2024 ÖABT Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi Notları (Kitapmeşrep) PDF

 KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI BU ALAN EĞİTİMİ NOTLARI MUSTAFA KEMAL PINARBAŞI ADINA ÇIKARILMIŞTIR. Merhabalar, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğretme...

 KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI BU ALAN EĞİTİMİ NOTLARI MUSTAFA KEMAL PINARBAŞI ADINA ÇIKARILMIŞTIR. Merhabalar, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi’nde toplamda 75 soru karşımıza çıkmaktadır. Bu 75 soruluk test; tarih, coğrafya, yan alanlar ve alan eğitimi kısmından oluşmaktadır. %20’lik bir dilim olan Alan Eğitimi kısmından karşımıza 15 soru çıkıyor. Bu elinde bulunan notlar son 15 soruluk kısım içindir. Bu notlardaki beklentim zihninizde bir kapsam oluşturmasıdır. Gerisi size kalmıştır; soru kaynaklarınızla sürekli çözüm halinde olarak, çıkmış soruları analiz ederek alan eğitimini iyice pekiştirmelisiniz. Bazı konular sürekli soru çözerek kalıcı hale geliyor. Elinizde bu notlar var diye, -tamamdır- gibi bir düşünceniz olmasın, maalesef ki ÖSYM her bir taşın altından karşımıza soru çıkartabiliyor. Örneğin 2023 ÖABT’de karşımıza çıkan “squid” gibi. Bu çalışmanın sınava ilk kez girecek olan arkadaşlar için bir yol gösterici, tecrübeli arkadaşlar için katkı verici olduğunu düşünüyorum. Süreçte başarılar dilerim. kitapmesrep Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 2 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI SOSYAL BİLGİLER’İN TÜRKİYE’DEKİ VE DÜNYA’DAKİ TARİHÇESİ Sosyal Bilgiler’in Türkiye’deki Tarihçesi Cumhuriyet döneminde sosyal bilgiler dersi tarih, coğrafya ve vatandaşlık bilgisi konuları olarak farklı dersler adı altında 1924 yılından itibaren programlarda yer alıyor. Cumhuriyet döneminde 1924’te “Malumat-ı Vataniye” dersleri okullarda okutulmaya başlanıyor. Bundan iki yıl sonra 1926’da Vatan Bilgisi, Ahlak Sohbetleri dersleri birleştirilerek “Yurt Bilgisi” adını alıyor. Yine 1962’deki ilkokul program taslağında tarih, coğrafya ve vatandaşlık dersleri “Toplum ve Ülke İncelemeleri” dersi adı altında birleştiriliyor. 1968 yılında programda yapılan değişiklikle tarih, coğrafya ve yurttaşlık bilgisi konuları “sosyal bilgiler” adı altında okutulmaya başlanıyor. Böylece Türk eğitim tarihinde sosyal bilgiler kavramı altında bir ders resmi olarak programda yer alıyor. Doğum tarihin hangi yıl derlerse, 1968 diyoruz.2015ÖABT 1985 yılına gelindiğinde sosyal bilgiler dersi kaldırılıp yerine “Millî Tarih” ve “Millî Coğrafya” dersleri getiri- liyor…2020ÖABT 1992 yılında vatandaşlık eğitimi uygulamaya konuyor. Ancak 1998 yılında zorunlu eğitimin sekiz yıla çıka- rıldığı bir dönemde 1997-1998 eğitim öğretim yılında sosyal bilgiler dersi yeniden programda yerini alıyor, biz buna ne diyoruz, sosyal bilgilerin tekrardan dirilişi diyoruz. Dünyada yaşanan yeni gelişmeler ışığında 2004 yılında sosyal bilgiler dersi öğretim programında değişikliğe gidiliyor. 2004 yılından sonra yürürlüğe giren ve farklı yıllarda güncellenen programda, öğretmen ile öğren- cinin üstlendiği rollerde değişikliğe gidildiği ve öğrencinin daha aktif olmasını benimseyen yapılandırmacı yaklaşımın benimsendiği görülüyor. Decroly Sistemi ve Sosyal Bilgiler Dersi Toplu öğretim sisteminde Decroly’nin eğitim anlayışı ile Sosyal Bilgiler dersinin kapsamlı bir biçim kesiştiği görülmektedir. Çünkü Decroly, çeşitli etmenleri toplulaştırarak ilgi merkezleri temelinde bir toplu öğretim denemesi gerçekleştirmiş ve yaptığı denemeyi aynı zamanda toplu öğretim sistemlerinden biri olarak ilkeleriyle birlikte ortaya koymuştur. Sosyal Bilgiler ise ilk ve ortaokul kademesindeki çocukların gelişim özelliklerine dayalı olarak sosyal bilimlerden yapılan toplulaştırmalarla oluşturulan bir toplulaştırma dersidir. Bir başka deyişle Herbart ve Dewey pedagoji yaklaşımlarıyla birlikte Decroly’nin de toplu öğretim denemeleriyle Sosyal Bilgiler dersinin tasarımına alt yapı oluşturduğu söylenebilir. Sosyal Bilgiler başta Coğrafya ve Tarih olmak üzere sosyal bilimlerden yararlanılarak oluşturulmuş bir toplu öğretim dersidir. Bu derslere ayrıca vatandaşlık eğitimine yönelik içeriğin de eklendiği görülmektedir. Özetle:  Cumhuriyet döneminden 1962’ye kadar sosyal bilgiler öğretimi tarih, coğrafya ve vatandaşlık bilgisi adı altında tek disiplin yaklaşımına uygun olarak okutuluyor.  Bu tarihten sonra 1968’e kadar bu dersler toplum ve ülke incelemeleri dersi adı altında toplanarak disiplinler arası bir yaklaşıma geçiliyor.  1968’de programda yapılan bir değişiklikle sosyal bilgiler kavramı programda yer alıyor.  1968’den 2024 yılına kadar bazı kesintilerle (1985-1998) sosyal bilgiler öğretimi programlarda yer almaya devam ediyor. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 3 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI Sosyal Bilgiler’in Dünya’daki Tarihçesi İlk ve ortaokullarda “sosyal bilgiler” adıyla bir dersin okutulması gerektiğini ilk kez savunan Fransız düşü- nür Marquis de Condorcet adlı kişidir. Amerika kıtasına çeşitli ülkelerden yapılan göçler, birbirinden farklı kültürlere sahip insanlardan oluşan mozaik bir toplumun oluşmasına neden olmuştur. Bunun yanı sıra sanayileşme alanında yaşanan gelişme- ler sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan pek çok sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu sorunlara duyarsız kalmayan Amerikalı liderler farklı kültürlere sahip insanların bir arada yaşayabilmelerini sağlamak başka bir deyişle Amerikan vatandaşı bilinci oluşturabilmek için eğitimi bir araç olarak kullanmışlardır. Bu amaçla 1892 yılında Ulusal Eğitim Konseyi toplanmış ve Anglo-Sakson kültür temelli bir toplum oluşturmak ama- cıyla sosyal bilgiler dersi programını oluşturmuştur. Sosyal bilgiler bir ders adı olarak ilk kez 1916 yılında ABD’de kullanılmıştır. (orta dereceli okullar) Amerika’daki Charles Peirce, William James ve John Dewey gibi eğitim insanlarının katkılarıyla oluşan eği- tim felsefelerinden ilerlemecilik2016ÖABT akımının “demokratik toplum için vatandaş yetiştirme” savı da sos- yal bilgilerin ders olarak okutulmasında etkili olmuştur. Dünya Savaşları arasında ve sırasında ABD’de sosyal bilgiler eğitimi daha çok savaşların ve savaş ekono- misinin de etkisi ile ideolojiktir. Bu dönemde sosyal bilgilerde konu merkezli yaklaşımlar ön plandadır. 1930’lu yıllarda, sosyal bilgiler daha çok tarihi konular işlenmekte ve sosyal problemler üzerinde durulmaktaydı. ABD‘de 2. Dünya Savaşı sırasında sosyal bilgilerin konuları, daha çok coğrafya ve savaş konularını içermiştir. Savaş bitiminde ise kalıcı barışın sağlanması, çokkültürlülük ve kültürler arası eğitim konuları ele alınmıştır. Savaş etkisinin geçmesi ile sosyal bilgiler programı baştan aşağıya incelenmiştir. 1950’li yıllarda, sosyal problemlere yönelik yaklaşımdan uzaklaşılarak yeniden akademik disipline geri dö- nülmüştür. Çünkü konu merkezli yaklaşımda yer alan bazı tartışmalı konular okullarda ve toplumda hoş- nutsuzluk yaratmıştır. 1960’lı yıllarda okullardaki eğitim sistemi üzerinde çalışma başlatılmış. Sosyal bilgiler dersi de bu düzenle- melerden etkilenmiş. Sosyal bilgiler de bu reform kapsamına alınmıştır. 1970’li yıllarda, öğretim progra- mında, eğitim programında yeniliklere gidilmiş. Bu dönem, “yeni sosyal bilgiler” dönemi olarak da bi- linir...2018ÖABT Toplumsal değişmelere paralel olarak sosyal bilgiler dersi de şekil alır. Amerika’da 1940 ve 1950’li yıllarda sosyal bilgiler programı, daha çok tarih ve coğrafya; 1960 ve 1970’li yıllarda sosyal bilgilerin mevcut prog- ramları üzerinde oturulup konuşuluyor. Eleştirilerden sonra sosyal bilgiler dersinde tarih ve coğrafya bilgilerinin ağırlığı azaltılarak, sosyoloji, ant- ropoloji, ekonomi, siyaset bilimi ve sosyal psikolojiye ağırlık veriliyor. 