Przedmioty Stosunku Cywilnoprawnego PDF

**PRZEDMIOTY STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO** **UWAGI OGÓLNE** **→** przedmiot to nie element stosunku cywilnoprawnego, ale jest kategorią pomocniczą, gdyż ułatwia regulację treści stosunku cywilnoprawnego a więc i prawa podmiotowego. ! **\*** nie ma ani praw ani obowiązków, a człowiek nie moz...

**PRZEDMIOTY STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO** **UWAGI OGÓLNE** **→** przedmiot to nie element stosunku cywilnoprawnego, ale jest kategorią pomocniczą, gdyż ułatwia regulację treści stosunku cywilnoprawnego a więc i prawa podmiotowego. ! **\*** nie ma ani praw ani obowiązków, a człowiek nie może być przedmiotem prawa. **RZECZY** **I. Pojęcie** **Cechy konstytutywne** **materialny charakter** -- wg art. 45 kc -- fizykalne części przyrody, występujące w stanie pierwotnym lub przetworzonym, niezależnie od ich wartości.\ **\*** w wielu obcych systemach za rzeczy uważa się też dobra niematerialne. **wyodrębnienie z przyrody** -- niezbędna przesłanka aby rzeczy mogły funkcjonować w obrocie cywilnoprawnym (w szczególności w zakresie praw rzeczowych) → niewypowiedziana wyraźnie, ale powszechnie przyjęta; np. powietrze lub woda w stanie wolnym nie są rzeczami, ale zamknięte w butelkach tak. ! **Wyłączenia** - **--  **Tzw. ***res extra commercium*** -- wyłączone z obrotu ze względów moralnych lub w interesie publicznym -- nie są rzeczami, np. zwłoki, odłączone od ciała ludzkiego komórki, tkanki i narządy i krew (ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów). - **--  Zwierzęta** -- ustawa o ochronie zwierząt -- zwierzęta nie są rzeczą (dereifikacja zwierząt), ale przepisy dot. rzeczy stosuje się odpowiednio. - **--  Rzeczy** stanowiące **dobra kultury** -- to nadal rzeczy, ale uprawnienia właścicielskie podlegają ograniczeniom (ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). ! **II. Rzeczy ruchome i nieruchome** **Podstawa podziału** ! **podział wyczerpujący i rozłączny** -- wystarczy określić cechy jednej klasy, by wiedzieć co należy do drugiej klasy → w kc jest tylko definicja nieruchomości (art. 46 kc) → **3 rodzaje nieruchomości** (wypełniające cały zakres pojęcia): - **\*  **grunty (tzw. nieruchomości gruntowe) -- w tym grunty rolne; - **\*  **budynki (tzw. nieruchomości budynkowe); - **\*  **części budynków (tzw. nieruchomości lokalowe). **Grunty** wg. art. 46 § 1 kc -- **części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności** → jest pojęciem konwencjonalnym, a ilość gruntów ulega ciągłym zmianom.\ **\*** do niego należy także przestrzeń znajdująca się nad i pod jego powierzchnią, ale tylko w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze jego przeznaczenie (art. 143 kc).\ **Grunty rolne** -- wyróżnione na podstawie kryterium funkcjonalnego → nowela z 1990 r. -- art. 461 -- „które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie, w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej\".\ ***Superficies solo cedit*** -- ale są wyjątki, jak budynki i części składowe budynków. ! **Budynki** **--** jeśli nie są trwale z gruntem związane (np. kiosk) to nie są nieruchomością, ale jeśli są trwale z gruntem związane dzielą los prawny gruntu → **wyjątki** określają przepisy szczególne: **\* tzw. nieruchomości budynkowe**, np. budynki wzniesione na gruncie SP lub gminy przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. ! **Części budynków** **--** Takim wyjątkiem też mogą się stać części budynków, np. ustawa o własności lokali. !