu bilmek, onlara kolayca ulaşabilmek için önlerinde hiçbir engelleyicinin olmaması, çıkmış bir yangını kısa sürede kontrol altına almak için hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle, yangının tespit edilebilmesi, yangın emniyetinin sağlanması ve yangını söndürme amacıyla kullanılan ekipmanlara ulaşımı engellemeyiniz. Tüm yangın ekipmanlarının görünür bir konumda olmasını hiçbir şekilde engellemeyiniz. 171  UÇAKTA YOLCU VARKEN YAKIT İKMALİ Uçak yakıtının çok kolaylıkla tutuşabilir olması nedeniyle, uçağa yakıt ikmali yapılması; uçakta çıkabilecek yangın ihtimalini de arttırır. Özellikle transit uçaklarda veya yakıt almak için gerçekleşen teknik inişlerde ya da yakıt işlemi sürerken zaman kazanmak için yolcuların uçağa kabul işlemine başlanması gibi nedenlerle, yolcuların, yakıt ikmali sırasında uçakta olması gerekebilir. Uçağın içinde yolcu olması, uçakta yakıt ikmali sırasında çıkabilecek bir yangının sonuçlarından zarar görebilecek insan sayısını arttıracağı için, risk de artar. 172  UÇAKTA YOLCU VARKEN YAKIT İKMALİ İçinde yolcu bulunduğu halde yakıt ikmali yapan bir uçakta alınması gereken koruyucu önlemler şunlardır: Seyyar yangın söndürücü pozisyonda olmalı ve yeri bilinmelidir. İtfaiye uçak altında olmalıdır. Head set çalışır durumda ve uçağa bağlı olmalıdır. Yakıt emniyet bölgesi sürekli boş ve temiz olmalıdır. Acil çıkış slide’larının karşısı boş olmalıdır. Kabin giriş-çıkış bölgeleri boş olmalıdır. 173  UÇAKTA YANGIN Boş bir uçakta yangın fark edildiği zaman, uçakta veya apronda bulunan yangın söndürücüleri kullanarak yangını söndürmek için gerekli girişim derhal başlatılmalıdır. Yangını mevcut araçlar ile söndürmek mümkün olmadığı zaman yangının hızını azaltmak için kapıları ve ambar kapılarını kapatmak ve hemen itfaiyeye haber vermek gerekir. 174  UÇAKTA YANGIN Uçak ambarlarında yangın olması halinde, hiç bir ambar kapısı açılmadan tüm yolcu ve mürettebatın uçaktan tahliyesi sağlanır. Ambar kapıları gerekli araç ve teçhizata sahip olan yangın mücadele ekibi ile açılmalıdır. Ambarların kontrolsüz olarak açılması ise havanın ambara dolmasına sebep olur. Bu da patlamaya yol açan ateşi besler ve tehlikenin büyümesine neden olur. 175  YAKIT SIZINTISI Böyle bir durumda ilk yapılması gereken; uçuş ekibini bilgilendirmek ve itfaiyeyi çağırmaktır. Bu iki işlemin ardından: Derhal yakıt ikmali durdurulmalıdır. Çünkü yakıt sızıntısı gerçek bir yangın tehlikesidir. Alandaki tüm araç motorları durdurulmalıdır çünkü araçların egzozlarından ve ateşleme sistemlerinden kıvılcım çıkabilir. Uçak çevresindeki tüm personel uyarılmalı ve uzaklaştırılmalıdır. Sızıntının olduğu tarafta tüm ramp aktiviteleri durdurulmalıdır. 176  UÇAK TEKERLEKLERİNDE YANGIN AŞIRI ISINMA Özellikle sıcak yaz aylarında, henüz iniş yapmış uçakların ön tekerleklerinde aşırı ısınma görülebilir. Bu durum, uçağın inişi sırasında, tekerleklerinin piste sürtünmesi ve hava sıcaklığı nedeniyle tekerleklerin ısısının artması sonucu ortaya çıkar. 