ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 4ου (2) - 30-48-3 PDF

*Επιπλέον για να τεθεί η διάγνωση της κατάχρησης, το άτομο δεν πρέπει να πληρούσε πότε κατά το παρελθόν τα κριτήρια της εξάρτησης Εξάρτηση: Δυσπροσαρμοστικό πρότυπο χρήσης της ουσίας που οδηγεί σε σημαντική έκπτωση λειτουργικότητας ή δυσφορία. Είναι παρόντα τουλάχιστον 3 από τα εξής 7: Ανοχή...

*Επιπλέον για να τεθεί η διάγνωση της κατάχρησης, το άτομο δεν πρέπει να πληρούσε πότε κατά το παρελθόν τα κριτήρια της εξάρτησης Εξάρτηση: Δυσπροσαρμοστικό πρότυπο χρήσης της ουσίας που οδηγεί σε σημαντική έκπτωση λειτουργικότητας ή δυσφορία. Είναι παρόντα τουλάχιστον 3 από τα εξής 7: Ανοχή ○ ανάγκη για λήψη αξιοσημείωτα αυξημένων ποσοτήτων ○ αξιοσημείωτα μειωμένο αποτέλεσμα με χρήση της ίδιας ποσότητας Στέρηση ○ σύνδρομο στέρησης ○ η ίδια ή πολύ παρόμοια ουσία λαμβάνεται προκειμένου να ανακουφιστούν ή να αποφευχθούν τα συμπτώματα στέρησης Λήψη σε μεγαλύτερες ποσότητες ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με την αρχική πρόθεση του ασθενούς Επιμονή επιθυμία ή αποτυχημένες προσπάθειες μείωσης ή ελέγχου της χρήσης της ουσίας Σημαντικό μέρος από το χρόνο του ατόμου δαπανάται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση, τη χρήση ή την ανάνηψη από τις επιδράσεις Εγκατάλειψη ή περιορισμός σημαντικών κοινωνικών, επαγγελματικών ή ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων Συνεχιζόμενη χρήση παρά την επίγνωση του ατόμου της ύπαρξης ενός επίμονου ή επαναλαμβανόμενου σωματικού ή ψυχολογικού προβλήματος, το οποίο είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να επιδεινωθεί από την ουσία *Προσδιορίστε: με σωματική εξάρτηση (ανοχή ή στέρηση) ή χωρίς σωματικής εξάρτηση Αλκοολισμός Τύπου Ι → έναρξη στην ενήλικη ζωή, σταδιακή αύξηση κατανάλωσης, χαρακτηριστικά όπως υπερβολική ενοχή, ανησυχία, εξάρτηση και εσωστρέφεια, απουσία οικογενειακού ιστορικού, παρόμοια συχνότητα Α/Γ, καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπεία Τύπου ΙΙ → πρώιμη έναρξη, χαρακτηριστικά όπως παρορμητικότητα, απερίσκεπτες και επικίνδυνες συμπεριφορές, ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, ύπαρξη αντικοινωνικής ΔΠ, άνδρες, πτωχή ανταπόκριση στη θεραπεία Διάγνωση: δοκιμασία CAGE (Cut-down, Annoyed, Guilty, Eye-opener), ↑ των HDL, LDH, ουρικό, MCV, γ-GT και τρανασαμινασών ΚΑΙ ↓ των LDL, ουρία και RBC, παλιό κάταγμα σπονδύλων ή πλευρών *Συνδυασμός αυξησης γ-GT και MCV ταυτοποιεί άτομα που πάσχουν από αλκοολισμό σε ποσοστό 90% Η κατάθλιψη εμφανίζεται στις γυναίκες συγγενείς των ατόμων με αλκοολισμό, ενώ η εξάρτηση από αλκοόλ ή άλλες ουσίες και αντικοινωνική ΔΠ εμφανίζονται συχνότερα στους άνδρες συγγενείς. Στους άνδρες ο αλκοολισμός τείνει να είναι οικογενής, ενώ στις