\ **Księgi wieczyste** - **--  **prowadzone w celu ujawnienia praw rzeczowych (w szczególności prawa własności); - **--  **wskazują jakie powierzchnie ziemi, budynki lub ich części są odrębnymi nieruchomościami. - **--  **ustawa o księgach wieczystych i hipotece. ! **III. Rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości** **Pojęcie** **--** Rzeczy oznaczone **co do gatunku** określone są wedle cech **rodzajowych**, a rzeczy oznaczone **co** **do tożsamości** odnosi się do **indywidualnie** wskazanego przedmiotu. ! **Doniosłość prawna** **--** oba określenia funkcjonują w stosunkach cywilnoprawnych (szczególnie w zobowiązaniach), ale rzeczy oznaczone co do tożsamości są przedmiotem stosunków prawno-rzeczowych, przede wszystkim nieruchomości. ! **IV. Części składowe rzeczy i przynależności** **Części składowe (art. 47)** potrzebne do rozdzielenia rzeczy złożonych (elementy niejednorodne w różny sposób ze sobą sprężone) od rzeczy posiadających części, które nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych.\ by dany element był uznany za część składowa musi spełniać określone warunki: - **\*  więź fizykalno-przestrzenna** -- niemożność odłączenia bez zniszczenia rzeczy (§ 2); - **\*  więź funkcjonalna** -- niemożność odłączenia bez zmiany przeznaczenia rzeczy (§ 2); - **\*  **połączenie **trwałe** (§ 3) Części składowe mogą posiadać **tak nieruchomości jak ruchomości**; **Wyjątki**: - **\*  art. 48** -- budynki lub ich części oraz drzewa i inne rośliny, jeśli stanowią tak przepisy szczególne; - **\*  art. 49** -- urządzenia służące do odprowadzania lub doprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, przez który biegną, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu.\ Częścią składową rzeczy mogą być **też prawa związane z jej własnością** (**art. 50**) → rozciągnięcie też na te prawa dyspozycji art. 47 § 1 kc (nie mogą być odrębnym prawem) - **--  Nie zakazane** jest dokonywanie **podziały rzeczy** i przekształcenia jej części składowych w rzeczy samoistne, choć zakazy takie mogą być formułowane w przepisach szczególnych (zakaz podziału gruntów rolnych) lub wynikać z konstrukcji praw związanych z rzeczą (np. służebności). - **--  Nie zakazane** też jest **podejmowanie zobowiązań** dot. części rzeczy, posiadania ich, czy oznaczenia szczególnego sposoby wykonywania praw rzeczowych na określonej rzeczy. ! **Przynależności** **samoistna rzecz ruchoma, związana z inna rzeczą** (ruchomą lub nieruchomością), tj. **rzeczą główną**.\ **Cechy**: - **\*  ta sama osoba właścicielem**; - **\*  **przynależność jest **potrzebna do korzystania** z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem; - **\*  **przynależność jest z rzeczą główną w **faktycznym i stałym związku**, a **przemijające** **pozbawienie** jej faktycznego związku z rzeczą główną nie powoduje utraty charakteru przynależności.\ **art. 52** -- czynności prawna dotycząca rzeczy głównej, dot. też przynależności -- o ile przepisy szczególne lub sama umowa nie stanowi inaczej.\ **inne konsekwencje prawne tego pojęcia** -- np. egzekucja skierowana do nieruchomości obejmuje też jej przynależności; a wg KWU hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z przynależnościami. ! **V. Pożytki** **Pojęcie i rodzaje** 3 typy pożytków → wspólny element -- jakieś **dochody** z rzeczy lub z prawa (art. 53, 54 kc): - **\*  pożytki naturalne rzeczy** -- płody i odłączone części składowe, jakie według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy (czyli nie np. wyrąb całego lasu); - **\*  pożytki cywilne rzeczy** -- na podstawie stosunku prawnego (pieniężne i niepieniężne), np. czynsz za dzierżawę; - **\*  pożytki prawa** -- dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem → nierozstrzygnięte o jakie prawa chodzi -- prawdopodobnie wszelkie prawa podmiotowe, które dotyczą rzeczy lub innych przedmiotów materialnych i w związku z tym nieadekwatne jest do nich pojęcie „pożytków rzeczy\", wierzytelność pieniężna a jej pożytkami będą odsetki **→ *wbrew panującemu poglądowi (ale wg Radwańskiego) --*** *uprawniony do polowań będzie miał pożytki naturalne, a nie cywilne, ponieważ jego prawo (podobnie jak prawo dzierżawy) dotyczy rzeczy i pozwala mu pobierać bezpośrednio pożytki naturalne, (tj. zwierzynę).