177  UÇAK TEKERLEKLERİNDE YANGIN AŞIRI ISINMA Uçak tekerleklerinde aşırı ısınma veya yangın durumlarında, diğer yangın tehlikelerinde olduğu gibi öncelikle ilk amire bilgi verilir ve aynı anda kokpit personeli ve itfaiye uyarılır. Daha sonra Kokpit personelinin talimatları uygulanır. Aşırı ısınmış tekerleklere yan taraflarından müdahale edilmemeli ve yan taraflarından geçişler engellenmelidir. Çünkü tekerleklerde meydana gelen aşırı ısınma, bu tekerleklerdeki sibopların bir mermi gibi fırlamasına neden olabilir. 178  UÇAK TEKERLEKLERİNDE YANGIN AŞIRI ISINMA Böyle bir durumda öncelikle ARFF (Airport Rescue and Fire Fighting-Hava Meydanı Kurtarma ve Yangın Söndürme) birimi bilgilendirilir. Eğer yangın söndürme tüpü var ise dökülmenin olduğu bölgeye yaklaştırılmalı ve hazır konumda beklenmelidir. Sadece yangın söndürücünün kullanımını ve müdahale tekniğini bilen personel bu işlemi yapabilir. Yakıt sızıntılarında (ilgili havayolu prosedürleri de dikkate alınarak) toz söndürücü ile yangına müdahale edilmeli ya da itfaiye (ARFF) beklenmelidir. Su ile müdahale, alevlenmenin artmasına ve özel bir metal yapısı olan ön dikmede ciddi hasara neden olabilir. Bu nedenle su ile müdahale yapılmamalıdır. 179  EKİPMAN YANGINI Kokpit personeli ve itfaiye uyarılmalıdır. Yakıt durdurulmalı ve süratle yangına müdahale edilmelidir. Uçağa bağlanan ekipman yanıyorsa ilk olarak ekipmanı uçaktan uzaklaştırmamız ve güvenli bir uzaklıkta yangına müdahale etmemiz gerekmektedir. 180  UÇAK GELİŞ İŞLEMLERİ Yabancı Madde Hasarı (Foreign Object Damage) Yer kontrol hareketleri (Marshalling) Takozlama Emniyet dubaları 181  FOD* (YABANCI MADDE HASARI) KONTROLÜ Jet motorunun çekim alanında bulunan herhangi bir yabancı madde emilerek, motorlara zarar verebilir. Ya da park yerinde belki de bir yolcu bagajından düşmüş metal bir parça uçağın tekerleklerine zarar verebilir. Bu nedenle yaşanmış çok sayıda kaza vardır. *FOD (Foreign Object Debris) – Yabancı Cisim Kalıntısı 182 FOD (YABANCI MADDE HASARI) KONTROLÜ Film için tıklayınız. 183  MARSHALLING (YOL GÖSTERME İŞARETLERİ) Marshalling, uçaklara veya araçlara yol gösterilmesine, onlara kılavuzluk hizmeti verilmesine yönelik işlemin adıdır. Marshalling yapan personele «işaretçi» veya «yol gösterici» denir. 184  MARSHALLING KURALLARI Eğitim almış ve bu konuda yetkilendirilmiş personel marshalling yapabilir. Yol gösterici, tüm marshalling işaretlerini ICAO EK-2’ye uygun olarak, açık ve kesin vermekten sorumludur. Yol gösterici mutlaka fosforlu yelek giymelidir. Marshalling işlemi gündüz; masa tenisi raketlerine benzeyen işaret çubukları, geceleri ve düşük görüş şartlarında ise ışıklandırılmış çubuklar kullanılarak yapılır. 185  MARSHALLING KURALLARI Bazı körüklü pozisyonlarda, elektronik yaklaştırma sistemi bulunur. Uçaklar, bu yaklaştırma sisteminin yardımıyla park yerine yanaşır. Uçak park yerine yanaşırken, uçağın pilotu, elektronik yaklaştırma sistemine odaklandığından, yanaşmak üzere olduğu park yerine bakmaz ve park etmesine engel teşkil edebilecek bir aracın veya her hangi bir şeyin varlığını fark edemez. Bu nedenle, uçağın, park yerine yanaşma sürecinde, park alanının temiz olduğunu kontrol etmek ve herhangi bir tehlike karşısında uçağın kaptanını uyarmak bizim görevimizdir. 186  YAKLAŞTIRMA SİSTEMİNDE ACİL DUR KOMUTU Herhangi bir engelin olması durumunda uçağın durdurulmasını sağlanmak için, uçağın pilotunun görüş alanında yer alan elektronik yaklaştırma sisteminde “dur” uyarısının görünmesinin sağlanması gerekir. Tehlikeli veya olağanüstü hallerde, sistemin «emergency» yani acil durum butonuna basılarak bu işlem yapılır. Sistem devreden çıkarıldıktan sonraki aşamalarda uçak, «manuel marshalling» ile yönlendirilir. 