Masining na Pagpapahayag (PDF)

WASTONG PAGGAMIT NG MGA BANTAS Ginagamit ang tandang pananong sa katapusan ng mga pangungusap na ANO ANG BANTAS? patanong at sa bahaging pag-...

WASTONG PAGGAMIT NG MGA BANTAS Ginagamit ang tandang pananong sa katapusan ng mga pangungusap na ANO ANG BANTAS? patanong at sa bahaging pag- Ang mga bantas (punctuation) ay mga aalinlangan na inilalagay sa loob ng panaklong. simbolo na nagpapakita ng kayarian at kaayusan ng nakasulat na wika, pati na A. Sa pangungusap na patanong. ang intonasyon at paghintong sandali Halimbawa: (pagtigil na sandali) na gagawin kapag nagbabasa nang malakas - Nasaan ang inyong papel? B. Sa loob ng panaklong upang mapahiwatig ang hindi sigurado o pag-aalinlangan sa diwa ng tuldok (.) pangungusap. Ginagamit ang bantas na tuldok sa Halimbawa: katapusan ng pangungusap na paturol (pasalaysay) at pautos, sa mga salitang - Ikaw ang huling (?) pumasok sa tindahang ito. dinadaglat(abbreviation), at pagkatapos ng tambilang (digit) at titik. Kuwit (,) A. Paturol at Pautos Ang kuwit( , ) ay ginagamit sa Halimbawa: paghihiwalay ng isang sinipi. -Si Josephine ay pumasok sa kumbento. 1. Sa paghihiwalay ng magkakasunod na salita -May kapayapaan ang aking puso. at lipon ng mga salitang magkaka-uri. B. Sa pangalan at salitang dinaglat Halimbawa: (abbreviation) - Unang ginisa ang bawang, sibuyas, at luya. Halimbawa: 2. Sa hulihan ng bating panimula at bating - Si Garry V. ay magaling na mananayaw. pangwakas ng isang liham-pangkaibigan. - Si Bb. Rosales ang kontrabida sa buhay pag-ibig Halimbawa: mo. - Lubos na gumagalang, C. Sa mga titik o tambilang na ginagawang - Mahal kong Mia, pamilang sa bawa’t hati ng isang balangkas o - Nagmamahal, talaan. 3. Pagkatapos ng Oo at Hindi. Halimbawa: Halimbawa: A. Huwag kang magmahal ng hindi mo kasintahan. - Oo, papunta pa lamang ang aking ina. tandang pananong (?) - Hindi, mayroon akong ibang plano ngayon. 4. Sa mga lipon ng salitang panuring o pamuno. gitling (-) Halimbawa: Ginagamit ang gitling (-) sa loob ng salita sa mga sumusunod na pagkakataon - Si Jose Rizal, ang ating pambansang bayani, ay isa ring doktor. 1. Sa pag-ulit ng salitang-ugat o mahigit sa isang pantig ng salitang-ugat. - Si Marco, ang iyong kasintahan, ay isang matinong tao. Halimbawa: 5. Sa hulihan ng bilang sa petsa, o sa pagitan ng - Ako ay masayang-masaya na nakasama kita. kalye at purok at ng bayan at lalawigan sa pamuhatan ng isang liham. -Umiiyak ako dahil dala-dalawa pala siya kung magmahal. Halimbawa: 2. Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at - April 18, 2023 ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa patinig na kapag hindi ginitlingan ay - City of Cabuyao, Laguna magkakaroon ng ibang kahulugan. 6. Sa paghihiwalay ng tunay na sinabi ng Halimbawa: nagsasalita sa ibang bahagi ng pangungusap. - Magaling siyang mang-uto ng babae. Halimbawa: (Kapag hindi nilagyan ng gitling ang salitang - Ayon kay Rizal, “Ang hindi magmamahal sa 'mang-uto' ay magiging 'manguto' ito na may ibang sariling wika ay higit pa sa hayop at malansang kahulugan.) isda." -Nasanay na akong mag-isa sa buhay. - “ Ikaw ay aking iniibig," wika ng iyong kasintahan. 3. Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng dalawang salitang pinagsama. Kudlit (‘) Halimbawa: Ginagamit ang kudlit bilang kapalit o kung - pamatay-insekto ( pamatay ng insekto ) kumakatawan sa letra o sa mga letrang nawawala kapag ang pang-ugnay o - humigit-kumulang ( humigit at kumulang ) pananda sa pagitan ng dalawang salita ay 4. Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao, ikinakabit sa unang salita. lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan, Halimbawa: sagisag o simbolo. Ang tanging ngalan ay walang pagbabago sa ispeling. - Siya'y hindi sasama sa ating lakad. Halimbawa: ( Siya'y = Siya ay ) - taga-Bulacan -‘di ako kumain ngayon. - maka-Duterte Kuhanin n’yo ito ngayon. - mag-Japan 5. Sa pag-uulit ng unang pantig ng tanging Halimbawa: ngalang may unlapi, ang gitling ay nalilipat sa - Maraming halaman ang namumulaklak sa hardin pagitan ng inulit na unang pantig ng tanging tulad ng mga sumusunod: ngalan at ng buong tanging ngalan. ~Rosal, Rosas, Orchids, Sampaguita, Santan at Halimbawa: iba pa. - magja-Japan 2. Pagkatapos ng bating panimula ng pormal na - magjo-Jollibee liham. 6. Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa Halimbawa: numero o pamilang. - Dr. Garcia: Halimbawa: - Bb. Zorilla: - Naghiwalay kami nang ika-4 na buwan ng aming relasyon. (ika-4 na buwan) 3. Sa paghihiwalay sa mga minuto at oras, sa yugto ng tagpo sa isang dula, sa kabanata at - Tumawag siya sa akin kaninang ika-10 ng umaga. taludtod ng Bibliya at sa mga sangkap ng (ika-10 ng umaga) talaaklatan. 7. Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng Halimbawa: fraction. - 8:00 a.m Halimbawa: - Juan 16:16 - isang-kapat (1/4) - lima't dalawang-kalima (5-2/5) tutuldok – kuwit (;) - tatlong-kanim (3/6) Ito ay naghuhudyat ng pagtatapos ng isang pangungusap na kaagad 8. Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang sinusundan ng isa pang sugnay at ito ay apelyido ng babae at ng kanyang bana o asawa. hindi gumagamit ng pangatnig. Halimbawa: 1. Ginagamit sa pagitan ng mga sugnay ng - Celestine Gonzaga-Soriano tambalang pangungusap kung hindi pinag- uugnay ng pangatnig. - Anne Curtis-Smith Halimbawa: - Kumain ka ng maraming prutas; ito’y makabubuti tutuldok (:) sa katawan. Ginagamit ang tutuldok matapos 2. Sa unahan ng mga salita at parirala tulad ng maipuna ang pagpapakilala sa mga halimbawa, gaya ng, paris ng, kung nangunguna sumusunod: sa isang paliwanag o halimbawa. 1. Ginagamit kung may lipon ng mga salitang kasunod. Halimbawa: Halimbawa: - Maraming magagandang bulaklak sa Pilipinas na - Ang ating pambansang bayani (Jose Rizal) ang hindi na napag-uukulan ng pansin; gaya ng may- akda ng Noli Me Tangere. kakwate, kabalyero, banaba, dapdap at iba pa. 2. Ginagamit sa mga pamilang o halaga na inuulit upang matiyak ang kawastuhan. panipi (“ ”) Halimbawa: ng mga panipi ay inilalagay sa unahan at - Si Anton ay nagkaroon ng dalawampu't tatlong dulo ngisang salita sa ganitong mga (23) puntos sa larong basketball. kaparaanan. 3. Ginagamit sa mga pamilang na 1. Ginagamit upang ipakita ang buong sinasabi nagpapahayag ng taon. ng isang nagsasalita o ang tuwirang sipi. Halimbawa: Halimbawa: - Jose P. Rizal ( 1861 – 1896 ) - “Ikaw ay mahusay na mag-aaral,” sabi ng kanyang guro. tutuldok-tuldok (...) 2. Ginagamit upang mabigyan diin ang pamagat ng isang pahayagan, magasin, aklat at iba't nagpapahiwatig na kusang ibinitin ng ibang mga akda. nagsasalita Halimbawa: ang karugtong ng nais na sabihin. - Paborito kong panuorin ang "Ang Probinsyano." Ang ellipsis ay tatlong magkakasunod na tuldok na matatagpuan sa isang 3. Ginagamit sa pagkulong ng mga salitang pangungusap, at maaaring ito ay nasa banyaga. umpisa, gitna o hulihang bahagi nito. Halimbawa: 1. Mahalaga ito lalo na sa pagsipi sa mga - Ang natapos kong kurso ay "Business pananalitang ginamit mismo sa isang akda. Administration." Halimbawa: - Mahilig akong magbasa ng mga libro tungkol sa - Umiyak na lamang siya nang umiyak at hinintay "Computer Programming." ang mga susunod na mangyayari... - "Crispin... Crispin... anak ko!" sigaw ko. panaklong ( ) - "... na hindi mo ako mahal," sabi mo. Ang panaklong ay ginagamit na pambukod sa salita o mga salitang hindi direktang kaugnay ng diwa ng pangungusap, gaya ng ginamit sa mga sumusunod: 1. Ginagamit upang kulungin ang pamuno. gatlang en (-) ay dalawang uri ng gatláng (dash): ang gatlang en at gatlang em. Noong walâ pang computer, karaniwang ginagamit ang gitling sa gamit na para sa gatlang 1. Madalas itong ginagamit upang ipakita ang sinaklaw na ng oras, petsa, o datos pansanggunian. Halimbawa: ~1971–1986 (petsa) ~9:00–11:00 (oras) ~78–89 (mga pahina ng aklat) gatlang em (— ) Ang em-dash (—) ay isang uri ng bantas na naghuhudyat ng biglaang pagtigil ng daloy ng isang pangungusap. 1. Ito ang pinakamadaling gamit ng em-dash. Kung isa kang manunulat na gumagawa ng dialogue ng mga karakter, ito ang pangyayari kung saan mapapatigil ang pagsasalita ng unang karakter dahil sa pagsabad ng ikalawang karakter. Halimbawa: -“Hindi tayo p'wedeng maghiwalay! Alam mo kung gaano kita kama—" -“Tumigil ka na! Hindi na kita mahal!”