نقد کتاب مارکو پولو چه کسی بود؟ PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
1401
جون هالوب
Tags
Summary
این متن نقدی بر کتاب "مارکو پولو چه کسی بود؟" نوشته جون هالوب و ترجمه بهار اشراق است. نویسنده در این نقد بر اساس معیارهای کتاب اخلاق و آیین نقد ترجمه، به بررسی این کتاب میپردازد. همچنین به تفاوت عنوان روی جلد با صفحه عنوان، حذف/اضافه کردن اطلاعات و سایر جنبههای ترجمه پرداخته شده است.
Full Transcript
نقد کتاب 1 نام کتاب :مارکو پولو چه کسی بود؟ نویسنده :جون هالوب مترجم :بهار اشراق ناشر :انتشارات فاطمی چاپ پنجم1401 ، کتاب کودک و نوجوان 2...
نقد کتاب 1 نام کتاب :مارکو پولو چه کسی بود؟ نویسنده :جون هالوب مترجم :بهار اشراق ناشر :انتشارات فاطمی چاپ پنجم1401 ، کتاب کودک و نوجوان 2 ویراستاران :ربابه نصیری امینی ،مهسا مهدیلو جون هالوب: جون هالوب (متولد 1956 ،تگزاس) نویسنده و تصویرگر بیش از 180کتاب برای کودکان است. بهار اشراق: متولد 1359است. دارای مدرک دکتری مطالعات ترجمه است. از کارهای علمی و پژوهشی وی میتوان به چاپ مقالههایی دربارۀ هوشنگ مرادی کرمانی ،چاپ مقالههای پژوهشی با عنوان ترجمه واژگان فرهنگی در رمان کرمانی اشاره کرد. 3 اشراق با نشریاتی چون پژوهشنامۀ ادبیات کودک و نوجوان، کتاب ماه کودک و نوجوان ،روشنان ،دوربین عکاسی ،رشد نوآموز ،سروش کودکان ،عروسک سخنگو ،روزنامه انگلیسی زبان ایران نیوز نیز همکاری دارد. مدل نقد این کتاب بر اساس کتاب اخالق و آیین نقد ترجمه نوشتۀ سید حسن اسالمی(فصل هفتم آیین نقد آثار ترجمه شده)است. براساس معیارهای زیر ترجمه پیش رو نقد خواهد شد: عنوان انتخاب شده تفاوت عنوان روی جلد با صفحه عنوان حذف نام نویسنده از روی جلد حذف مشخصات متن اصلی جا گذاشتن بخشهایی از متن اصلی 4 تغییر ساختار حذف و اضافات وجود ترجمه دیگر صحت ترجمه نثر ترجمه .1عنوان انتخاب شده ▪ مترجم عنوانی برای کتاب انتخاب کرده است که بر اساس متن کتاب مغایر با قصد نویسنده نیست. ▪ انتخاب این عنوان توقع خواننده را در متن برآورده میکند. ▪ مترجم برای ترجمه عنوان کتاب از ترجمه کلمه به کلمه استفاده کرده است. 5 ▪ عنوان انتخاب شده ظرافتهای معنایی و عاطفی عنوان اصلی را منتقل میکند. ▪ مترجم با انتخاب این عنوان به خوبی از پس منتقل کردن مقصود مؤلف برآمده است. .2تفاوت عنوان روی جلد با صفحۀ عنوان ▪ عنوان روی جلد با صفحۀ عنوان یکسان و بدون تغییر است. 6 .3حذف نام نویسنده از روی جلد ▪ بر روی جلد کتاب هم نام نویسنده و هم نام مترجم کتاب ذکر شده است. ▪ نام مترجم پایین نام نویسنده آورده شده است. 7 .4حذف مشخصات متن اصلی ▪ مشخصات کامل متن اصلی در متن ترجمه آورده شده است؛ با این کار هم میزان اعتبار متن اصلی به خواننده گفته شده است و هم فرصت مقایسۀ ترجمه با متن اصلی برای خوانندگان پیگیر فراهم شده است. 8 .5جا گذاشتن بخشهایی از متن اصلی ▪ در ترجمه این کتاب مترجم تمام متن اصلی را به فارسی ترجمه کرده است به جز قسمت پایانی کتاب که عنوانش زندگی مارکوپولو در یک نگاه است. ▪ در متن اصلی صفحه زیر به طور کلی در کتاب ترجمه شده آورده نشده و حذف شده است. 9 .6تغییر ساختار ▪ مترجم ساختار و بخشهای نوشته شده توسط نویسنده اصلی را که بر اساس منطق خاصی طراحی شده است به همان شکل به زبان مقصد منتقل کرده است. ▪ مترجم هم از ساختار متن اصلی پیروی کرده است و هم به محتوای آن وفادار بوده است. 10 .7حذف و اضافات ▪ هر متن ،اثری واحد و به هم پیوسته است که در آن نویسنده اندیشهای را طرح کرده و بسط داده است.در نتیجه هرگونه کاهش یا افزایشی در آن به هدف آن اثر لطمه میزند و نوعی تصرف غیرمجاز به شمار میرود. ▪ تصرف شامل دو نوع است: 11 .1افزایش نکاتی به متن که ظاهراً مقصود از آن تسهیل فهم متن اصلی است. .2انداختن بخشی از متن و نیاوردن آن در ترجمه که وجودشان به فهم بهتر متن کمک میکند. نمونههایی از حذف در متن ترجمه مثال3 مثال2 مثال1 متن اصلی: متن اصلی: متن اصلی: The Polos were attacked by bandits Ownership of Jerusalem has in Persia. he sailors and merchants Marco changed many times over the met on Venice docks also taught ترجمه: centuries. یک بار راهزنها به آنها حمله کردند. him about trading. ترجمه: ترجمه: پیشنهاد: در طول قرنها ،حاکمیت فلسطین تغییر کرد. در سرزمین پارس راهزنها به آنها حمله ملوانها و تاجرهای بارانداز تجارت را به او پیشنهاد: آموختند. کردند. در طی قرنها ،حاکمیت اورشلیم دفعات به نظر میرسد مترجم عمداً سرزمین پارس پیشنهاد: 12 زیادی تغییر کرده است. ملوانها و تاجرهای بارانداز ونیز ،تجارت را به او را حذف کردهاست اما باید به این نکته توجه در اینجا قصد نویسنده اشاره به این بوده که داشت که بهتر بود که متن بدون هیچ آموختند. بارهای زیادی این حاکمیت تغییر کرده به نظر میرسد چون مخاطب کتاب کودکان تغییری از زبان مبدأ به زبان فارسی منتقل است.متن ترجمه این مقصود مؤلف را نشان میشد. و نوجوانان هستند بهتر است برای آنها نمیدهد و معنای دیگری دارد. توضیح داده شود. نمونههایی از حذف در متن ترجمه مثال6 مثال5 مثال4 متن اصلی: متن اصلی: متن اصلی: There were magicians in Kublai hose were made from the skin of It took the Polos a month to cross Khan’s empire who could make animals such a sheep, claves, pigs, six hundred miles of the Gobi glasses of wine fly. or goats. Desert. ترجمه: ترجمه: ترجمه: ساحرانی در امپراتوری کوبالی خان بودند که آنها را از پوست حیواناتی مانند گوسفند ،گاو ،یا سفر پولوها در صحرای گبی یک ماه طول کشید. میتوانستند کاری کنند تا لیوانها پرواز کنند. بز درست میکردند. پیشنهاد: پیشنهاد: پیشنهاد: سفر پولوها برای پیمودن 600مایل از را از متن ترجمه به مترجم کلمه دالیل بار فرهنگیرا به 13 مترجم کلمه صحرای گبی یک ماه طول کشید. دلیل بار فرهنگی منفی آن در فرهنگ منفی آن به درستی حذف کرده است. مترجم 600مایل را حذف کرده است. ایرانی-اسالمی حذف کرده است. این ترجمه ،ترجمهای مناسب بافت ایران است. نمونههایی از اضافات در متن ترجمه مثال3 مثال2 مثال1 متن اصلی: متن اصلی: متن اصلی: They search for ships in the city of ……came to see the baby Jesus …According to the Bible Hormuz along the Persian Gulf. This ترجمه: was a great trading center where ترجمه: هنگامی که عیسی مسیح (ع) در گهواره بود به بنا به روایت انجیل ،کتاب مقدس مسیحیان... merchants from India came to sell دیدارش رفته بودند. پیشنهاد: species, pearls, silk, and ivory. ترجمه: پیشنهاد: هرمزگان در امتداد خلیج فارس قرار دارد ،در آن مترجم کلمه گهواره را به متن اصلی افزوده در متن ترجمه شده ،مترجم کتاب مقدس زمان بزرگترین مرکز تجاری بود.مارکو همراه پدر و است در صورتی که میتوانست همان کلمه مسیحیان را افزوده که باتوجه به گروه سنی عمویش در این بندر دنبال کشتیهای تاجرهای 14 ی کودک را بکار برد مخاطبان ،امری مناسب و پسندیده است. هندی بودند که ادویه ،مروارید ،ابریشم و عاج برای به جای کلمه ی نوزاد برای احترام بیشتر به فروش میآوردند. حضرت عیسی کلمه ی نوزاد را استفاده پیشنهاد: نکرده که بار معنایی محترمانه تری داشته مترجم به جای هرمز ،هرمزگان نوشته است و باشد قید بزرگترین را اشتباه بکار برده است. نمونههایی از اضافات در متن ترجمه مثال6 مثال5 مثال4 متن اصلی: متن اصلی: متن اصلی: Here’s how silk is made. Delivering the princess Bride ترجمه: They hired camels, which were ترجمه: called “ships of the desert”. اروپاییان فهمیدند که ابریشم چه طور به وجود رساندن شاهزاده عروس خانم به ایران ترجمه: میآید. پیشنهاد: میدانید که بهترین وسیله برای مسافرت در پیشنهاد: رساندن شاهزاده عروس صحرا شتر است؛ زیرا میتواند ... در متن اصلی اصالً واژه اروپاییان وجود به نظر میرسد چون مخاطب کتاب کودکان پیشنهاد: ندارد و در اینجا به نظر میرسد الزم نبود و نوجوانان هستند مترجم صالح دیده تا به همانطور که مشخص است کل این جمله به مترجم آن را اضافه کند.در متن گفته نشده شاهزاده را به کجا 15 آنها توضیح دهد که متن ترجمه اضافه شده است و در متن اصلی که این راز توسط چه کسی فاش شده است. میرسانند. وجود ندارد. به نظر میرسد مترجم برای فهم بهتر مخاطبان این جمله را به ترجمه افزوده است. .8وجود ترجمۀ دیگر ▪ هر مترجمی که کتابی را ترجمه میکند ،در صورتی که از ترجمهای پیش از ترجمه خود خبر داشته باشد ،رعایت حقوق معنوی و فضل تقدم اقتضا میکند که دست کم دو کار را انجام دهد: )1نخست ،خواننده را از وجود چنین ترجمهای با خبر کند. )2دیگر آن که دلیل اقدام مجدد خود را بازگو کند. این کتاب نخستین بار توسط انتشارات فاطمی در سال 1393به چاپ رسیده است. ▪ رضا جوالیی در انتشارات جویا نیز آن را در سال 1396ترجمه کرده است. 16 ▪ ابوالفضل طاهریان ریزی در انتشارات طاهریان نیز آن در سال 1399را ترجمه کرده است. ▪ معلوم نیست دلیل مترجمان دیگر برای ترجمه مجدد این کتاب چه بوده است با وجود ▪ اینکه ترجمه نخست این کتاب در سال 1403به چاپ ششم خود رسیده است.بنابراین میتوان اظهار داشت که این ترجمه نسبتاً ترجمه موفقی بوده است. .9صحّت ترجمه الزمۀ امانت در ترجمه آن است که مترجم هم متن را به صورت کامل ترجمه کند و هر آن چه را که ترجمه ▪ کرده است برگردان درست اندیشهها و نوشتههای نویسنده باشد. الزمۀ امانت مطابقت ترجمه با متن است که این مطابقت خود سطوحی دارد از سطح واژگانی گرفته تا ▪ رعایت سبک نویسنده. منتقد باید حوزۀ اختیارات مترجم را در نظر بگیرد و همچنین خطاهای کوچک و زادۀ خطای دید یا تشابه ▪ واژگانی را بزرگ نکند. مواردی که صحت ترجمه را خدشهدار میکند: ▪ .1بندهای آشفته و نامفهوم :تردید در درک مقصود نویسنده .2ترجمه نادرست اصطالحات کلیدی :که ترجمه نادرست آنها ممکن است باعث سوء تفاهم برای 17 خواننده شود. .3ترجمه نادرست نامهای خاص :به دلیل نبود وحدت رویه در ایران ،بهتر است که مترجم از نام مشهور نویسنده که پیش از آن ضبط شده است استفاده کند. ▪ در این کتاب تمامی بندهها به صورت منسجم ترجمه شدهاند. ▪ تمامی اصالحات کلیدی به صورت درست و مناسب بافت ترجمه شدهاند. ▪ همچنین تمامی اسامی خاص به درستی ترجمه شدهاند. مثال: کریستف کلمب Christopher Columbus واسکو داگاما asco de Gama مارکوپولو Marco polo نیکولو iccolo مافئو affeo 18 چنگیز خان