γυναίκες σποραδικος. Επιπλοκές: Εγκεφαλοπάθεια Wernicke λόγω ανεπάρκειας θειαμίνης→ νυσταγμός, αταξία, διανοητική σύγχυση, αν εμμένει έκπτωση μνήμης και γνωστικών λειτουργιών→ σύνδρομο Wernicke-Korsakoff (αμνησία και μυθοπλασία, νεκρωτικές βλάβες μαστίων). Γνήσια αμνησία (διάταση κοιλιών και διεύρυνση αυλάκων). Αλκοολικό εμβρυϊκό σύνδρομο. Αυτοκινητιστικά. Κλινική αντιμετώπιση: Τοξίκωση→ απλά υποστηρικτικά μέτρα Χωρίς επιπλοκές απόσυρση του αλκοόλ/ Τρόμος→ εκδηλώνεται εντός 12-18h, κορυφώνεται εντός 24-48h και διαρκεί 5-7 μέρες. Ελασσόνα συμπτώματα π.χ. τρόμος, ναυτία, εμετός, άγχος, ταχυκαρδία, υπέρταση Επιληπτικές κρίσεις συνοδευόμενες με στέρηση αλκοόλ→ εκδηλώνεται εντός 7-38h και κορυφώνονται εντός 24-48h, κυρίως σε ασθενείς με χρόνιο και μεγάλης χρονικής διάρκειας αλκοολισμό, μπορεί να εμφανιστούν 1-6 γενικευμένες κρίσεις, η επιληπτική κατάσταση (status epilepticus) είναι σπάνια (διαζεπάμη) Αλκοολική ψευδαίσθήτωση→ ζωηρές και δυσάρεστες ακουστικές, οπτικές ή απτικές ψευδαισθήσεις, εκδηλώνεται εντός 48h και εμφανίζεται απουσία διαταραχών του επιπέδου συνείδησης, διαρκούν κατά κανόνα μία εβδομάδα, αλλά έχει αναφερθεί και μεταπτωση τους σε χρονιότητα, αποτελούν σημείο βαρέος αλκοολισμού Παραλήρημα συνδεόμενο με στέρηση αλκοόλ/ Τρομώδες παραλήρημα (5% των νοσηλευόμενων)→ σύγχυση, διαταραχές προσανατολισμού, διαταραχή κύκλου εγρήγορσης-ύπνου, ψυχοκινητική ανησυχία έως διέγερση, χαμηλή πυρετική κίνηση, ψευδαισθήσεις (χρκτ απτικές, μικροψίες, ζωοψίες), υπερδιεγερσιμότητα ΑΝΣ, εμφανίζεται εντός 2-3 ημερών, κορυφώνεται σε 4-5 μέρες και διαρκεί 3 μέρες αλλά είναι δυνατόν να επιμένει επί εβδομάδες, με κατάλληλη υποστήριξη ο θάνατος είναι σπάνιος Θεραπεία: Στερητικό σύνδρομο ○ Γενικά υποστηρικτικά μέτρα→ επαρκή σίτιση, ενυδάτωση, συμπληρώματα διατροφής (θειαμίνη-Β1, φυλλικό οξύ, πολυβιταμινούχα συμπλέγματα) ○ Βενζοδιαζεπίνες→ χλωροδιαζεποξείδη (25-100μgr/4-6h) ή διαζεπάμη (5-20μgr/4-6h) ○ Αντιεπιληπτικά→ καρβαμαζεπίνη, γκαμπαπεντίνη ○ Αντιψυχωτικα→ αλοπεριδόλη, 2ης γενιάς (ρισπεριδόνη) ανακούφιση από ψευδαισθήσεις Ψυχική απεξάρτηση/ Συντήρηση Στόχος: αποχή από αλκοόλ και αντιμετώπιση συνυπαρχουσών διαταραχών ○ Δισουλφιράμη (250mg/d)→ αναστολή της αλδεϋδικής δεϋδρογενάσης, με αποτέλεσμα άθροιση ακεταλδεϋδης με τη λήψη αλκοόλ και εμφάνισης συνδρόμου ακεταλδεΰδης (ερυθρότητα προσώπου, εμετό, έξαψη, πυρετό κα). Μόνο μετά από προσεκτική εκτίμηση και σε πλήρως συνεργάσιμους ασθενείς ○ Ναλτρεξόνη (50mg/d ή μηνιαίως ΙΜ)→ ανταγωνιστής των μ υποδοχέων των οπιοειδών, μειώνει τις ευφορικές επιδράσεις του αλκοόλ και την έντονη επιθυμία για αυτό, ΑΕ: ναυτία, κεφαλαλγία, άγχος, καταστολή αν και γενικά είναι καλώς ανεκτό *Δεν πρέπει να χορηγείται σε ηπατική ανεπάρκεια *Περιοδική παρακολούθηση