1977 yılındaki Barr, Barth ve Shermis’in sosyal bilgiler üzerinde yaptığı çalışmalar da önemlidir. Sosyal bilgi- lerle ilgili yaklaşımlar geliştiriyorlar.2019ÖABT NCSS yani Sosyal Bilgiler Ulusal Konseyi 1994 yılından itibaren sosyal bilgiler üzerine çalışmalar yapmıştır. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 4 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI NCSS NCSS; National Council for the Social Studies + NCSS ne demek? -“Sosyal Bilgiler Ulusal Konseyi” demektir. ABD’de kurulmakla birlikte birçok ülke tarafından otorite bir kuruluş olarak görülen Sosyal Bilgiler Ulusal Konseyi (National Council for the Social Studies, kısaca NCSS) tarafından yapılan tanım şöyledir: “Sosyal bilgiler, sosyal ve beşeri bilimleri vatandaşlık yeterliliklerini geliştirmek amacıyla, kaynaştıran bir çalışma alanıdır. Okul programı içinde sosyal bilgiler, antropoloji, arkeoloji, ekonomi, coğrafya, tarih, hukuk, felsefe, siyaset bilimi, psikoloji, din ve sos- yolojinin yanı sıra beşeri bilimler, matematik ve doğa bilimlerinden kendine mal ettiği içerik üzerinde sistematik ve eşgüdümlü bir çalışma sağlar. Sosyal bilgilerin öncelikli amacı, karşılıklı olarak birbirine bağlı bir dünyada, kültürel farklılıkları olan de- mokratik bir toplumda, genç insanlara bilgiye dayalı ve mantıklı kararlar alabilme yeteneklerini geliştirmede yardımcı olmaktır.” Yukarıdaki tanım incelendiğinde, Sosyal Bilgilerin çoğunlukla vatandaşlık eğitimi amacıyla oluşturulduğuna vurgu yapıldığı anlaşılmaktadır. NCSS’in yaptığı tanıma göre de sosyal bilgiler, vatandaşlık becerilerini geliş- tirmek amacıyla sosyal ve beşeri bilimlerin toplulaştırılmasıyla oluşturulmuştur. ABD’de NCSS tarafından 3 yıllık bir çalışma sonucunda 1994 yılında Sosyal Bilgiler Program Standartları be- lirlenmiştir. Mükemmellik Beklentileri (Expectations of Excellence: Curriculum Standarts for Social Studies) adı altında yayınlanan raporda Sosyal Bilgiler için belirlenen standartlar şunlardır: 1. Kültür 2. Zaman, Süreklilik ve Değişim 3. İnsanlar, Yerler ve Çevreler 4. Bireysel Gelişim ve Kimlik 5. Bireyler, Gruplar ve Kurumlar 6. Güç, Otorite ve Yönetim 7. Üretim, Dağıtım ve Tüketim 8. Bilim, Teknoloji ve Toplum 9. Küresel Bağlantılar 10. Vatandaşlık İdealleri ve Uygulamaları. Türkiye’de 2005 yılında MEB tarafından yürürlüğe konan Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında da içe- rik, disiplinlerarası bir yaklaşımla, NCSS’in belirlediği standartları esas alan “öğrenme alanları” etrafında ya- pılandırmıştır. Programda söz konusu öğrenme alanlarında farklı disiplinlere ait kavramların geliştirilmesinin hedeflendiği de belirtilmiştir. Bu bakımdan 2005 programının, Sosyal Bilgiler program geleneğinin iki değişmez öğe olan disiplinlerarasılık ve bütünleşmeye vurgu yaptığı söylenebilir. Dipnot: 2018 SBDÖP’nda yer alan öğrenme alanları, farklı sosyal bilimlerden edinilen bilgilerin kaynaştırıla- rak bir arada öğretilmesi anlayışıyla tasarlanmıştır. H. Jacobs’un Toplu Öğretim Programı Desenleri’ne göre bu anlayış disiplinlerarası üniteler desenine göre uygun tasarlanmıştır. ÖABT 2022’DE SORULDU. *ERDOĞAN, K & ÖNER, G. (2017). Reconsidering Social Studies Course in the Axis of Socialization and Integrated Education on its age of 100 Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 5 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI SOSYAL BİLGİLER’E YÖNELİK TEMEL YAKLAŞIMLAR Barr ve Arkadaşlarının Yaklaşımları1977 Vatandaşlık aktarımı olarak sosyal bilgilerentemelyaklaşım Sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler Yansıtıcı düşünme olarak sosyal bilgiler Brubaker, Simon ve Williams’ın Yaklaşımları1977 İyi vatandaşlık için bir rehber olarak geçmişin bir bilgisi olarak sosyal bilgiler Öğrenci merkezli gelenekte sosyal bilgiler Yansıtıcı araştırma olarak sosyal bilgiler Disiplinlerin yapısı olarak sosyal bilgiler Sosyo-politik katılım olarak sosyal bilgiler J. D. Hass’ın Yaklaşımları1979 Muhafazakâr kültürel devamlılık olarak sosyal bilgiler Tarih ve sosyal bilimlerin entelektüel bakış açısı olarak sosyal bilgiler Yansıtıcı düşünme süreci olarak sosyal bilgiler Stenlay ve Nelson’un Yaklaşımları1994 Kültürel aktarım olarak sosyal bilgiler Yansıtıcı düşünme olarak sosyal bilgiler Savage ve Armstrong’un Yaklaşımları1996 Vatandaşlık eğitimi olarak sosyal bilgiler Tarih ve sosyal bilimler eğitimi olarak sosyal bilgiler Yansıtıcı düşünme ve problem çözme olarak sosyal bilgiler Konu Merkezli Sosyal Bilgiler Yaklaşımları Sosyal bilimler olarak sosyal bilgilerBarrveArkadaşları Tarih ve sosyal bilimlerin entelektüel bakış açısı olarak sosyal bilgilerJ.D.Hass Tarih ve sosyal bilimler eğitimi olarak sosyal bilgilerSavage&Armstrong Vatandaşlık Merkezli Sosyal Bilgiler Yaklaşımları Vatandaşlık eğitimi olarak sosyal bilgilerSave&Armstrong Muhafazakâr kültürel devamlılık olarak sosyal bilgilerJ.D.Hass Kültürel aktarım olarak sosyal bilgilerStanley&Nelson Problem Merkezli Sosyal Bilgiler Yaklaşımları Yansıtıcı düşünme olarak sosyal bilgilerJ.D.Hass Yansıtıcı düşünme olarak sosyal bilgilerStanley&Nelson Öğrenci merkezli gelenekte sosyal bilgilerBrubaker,Simon&Williams Sosyo-politik katılım olarak sosyal bilgilerBrubaker,Simon&Williams Yansıtıcı düşünme ve problem çözme olarak sosyal bilgilerSavage&Armstrong Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Yaklaşımları2005programı Vatandaşlık aktarımı olarak sosyal bilgiler Sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler Yansıtıcı düşünme olarak sosyal bilgiler ÖABT 2017’DE SORULDU. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Yaklaşımları2018programı Sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler Yansıtıcı düşünme olarak sosyal bilgiler ÖABT 2020’DE SORULDU. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 6 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2018 SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN BECERİLER Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda aşağıdaki becerilerin kazandırılması da amaçlanmaktadır. Amaç- larda ifadesi olan ve TYÇ. ile de uyumlu olarak bu ders kapsamında öğrenilecek beceriler aşağıda verilmiş- tir: 1. Araştırma 2. Çevre okuryazarlığıÖABT 2023’TE SORULDU. 3. Değişim ve sürekliliği algılama ÖABT 2021’DE SORULDU. 4. Dijital okuryazarlık 5. Eleştirel düşünme ÖABT 2016 & ÖABT 2022’DE SORULDU. 6. Empati 7. Finansal okuryazarlık 8. Girişimcilik 9. Gözlem 10. Harita okuryazarlığı 11. Hukuk okuryazarlığı 12. İletişim 13. İş birliği 14. Kalıp yargı ve önyargıyı fark etme 15. Kanıt kullanma 16. Karar verme 17. Konum analizi 18. Medya okuryazarlığı 19. Mekânı algılama 20. Öz denetim 21. Politik okuryazarlık ÖABT 2019’DA SORULDU. 22. Problem çözme 23. Sosyal katılım 24. Tablo, grafik ve diyagram çizme ve yorumlama 25. Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma 26. Yenilikçi düşünme 27. Zaman ve kronolojiyi algılama ÖABT 2021’DE OKURYAZARLIK BECERİLERİ SORULDU. ÖABT 2019’DA SORULDU. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 7 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2018 SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN DEĞERLER Değerlerimiz öğretim programlarının perspektifini oluşturan ilkeler toplamıdır. Kökleri geleneklerimiz ve dü- nümüz içinde, gövdesi ve dalları bu köklerden beslenerek bugünümüze ve yarınlarımıza uzanmaktadır. Temel insani özelliklerimizi oluşturan değerlerimiz, hayatımızın rutin akışında ve karşılaştığımız sorunlarla başa çıkmada eyleme geçmemizi sağlayan kudretin ve gücün kaynağıdır. Bir toplumun geleceğinin, değerle- rini benimsemiş ve bu değerleri sahip olduğu yetkinliklerle ete kemiğe büründüren insanlarına bağlı olduğu tartışma götürmez bir gerçektir. Bundan dolayı eğitim sistemimiz her bir üyesine uygun ahlaki kararlar alma ve bunları davranışlarında sergileme yeterliliğini kazandırma amacıyla hareket eder. Eğitim sistemi sadece a- kademik açıdan başarılı, belirlenmiş bazı bilgi, beceri ve davranışları kazandıran bir yapı değildir. Temel de- ğerleri benimsemiş bireyler yetiştirmek asli görevidir; yeni neslin değerlerini, alışkanlıklarını ve davranışlarını etkileyebilmelidir. Eğitim sistemi değerleri kazandırma amacı çerçevesindeki işlevini, öğretim programlarını da kapsayan eğitim programıyla yerine getirir. “Eğitim programı”; öğretim programları, öğrenme öğretme ortamları, eğitim araç gereçleri, ders dışı etkinlikler, mevzuat gibi eğitim sisteminin tüm unsurları göz önün- de bulundurularak oluşturulur. Öğretim programlarında bu anlayışla değerlerimiz, ayrı bir program veya öğ- renme alanı, ünite, konu vb. olarak görülmemiştir. Tam aksine bütün eğitim sürecinin nihai gayesi ve ruhu olan değerlerimiz, öğretim programlarının her birinde ve her bir biriminde yer almıştır. Öğretim programlarında yer alan “kök değerler” şunlardır: adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik. Bu değerler, öğrenme öğretme sürecinde hem kendi başlarına, hem ilişkili olduğu alt değerlerle ve hem de öteki kök değerlerle birlikte ele alınarak hayat bulacaktır. 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda ise aşağıdaki değerler yer almaktadır. 1. Adalet 2. Aile birliğine önem verme 3. Bağımsızlık 4. Barış 5. Bilimsellik 6. Çalışkanlık 7. Dayanışma 8. Duyarlılık 9. Dürüstlük 10. Estetik 11. Eşitlik 12. Özgürlük 13. Saygı 14. Sevgi 15. Sorumluluk 16. Tasarruf 17. Vatanseverlik 18. Yardımseverlik ÖABT 2020’DE TABLO HALİNDE SORULDU. ÖABT 2019’DA SORULDU. “ESKİ DEĞERLER SORULDU, ÖABT 2017, ÖABT 2016” Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 8 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI SOSYAL BİLGİLER ÖĞRENME ALANLARI, KAZANIMLAR, DEĞERLER VE BECERİLER D Ü ÖĞRENME Z KAZANIMLAR DEĞER BECERİ E ALANI Y  Sosyal Bilgiler dersinin, Türkiye Cumhuriyeti’nin etkin bir vatan- daşı olarak kendi gelişimine katkısını fark eder.  Yakın çevresinde yaşanan bir örnekten yola çıkarak bir olayın çok boyutluluğunu açıklar.  Sahip olduğu haklarının farkında olan bir birey olarak katıldığı g- ruplarda aldığı rollerin gerektirdiği görev ve sorumluluklara uy- gun davranır. Bilimsellik BİREY  Aile, akraba, arkadaş grubu, spor takımı, resim, müzik kulübü gi- VE bi sosyalleşmeye katkıda bulunan gruplar ve okul gibi kurumlar Aile birliğine Sosyal katılım TOPLUM önem verme ele alınır. (5.sınıf)  Görev, sorumlulukları yerine getirirken planlı çalışmanın önemi Sorumluluk üzerinde durulur.  Kişisel zamanını planlarken oyun oynama, ders çalışma, kitap o- kuma, uyuma, aile ve arkadaşlar ile nitelikli zaman geçirme ve kitle iletişim araçlarını kullanma durumlarını dikkate almanın ö- nemine değinilir.  Çocuk olarak haklarından yararlanmaya ve bu hakların ihlal edil- diği durumlara örnekler verir.  Somut kalıntılarından yola çıkarak Anadolu ve Mezopotamya uy- garlıklarının insanlık tarihine önemli katkılarını fark eder.  Çevresindeki doğal varlıklar ile tarihî mekânları, nesneleri ve e- serleri tanıtır. Türkçeyi 5 KÜLTÜR  Ülkemizin çeşitli yerlerinin kültürel özellikleri ile yaşadığı çevre- Estetik doğru, güzel VE nin kültürel özelliklerini karşılaştırarak bunlar arasındaki benzer ve etkili MİRAS ve farklı unsurları belirler. Kültürel mirasa kullanma duyarlılık (5.sınıf)  Kültürel öğelerin, insanların bir arada yaşamasındaki rolünü ana- Araştırma liz eder.  Günlük yaşamdaki kültürel unsurların tarihî gelişimini değerlen- dirir.  Gündelik hayatta yerleşmiş kültürel unsurların sürekliliği ve deği- şimi üzerinde durulur.  Haritalar üzerinde yaşadığı yer ve çevresinin yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar.  Harita çizilirken belirli oranlarda küçültme yapıldığına değinilir. Ölçek türlerine ve hesaplamalarına girilmez. Fiziki haritada yer alan temel unsurlar ve bu unsurların anlamları üzerinde durulur.  Yaşadığı çevrede görülen iklimin, insan faaliyetlerine etkisini, Harita İNSANLAR, günlük yaşantısından örnekler vererek açıklar. okuryazarlığı Doğal çevreye YERLER  Yaşadığı yer ve çevresindeki doğal özellikler ile beşerî özelliklerin duyarlılık VE nüfus ve yerleşme üzerindeki etkilerine örnekler verir. Çevre ÇEVRELER  Yaşadığı yer ve çevresinin bitki örtüsü detaya girilmeden ele alı- okuryazarlığı Dayanışma (5.sınıf) nır. Gözlem  Nüfusun dağılışına etki eden faktörler üzerinde durulur. İnsan- ların doğal ortamı değiştirme ve ondan yararlanma şekillerine kanıtlar gösterilir.  Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının oluşum neden- lerini sorgular.  Doğal afetlerin toplum hayatı üzerine etkilerini örneklerle açıklar. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 9 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI  Teknoloji kullanımının sosyalleşme ve toplumsal ilişkiler üzerin- deki etkisini tartışır.  Sanal ortamda ulaştığı bilgilerin doğruluk -güvenilirliğini sorgular. BİLİM,  Medya okuryazarlığı üzerinde durulur. Dürüstlük TEKNOLOJİ Öz denetim  Sanal ortamı kullanırken güvenlik kurallarına uyar. VE  Mesafeli alışveriş, güvenli İnternet kullanımı, kimlik hırsızlığı vb. Çalışkanlı Dijital TOPLUM  Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak özelliklerini belirler. okuryazarlık Bilim etiği (5.sınıf)  Bilimsel düşünmenin önemine vurgu yapılır.  Yaptığı çalışmalarda bilimsel etiğe uygun davranır.  Yapılan çalışmalarda yararlanılan kaynakları göstermenin ve kaynakların aslını korumanın önemi üzerinde durulur.  Yaşadığı yerin ve çevresinin ekonomik faaliyetlerini analiz eder.  Ekonomik faaliyetlerle coğrafi özellikleri ilişkilendirir.  Yaşadığı yer ve çevresindeki ekonomik faaliyetlere bağlı olarak gelişen meslekleri tanır.  Çevresindeki ekonomik faaliyetlerin, insanların sosyal hayatlarına etkisini analiz eder.  Ekonomik faaliyetlerin nüfus, yerleşme, eğitim ve kültür üzerin- İş birliği ÜRETİM, deki etkileri üzerinde durulur. DAĞITIM Yenilikçilik VE  Temel ihtiyaçları karşılamaya yönelik ürünlerin üretim, dağıtım Sorumluluk TÜKETİM ve tüketim ağını analiz eder. Girişimcilik (5.sınıf)  İş birliği yaparak üretim, dağıtım ve tüketime dayalı yeni fikirler geliştirir. Araştırma  Farklı alanlarda yeni fikirler geliştiren başarılı girişimcilerin çalış- malarından örnekler verilerek öğrenciler yeni fikirler üretmeye teşvik edilir.  Değişen toplumsal ilgi ve ihtiyaçlar araştırılarak bunları karşıla- maya yönelik yenilikçi fikirler geliştirilir.  Bilinçli bir tüketici olarak haklarını kullanır.  Bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar ile bu ihtiyaçların karşılanması için hizmet veren kurumları ilişkilendirir.  Günlük yaşantısında karşılaştığı kurumlar ele alınarak bu kurum- ların yurttaşların haklarını koruma ve geliştirme, vatandaşlara çeşitli hizmetler sunma ve onların ihtiyaçları ile güvenliklerini sağlamaya yönelik sorumlulukları olduğu vurgulanır.  Çevresindeki kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluş- larının faaliyetlerinin araştırılması sağlanır. ETKİN  Kazanım kapsamında e-devlet portalı ve bu portal üzerinden Özgürlük Araştırma VATANDAŞLIK sağlanan hizmetlere değinilir. (5.sınıf)  Yaşadığı yerin yönetim birimlerinin temel görevlerini açıklar. Bağımsızlık Sosyal katılım  Yönetim birimlerinde görev yapan birey ve kurulların görevlerini yerine getirirken çeşitli kararlar aldıkları ve bu bağlamda karar verme becerilerini kullandıkları belirtilir.  