* ! **Konsekwencje prawne** stworzenie pojęcia ogólnego oraz 2 dotyczących go reguł ogólnych o pobieraniu pożytków (art. 55): - **\*  § 1** -- pożytki naturalne faktycznie odłączone w czasie trwania uprawnienia przypadają uprawnionemu, a pożytki cywilne (rzeczy i prawa) -- przysługują w stosunku do jego trwania, czyli niezależnie od tego, czy faktycznie zostały pobrane, np. czynsz za najem w razie zbycia przedmiotu najmu przysługuje zbywcy do czasu zbycia. - **\*  § 2** -- w razie poczynienia nakładów w celu uzyskania pożytków, które przypadły inne osobie, należy się odszkodowanie do wysokości wartości pożytków. ! **I. Przedmioty materialne niebędące rzeczami** lOMoARcPSD\|33411465 **PRZEDMIOTY INNE NIŻ RZECZY** **-- --** nie występują w postaci wyodrębnionej lub zindywidualizowanej, a doktryna konstruuje w odniesieniu do nich, innego rodzaju (niż rzeczowe) prawa podmiotowe.\ Rodzaje takich rzeczy: - **\*  **ciecze i gazy; - **\*  **kopaliny; ! **\*** zwierzęta w stanie wolnym. **Ciecze i gazy** **--** gdy nie występują w postaci zamkniętej, a system prawny nie uznaje ich za kopaliny;\ **--** odrębny system norm (prawo wodne) regulujący korzystanie i obrót cieczami i gazami położonymi w złożu naturalnym. ! **Kopaliny** - **--  **zalegające w ziemi złoża różnych minerałów - **--  **specjalistyczny reżim prawny dot. sposobu i prawo do ich eksploatacji (prawo górnicze) !\ **Zwierzęta w stanie wolnym** **--** zwierzyna swobodnie przemieszczająca się na polach i w lasach oraz ryby żyjące w stanie wolnym → ze względu na stan wolności, skorelowany z niepodporządkowaniem władztwu człowieka doktryna nie uznawała ich za rzeczy, choć Prawo Łowieckie uznawało je za dobro ogólnonarodowe, stanowiące własność SP → rozstrzygnięte ustawą o ochronie zwierząt -- **każde** zwierzę nie jest rzeczą. ! **II. Przedmioty niematerialne** **-- --** **cecha negatywna** -- nie mają postaci materii w sensie fizykalnym; Wśród nich na wyróżnienie zasługują: - **\*  **energia; - **\*  **dobra intelektualne; - **\*  **dobra osobiste; - **\*  **pieniądze; ! **\*** papiery wartościowe. **Energia** **--** rożne rodzaje energii (elektryczna, jądrowa, cieplna) choć nie są materialne, są mierzalne a przez to zdolne do uczestnictwa w obrocie. **--** Art. 555 kc wskazuje, że energia może być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego, ale gospodarka różnymi rodzajami energii uregulowana jest w ustawach szczególnych. ! **Dobra o charakterze intelektualnym** lOMoARcPSD\|33411465 **--** w szczególności utwory literackie, artystyczne, naukowe, wynalazki, wzory użytkowe -- wytwór umysłu → brak materialnej formy, a przedmioty materialne pełnią tylko funkcję przekaźników oryginalnych treści myślowych ! **Dobra osobiste** **--** Niematerialny i niemajątkowy charakter, choć czasem splatają się w sposób nierozerwalny z dobrami intelektualnymi. ! **Pieniądze** **--** Pieniądz -- albo jako znak pieniężny (przybiera postać swoistego rodzaju rzeczy ruchomych) albo jako nosiciel i miernik **wartości** (doniosłość przede wszystkim w orbicie stosunków zobowiązaniowych). ! **Papiery wartościowe** **→** Choć są to dokumenty, to nie kartka decyduje o ich istocie, ale określone treści myślowe na niej zawarte. Posiadanie dokumentu konieczne jest do wykonywania związanych z nim praw, a niektóre przepisy dotyczące przenoszenia własności rzeczy odnoszą się także do obrotu papierami wartościowymi → szerzej w prawie zobowiązań. ! **III. Przedsiębiorstwo** **Uwagi wstępne** **→** różne znaczenia słowa „przedsiębiorstwo\": - **\*  **oznaczenie jakichś **podmiotów** prawa cywilnego, np. „przedsiębiorstwo państwowe\" w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych; - **\*  **na oznaczenie jakiejś **działalności**, np. zwrot „w zakresie działalności przedsiębiorstwa"; !