ηπατικών ενζύμων ○ Ακαμβροσάτη (2x333mg/d)→ τροποποιητής των υποδοχέων του γλουταμινικού, μειώνει την έντονη επιθυμία για αλκοόλ, ΑΕ: κεφαλαλγία, διάρροια, μετεωρισμό, ναυτία, αν και γενικά είναι καλώς ανεκτό  Σεροτονινεργικοί παράγοντες (ονταδτερόνη) → φαίνεται πιο αποτελεσματική στην όψιμη έναρξη του αλκοολισμού Σταθεροποιητές της διάθεσης→ μειώνουν τον κίνδυνο υποτροπής και χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της παρορμητικότητας Ψυχολογικές θεραπείες→ ατομική, ομαδική, οικογενειακή και ανώνυμοι αλκοολικοί *50% θα υποτροπιάσει του πρώτους 6 μήνες ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΟΥΣΙΕΣ Ντοπαμινεργικοί οδοί “συστήματος ανταμοιβής” στην κοιλιακή καλύπτρα στον πρόσθιο εγκέφαλο και στον επικλινή πυρήνα. Οπιοειδή Στερητικό σύνδρομο: ηρωίνη→ εμφανίζεται σε 12h και κορυφώνεται σε 36-72h και διαρκεί 5 μέρες, μεθαδόνη→ εμφανίζεται 24-48h, κορυφώνεται 96-120h. Καποια συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν και εβδομάδες Θεραπεία: Μεθαδόνη→ συνήθως η αρχική δόση δεν υπερβαίνει τα 40μgr και πραγματοποιείται σταδιακή μείωση Βουπρενορφίνη (μεικτός αγωνιστής-ανταγωνιστής οπιοειδών) Κλονιδίνη (α2 αγωνιστής) → ανακουφίζει τα στερητικά συμπτώματα Ναλτρεξόνη→ μείωση του χρόνου της αποτοξίνωσης σε 3 ημέρες (όχι ναλοξόνη, γιατί έχει μικρή διάρκεια δράσης) Ναλτρεξόνη+ Βουπρενορφίνη Βενζοδιαζεπίνες (διαζεπάμη) και ΜΣΑΦ Κατασταλτικά ΚΝΣ (υπνωτικά, αγχολυτικά, ηρεμιστικά) Βαρβιτουρικά→ δυνητικά θανατηφόρα σε υπερδοσολογία, λόγω αναπνευστικής ανεπάρκειας Βενζοδιαζεπίνες→ ασφαλέστερα σε υπερδοσολογία Τα συμπτώματα στέρησης είναι εντονότερα στα βραχείας δράσης Απότομη διακοπή→ άγχος, ψυχοκινητική ανησυχία, αίσθημα αγωνίας, τρόμος, υπερτονία εν τω βάθει αντανακλαστικών, αδυναμία, ναυτία, εμετοί, ορθοστατική υπόταση, εφιδρώσεις, παραλήρημα απόσυρσης, σύγχυση, διαταραχές προσανατολισμού, ψευδαισθήσεις και κατά την 2-4η μέρα γενικευμένες επιληπτικές κρίσεις. Απόσυρση βαρβιτουρικών μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Θεραπεία: Βαρβιτουρικά→ χορήγηση υγρής φαινοβαρβιτάλη σε ημερήσια δόση 30mg για κάθε 100mg που λάμβανε ο ασθενής σε τέσσερις ισόποσες δόσεις ανά 6h και ελάττωση 20% κάθε δύο μέρες Βενζοδιαζεπίνες→ χορήγηση διαζεπάμης σε δόση 40% της δόσης που έπαιρνε ο ασθενής και μείωση κατά 10% ημερησίως Νικοτίνη Θεραπεία: Προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη→ διαδερμικά αυτοκόλλητα, μαστίχες, καραμέλες ή εισπνεόμενα Βουπροπιόνη (αντικαταθλιπτικό) Βαρενικλίνη Επείγοντα ΔΙΕΓΕΡΣΗ (οι διεγερμένοι ασθενείς ΔΕΝ είναι πάντα βίαιοι) Κατηγορίες Κατανοητές και Μη Κατανοητές ○ Κατανοητές (πιο συχνά)→ Σχετίζονται με προβλήματα σχέσεων και αντιδράσεις που λίγο ή πολύ εύκολα αποκρυπτογραφουνται. Συνιστούν ένα μήνυμα που απευθύνεται σε έναν παραλήπτη. Ύπαρξη εκρηκτικού μηχανισμού που συνηθέστερα είναι μία συγκρουσιακή συναισθηματική κατάσταση παρά μία ψυχική νόσος ή διαταραχή. ○ Μη κατανοητές→ Δεν εκδηλώνονται ως μια απλή σχέση αιτίου-αιτιατού. Μπορεί να προκαλούνται από μία οργανική πάθηση, να αποτελούν εκδήλωση μιας νεύρωσης, μιας λειτουργικής ψύχωσης, ενός οργανικού ψυχοσυνδρομου κ.