187  MARSHALLING KURALLARI Körüklü pozisyonlarda bulunan “Elektronik Yaklaştırma Sistemi”ne ait acil durum butonunun yeri bilinmelidir. Uçağın park alanına dönüşü sırasında kanat sarkmasının neden olduğu riskli bölgelere kanat kontrolü yapması için personel yerleştirilir. Apron koşullarından dolayı dar alanlara park edecek uçaklar için; uçağın her iki kanadını kontrol etmek üzere personel konuşlandırılır. Uçağın yan tarafından (Kaptan tarafı-Sol taraf) yapılan işlemlerde, uçağın sağ tarafı kontrol dışı kaldığından, bu kısmı kontrol etmek üzere ikinci bir işaretçi görevlendirilir. 188  TAKOZLAMA Ramp hizmeti takozlama ile başlar. Takoz uçağın kaymasını ve bu nedenle olabilecek kazaları önler. Film için tıklayınız. 189  TAKOZLAR NASIL OLMALIDIR? Takozlar, kolayca fark edilir bir renkte olmalıdır. Takozlar, uygun bir sürtünme katsayısına sahip, yeterli sertlikteki bir malzemeden yapılmış olmalıdır. Takozların şekli, lastik temas edeceği noktalarda yaklaşık 45° açıyla, üç köşeli olmalıdır. Takoz, konulması gereken tekerlek veya tekerleklerin tam enini kaplayacak uzunlukta olmalıdır. Takozların yüksekliği, tekerleğin büyüklüğü ve lastiğin tipiyle ilişkili olmalıdır. 190  TAKOZLARIN KONUMU Takozlar, gövde imalatçısının talimatlarına göre konumlandırılmalıdır. Havayollarının takozlama talimatlarına uyulmalıdır. Havayollarının takozlama talimatlarına manuellerden ulaşmak mümkündür. Uluslararası standartlara göre, ana iniş takımlarına takoz konulması işlemi,uçağın ön ve arkasından olmak üzere uygun bir yaklaşma yolu kullanılarak; İlk olarak ön iniş takımı sol lastik,(Apronun eğimine göre) lastik arkası,lastik önü takozlanmalı sonra Ana iniş takımı,sol dikmenin dış lastikleri/sol lastikleri (Apronun eğimine göre) önce lastik arkası ve sonra lastik önü takozlanmalıdır. 191  TAKOZLARIN KONUMU Unutmayınız, Motorlar durmadan ve anti collision ışıkları sönmeden ön ve arka tekerleklere takoz konulmaz. 192  TAKOZLARIN KONUMU Takozlar, ön dikme ve ana dikme tekerleğinin aksına paralel ve ön dikme lastiklerine temas halinde, ana dikmelere ise 2-3 cm boşluk bırakılarak konumlandırılmalıdır. Bu emniyet payının bırakılmadığı durumda, (ana dikmelere 2-3 cm boşluk bırakılmadığı durumda) yakıt, yük ve yolcu alımından sonra uçağın ağırlığının artması, iniş takımlarının takozların üzerine binmesine yol açar. Takozların, tekerleğe hiç mesafe bırakılmadan yerleştirilmesi, daha sonra takozların uçak altından alınmasını da güçleştirebilir. 193  ŞİDDETLİ RÜZGAR KOŞULLARINDA TAKOZLAMA Şiddetli rüzgar koşullarında takozlama ile ilgili standartlar şunlardır: Şiddetli rüzgar koşullarında, hava aracını emniyete almak için, ek takoz konulması gerekir. Sorumlu kişi tarafından onay verilene kadar, takozlar hava aracından alınmamalı/kaldırılmamalıdır. Takoz ayırma işleminde, uçağın hareket etmesi durumunda, takozlar hemen eski yerine konulmalıdır. Takozlar kullanıldıktan sonra, kendilerine ayrılan bir saklama alanına götürülmelidir. 