**\*** na oznaczenie **przedmiotu** czynności lub stosunku prawnego, art. 551, 552 i 751. **Pojęcie** **--** **--** **art. 551 -- to zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej -- funkcjonalna więź gospodarcza stanowi łącznik różnych elementów w odrębny kompleks.\ Pojęcie to obejmuje W SZCZEGÓLNOŚCI:** - **\*  **nazwę (oznaczenie przedmiotu), ale nie firmę (oznaczenie podmiotu); - **\*  **własność nieruchomości lub ruchomości oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; - **\*  **prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych (treść -- korzystanie z cudzej rzeczy); - **\*  **wierzytelności (np. depozyt bankowy), prawa wynikające z papierów wartościowych oraz środki pieniężne; - **\*  **koncesje, licencje i zezwolenia (uprawnienia typu administracyjnego); - **\*  **patenty i inne prawa własności przemysłowej (określone ustawą o własności przemysłowej); - **\*  **majątkowe prawa autorskie i pokrewne (określone ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych); - **\*  **tajemnice przedsiębiorstwa (tj. nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności -- art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji); - **\*  **księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.\ Nowelizacja z 2003 zmieniająca ten artykuł rozszerzyła go o nowe elementy, ale pominięto w nim: firmę oraz zobowiązania przedsiębiorstwa (gdyż nie są jego aktywami tylko pasywami). page46image35794176page46image35794560page46image35794944page46image35795328page46image35795712page46image35796096page46image35796480page46image35796864 **--**  - **--  **Pojecie to obejmuje **też inne elementy** (wpływają na wartość rynkową, ale nie mogą być przedmiotem obrotu w oderwaniu od kompleksu), np lokalizacja, stopień ściągalności wierzytelności, dostęp do kredytów, stała klientela, dobra renoma przedsiębiorstwa - **--  **Przedsiębiorstwo jako zorganizowany funkcjonalnie kompleks majątkowy stanowi twór, którego nie można zidentyfikować z działalnością jakiejś osoby nierozdzielnie z nią związanej, np. wyposażenie warsztatu artysty-malarza. ! **Konsekwencje i charakter prawny** - **--  **W skład przedsiębiorstwa mogą wchodzić **też inne składniki**, ale zawsze musi pojecie to obejmować **powiązane ze sobą istotne elementy przystosowane do realizacji celów gospodarczych** → zawsze rdzeniem przedsiębiorstwa pozostają jego niezbywalne elementy niematerialne decydujące o wartości przedsiębiorstwa jako swoistego dobra majątkowego, powiązane nieodłącznie z pewnymi przedmiotami materialnymi, takimi jak np. księgi handlowe → koncepcje skrajne -- przedsiębiorstwo to dobro niematerialne. - **--  Kwestia sporna -- przedsiębiorstwo to odrębny przedmiot prawa podmiotowego, a nie zbiór odrębnych praw (tzw. *universitas rerum*):** **\* brzmienie przepisów** (art. 552 i 751) oraz zasada w nich wyrażona, że przeniesienie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim użytkowania następuje jedną czynnością prawną (*uno actu*); - **\*  **w skład pojęcia wchodzą **też pewne sytuacje, które nie są przedmiotem** żadnych odrębnych praw; - **\*  względy funkcjonalne** -- ułatwienie włączenia przedsiębiorstw w krąg obrotu gospodarczego oraz dokonywania komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych; - **\*  **stanowi podstawę do skonstruowania szczególnego **prawa podmiotowego typu własnościowego na przedsiębiorstwie**; - **--  *Wolter*** → *jedną czynnością można przenosić lub obciążać zbiory przedmiotów (zbycie spadku, ustanowienie użytkowania na zespole środków produkcji) i nie trzeba do tego tworzyć szczególnego prawa podmiotowego, ale słabością tego twierdzenia jest nieuwzględnienie tego, iż przedsiębiorstwa nie da się zredukować do sumy poszczególnych zbywalnych praw podmiotowych, co możliwe jest w przytoczonych przykładach. Jeden podmiot może mieć więcej niż jedno przedsiębiorstwo.