α. Η συμπτωματολογία είναι θορυβώδης και η εκδήλωση τους φαίνεται να μην έχει έναν άμεσο και αντίστοιχο δεσμό με τωρινά γεγονότα. Οι οικείοι του αν και είναι αναστατωμένοι, δεν φαίνεται να είναι οι κύριοι συντελεστές της γένεσης του προβλήματος. Ο ίδιος ο ασθενής συνήθως αναφέρει μία ανάμεικτη εκδοχή για τις αιτίες του επεισοδίου, ενώ πληροφορίες που προέρχονται από το περιβάλλον φαίνονται ανεπαρκείς για να εξηγήσουν στις ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις του. Μεγάλη προσοχή κατά τη διάγνωση καθώς οι καταστάσεις αυτές μπορεί να προκαλούνται και να συντηρούνται από μία υποβόσκουσα σωματική νόσο Λειτουργικές και Οργανικές → Ο αποκλεισμός μιας οργανική αιτίας είναι ο πρωταρχικός άξονας της κλινικής εξέτασης Ενέργειες Πριν την ψυχιατρική εξέταση ○ Συλλογή πληροφοριών (όλα τα πρόσωπα που έχουν έρθει σε επαφή με τον ασθενή) ○ Επισκόπηση (ντύσιμο, μιμική, χειρονομίες, χροιά της φωνής, περιεχόμενο των λεγόμενων, συμπεριφορά) ○ Σωματική εξέταση (σημεία ύπαρξη οργανικής διαταραχής+ εγκαθιστά μία ιατρικοποιημένη επαφή με τον άρρωστο που του δημιουργεί το αίσθημα της ασφάλειας) Κατά την ψυχιατρική εξέταση ○ Χώρος της συνέντευξης ○ Ασφάλεια ○ Διεξαγωγή της συνέντευξης ○ Φαρμακευτική αντιμετώπιση → Δεν πρέπει να αποτελεί την πρώτη θεραπευτική μας ενέργεια, γιατί ενώ μπορεί να ηρεμήσει τον ασθενή περιορίζει κάθε  δυνατότητα να παρατηρήσουμε την εξέλιξη της συμπεριφοράς του και να πάρουν απαντήσεις στις ερωτήσεις μας. Επιπλέον δεν διευκολύνεται η ΔΔ Παραπέρα διαχείριση του διεγερμένου ασθενή ΒΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Υψηλής ισχύος αντιψυχωτικό (πχ αλοπεριδόλη, 2-3mg) + βενζοδιαζεπίνη (πχ λοραζεπάμη 4-2mg) Αιτιολογία: αλκοόλ, αμφεταμίνες, επιθετικότητα κατά την παιδική ηλικία, αντικοινωνική και μεταιχμιακή/οριακή διαταραχή προσωπικότητας, χαμηλά επίπεδα 5-υδροξυϊνδολοξικού οξέος 5-ΗΙΑΑ (υψηλά επίπεδα σεροτονίνης→ κόσμια συμπεριφορά), τραυματική κάκωση εγκεφάλου Θεραπεία: φάρμακο εκλογής :αλοπεριδόλη. Χρήση χλωροπρομαζίνης, διαζεπάμης και λοραζεπάμης Συνεχής χορήγηση φ/α σε συμπεριφορά - εκδήλωση ψύχωσης ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ- ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ 2/3 αυτοκτονιών άνδρες 30→ πιθανότερο πάσχουν από διαταραχή διάθεσης Συμβαίνει σε κάθε φάση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου αλλά μεγαλύτερος κίνδυνος στη φάση της ανάρρωσης. Παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με αυτοκτονία: SAD PERSONS (Sex, Age, Depression, Previous suicide attempts, Ethanol, Rational thinking loss, Social support lacking, Organized plan, No spouse, Sickness) Διαχωρισμός με βάσει κοινωνικές θεωρίες Εγωιστικές: Το άτομο χάνει την αίσθηση ότι ανήκεις εθνική ομάδα και υπάρχει περίπτωση που ο δεσμών με αποτέλεσμα την ανάπτυξη υπερβολικού ατομικισμού Αλτρουιστικές: Ο βαθμός κοινωνικής συνοχής είναι υψηλός και το άτομο είναι διατεθειμένο να θυσιαστεί για την κοινωνική ομάδα που ανήκει Άνομες αυτοκτονίες: Λείπουν κοινωνικές καθοδηγητικές ρυθμίσεις και το κράτος και η οικογένεια δεν αποτελούν πια συνεκτικές κοινωνικές δυνάμεις Freud → Θεωρεί ότι η αυτοκτονία είναι αποτέλεσμα της μάχης του Εγώ στην προσπάθεια να διαπραγματευτεί αμφιθυμικά συναισθήματα μετά από απώλεια αγαπημένου προσώπου (αντικειμένου) Επιθετικά συναισθήματα τα οποία πριν από την απώλεια κατευθύνονταν προς το αγαπημένο πρόσωπο τώρα στρέφονται προς ένα τμήμα του εαυτού. Η αμφιθυμία εμφανίζεται μετά από έναν θάνατο και ο θυμός ενάντια στο πρόσωπό που μας εγκαταλείπει συνδέεται με αισθήματα ενοχής. Στην περίπτωση αυτοκτονιών το άτομο χειρίζεται το σώμα του σαν κάτι ξέχωρο, το οποίο ταυτίζει με το αγαπημένο και μισητό ταυτόχρονα χαμένο πρόσωπο και το σκοτώνει. Παιδοψυχιατρική και μαθησιακές δυσκολίες Παράλληλα προς συνέντευξη το παιχνίδι προσφέρει εικόνα στον ιατρό (+φαντασιακό παιχνίδι, εκ περιτροπής αφήγηση) Διατήρηση απόλυτης εχεμύθειας (πλην περιπτώσεων επικίνδυνων για το παιδί όπως κίνδυνος αυτοκτονίας) ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Γενική νοημοσύνη: Δείκτης Νοημοσύνης (ΔΝ), Κλίμακα WISC-IV (10 βασικές υποδοκιμασίες εξάγουν έναν συνολικό ΔΝ, τον λεκτικό και εκτελεστικό ΔΝ και τέσσερις δείκτες, μέσος όρος 100 τυπική απόκλιση 15) Εκπαιδευτικά επιτεύγματα Προσαρμοστική συμπεριφορά Αντιληπτικές κινητικές δεξιότητες Δομή προσωπικότητας και κοινωνική προσαρμογή: Thematic Apperception Test, Rorschach Test ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Κατώτερη του φυσιολογικού νοημοσύνη μέσω του ΔΝ με ελλείμματα στην προσαρμοστική λειτουργικότητα. πριν τα 18 έτη ΔΝ= διανοητιή/ χρονολογική ηλικία ατόμου * 100 Κατώτερο όριο 70 (70-85→ οριακή διανοητική λειτουργικότητα) Κατηγορίες: ήπια (ΔΝ=50-69,συχνότερα χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις, τα παιδιά τελικά μπορούν να διατηρήσουν μέχρι και επαγγελματική εργασία )/ μέτρια (ΔΝ=35-50)/ βαριά (ΔΝ=20-35)/ βαθιά (ΔΝ> ζιπρασιδόνη και αριπιπραζόλη), υπερλιπιδαιμία, ΕΠΣ και υπερπρολακτιναιμία (ρισπεριδόνη, αμισουλπρίδη), παράταση του QTc, αντιχολινεργικές δράσεις (κλοζαπίνη> ολανζαπίνη, κουετιαπίνη), καταστολή