194  TAKOZLAMA STANDARTLARI Takozlama standartları şöyledir; Motorlar Durmadan: Uçağın GPU hizmeti alması durumunda ön tekerlek takozlanır. ve Motorlar Durduktan ve anti collision ışıkları söndükten sonra: Önce ön dikme sol lastik (Apronun eğimine göre) sırasıyla arka ve ön takozlanmalı, daha sonra ana iniş takımı, sol taraf, dış (sol) lastiklerin (Apronun eğimine göre) arkasına ve önüne takozlar yerleştirilmelidir. 195  TAKOZLAMA STANDARTLARI Uçakta kullanılacak takoz sayıları hava koşullarına ve uçağın gövde büyüklüğüne göre değişir. Normal hava şartlarındaki takoz uygulamaları şu şekildedir: Büyük gövdeli uçaklarda; Ön tekerleklere: 4 takoz Ana iniş takımı sol taraf dış lastikler arka ve öne: 2 takoz konulur. Diğer uçaklarda ise; Ön tekerleklere: 2 takoz Ana iniş takımı sol taraf dış lastikler arka ve öne: 2 takoz konulur. 196  TAKOZLAMA STANDARTLARI Saatte 40 kilometre veya 25 knots üzerindeki şiddetli rüzgarların hakim olduğu hava koşullarındaki takozlama standartları ise şöyledir: Ön tekerleklerdeki takozlama sisteminde değişim olmaz. Tüm uçak tiplerinde; Uçak Sağ tarafı ana iniş takımı dış lastiklere de ilave 2 takoz arka ve öne konulur. 197 TAKOZLAMA STANDARTLARI 198  EMNİYET DUBALARI Hava aracına “Emniyet Dubası konulmasının” amacı, hava aracı üzerinde, yer hasarına müsait belirli alanın çevresinde, bir emniyet tamponu yaratmaktır. Konilerin tasarımı aşağıdaki gibi olmalıdır: Şekli koni biçiminde En az 750 mm yükseklikte En az 4,53 kg taban ağırlığına sahip 750 mm Yansıtıcı şeritlerle turuncu renkli. 4,53 kg 199  EMNİYET DUBALARININ KONUMU - 1 Her kanat ucunda Tüm kanatta takılı motorların önünde Bir hava aracı üzerinde, yer hizmetlerinin verilmesi sırasında ekipmanın normal akışıyla kesişen diğer alanların önüne Hava aracının yakınlığının ramp trafiği akışını etkileyebileceği alanlara, örneğin kuyruk/araç yolu 200  EMNİYET DUBALARININ KONUMU - 2 Hava aracı park konumunu aldıktan hemen sonra kanat uçlarına Hava aracına yaklaşmak için geçiş izni verilince, hava aracı etrafındaki diğer alanlara Emniyet dubasının koruma amacına uygun olarak“Korunan” alandan yeterli bir uzaklığa yerleştirilir. Film için tıklayınız. Not: Bu konuda havayollarının farklı prosedürleri olabileceği için havayollarının güncel dokümanları (Ground Operation Manual- GOM vb.) kontrol edilerek uygulama yapılır. 201  EMNİYET DUBALARININ KONUMU - 3 Bazı uçak tiplerinde (B737/800/NG/MAX8 vb.) bulunan «winglet tip» kanat uçlarına, başlangıç ve bitiş noktalarına konulmak üzere iki adet emniyet hunisi konulmalıdır. Bu durum araç geçişlerinde farkındalık ve emniyetli geçiş sağlayacaktır. Not: Bu konuda havayollarının farklı prosedürleri olabileceği için havayollarının güncel dokümanları (Ground Operation Manual- GOM vb.) kontrol edilerek uygulama yapılır. 202  EMNİYET DUBALARININ KALDIRILMASI Emniyet dubaları havayolu prosedürleri ve havaalanının lokal şartlarına göre uçağın azami korunmasını sağlamak için, hava aracının park pozisyonunu terk etmesinden hemen önce veya hemen sonra kaldırılmalıdır. Kullanıldıktan sonra kendilerine ayrılan bir saklama alanına veya follow me araçlarının arkasına yerleştirilmelidirler. 203 HAVACILIKTA İNSAN FAKTÖRÜ 204 Ramp Emniyeti ve Apron Kuralları Eğitimine Göstermiş Olduğunuz İlgi İçin Teşekkür Ederiz. 205 205