Temel hakları ve bu hakları kullanmanın önemini açıklar.  Temel haklardan katılım ve düşünce özgürlüğü hakkı üzerinde durulur.  Millî egemenlik ve bağımsızlık sembollerimizden Bayrağımıza ve İstiklâl Marşına değer verir.  Yaşadığı yer ve çevresinin ülkemiz ile diğer ülkeler arasındaki e- konomik ilişkilerdeki rolünü araştırır.  Ekonomik faaliyet alanlarından uygun olanlara değinilir.  Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim ve ulaşım KÜRESEL teknolojisinin etkisini tartışır. Araştırma BAĞLANTILAR  Turizmin uluslararası ilişkilerdeki önemini açıklar. Kültürel mirasa  Farklı ülke toplumlarının birbirini daha yakından tanımasının, duyarlılık (5.sınıf) Yaratıcılık kültürel zenginliklerini görmesinin ve karşılıklı ön yargılarını fark etmesinin sağladığı kazançlar üzerinde durulacaktır.  Çeşitli ülkelerde bulunan ortak miras ögelerine örnekler verir.  Ülkemizden ve dünyanın farklı ülkelerinden örnekler seçilerek or- tak mirasın anlamı üzerinde durulur. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 10 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI D Ü ÖĞRENME Z KAZANIMLAR DEĞER BECERİ E ALANI Y  Sosyal rollerin zaman içerisindeki değişimini inceler.  Sosyal, kültürel ve tarihî bağların toplumsal birlikteliğin oluşma- sındaki yerini ve rolünü analiz eder.  Din, dil, tarih gibi kültürü oluşturan unsurlar ele alınır.  Toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklılıklara yönelik ön yargıları sorgular. Eleştirel BİREY düşünme  Farklı kişi ve gruplara karşı zaman zaman rastlanan kalıp yargı Dayanışma VE ve ön yargı örnekleri incelenir. Toplumsal birlikteliğin özel gerek- Zaman ve TOPLUM Yardımseverlik sinimli bireylerin yanı sıra farklı sosyoekonomik gruplara mensup kronolojiyi (6.sınıf) olanlar ile farklı etnik, dinî ve mezhepsel aidiyetlere saygı duy- algılama mayı gerektirdiği üzerinde durulur.  Toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal yardımlaşma ve daya- nışmayı destekleyici faaliyetlere katılır.  Bir soruna getirilen çözümlerin hak, sorumluluk ve özgürlükler te- melinde olması gerektiğini savunur. (2023)  Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, eko- nomik ve kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur.  Destan, yazıt ve diğer kaynaklardan yararlanılır.  İslamiyet’in ortaya çıkışını ve beraberinde getirdiği değişimleri yorumlar. KÜLTÜR  Türklerin İslamiyet’i kabulleri ile birlikte siyasi, sosyal ve kültürel VE alanlarda meydana gelen değişimleri fark eder. Kültürel mirasa Zaman ve  Türklerin Anadolu’yu yurt edinme sürecini XI ve XIII. yüzyıllar kronolojiyi MİRAS duyarlılık 6 kapsamında analiz eder. algılama (6.sınıf)  Türkiye Selçukluları Dönemi’nde gerçekleştirilen kültürel faaliyet- lerin Anadolu’nun yurt edilme süreci üzerindeki etkisine vurgu yapılır.  Tarihî ticaret yollarının toplumlar arası siyasi, kültürel ve ekono- mik ilişkilerdeki rolünü açıklar.  Tarihî İpek ve Baharat yolları, ilgili haritalar üzerinden ele alınır.  Konum ile ilgili kavramları kullanarak kıtaların, okyanusların ve ülkemizin coğrafi konumunu tanımlar.  Jeopolitik, iklim, ulaşım gibi Türkiye’nin mutlak ve göreceli konumu ile ilgili özelliklerine yönelik çıkarımlarda bulunulacaktır.  Türkiye’nin temel fiziki coğrafya özelliklerinden yer şekillerini, ikl- im özelliklerini ve bitki örtüsünü ilgili haritalar üzerinde inceler. İNSANLAR,  Türkiye’nin yer şekillerine, iklim özelliklerine ve bitki örtüsüne da- Mekânı YERLER Vatanseverlik ir haritalar kullanılır. algılama VE  Türkiye’nin temel beşerî coğrafya özelliklerini ilgili haritalar üze- Doğal çevreye ÇEVRELER Harita rinde gösterir. duyarlılık okuryazarlığı (6.sınıf)  Türkiye’nin nüfus dağılışı, ekonomik faaliyetleri, yer altı ve yer üstü kaynaklarına dair haritalar verilir.  Dünyanın farklı doğal ortamlarındaki insan yaşantılarından yola çıkarak iklim özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunur.  İnsanların yaşantılarına dair bilgi ve verilerden hareketle Akdeniz iklimi, kutup iklimi, muson iklimi ve ekvatoral iklim üzerine çıka- rımda bulunulur. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 11 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI  Sosyal bilimlerdeki çalışma ve bulgulardan hareketle sosyal bilim- lerin toplum hayatına etkisine örnekler verir.  Psikoloji, felsefe, antropoloji, arkeoloji vb. bilimlerden örnekler verilerek sosyal bilimleri oluşturan disiplinler tanıtılır. BİLİM,  Türkiye’deki bilim ve teknolojinin gelişimine yönelik çalışmalara TEKNOLOJİ değinilir. Yenilikçilik VE  Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki yaşam üzerine et- Bilimsellik TOPLUM Araştırma kilerine ilişkin fikirler ileri sürer. (6.sınıf)  Bilimsel araştırma basamaklarını kullanarak araştırma yapar.  Telif ve patent hakları saklı ürünlerin yasal yollardan temin edil- mesinin gerekliliğini savunur.  Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini ilişkilendirir.  Kaynakların ülke ekonomisindeki yeri ve önemi tartışılır.  Kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin canlı yaşamına etkilerini a- naliz eder.  Yenilenebilir ve yenilenemeyen kaynakların önemi vurgulanır. ÜRETİM,  Türkiye’nin coğrafi özelliklerini dikkate alarak yatırım ve pazarla- Vatanseverlik Girişimcilik DAĞITIM ma proje önerileri hazırlar. Doğal çevreye VE  Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine katkısı açısından karşı duyarlılık Yenilikçilik TÜKETİM vergi vermenin gereğini ve önemini savunur. Araştırma (6.sınıf)  Nitelikli insan gücünün Türkiye ekonomisinin gelişimindeki yerini Sorumluluk ve önemini analiz eder.  İlgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişilik özelliklerini, becerileri ve eğitim sürecini araştırır. (2023)  Demokrasinin temel ilkeleri açısından farklı yönetim biçimlerini karşılaştırır.  Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde yasama, yürütme ve yargı güçle- ri arasındaki ilişkiyi açıklar.  Kuvvetler ayrılığı ilkesi ile yasama, yürütme ve yargı güçlerinin her birinin kendine has yetki ve sorumluluklarının olduğu üzerin- Eleştirel de durulur. düşünme  Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları analiz eder.  Konu siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, medya ve bireyler Türkçeyi ETKİN (kamuoyu) kapsamında ele alınır. doğru, güzel VATANDAŞLIK Eşitlik  Toplumsal hayatımızda demokrasinin önemini açıklar. ve etkili (6.sınıf) kullanma  Kazanımın işlenmesi sırasında 15 Temmuz Demokrasi ve Millî Birlik Günü ele alınır. Politik  Türkiye Cumhuriyeti’nin etkin bir vatandaşı olarak hak ve sorum- okuryazarlık luluklarının anayasal güvence altında olduğunu açıklar.  Türk tarihinden ve güncel örneklerden yola çıkarak toplumsal ha- yatta kadına verilen değeri fark eder.  Pozitif ayrımcılık, ekonomik, siyasal ve toplumsal temsil gibi olumlu, kadına şiddet ve cinsiyet ayrımcılığı gibi olumsuz konular üzerinde durulur.  Ülkemizin Türk Cumhuriyetleri ve komşu devletlerle olan kültü- rel, sosyal, siyasi ve ekonomik ilişkilerini analiz eder.  Ülkemizin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini analiz eder.  Konu kaynaklar ve ihtiyaçlar açısından ele alınır. Araştırma KÜRESEL  Ülkemizin sahip olduğu siyasi, askerî, ekonomik ve kültürel özel- Kültürel mirasa BAĞLANTILAR duyarlılık Eleştirel liklere bağlı olarak uluslar arası alanda üstlendiği rolleri analiz e- (6.sınıf) düşünme der.  