και υπνηλία (κλοζαπίνη, ολανζαπίνη, κουετιαπίνη> ρισπεριδόνη), κλοζαπίνη → επιληπτικές κρίσεις, μυοκαρδίτιδα (10%) και ακοκυτταραιμία (0,05-2%) Οξεία ψύχωση: υψηλής ισχύος αντιψυχωτικό αλοπεριδόλη ή ένα δεύτερης γενιάς αντιψυχωτικό (πρώτη γραμμή). Δοκιμή 4-6 εβδομάδες. Μέτρια ανταπόκριση→ επέκταση 4-6 εβδομάδες, καμία ανταπόκριση→ αλλαγή. Κλοζαπίνη (δεύτερης γραμμής λόγω ακοκκιοκυτταραιμίας) Θεραπεία συντήρησης: 1) πρόληψη 2) 1-2 χρόνια θεραπείας για πρόληψη υποτροπής 3) πολλαπλά επεισόδια→ 5ετή θεραπεία 4) χρόνια για επικίνδυνους ασθενείς Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή: Διπολικού τύπου: αντιψυχωτικό + σταθεροποιητή διάθεσης Καταθλιπτικού τύπου: αντιψυχωτικό + αντικαταθλιπτικό Εναλλακτικά μονοθεραπεία με δεύτερης γενιάς αντιψυχωτικό Διπολική διαταραχή: Μανία: ΠΡΟΖΑΚ Διπολική κατάθλιψη: κουετιαπίνη, ολανζαπίνη + φλουοξετίνη Αντικαταθλιπτικά Θεραπεία κατάθλιψης στην οξεία φάση και στη φάση συντήρησης Πιο αποτελεσματικά στη μελαγχολική κατάθλιψη, λιγότερο στη δευτεροπαθή Διάρκεια δοκιμής 4-8 εβδομάδες, αν δεν ανταποκρίνεται σε 4→ αύξηση δόσης/αλλαγή φαρμάκου, αν αποτύχει πάλι→ λίθιο Μετά το πρώτο επεισόδιο, θεραπεία στην ίδια δόση για 4-9 μήνες Χρόνια θεραπεία αν: -τουλάχιστον 3 επεισόδια σε όλη τη ζωή -τουλάχιστον 2 επεισόδια τα προηγούμενα 5 έτη -”Διπλή” κατάθλιψη (μείζων κατάθλιψη και δυσθυμία) -Καταθλιπτική διαταραχή επιπλέκεται με διαταραχή χρήσης ουσιών ή αγχώδη διαταραχή -Ηλικία έναρξης > 60 έτη  SSRIS: φλουοξετίνη, φλουβοξαμίνη, παροξετίνη, σερτραλίνη, σιταλοπράμη, εσιταλοπράμη Χρήση σε: μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο, ιδεοψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή, διαταραχή κοινωνικού άγχους, διαταραχή πανικού, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, διαταραχή μετατραυματικού στρες, προεμμηνοπαυσιακή δυσφορική διαταραχή, ψυχογενής βουλιμία Φλουοξετίνη: μεγαλύτερο χρόνο ημίσειας ζωής (έχει ενεργό μεταβολίτη όπως και σερτραλίνη), μεγαλύτερος κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών, δεν εμφανίζει σύνδρομο διακοπής Ανεπιθύμητες ενέργειες (δοσοεξαρτώμενες): γαστρεντερικές διαταραχές, σεξουαλική δυσλειτουργία (μπορούν να χρησιμοποιηθούν πρόωρη εκσπερμάτιση), νευρικότητα-άγχος, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, ΜΕΙΩΣΗ ΟΥΔΟΥ ΕΠΙΛΗΠΤΙΚΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ, σύνδρομο διακοπής (ναυτία, κεφαλαλγία, ενεργά όνειρα, ευερεθιστότητα), σεροτονινεργικό σύνδρομο (ειδικά με MAOI, προκαλείται λήθαργος, ανησυχία, διανοητική σύγχυση, τρόμος), αναστολή κυτοχρώματος Ρ450  SNRIs: ντουλοξετίνη, βενλαφαξίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: αύξηση αρτηριακής πίεσης σε υψηλές δόσεις, γαστρεντερικές, σεξουαλική δυσλειτουργία (όχι τόσο η ντουλοξετίνη), ψυχοκινητική ανησυχία, μείωση ουδού επιληπτικών κρίσεων (;). Αντενδείκνυνται σε ασθενείς που λαμβάνουν ΜΑΟΙ. Μιρταζαπίνη: ευοδώνει σεροτονινεργική και νοραδρενεργική οδό ισχυρός ανταγωνιστής ισταμίνης, μέτριος α-αδρ. και μέτριος μουσκαρινικός σε μικρές δόσεις χρήση ως υπναγωγό Ανεπιθύμητες ενέργειες: υπνηλία (περισσότερους από μισούς ασθενείς), πρόσληψη βάρους, οίδημα στα κάτω άκρα, προκαλεί σπανιότερα σεξουαλική δυσλειτουργία (έως καθόλου)  Βουπροπιόνη: αναστολέας επαναπρόσληψης ντοπαμινης και νορεπινεφρίνης Για μείζων κατάθλιψη και διακοπή καπνίσματος, διαταραχή διάθεσης με εποχιακή κατανομή Ανεπιθύμητες ενέργειες: αύξηση επιληπτικών κρίσεων (αντένδειξη σε επιληπτικούς) Τραζοδόνη: αναστολέας σεροτονίνης και 5-ΗΤ2 υποδοχέων Ανεπιθύμητες ενέργειες: λόγω αντι-α και αντιισταμινικής δράσης, καταστολή, ορθοστατική υπόταση,γαστρεντερικές διαταραχές, σπάνια πριαπισμός Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά: αμιτριπτυλίνη, χλωριμιπραμίνη Αποκλείουν επαναπρόσληψη νορεπινεφρίνης και σεροτονίνης Αμιτριπτυλίνη: χρόνιος πόνος, νευροπαθητικός πόνος Χλωριμιπραμίνη: (εκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης) ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διαταραχή πανικού Ανεπιθύμητες ενέργειες: λόγω ανταγωνιστικής δράσης σε α1-αδρ, Η1 υποδοχείς και χολινεργικούς υποδοχείς, καρδιαγγειακές ανεπιθύμητες ενέργειες αγωγιμότητας MAOI: αναστολείς ΜΑΟ-Α (και ΜΑΟ-Β) ισοκαρβοξαζίδη, φαινελζίνη, τρανυλκυπρομίνη, σελεγελίνη Χρήση σε: κατάθλιψη με άγχος (διαταραχές πανικού, αγοραφοβία, άτυπη κατάθλιψη, κοινωνική φοβία, PTSD, ψυχογενή βουλιμία) Χρειάζεται περίοδος 2 εβδομάδων μετά την διακοπή τους για επαναφορά στην συνήθη διατροφή Ανεπιθύμητες ενέργειες: λόγω κατανάλωσης τροφών (π.χ. τυρί) υπέρταση και θάνατος ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ορθοστατική υπόταση (αντι α-αδρ) Σταθεροποιητές διάθεσης [Πέραν των σταθεροποιητών και τα άτυπα αντιψυχωτικά (πλην κλοζαπίνης) έχουν έγκριση για οξεία μανία. Αριπιπραζόλη και ολανζαπίνη για διπολική διαταραχή και αριπιπραζόλη/ ολανζαπίνη/ κουετιαπίνη/ ρισπεριδόνη + βαλπροϊκό/ λίθιο→ ενισχυτική θεραπεία οξείας μανίας. κουετιαπίνη ή ολανζαπίνη με φλουοξετίνη για καταθλιπτική διπολική διαταραχή] Λίθιο: μανία ευφορική (μεγαλύτερες δόσεις), μονοπολική κατάθλιψη (μικρότερες δόσεις), χρόνια αυτοκτονική συμπεριφορά, διπολικός τύπος σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής ΟΧΙ σε οξεο μονοπολικο καταθλιπτικο αλλά χρήσιμο στην πρόληψη υποτροπών μονοπολικής μείζονος κατάθλιψης. Ανεπιθύμητες ενέργειες: υποθυρεοειδισμός, υπερασβεστιαιμία και αύξηση παραθορμόνης (λήθαργος, αταξία, δυσφορία), άποιος διαβήτης, ΟΝΑ, αναστρέψιμη λευκοκυττάρωση, αλλοίωση κύματος Τ, αύξηση