* ! **Gospodarstwo rolne** - **--  **zbliżone do przedsiębiorstwa (całość zorganizowana funkcjonalnie), ale **traktowane odrębnie** ze względu na szczególne warunki produkcji rolnej i funkcję społeczną gospodarstw rolnych. - **--  wg art. 553** -- to nie tylko **nieruchomości gruntowe** o szczególnym przeznaczeniu (rolnym lub rolno-leśnym) wraz z **przynależnościami**, ale **też różnego rodzaju prawa** (także wierzytelności) związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. - **--  **Użyteczne pojęcie (używane w innych aktach prawnych bez definicji), ale **nie stanowi przedmiotu samodzielnego obrotu prawnego** → art. 552 i 751 nie odnoszą się do niego -- nie można zbyć go jedną czynnością prawną. ! **IV. Zbycie przedsiębiorstwa** page47image48015296page47image48015680 Pobrane przez Marta (marta.spytek04\@gmail.com) lOMoARcPSD\|33411465 *!* art. 751 stanowi jeden z przypadków wskazanych w art. 552, a poza tym stanowi podstawę do wyjaśnienia charakteru prawnego najważniejszej czynności prawnej dot. przedsiębiorstwa jaka jest zbycie. ! **Pojęcie zbycia przedsiębiorstwa** - **--  czynność kauzalna** wskazana w stosunku zobowiązaniowym wiążącym strony (sprzedaż, darowizna przedsiębiorstwa, przeniesienie go celem zaspokojenia wierzyciela), a kauzę tę z reguły wskazuje czynność zobowiązująco-rozporządzająca → na mocy wyraźnych postanowień umowy skutki te można rozdzielić (najpierw zawarcie umowy zobowiązującej tylko do zbycia przedsiębiorstwa, a dopiero w wykonaniu tego zobowiązania rozporządzić nim, przenosząc na nabywcę). - **--  **zbycie dot. jednego przedmiotu dokonywane *uno actu*, a strony mogą wyłączyć składniki nieobjęte treścią umowy → **syngularny typ sukcesji** -- tym bardziej, że nowela z 2003 r. skreśliła z katalogu składników zobowiązania i obciążenia. ! **Forma** - **--  **pod **sankcją nieważności** (art. 73 § 1) formą wymagana jest forma **pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym** (art. 751 § 1), natomiast § 4 stanowi, że przepis ten nie uchybia przepisom o formie czynności prawnych dotyczących nieruchomości (gdy wymagane jest zachowanie formy notarialnej) - **--  **kwestia sporna -- jeśli są nieruchomości, do zbycia których potrzebna jest forma aktu notarialnego, **wtedy akt ten dotyczy całego przedsiębiorstwa** (a nie 2 umowy w innych formach), gdyż zbycia dokonuje się jedną czynnością prawną, a forma aktu notarialnego spełnia przesłanki formy pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami - **--  wpis do rejestru** -- konieczny, jeśli zbywca jest już w nim ujawniony (art. 75\' § 2 i 3 kc). !\ **V. Odpowiedzialność za długi związane z prowadzeniem zbytego przedsiębiorstwa** *!* do czasu nowelizacji z 2003 r. -- w art. 551 pkt 5 -- zobowiązania i obciążenia oraz art. 526 -- solidarna odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolnego → istniały sprzeczności, które nie miały jednoznacznego rozstrzygnięcia w doktrynie → nowela -- skreślenie pkt. 5 i przeniesienie art. 526 do art. 554. ! **Przejęcie długu przez nabywcę przedsiębiorstwa** page48image48133056 **sama umowa nie przenosi długów** → ogólna zasada kc -- do rozporządzenia długiem potrzebna jest **zgoda wierzyciela** (art. 519 kc)\ zbywca odpowiada za długi jeśli: - **\*  **nie ureguluje w umowie o zbycie przedsiębiorstwa lub w innej umowie kwestii długów; - **\*  **ureguluje, ale wierzyciel nie wyrazi zgody → w takim wypadku zastosowanie ma art. 521 § 2 -- nabywca odpowiada względem zbywcy za to, że zbywca miał spełnić świadczenie. ! **Solidarna odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa** **-- art. 554** (dawniej art. 526) -- nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny **solidarnie** ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych **-- --**  Pobrane przez Marta (marta.spytek04\@gmail.com) lOMoARcPSD\|33411465 zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności → **ustawowe, kumulatywne** **przystąpienie do długu** - **\*  **norma bezwzględnie wiążąca w tym sensie, że bez zgody wierzyciela odpowiedzialność solidarna nabywcy nie może być ani uchylona ani ograniczona; - **\*  **strony mogą (w interesie zbywcy) dokładnie określić zakres zobowiązań związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa; **Odpowiedzialność solidarna nabywcy** -- ograniczona do wartości nabytego przedsiębiorstwa **we- dług stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela** -- ceny zmieniają się niezależnie od nabywcy, ale stan uzależniony jest od nabywcy. Zaufanie wierzyciela do zbywcy powinno się chronić. **\*** podobną metodę obliczania wartości przewiduje kc w szeregu innych przypadków, np. art. 363 § 2, art. 995, 1042 § 2. page49image47735040page49image47735424 **--** ! **I. Majątek** **Pojecie** **MAJĄTEK I MIENIE** page49image47735808 2 znaczenia: - **\*  węższe znaczenie** -- ogół **aktywów** majątkowych przysługujących określonemu podmiotowi (= majątkowe prawa podmiotowe oraz pewne chronione prawnie korzystne sytuacje faktyczne jak posiadanie). - **\*  szerokie znaczenie** -- ogół **aktywów i pasywów** (ciążące na podmiocie obowiązki) danego podmiotu.\ **→** w doktrynie postulat, by posługiwać się wyłącznie węższym znaczeniem, ale brak przepisów ogólnych, więc zawsze należy w drodze wykładni ustalić o jakie znaczenie chodzi.\ **Majątek odrębny** -- wydzielone masy majątkowe na mocy przepisów szczególnych, podlega innemu reżimowi prawnemu, np. majątek małżonków, spółki cywilnej, spadek do momentu przejęcia przez spadkobierców. **\*** Pojecie to przydaje się w zakresie następujących instytucji prawnych: **→ sukcesji uniwersalnej** (pod tytułem ogólnym),\ **→ zarządu**,\ **→ odpowiedzialności**, **→ surogacji**. ! **Sukcesja uniwersalna** - **--  w przypadku osoby fizycznej** -- tylko w razie śmierci → dziedziczenie; **w przypadku osoby prawnej** -- w razie likwidacji. - **--  **w przypadku majątku odrębnego -- możliwe i za życia/istnienia (np. spadek), choć czasem wykluczone (majątek wspólny małżonków) - **--  **z reguły wiążę się z wstąpieniem przez następcę w całą sytuację prawno-majątkową poprzednika (w tym przejęcie długów). ! **Zarząd → w przypadku osób prawnych** stanowi ich nieodłączny element, **w przypadku osób fizycznych** stosowane w przypadkach wyjątkowych, np. zarząd majątkiem dziecka sprawowany przez jego rodziców lub opiekuna. **--** page49image47736192 **--**  Pobrane przez Marta (marta.spytek04\@gmail.com) lOMoARcPSD\|33411465 ! **Odpowiedzialność** **--** za zobowiązanie z reguły odpowiada się **całym majątkiem** (w rozumieniu węższym), czasem jednak ograniczone tylko do pewnych wydzielonych mas majątkowych, np. odpowiedzialność za długi spadkowe. ! **Surogacja** **--** wedle zasady surogacji **prawo nabyte w zamian za jakieś inne prawo pochodzące z majątku odrębnego, wchodzi w miejsce tego ostatniego** → jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, zakłada się zasadę surogacji ze względu na założenie *racjonalności ustawodawcy*, który dąży do trwałości ustanowionych przez siebie odrębnych mas majątkowych. ! **II. Mienie** page50image47830656page50image47831040 **-- --** art. 44 -- mieniem jest **własność i inne prawa majątkowe** -- czyli „mienie" ma to samo znaczenie co „prawa majątkowe\"\ W odróżnieniu od „majątku\" wyraz „mienie\": - **\*  **to tylko **aktywa**; - **\*  **może być używany **bez relatywizacji do oznaczonej osoby**. **→** choć poprawne jest również wskazywanie na związek z jakimś typem osoby, np. art. 441 § 1 kc -- mienie państwowe i podobnie mienie samorządu terytorialnego (art. 165 K), ale nie mają już znaczenia typologie charakterystyczne dla ustroju socjalistycznego (charakter konsumpcyjny czy produkcyjny lub typologia przynależności do organizacji socjalistycznych, osób fizycznych, organizacji niesocjalistycznych). ! !