Prawo kurs 1 PDF

# Wybrane problemy prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i prawa gospodarczego ## Wybrane zagadnienia z prawa cywilnego **Źródła niniejszego opracowania:** Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 18 maja 1964 r. z późn. zm.) oraz orzecznictwo sądowe. **Wykładowca:** Aleksan...

# Wybrane problemy prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i prawa gospodarczego ## Wybrane zagadnienia z prawa cywilnego **Źródła niniejszego opracowania:** Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z dnia 18 maja 1964 r. z późn. zm.) oraz orzecznictwo sądowe. **Wykładowca:** Aleksandra Falana ## Zasady ogólne prawa cywilnego Kodeks cywilny niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. - Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. - Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. - Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. ## Osoby fizyczne **Zdolność prawna** Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Zdolność prawna - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe. **Zdolność do czynności prawnych** Zdolność do czynności prawnych - zdolność do realizacji praw i obowiązków we własnym imieniu i na własny rachunek, czyli zdolność do tego, by za pomocą czynności prawnych dokonywanych własnym działaniem i we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Może wystąpić sytuacja: 1. pełnej zdolności do czynności prawnych, 2. braku zdolności do czynności prawnych, 3. ograniczonej zdolności do czynności prawnych. **Ad. 1** Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa. Osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych może bez żadnych przeszkód dokonywać czynności prawnych. **Ad. 2** Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby: - które nie ukończyły lat trzynastu, - osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Ubezwłasnowolniona całkowicie może być osoba, która ukończyła lat trzynaście, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych, np. zakup gazety, artykułów spożywczych. **Ad. 3** Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają: - małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście (tj. osoby w wieku od 13 do 18 lat), - osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, np. kupować gazety. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. ## Konsument **Definicja konsumenta:** osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Definicja konsumenta zawarta w art. 22 KC znajduje zastosowanie do unormowań konsumenckich zawartych także w innych ustawach: np. Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów; Ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, Ustawy o kredycie konsumenckim. **Przesłanki kwalifikacji jako konsumenta:** 1. konsumentem może być tylko osoba fizyczna. 2. dokonująca czynności prawnej 3. adresatem oświadczenia woli powinien być przedsiębiorca 4. przedmiot tej czynności pozostaje bez związku z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. Decyduje brak związku danej czynności z wymienioną działalnością, a nie to, czy taka działalność jest w ogóle prowadzona przez osobę dokonującą czynności prawnej. Nowelizacją, która wchodzi w życie 1 stycznia 2021 roku niektóre uprawnienia konsumenta (klauzule abuzywne, rękojmia przy sprzedaży, ochrona przy zawieraniu umów na odległość) rozszerzy także na: osoby fizyczne zawierające umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tych osób charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, np. hydraulik kupuje toner do wydrukowania faktury. ## Osoby prawne Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Osobami prawnymi są m.in. spółki kapitałowe, tj. spółka z o.o. i spółka akcyjna oraz fundacja, stowarzyszenie, izby gospodarcze. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (tj. tzw. ułomnych osób prawnych), stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Ułomnymi osobami prawnymi są m.in. spółki osobowe, tj. spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna oraz spółki kapitałowe w organizacji. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna. * **Spółka cywilna** nie jest ani osobą prawną ani ułomną osobą prawną lecz jest umową co najmniej dwóch osób dążących do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych. Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. * **Przykładem takiego rejestru jest Krajowy Rejestr Sądowy (KRS):** Rejestr przedsiębiorców, Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie (np. zarząd). Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. Jeżeli osoba prawna nie może być reprezentowana lub prowadzić swoich spraw ze względu na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania, sąd ustanawia dla niej kuratora. Kurator podlega nadzorowi sądu, który go ustanowił. Do czasu powołania albo uzupełnienia składu organu albo ustanowienia likwidatora kurator reprezentuje osobę prawną oraz prowadzi jej sprawy w granicach określonych w zaświadczeniu sądu. Kurator niezwłocznie podejmuje czynności zmierzające do powołania albo uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania, a w razie potrzeby do jej likwidacji. ## Przedsiębiorca Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, nie mająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. **Firma:** Przedsiębiorca działa pod firmą. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze. **Wyłączność firmy:** Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. **Firmą osoby fizycznej** jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. **Firmą osoby prawnej** jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy. Firma nie może być zbyta. Przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy, jeżeli nie wprowadza to w błąd. Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia. ## Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: 1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; 4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5. koncesje, licencje i zezwolenia; 6. patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8. tajemnice przedsiębiorstwa; 9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych. **Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego:** Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. ## Czynności prawne Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne. Powyższe nie wyłącza dopuszczalności zobowiązania, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem, (np. powstrzymanie się ze sprzedażą nieruchomości do określonego dnia). **Nieważność czynności prawnej:** Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia. **Oświadczenie woli** - wola osoby dokonującej czynności prawnej, która może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, ujawniające jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. **Moment złożenia oświadczenia woli:** Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty. Jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie. **Wykładnia oświadczenia woli:** Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. ## Forma czynności prawnych **Forma czynności prawnej** - to sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz. Przykładowo umowę można zawrzeć w formie ustnej lub w formie pisemnej. **Zwykła forma pisemna:** Spełnienie wymogu zwykłej formy pisemnej w zakresie jednostronnej czynności prawnej polega na zamieszczeniu własnoręcznego podpisu przez osobę dokonującą czynności na dokumencie zawierającym jej oświadczenie woli. Nie jest konieczne sporządzanie własnoręcznym pismem całego dokumentu, wyjątek stanowi wymóg własnoręcznego sporządzenia testamentu. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany. **Forma pisemna z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi:** Czynność prawna jest dokonana w formie dokumentu pisemnego z podpisem poświadczonym, jeżeli urzędnik lub notariusz stwierdził na dokumencie jego własnoręczność. Forma ta wymaga złożenia podpisu na dokumencie w obecności takiego notariusza lub urzędnika. **Forma aktu notarialnego:** Czynność prawna jest dokonana w formie aktu notarialnego, jeżeli notariusz sporządzi akt notarialny potwierdzający dokonanie danej czynności prawnej, np. sprzedaż nieruchomości. **Forma dokumentowa:** Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. **Dokument** jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Definicja dokumentu jest bardzo szeroka i obejmuje swoim zakresem wszystkie możliwe nośniki informacji, zarówno te tradycyjne (papier), jak i nowoczesne, w tym elektroniczne, np.: twardy dysk komputera, serwer, poczta elektroniczna, płyty cd, dvd, dyski przenośne, pendrive'y itd. Istotne jest to, aby taki nośnik zawierał informację. Dokumentem będzie nośnik elektroniczny zawierający informację zapisaną w postaci tekstu, jak i informację dźwiękową, wizualną czy wideofoniczną. Dokumentem jest zatem każdy nośnik (papierowy, elektroniczny), o ile zawiera on informację (niezależnie od tego, w jaki sposób sporządzoną: pismem, nagraniem, obrazem, grafiką, rysunkiem, dźwiękiem) i można zapoznać się z jej treścią. Regulacja formy dokumentowej nie wymaga, aby dokument opatrzony był podpisem. Tym samym za dokument uznawane będą obrazy, dźwięki, wiadomości e-mail, sms czy też pliki komputerowe. Warunkiem bezwzględnym zachowania formy dokumentowej jest umożliwienie identyfikacji oświadczającego. Możliwość taką musi mieć osoba, na której sytuację prawną bezpośrednio bądź pośrednio oddziałuje złożone oświadczenie woli (najczęściej chodzi o adresata, do którego oświadczenie jest kierowane). Sposób potwierdzenia danych oświadczającego jest dowolny. Może wynikać zarówno z faktu wysłania wiadomości ze skrzynki pocztowej lub konta elektronicznego (m.in. z portalu społecznościowego), z którego składający zwykle korzysta, jak i z numeru IP, identyfikującego jego urządzenie elektroniczne (np. komputer), którego z reguły używa. Forma dokumentowa ma mniej sformalizowany charakter niż forma pisemna. By zachować formę pisemną czynności prawnej, konieczne jest bowiem złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. **Forma elektroniczna:** Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. **Forma czynności prawnej w przedmiocie przedsiębiorstwa:** Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane do rejestru. Zasadę tę stosuje się odpowiednio w wypadku wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania. Zasady powyższe nie uchybiają przepisom o formie czynności prawnych dotyczących nieruchomości. **Forma oświadczenia osoby nie mogącej pisać:** Osoba niemogąca pisać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku osoba przez nią upoważniona wypisze jej imię i nazwisko oraz złoży swój podpis, albo w ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze się osoba przez niego upoważniona, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby niemogącej pisać. **Data pewna:** Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone skutki czynności prawnej od urzędowego poświadczenia daty, poświadczenie takie jest skuteczne także względem osób nie uczestniczących w dokonaniu tej czynności prawnej (data pewna). Czynność prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących: - w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty dokumentu urzędowego; - w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki; - w razie opatrzenia kwalifikowanym elektronicznym znacznikiem czasu dokumentu w postaci elektronicznej - od daty opatrzenia kwalifikowanym elektronicznym znacznikiem czasu. W razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie datę złożenia przez tę osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby. ## Przedstawicielstwo **Przedstawiciel** – osoba, przez którą można dokonać czynności prawnej. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. **Wyróżniamy:** - **przedstawicielstwo ustawowe**: występuje, gdy umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na ustawie; - **przedstawicielstwo umowne (pełnomocnictwo)**: występuje, gdy umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na oświadczeniu reprezentowanego. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonego do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, np. pracownik banku. ## Pełnomocnictwo **Wyróżniamy:** 1. **pełnomocnictwo ogólne**: pełnomocnictwo, które obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu; pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie, np. pełnomocnictwo do pobierania czynszu; 2. **pełnomocnictwo rodzajowe**: pełnomocnictwo, które obejmuje umocowanie do określonej kategorii spraw, np. pełnomocnictwo do zakupu i sprzedaży nieruchomości; 3. **pełnomocnictwo szczególne**: pełnomocnictwa do poszczególnej czynności, np. pełnomocnictwo do sprzedaży przedsiębiorstwa, zbycia i obciążenia nieruchomości stanowiących własność przedsiębiorstwa. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie. **Przykład:** Jeśli pełnomocnik ma dokonać w naszym imieniu zbycia nieruchomości to powinien mieć pełnomocnictwo udzielone w formie aktu notarialnego. **Przykład 2:** Jeśli pełnomocnik ma dokonać w naszym imieniu zbycia udziałów w spółce z o.o. to powinien od nas otrzymać pełnomocnictwo udzielone w formie z podpisem notarialnie poświadczonym. Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. **Umocowanie wygasa** ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone. Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa (jest to tzw. pełnomocnictwo substytucyjne). Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy, chyba że co inne wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony. ## Prokura Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakiej są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej. Prokura może być w każdym czasie odwołana. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. ## Przedawnienie roszczeń Przedawnienie roszczeń majątkowych jest jedną z postaci dawności. Pod pojęciem dawności rozumieć należy zbiór instytucji prawa cywilnego łączących skutki prawne (zmianę, powstanie lub ustanie stosunku prawnego) z upływem czasu. Wszystkie postacie dawności motywować mają uprawnionego do szybkiego dochodzenia swoich praw. Instytucja przedawnienia ma mobilizować uprawnionego do dochodzenia swych praw, przewidując negatywne skutki prawne w przypadku zaniechania ich realizacji. **Pojęcie przedawnienia:** z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. **Ostatnie zdanie zostało dodane Ustawą o Zmianie Ustawy - Kodeks Cywilny oraz Niektórych Innych Ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104), która weszła w życie 9.07.2018 r. (dalej jako Nowelizacja).** Istota przedawnienia polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, powołując się na upływ tego czasu. Upływ okresu przedawnienia nie powoduje automatycznego wygaśnięcia roszczenia. Skutkiem przedawnienia jest powstanie po stronie podmiotu obowiązanego do świadczenia prawa podmiotowego (w postaci zarzutu) do uchylenia się od obowiązku świadczenia. Skutkiem upływu okresu przedawnienia jest jedynie możliwość podniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia. Po upływie okresu przedawnienia roszczenie ciągle istnieje i dlatego np. przeniesienie przedawnionego roszczenia na inny podmiot w trybie cesji nie jest sprzeczne z prawem. Odrębna reguła (będąca wynikiem Nowelizacji) odnosi się do przedawnienia roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom. W takim przypadku przedawnienie powoduje skutek w postaci niemożliwości domagania się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi w wyniku samego upływu terminu przedawnienia, a więc bez konieczności skorzystania z uprawnienia do zgłaszania zarzutu przedawnienia. W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Sąd powinien rozważyć w szczególności: 1) długość terminu przedawnienia; 2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia; 3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia. **Nowelizacja, która weszła w życie 9.07.2018 r. wprowadziła możliwość nieuwzględnienia przez sąd upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Podejmując taką decyzję, sąd powinien rozważyć interesy obu stron i ustalić, że wymagają tego względy słuszności, w szczególności sąd powinien wziąć pod uwagę: długość terminu przedawnienia; długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia; charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia. **Terminy przedawnienia:** **Do 09.07.2018 r.:** Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. **Po 09.07.2018 r.:** Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz ro