βάρους Αντενδείξεις: βαριά νεφροπάθεια, βαριά μυασθένεια Βαλπροϊκό: επιληψία, δυσφορική μανία, rapid cycling Αυξάνει GABA Ανεπιθύμητες ενέργειες: αλωπεκία, ηπατοτοξικότητα, όχι σε γυναίκες αναπαραγωγική ηλικίας, έλεγχος θρομβοκυττάρων, πρόσληψη βάρους, από το ΓΕΣ, Καρβαμαζεπίνη: μανία, επιληψία, νευραλγία τριδύμου Εναλλακτική έναντι λιθίου και βαλπροϊκού και για συντήρηση στην διπολική διαταραχή 4-12mg/l Ανεπιθύμητες ενέργειες: ναυτία, έμετοι, διάρροια, καταστολή, απλαστική αναιμία, ακοκκιοκυτταραιμία, πανκυτταροπενία, εξάνθημα που μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο Stevens-Johnson, υπονατριαιμία, ηπατοτοξικότητα, νευρολογικές εκδηλώσεις, π.χ. νυσταγμός, διαταραχές οφθαλμοκινητικότητας, σύγχυση, διαταραχές κινητικότητας Λαμοτριγίνη: διπολική διαταραχή Ι+ΙΙ ως θεραπεία συντήρησης, μονοπολική κατάθλιψη, επιληψία, ΟΧΙ για οξεία φάση οξείας μανίας Ανεπιθύμητες ενέργειες: σύνδρομο Stevens-Johnson Εναλλακτικά μονοθεραπεία με δεύτερης γενιάς αντιψυχωτικά / λίθιο και βαλπροϊκό ή ένας σταθεροποιητής διάθεσης με δεύτερης γενιάς αντιψυχωτικό (όταν αποτυγχάνει μονοθεραπεία) Αγχολυτικά Βενζοδιαζεπίνες: ενίσχυση δράσης GABA οδηγεί σε άμεση αγχολυτική δράση στο λιμβικό/μεταιχμιακό σύστημα Ενδείξεις→ γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (βαριάς μορφής). Αλπραζολάμη και κλοναζεπάμη για διαταραχές πανικού (δεύτερης γραμμής). Κοινωνική φοβία (δεύτερης γραμμής). Συχνά συγχορήγηση με αντικαταθλιπτικό. Περιστασιακό ή ευκαιριακό άγχος. Βραχυπρόθεσμα στην πρωτοπαθή αϋπνία. Σύνδρομο απόσυρσης από αλκοόλ (χλωροδιαζεποξίδη).  Ανεπιθύμητες ενέργειες: καταστολή, κόπωση, ζάλη, αταξία, κολλώδης ομιλία, υπόταση, διπλωπία, κίνδυνος εθισμού, στερητικό σύνδρομο στη φάση απόσυρσής τους. Η υπερδοσολογία και η ταυτόχρονη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσουν σε καταστολή του αναπνευστικού κέντρου Βουσπιρόνη; γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, αγωνιστής υποδοχέων 5-ΗΤ/1Α ΟΧΙ καταστολή, ΟΧΙ αλληλεπίδραση με αλκοόλ, ΟΧΙ κίνδυνο κατάχρησης Θεραπεία εξωπυραμιδικών συμπτωμάτων Ισορροπία μεταξύ ντοπαμινεργικής (ανασταλτικής) και χολινεργικής (διεγερτικής) νευρωνικής δραστηριότητας στο ραβδωτό σώμα αναγκαία για φυσιολογική κινητική λειτουργικότητα. Αρχικά μείωση δόσης αντιψυχωτικού, αλλαγή φαρμάκου σε άτυπο αντιψυχωτικό και μετά ενίσχυση με αντιχολινεργικά, αμανταδίνη ή προπρανολόλη Βενζοτροπίνη, αμανταδίνη (τρόμος, δυσκαμψία, υποκινησία), προπρανολόλη (ακαθησία), κλονιδίνη (ακαθησία) Ηλεκτροσπασμοθεραπεία Ρεύμα μέσω ηλεκτροδίων για να προκαλέσει γενικευμένη επιληπτική κρίση. Σχεδόν αποκλειστικά για διαταραχές διάθεσης. Σε όσους δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική θεραπεία, κίνδυνος αυτοκτονίας, άμεση θεραπεία.