Popüler kültürün, kültürümüz üzerindeki etkilerini sorgular. (2023)  Kültürümüze ait olmayan unsurların, medya araçları yoluyla top- lum hayatını nasıl etkilediği fark ettirilir. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 12 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI D Ü ÖĞRENME Z KAZANIMLAR DEĞER BECERİ E ALANI Y  İletişimi etkileyen tutum ve davranışları analiz ederek kendi tu- tum ve davranışlarını sorgular.  Bireysel ve toplumsal ilişkilerde olumlu iletişim yollarını kullanır.  Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tartışır. BİREY  Seçilen bir iletişim kanalının (TV, İnternet, akıllı telefonlar vb.) bi- İletişim reyler arasındaki iletişimi ve toplumsal olarak da kültürü nasıl Özgürlük VE değiştirdiği ele alınır. Medya TOPLUM Sorumluluk (7.sınıf)  İletişim araçlarından yararlanırken haklarını kullanır ve sorumlu- okuryazarlığı luklarını yerine getirir.  Özel hayatın gizliliği, düşünceyi açıklama özgürlüğü ve doğru bilgi alma hakkı ile kitle iletişim özgürlüğü arasındaki ilişki ele alınır.  Osmanlı Devleti’nin siyasi güç olarak ortaya çıkış sürecini ve bu süreci etkileyen faktörleri açıklar.  Kuruluştan İstanbul’un fethine kadar olan dönemde devletin hü- küm sürdüğü yerler ile iskân politikası, askerî, ekonomik ve top- lumsal yapı detaya girilmeden ele alınır.  Osmanlı Devleti’nin kuruluşu ile ilgili farklı tarihsel yorumlara de- ğinilir.  Osmanlı Devleti’nin fetih siyasetini örnekler üzerinden analiz e- der.  Gaza ve cihat anlayışı, istimâlet politikası, millet sistemi üzerinde 7 KÜLTÜR Kültürel mirasa durulur. VE  Avrupa’daki gelişmelerle bağlantılı olarak Osmanlı Devleti’ni de- duyarlılık Kanıt MİRAS kullanma ğişime zorlayan süreçleri kavrar. Estetik (7.sınıf)  Coğrafi Keşifler, Rönesans, Aydınlanma Çağı, Reform, Fransız İh- tilalı, Sanayi İnkılâbı, sömürgecilik ve bunların neden olduğu kar- maşa ile insan hakları ihlallerine değinilir.  Osmanlı Devleti’nde ıslahat hareketleri sonucu ortaya çıkan ku- rumlardan hareketle toplumsal ve ekonomik değişim hakkında çı- karımlarda bulunur.  Osmanlı kültür, sanat ve estetik anlayışına örnekler verir.  Yerli ve yabancı seyyahların seyahatnamelerinden örneklere yer verilir.  Örnek incelemeler yoluyla geçmişten günümüze, yerleşmeyi etki- Kanıt leyen faktörler hakkında çıkarımlarda bulunur. kullanma İNSANLAR,  Türkiye’de nüfusun dağılışını etkileyen faktörlerden hareketle Türkiye’nin demografik özelliklerini yorumlar. Problem YERLER çözme  Tablo ve grafikler kullanarak ülkemizin demografik özellikleri ile VE Özgürlük ilgili verileri yorumlanır. Tablo, grafik, ÇEVRELER  Örnek incelemeler yoluyla göçün neden ve sonuçlarını tartışır. diyagram (7.sınıf)  Temel haklardan yerleşme ve seyahat özgürlüğünün kısıtlanması çizme halinde ortaya çıkacak olumsuz durumlara örnekler gösterir. ve yorumlama Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 13 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI  Bilginin korunması, yaygınlaştırılması ve aktarılmasında değişim ve sürekliliği inceler.  Yazının icadından günümüze kadar farklı depolama, yaygınlaş- tırma ve aktarma teknikleri üzerinde kısaca durulur.  Türk-İslam medeniyetinde yetişen bilginlerin bilimsel gelişme sü- recine katkılarını tartışır. BİLİM,  Türk-İslam medeniyetinin bilimsel alanda ulaştığı seviyeye vurgu TEKNOLOJİ yapılır. el-Harezmî, Fârâbî, İbn-i Sînâ, el-Cezerî, İbn-i Haldûn, Ali Bilimsellik Zaman ve VE Kuşçu, el-Hâzinî, Piri Reis ve Kâtip Çelebi gibi bilim insanlarına ve kronolojiyi TOPLUM bunların çalışmalarına değinilir. Özgürlük algılama (7.sınıf)  XV-XX. yüzyıllar arasında Avrupa’da yaşanan gelişmelerin günü- müz bilimsel birikiminin oluşmasına etkisini analiz eder.  Matbaanın icadı, Dünya’nın yuvarlak olduğunun bilimsel olarak ispat edilmesi, kütle çekim kanunun keşfedilmesi, buhar makine- sinin icadı vb. gelişmeler ile bunların etkileri ele alınır.  Özgür düşüncenin bilimsel gelişmelere katkısını değerlendirir.  Üretimde ve yönetimde toprağın önemini geçmişten ve günü- müzden örneklerle açıklar.  Üretim teknolojisindeki gelişmelerin sosyal ve ekonomik hayata etkilerini değerlendirir.  Kurumların ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarına ve sosyal yaşamdaki rollerine örnekler verir.  Kızılay ve Yeşilay gibi kamu yararına çalışan yarı resmî kurumlar Araştırma ÜRETİM, ile vakıf ve derneklerin çalışmalarına değinilir. Dayanışma Değişim ve DAĞITIM  Tarih boyunca Türklerde meslek edindirme ve meslek etiği kazan- sürekliliği VE dırmada rol oynayan kurumları tanır. Dürüstlük algılama  Ahilik ve Lonca teşkilatı ile meslek odaları ve meslek okulları üze- TÜKETİM rinde durulur. Çalışkanlık Zaman ve (7.sınıf)  Dünyadaki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan yeni meslekleri kronolojiyi algılama dikkate alarak mesleki tercihlerine yönelik planlama yapar.  Yeni mesleklerin yanı sıra halen icra edilen meslekleri de inceler, kendi kişisel özellikleri, yetenekleri ve ilgilerini bu mesleklerin ge- rekleri ile kıyaslar ve kişisel kariyerine dair kararlar alır.  Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder.  E-ticaret üzerinde durulur.  Demokrasinin ortaya çıkışını, gelişim evrelerini ve günümüzde i- fade ettiği anlamları açıklar.  Demokratik değerlere ve demokrasi uygulamalarına tarihimiz- den örnekler verilir.  Atatürk’ün Türk demokrasisinin gelişimine katkılarını açıklar.  TBMM’nin açılması, Cumhuriyet’in ilanı ve çok partili hayata ge- ETKİN çiş denemeleri kısaca ele alınır. Problem VATANDAŞLIK Barış  Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temel niteliklerini toplumsal ha- çözme (7.sınıf) yattaki uygulamalarla ilişkilendirir.  Demokrasinin uygulanma süreçlerinde karşılaşılan sorunları ana- liz eder.  Demokratik toplumlardaki antidemokratik uygulamalarla ilgili güncel sorunlar üzerinde durulacaktır.  Aile, okul, toplumdaki demokratik uygulamalar üzerinde durulur.  Türkiye’nin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlara örnekler verir. İş birliği  Türkiye’nin ilişkide olduğu ekonomik bölge ve kuruluşları tanır. Problem KÜRESEL  Çeşitli kültürlere yönelik kalıp yargıları sorgular. Barış çözme BAĞLANTILAR  Arkadaşlarıyla birlikte küresel sorunların çözümüne yönelik fikir (7.sınıf) Saygı önerileri geliştirir. Kalıp yargı ve  Küresel iklim değişimi, doğal afetler, açlık, terör ve göç konuları ön yargıyı ele alınacaktır. fark etme Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 14 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2018 ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA YER ALAN YETKİNLİKLER Eğitim sistemimiz yetkinliklerde bütünleşmiş bilgi, beceri ve davranışlara sahip karakterde bireyler yetiştir- meyi amaçlar. Öğrencilerin hem ulusal hem de uluslararası düzeyde; kişisel, sosyal, akademik ve iş hayat- larında ihtiyaç duyacakları beceri yelpazeleri olan yetkinlikler Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinde (TYÇ) belir- lenmiştir. TYÇ sekiz anahtar yetkinlik belirlemektedir. Kavram, düşünce, görüş, duygu ve olguları hem sözlü hem de yazılı olarak ifade etme ve 1. yorumlama (dinleme, konuşma, okuma ve yazma); eğitim ve öğretim, iş yeri, ev ve eğlence Anadilde iletişim gibi her türlü sosyal ve kültürel bağlamda uygun ve yaratıcı bir şekilde dilsel etkileşimde bulunmaktır. Çoğunlukla ana dilde iletişimin temel beceri boyutlarını paylaşmakta olup duygu, düşünce, kavram, olgu ve görüşleri hem sözlü hem de yazılı olarak kişinin istek ve ihtiyaçlarına göre 2. eğitim, öğretim, iş yeri, ev ve eğlence gibi uygun bir dizi sosyal ve kültürel bağlamda an- Yabancı dillerde lama, ifade etme ve yorumlama becerisine