Genghis khan هوالکو hulagu .10نثر ترجمه ▪ مترجم هم به متن اصلی وفادار بوده است و هم با انتخاب درست واژگان و نثر مناسب برای این گروه سنی (کودک و نوجوان) خواندن متن را ساده کرده است و هدف آن که جذاب بودن و دلنشین بودن کتاب برای این گروه سنی است برآورده شده است. ▪ مترجم برای اصطالحات به کار رفته شده در متن اصلی از معادلهای رایج و مناسب استفاده کرده است. 19 ▪ نثر این کتاب ساده و روان است و خواندن آن برای گروه سنی کودک و نوجوان آسان است. نتیجه نقد کتاب بر اساس مدل نقد« آیین نقد آثار ترجمه شده» ▪ مترجم توانسته تمامی معیارهای ذکر شده در این مدل را پوشش دهد و طبق این مدل به خوبی عمل کند به جز در دو معیار که عبارتند از؛ معیار پنجم (جا گذاشتن بخشهایی از متن اصلی) و معیار هفتم (حذف و اضافات) که تا حدودی رعایت نشده بودند. 20 ▪ به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که بهار اشراق در ترجمهی کتاب مارکوپولو چه کسی بود بر اساس این مدل نقد موفق عمل کرده است. نتیجه گیری ▪ در ترجمه این کتاب گرتهبرداری از کلمه «یک» بسیار زیاد به چشم میخورد که مترجم محترم میتوانست با وجود چنین ترجمه خوبی از استفاده از آنها نیز خودداری کند. مثال: ✓ یک مجموعه دولتشهر بود. ✓ احتماالً یک کشاورز فقیر و سختکوش بودی. ✓ بعد از یک سیل عظیم به ساحل رسید. ▪ مترجم محترم تمامی تصاویر داخل کتاب که نیاز به ترجمه داشتهاند را ترجمه کرده است و تمامی 21 تصاویر بدون حذف در متن ترجمه آورده شدهاند. ▪ مترجم توانمند به سبک نوشتار مؤلف اصلی کامالً اشراف داشته است. برخی از تصاویر داخل کتاب 22 ▪ برخی از جمالت را ،که تعداد آنها بسیار کم است ،مترجم محترم طور دیگری ترجمه کرده است که بهتر بود به شکل دیگری باشند. متن اصلی: متن اصلی: متن اصلی: The book is still in print. They waited and waited for another No two are exactly alike. ترجمه: pope to be chosen. Two years later, ترجمه: in the spring of 1271, they decided هنوز نسخهی چاپی این کتابها وجود اما دو تا از آنها بسیار شبیه هم دارد. to quit waiting and head back to هستند. China. پیشنهاد: پیشنهاد: ترجمه: هنوز این کتابها چاپ میشوند. هیچ کدام شبیه هم نیستند/.حتی هیچ آنها تا انتصاب پاپ بعدی منتظر ماندند.دو سال دوتایی از آنها هم شبیه هم نیستند. 23 تصمیم گرفتند به چین بعد ،در بهار سال ،1271 بازگردند. پیشنهاد: آنها برای انتصاب پاپ بعدی خیلی صبر کردند و دو سال بعد تصمیم گرفتند دیگر منتظر نمانند و به چین بازگردند. ▪ مترجم در تمامی متن واحدهای اندازهگیری را به فارسی برابرگذاری کرده است: ▪ اینچ و فیت به متر و مایل به کیلومتر مثال :1 About nine and a half inches. متن اصلی: در حدود 24متر و 13سانتیمتر متن ترجمه: مثال :2 1250 feet متن اصلی: 381متر متن ترجمه: ▪ برخی از کلمات به کار برده شده در متن ترجمه یکدست نیستند و به طور منسجم به کار نرفتهاند: 24 مثال :1 در صفحه 13کتاب greatرا بزرگ و در صفحه 70آن را کبیر ترجمه شده است. مثال :2 در صفحه 44کلمه Nomadرا عشایر و در صفحه 58چادرنشین ترجمه شده است. ▪ درست است که اشتباهات اندکی در ترجمه این کتاب به چشم میخورد اما هیچ ترجمهای بدون غلط نخواهد بود. ▪ به طور کلی میتوان اظهار داشت که مترجم محترم از پس ترجمه این کتاب برای گروه سنی کودکان و نوجوانان به خوبی برآمده است و این ترجمه را برای آنها خواندنی و جذاب کرده است. 25 سپاس از توجه شما 26