dayalıdır. Yabancı dillerde iletişim, aracılık etme iletişim ve kültürlerarası anlayış becerilerini de gerektirmektedir. Bireyin yeterlilik seviyesi, bireyin sosyal ve kültürel geçmişi, çevresi, ihtiyaçları ve ilgilerine bağlı olarak dinleme, konuşma, okuma ve yazma boyutları ile farklı diller arasında değişkenlik gösterecektir. Matematiksel yetkinlik, günlük hayatta karşılaşılan bir dizi problemi çözmek için matema- tiksel düşünme tarzını geliştirme ve uygulamadır. Sağlam bir aritmetik becerisi üzerine inşa edilen süreç, faaliyet ve bilgiye vurgu yapılmaktadır. Matematiksel yetkinlik, düşünme 3. (mantıksal ve uzamsal düşünme) ve sunmanın (formüller, modeller, kurgular, grafikler ve Matematiksel tablolar) matematiksel modlarını farklı derecelerde kullanma beceri ve isteğini içermek- yetkinlik ve tedir. Bilimde yetkinlik, soruları tanımlamak ve kanıta dayalı sonuçlar üretmek amacıyla bilim/teknolojide doğal dün-yanın açıklanmasına yönelik bilgi varlığına ve metodolojiden yararlanma beceri temel yetkinlikler ve arzusuna atıfta bulunmaktadır. Teknolojide yetkinlik, algılanan insan istek ve ihtiyaç- larını karşılama bağlamında bilgi ve metodolojinin uygulanması olarak görülmektedir. Bilim ve teknolojide yetkinlik, insan etkinliklerinden kaynaklanan değişimleri ve her bireyin va- tandaş olarak sorumluluklarını kavrama gücünü kapsamaktadır. İş, günlük hayat ve iletişim için bilgi iletişim teknolojilerinin güvenli ve eleştirel şekilde 4. kullanılmasını kapsar. Söz konusu yetkinlik, bilgiye erişim ve bilginin değerlendirilmesi, Dijital yetkinlik saklanması, üretimi, sunulması ve alışverişi için bilgisayarların kullanılması ayrıca internet aracılığıyla ortak ağlara katılım sağlanması ve iletişim kurulması gibi temel beceriler yoluyla desteklenmektedir. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 15 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI Bireyin kendi öğrenme eylemini etkili zaman ve bilgi yönetimini de kapsayacak şekilde bi- reysel olarak veya grup hâlinde düzenleyebilmesi için öğrenmenin peşine düşme ve bu ko- nuda ısrarcı olma yetkinliğidir. Bu yetkinlik, bireyin var olan imkânları tanıyarak öğrenme 5. ihtiyaç ve süreçlerinin farkında olmasını ve başarılı bir öğrenme eylemi için zorluklarla başa Öğrenmeyi çıkma yeteneğini kapsamaktadır. Yeni bilgi ve beceriler kazanmak, işlemek ve kendine u- öğrenme yarlamak kadar rehberlik desteği aramak ve bundan yararlanmak anlamına da gelir. Öğ- renmeyi öğrenme, bilgi ve becerilerin ev, iş yeri, eğitim ve öğretim ortamı gibi çeşitli bağ- lamlarda kullanılması ve uygulanması için önceki öğrenme ve hayat tecrübelerine dayanıl- ması yönünde öğrenenleri harekete geçirir. Bu yetkinlikler kişisel, kişilerarası ve kültürlerarası yetkinlikleri içermekte; bireylerin fark- 6. lılaşan toplum ve çalışma hayatına etkili ve yapıcı biçimde katılmalarına imkân tanıyacak; Sosyal ve gerektiğinde çatışmaları çözecek özelliklerle donatılmasını sağlayan tüm davranış biçim- vatandaşlıkla lerini kapsar. Vatandaşlıkla ilgili yetkinlik ise bireyleri, toplumsal ve siyasal kavram ve yapı- ilgili yetkinlikler lara ilişkin bilgiye, demokratik ve aktif katılım kararlılığına dayalı olarak medeni hayata tam olarak katılmaları için donatmaktadır. 7. Bireyin düşüncelerini eyleme dönüştürme becerisini ifade eder. Yaratıcılık, yenilik ve risk İnisiyatif alma ve almanın yanında hedeflere ulaşmak için planlama yapma ve proje yönetme yeteneğini de girişimcilik içerir. Bu yetkinlik, herkesi sadece evde ve toplumda değil işlerine ait bağlam ve şartların ÖABT 2019 VE farkında olabilmeleri ve iş fırsatlarını yakalayabilmeleri için aynı zamanda iş hayatında des- ÖABT 2021’DE teklemekte; toplumsal ve ticari etkinliklere girişen veya katkıda bulunan kişilerin ihtiyaç SORULDU. duydukları daha özgün bilgi ve beceriler için de bir temel teşkil etmektedir. Etik değerlerin farkında olma ve iyi yönetişimi desteklemeyi de kapsar. 8. Müzik, sahne sanatları, edebiyat ve görsel sanatlar dâhil olmak üzere çeşitli kitle iletişim a- Kültürel farkındalık ve raçları kullanılarak görüş, deneyim ve duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edilmesinin öne- ifade minin takdiridir. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 16 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE ÖĞRENME ALANLARI ÖABT 2017’DE VE 2023’TE SORULDU. Öğrenme alanı, birbiri ile ilişkili bilgi, beceri ve değerlerin bir bütün olarak görülebildiği, öğrenmeyi or- ganize eden disiplinler arası bir yapıdır. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı aşağıda sıralanan 7 öğrenme alanı çerçevesinde yapılandırılmıştır. Öğ- retim programının içeriği burada sıralanan öğrenme alanlarına göre düzenlenmiştir. Ders kitabı yazarları, ü- nitelerin çerçevesini bu öğrenme alanlarına göre düzenlemeli ancak öğrenme alanlarının kapsam ve içeriği- ne uygun olarak her bir sınıf düzeyindeki ünitelere farklı bir ad vermelidir. 1. Temel olarak “ben” ve “biz” olma süreçlerini içeren bu öğrenme alanında sosyal bilim- Birey ve Toplum lerden psikoloji, sosyoloji ve sosyal psikolojiye odaklanılmakla birlikte disiplinler arası bir ÖABT 2018’DE yaklaşım da benimsenmiştir. Buna göre öğrenciler, “ben” ve “biz” olma süreçlerini etki- SORULDU. leyen mekânsal, tarihî ve kültürel faktörleri de değerlendirme imkânı bulacaklardır. 2. Temelde tarih odaklı olan bu öğrenme alanı kültür ve kültürel mirası ön plana çıkaran bir Kültür ve yapıya sahiptir. Türk kültürünü oluşturan temel ögelerden hareketle kültürün korunması Miras ve geliştirilmesini sağlayacak bir millî bilincin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Böylece öğ- ÖABT 2018’DE renciler kültürel ögelerin, bir toplumu diğer toplumlardan ayıran özellikler olduğunu kavra- SORULDU. yacaktır. Bunun yanında kültürümüzün dünya kültürel mirasının renklenmesine ve zengin- leşmesine katkı sağladığı kavratılır. İnsan yaşamı için gerekli mekânsal temel bilgi, beceri ve değerleri öğrencilere kazan- dırmayı amaçlayan bu öğrenme alanı, temelde coğrafya odaklıdır. “İnsanlar, Yerler ve Çev- reler” öğrenme alanı ile insanın çevresi ve etkileşimini tanımak, bu konuda çeşitli beceri ve değerleri kullanarak bu etkileşimin neden ve sonuçlarını anlamak ve geleceğe yönelik bireysel ya da toplumsal bakış açısı kazandırabilmek amaçlanmaktadır. İnsan, yer ve çevre 3. etkileşimi, geniş ve renkli bir yelpaze oluşturur. Günümüzün teknolojik gelişmeleri so- İnsanlar, Yerler ve nucunda insanlar tüm dünya ile iletişim kurabilmekte, bu sayede etkilemekte ve etkilen- Çevreler mektedirler. “İnsanlar, Yerler ve Çevreler” öğrenme alanı sayesinde Sosyal Bilgiler dersinin okutulduğu bütün sınıf düzeylerinde öğrencilere araştırma, çevre okuryazarlığı, değişim ve sürekliliği algılama, gözlem, harita okuryazarlığı ve mekânı algılama becerilerinin kazandı- rılması hedeflenmiştir. Öğrenciler bu alana, basitten karmaşığa, yakından uzağa ve bulun- duğu yerden çevreye doğru açılan ve gittikçe kompleks bir hâl alan bir yaklaşım ile dâhil e- dileceklerdir. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 17 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI Bu öğrenme alanında öğrencilerden; yenilikçi, eleştirel ve bilimsel düşüncenin bilim ve tek- 4. nolojideki gelişmelerin temeli olduğunu; bilim ve teknolojinin gelişim sürecini ve toplumsal Bilim, Teknoloji yaşam üzerindeki etkilerini kavrayarak bilgiye ulaşmada teknolojiyi kullanma becerisi edin- ve meleri beklenmektedir. Öte yandan, teknolojilerin günlük hayatla ne derecede ilişkili oldu- Toplum ğunu öğrenirken bazı teknolojik ürünlerin doğaya verdiği zararları tartışır. Bilimsel eserlerin yasalarla korunduğunu fark ederek akademik dürüstlük ilkelerini dikkate alır. Bu öğrenme alanının temelini öğrencilerin girişimci ve bilinçli tüketici becerilerinin geliş- tirilmesi oluşturur. Ülke ekonomisinde kaynakların sınırlı olduğunu kavramaları, mevcut 5. kaynakları korumak gereğinin önemine inanmaları, kendi ekonomik yaşantısını diğerleri- Üretim, Dağıtım ninkiyle karşılaştırarak farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koymaları, yaşadığı yerin ekono- ve mik koşullarını inceleyip bu koşulları geliştirmek için çaba göstermeleri beklenmektedir. Tüketim “Üretim, Dağıtım ve Tüketim”, ekonomiyle ilgili konuların tipik temasıdır. Öğrenciler üre- tim, dağıtım ve tüketim ile ilgili temel kavramları öğrenir. Öğrencilerin meslekleri tanıyarak ilgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği özellikleri bilmesi hedeflenmiştir. Bu öğrenme alanı sosyoloji, siyaset bilimi ve hukuk çerçevesinde etkin vatandaşlık kavra- mına odaklanmaktadır. Öğrencilerin, grup, kurum ve sosyal örgütlerin nasıl oluştuğunu; onları etkileyen ve kontrol eden mekanizmaları; bunların bireyleri ve kültürü nasıl etkileyip kontrol ettiklerini ve varlıklarını nasıl sürdürüp değiştirdiklerini bilmesi önemlidir. Bu konu- da elde edilen bilgiler ışığında, öğrenciler “Toplumumuzda ve diğer toplumlarda grupların, kurumların ve sosyal örgütlerin rolü nedir? Grup, kurum ve sosyal örgütlerden ben nasıl et- 6. Etkin Vatandaşlık kileniyorum? Grup, kurum ve sosyal örgütler nasıl değişir? Bu değişikliklerde benim rolüm nedir?” sorularına cevap verebilmelidir. Toplum yaşamında doğacak sorunların en önemli güvencesi olarak örgütlü bir devlet gücünün varlığını kavrarlar. Toplumsal sorunların nasıl çözüldüğünü ve düzenin nasıl sağlandığını anlayarak egemenliğin kaynağının millete da- yandığı yönetimlerde, birey haklarının ve toplum düzeninin nasıl korunduğunu fark eder- ler. Toplumsal hizmetlere ve değişik resmî etkinliklere katılma yollarını öğrenerek yönetimi etkilemek için hangi demokratik yolların olduğunu kavrarlar. Günümüzde inançlar, fikirler, insanlar, sermaye, bilgi, teknoloji, kültürel ve siyasi sınırları a- şarak küresel boyutta hareket hâlindedir. Böyle bir dönemde devletler de kendisi dışın- 7. dakilerle bir yandan iş birliği yaparken diğer taraftan rekabet etmektedirler. Öğrencilerin Küresel Bağlantılar bu ilişkileri kavrama ve değerlendirme konusunda bilinçli olmaları gerekmektedir. Küresel bağlantılar öğrenme alanı ile gelişen dünyanın gündemini takip eden, karşılaştığı sorunlara çözüm üretebilen etkin ve sorumlu Türk vatandaşları yetiştirmek amaçlanmaktadır. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 18 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Öğrenme Alanları ve Süreleri DİPNOT: 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanımlar, öğrenme alanlarına göre nu- maralandırılmıştır. Aşağıda dersin kodu, sınıf düzeyi, öğrenme alanı numarası ve kazanım numarasına örnek verilmiştir. Kazanımlarla ilgili sınırlamalar ve açıklamalar kazanımı izleyen satırda ifade edilmiştir. SOSYAL BİLGİLER DERSİ 4, 5, 6 VE 7. SINIFLAR DERS KİTABI FORMA SAYILARI VE EBATLARI *En fazla forma sayıları yazılmıştır. Hazırlanacak Ders Kitabı daha az forma sayılarında da olabilir. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 19 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2005 VE 2018 SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI 2005 SBDÖP 2018 SBDÖP 2005 programı toplamda 175 kazanımdır. 2018 programı toplamda 131 kazanımdır. Öğrenme alanları  Birey ve Toplum  İnsanlar, Yerler ve Çevreler Öğrenme alanları  Kültür ve Miras  Birey ve Toplum  Üretim, Dağıtım ve Tüketim  İnsanlar, Yerler ve Çevre  Küresel Bağlantılar  Kültür ve Miras  Bilim, Teknoloji ve Toplum  Üretim, Dağıtım ve Tüketim  Güç, Yönetim ve Toplum  Küresel Bağlantılar  Gruplar, Kurumlar ve Sosyal Örgütler  Bilim, Teknoloji ve Toplum (Sadece 4 ve 5. sınıf)  Etkin Vatandaşlık  Zaman, Süreklilik ve Değişim (tüm öğrenme alanlarını kapsar.) ÖABT 2018’DE SORULDU. Beceriler  Eleştirel düşünme  Problem çözme  Karar verme  İletişim  Araştırma Beceriler  Girişimcilik  Eleştirel düşünme  Türkçeyi doğru, güzel, etkili kullanma  Yaratıcı düşünme  Gözlem  Problem çözme  Mekânı algılama  Karar verme  Zaman ve kronolojiyi algılama  İletişim  Değişim ve sürekliliği algılama  Araştırma  Sosyal katılım  Bilgi teknolojilerini kullanma  Empati  Girişimcilik  Yenilikçi düşünme  Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullan-  Dijital okuryazarlık ma  Finansal okuryazarlık  Gözlem  Harita okuryazarlığı  Mekânı algılama  Kalıp yargı ve ön yargıyı fark etme  Zaman ve kronolojiyi algılama  Kanıt kullanma  Değişim ve sürekliliği algılama  Konum analizi  Sosyal katılım  Medya okuryazarlığı  Empati  Tablo, grafik ve diyagram çizme ve yo- rumlama  Hukuk okuryazarlığı  Politik okuryazarlık  Özdenetim  Çevre okuryazarlığı  İş birliği Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 20 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2005 SBDÖP 2018 SBDÖP Ara disiplinler ÖABT 2020’DE SORULDU.  Afetten korunma ve güvenli yaşam  Girişimcilik  İnsan hakları ve vatandaşlık  Kariyer bilinci geliştirme Ara disiplinler  Özel eğitim Ara disiplinler yer almaz.  Rehberlik ve psikolojik danışma  Sağlık kültürü  Spor kültürü ve olimpik eğitim Değerler Değerler  Adil olma  Adalet  Aile birliğine önem verme  Aile birliğine önem verme  Bağımsızlık  Bağımsızlık  Barış  Barış  Bilimsellik  Bilimsellik  Çalışkanlık  Çalışkanlık  Dayanışma  Dayanışma  Duyarlılık  Duyarlılık  Dürüstlük  Dürüstlük  Estetik  Estetik  Hoşgörü  Özgürlük  Misafirperverlik  Saygı  Özgürlük  Sevgi  Sağlıklı olmaya önem verme  Sorumluluk  Saygı  Vatanseverlik  Sevgi  Yardımseverlik  Sorumluluk  Eşitlik  Temizlik  Tasarruf  Vatanseverlik  Yardımseverlik Kavram öğretimi 2005 programında kavram öğretimiy- Kavram öğretimi le ilgili olarak öğretmenlere rehberlik 2018 programında kavram öğretime i- amacıyla 4 yıl boyunca öğrencilere ve- lişkin ifadelere yer verilmemiştir. rilecek kavramlar sınıflar düzeyinde listelenmiş, kavram öğretimiyle ilgili temel bilgi ve açıklamalara yer veril- miştir. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 21 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2005 SBDÖP 2018 SBDÖP Öğrenme-öğretme sürecine yönelik Öğrenme-öğretme sürecine yönelik açıklama açıklama 2005 programının öğrenme-öğretme 2018 programında bu hususlar 10 sürecine yönelik açıklamalar “Öğren- madde şeklinde verilmiştir. 2005 prog- me-Öğretme Süreçleri ve Öğretmenin ramındaki açıklamaların daha ayrıntılı Rolü” olarak verilirken, 2018 progra- olduğu söylenebilir. mında “Öğretim Programının Uygu- lanmasında Dikkat Edilecek Husus- lar” olarak verilmiştir. Etkinlik örnekleri Etkinlik örnekleri 2005 programında etkinlik örnekleri 2018 programında ise etkinlik örnekle- her sınıf düzeyinde ve her kazanıma rine yer verilmemiştir. özel ayrı ayrı verilmiştir. Kazanım için açıklamalar Kazanım için açıklamalar Her iki programda da kazanımların a- Her iki programda da kazanımların a- çıklamaları bulunmaktadır. 2005 p- çıklamaları bulunmaktadır. 2018 prog- rogramında etkinlik örnekleri ve kaza- ramında her kazanımın açıklaması ya- nımlar için açıklamalara ayrı ayrı yer pılmamış, bazı kazanımlar için açıkla- verilmiştir. malar verilmiştir. Ölçme değerlendirme boyutu Ölçme değerlendirme boyutu 2018 programında ise, bu açıklamalar 2005 programında ölçme-değerlen- 7 madde halinde, öğretim programla- dirmeye dair dördüncü ve beşinci sı- rındaki ölçme-değerlendirme uygula- nıflar için 18, altıncı ve yedinci sınıflar malarına ilişkin ilkelerin sıralandığı için 37 sayfa açıklamaya yer verilmiş- sosyal bilgiler alanına özgü olmayan tir. genel nitelikli bir metin halinde veril- miştir. Yaklaşım Yaklaşım Öğrenci merkezli, toplu öğretim ve te- Öğrenci merkezli, toplu öğretim ve te- matik yaklaşım benimsenmiş; yapılan- matik yaklaşım benimsenmiş; yapılan- dırmacı yaklaşım esas alınarak hazır- dırmacı yaklaşım esas alınarak hazır- lanmıştır. lanmıştır. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 22 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI 2005 SBDÖP 2018 SBDÖP Temel yeterlilikler  Ana dilde iletişim  Yabancı dillerde iletişim  Matematiksel yetkinlik ve bilim tekno- Temel yeterlilikler lojide temel yetkinlikler Temel yeterliliklere yer verilmemiştir.  Dijital yetkinlik  Öğrenmeyi öğrenme  Sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yeterlilik  İnisiyatif alma ve girişimcilik algısı  Kültürel farkındalık ve ifade Kök değerler  Adalet  Dostluk  Dürüstlük  Öz denetim Kök değerler  Sabır Kök değerlere yer verilmemiştir.  Saygı  Sevgi  Sorumluluk  Vatanseverlik  Yardımseverlik BAZI ÇIKARIMLAR 2005 programında dokuz öğrenme alanı, 2018 programında ise yedi öğrenme alanı olduğu görül- mektedir. 2018 programında “Zaman, Süreklilik ve Değişim”, “Gruplar, Kurumlar ve Sosyal Örgütler” ve “Güç, Yönetim ve Toplum” öğre-me alanları yerine bu üç öğrenme alanını kapsayan “Etkin Vatan- daşlık” öğrenme alanı oluşturulmuştur. 2005 programında 175 adet kazanım bulunurken, 2018 programında 131 kazanıma yer verildiği be- lirlenmiştir. Bu açıdan bakıldığında 2018 programında kazanımların yaklaşık %25 oranında azaltıl- dığını söylemek mümkündür. Sınıf düzey-lerine göre ise dördüncü ve beşinci sınıflarda yaklaşık %29, altıncı ve yedinci sınıflarda yaklaşık %20 oranında azaltıl-dığı görülmektedir. 2005 programındaki bulunan 17 amaçtan 15’inin 2018 programında da yer aldığı ve 2018 progra- mında farklı üç amacın belirlenerek amaç sayısının 18’e çıkarıldığı tespit edilmiştir. 2005 programın- da “Sosyal Bilgiler Dersinin Genel Amaç-ları’’ olarak verilen bu amaçlar, 2018 programında “Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Özel Amaçları’’ başlığı altında yer almıştır. 2018 programında yaklaşım olarak bir değişikliğe gidilmediği görülmektedir. 2005 ve 2018 program- larında öğrenci merkezli, toplu öğretim ve tematik yaklaşım benimsenmiş; yapılandırmacı yaklaşım esas alınarak hazırlanmıştır. 2005 programında vizyona yer verilirken 2018 yılının ocak ayında yayımlanan, 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda ise bu başlığa yer verilmediği görülmektedir. … *2005 VE 2018 SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ İNCELENMESİ, Yüksek Lisans Tezi, CAN, B. (2019) ve eklemeler… Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 23 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI BECERİLER Bireyin araştırma sürecinde neyi, nerede, nasıl bulacağını bilmesi ve elde ettiği bulguyu doğru bir şekilde kullanabilmesidir. Sosyal bilgiler dersi öğretim programında ise araştırma becerisi “okuduğunu anlama” ve “bilgiyi bulma, kullanılabilir biçimde planlama ve yazma” alt boyutları şeklinde ele alınmaktadır. Bu alt boyutlar şu şekildedir: 1. Okuduğunu anlama  Ana fikri çıkarmak için okuma  Ana fikri bulmak için bölüm ve konu başlıklarını kullanma  Çalışılan konu ile ilgili paragrafları seçme  Okuduğunu yorumlama  İlgili terim ve kelimenin anlamını bulmak için sözlük, kelime listesi oluşturma  Kelime anlamına ulaşmak için uygun kaynakları kullanma  Artan sosyal bilimler kavramlarını tanıma ve anlama  Olgu ve fikirleri ayırma, propagandayı tanıma  Yazarın yargısını tanıma  Metni anlamaya yardımcı olan resimlerdeki ipuçlarını ve açıklamaları kullanma  Değişik amaçlar için okuma (analitik okuma, eleştirel okuma, soru cevaplamak ve fikir oluşturmak için okuma…) Araştırma  Değişik şekillerde basılmış materyalleri okuma (kitap, gazete, dergi…)  Anlamı zenginleştirmek için edebî metinleri inceleme (tarihî roman, hikâye…) 2. Bilgiyi bulma, kullanılabilir biçimde planlama ve yazma  Kütüphane kullanma (bilgisayarda katalog tarama, kitap fiş kataloğu kullanma)  Özel referans kaynaklarına ulaşma (ansiklopedi, sözlük, il yıllıkları, mikro fişler, dergi…)  Basılı ve görsel kaynaklardaki bilgilere ulaşma (gazete, dergi, televizyon, radyo, videokaset…)  Kitabın farklı bölümlerini kullanma (dizin, içindekiler…  Anahtar sözcükleri, ciltlerdeki rakam ve harfleri, indeks ve referansları kullanma  Bilgi kaynaklarını değerlendirme (basılı, görsel, elektronik…)  Uygun bilgi kaynağı kullanma  Kaynak olarak toplumu kullanma ve bireylerle görüşmeler yapma (sözlü tarih çalışmaları)  Kullanılabilir biçimlerde bilgiyi planlama ve yazma (Konunun ana fikrini çıkarma, özet hazırlama, not alma, bilgiyi kaydetme, dipnot, italik kullanma, bilgi için dinleme, yönergeyi kullanma, rapor yazma)  Yararlandığı kaynakları “Kaynakça”da titizlikle gösterme. Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 24 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI  Çevre okuryazarlığı becerisi, bireyin sahip olduğu çevresel bilgi ve tutumu, çev- Çevre reyle ilgili problemlerin çözümünde kullanabilme yeteneği olarak tanımlanmak- okuryazarlığı tadır. ÖABT 2023’TE SORULDU.  İnsanların çevreleri ile pozitif bir bağ kurabilmek ve diğer insanlarla ya da biyo- sferle sürdürülebilir ilişkiler kurabilmek için geliştirdikleri anlayışlar, tutumlar, beceriler, zihinsel alışkanlar ve gözlenebilen davranışlar bütünüdür.  Çevre okuryazarlığının dört temel boyutu vardır: Bilgi, duyuş (tutum ve değer), beceri ve davranış. Değişim ve  Benzerlik ve farklılıkları bulma sürekliliği  Zamanla oluşan süreklilik değişimi algılama algılama ÖABT 2021’DE  Tarihsel olguları ve yorumları ayırt etme SORULDU.  Geçmişteki problemlerin neden-sonuç ilişkisini tanıma  Tarihsel problemin çözümüne alternatif çözümler bulma  Dijital okuryazarlık, dijital bir cihazı veya yazılımı kullanma şeklinde dar bir çer- çevede tanımlanmamalıdır. Dijital  Dijital okuryazarlık, kullanıcıların dijital ortamda etkin şekilde çalışabilmeleri i- okuryazarlık çin gerekli olan karmaşık, bilişsel, sosyolojik ve duygusal becerileri içermekte- dir.  Grafik ekranlardaki talimatları okumak, bunun yanı sıra yeni anlamlı mater- yalleri bu ortamda oluşturmak, dijital ortamdaki bilginin kalitesini ve geçerlili- ğini değerlendirmek dijital okuryazarlık faaliyetleri içerisinde yer almaktadır. Dijital ortamdaki öğrenme faaliyetlerinin niteliğinin değerlendirilmesinde de bir ölçü olarak kabul edilecek dijital okuryazarlık, kullanıcı odaklı bir yaklaşımı da desteklemektedir. Eleştirel düşünme; kendi düşünme süreçlerimizin farkında olarak başkalarının düşün- me süreçlerini göz önünde tutarak, öğrendiklerimizi uygulayarak kendimizi ve çevre- mizde yer alan olayları anlayabilmeyi amaç edinen aktif ve organize zihinsel süreçtir.  Bir kanıtı kullanma ya da referansa dayanma  Sebep–sonuç ilişkisini belirleme, ilkeleri türetme, genelleme yapma  Farklı bakış açılarını açıklama, kararları sorgulama, sınıflama yapma, değerlen- Eleştirel dirme (ölçüt belirleme) düşünme ÖABT 2016 & 2022’DE  Karşılaştırma yapma, ilgili ve ilgisiz bilgiyi ayırt etme SORULDU.  Kalıp yargıları fark etme, çıkarımda bulunma Sosyal Bilgiler Alan Eğitimi ders notları MUSTAF KEMAL PINARBAŞI adına çıkarılmıştır. Sayfa 25 instagram.com/kitapmesrep  KİTAPMEŞREP ALAN EĞİTİMİ DERS NOTLARI  Kendini karşısındakinin yerine koyma  Olaylara karşısındakinin bakış açısıyla bakma  Kendisini yerine koyduğu kişinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlam