लाल किल्ला - विकिपीडिया PDF

लाल किल्ला दिल्लीतील मुघलकालीन किल्ला. लाल किल्ला हा दिल्लीतील एक प्रसिद्ध मुघलकालीन किल्ला आहे. याचे नाव लाल संगमरवरी दगडावरून पडलेले आहे. हा किल्ला यमुना नदीच्या किनारी बांधला गेला. दिल्लीच्या ऐतिहासिक, जुन्या दिल्ली भागात लाल किल्ला लाल वाळूच्या खडकांनी बनलेला आहे. हा किल्ला पाचव्या मुघल बादशहा...

लाल किल्ला दिल्लीतील मुघलकालीन किल्ला. लाल किल्ला हा दिल्लीतील एक प्रसिद्ध मुघलकालीन किल्ला आहे. याचे नाव लाल संगमरवरी दगडावरून पडलेले आहे. हा किल्ला यमुना नदीच्या किनारी बांधला गेला. दिल्लीच्या ऐतिहासिक, जुन्या दिल्ली भागात लाल किल्ला लाल वाळूच्या खडकांनी बनलेला आहे. हा किल्ला पाचव्या मुघल बादशहा शाहजहानने बांधला होता. या ऐतिहासिक किल्ल्याची २००७ साली युनेस्कोने जागतिक वारसा म्हणून निवड के ली होती. विकिपीडियातील इतिहासविषयक लेखात पाळावयाचे लेखनसंके त या लेखातील मजकू र मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता. नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन Learn more मोजमाप लाल किला सलीमगडच्या पूर्वेकडील बाजूला आहे. लाल वाळूचा खडकाच्या तटबंदी आणि भिंतींमुळे हे नाव पडले. यामुळेच त्याला चार भिंती बनतात. ही भिंत 1.5 मैल (2.5 कि.मी.) लांबीची असून नदीच्या काठापासून 60 फू ट (16 मीटर) उंच आणि शहरातून 110 फू ट (35 मीटर) उंच आहे. याचे मोजमाप के ल्यानंतर असे लक्षात आले कि, ८२ मीटर चौरस ग्रीड (चौखाना) वापरण्याची योजना आखली गेली आहे. लाल किल्ल्याचे पूर्ण नियोजन के ले होते आणि त्यानंतरच्या बदलांमुळे त्याच्या योजनेच्या मूळ स्वरूपात कोणताही बदल होऊ दिला नाही, अठराव्या शतकात त्यातील बऱ्याच भागांचे नुकसान काही दरोडेखोरांनी व हल्लेखोरांनी के ले होते. १८५७ च्या पहिल्या स्वातंत्र्याच्या युद्धानंतर हा किल्ला ब्रिटिश सैन्याच्या मुख्यालयाच्या रूपात वापरला जात असे. या सैन्याने आपल्या जवळपास ऐंशी टक्के मंडप आणि बागांचा नाश के ला. ही नष्ट के लेली बाग आणि उर्वरित भाग पुनर्संचयित करण्याची योजना उम्मेद दानिश यांनी १९०३ मध्ये सुरू के ली. इतिहास हा किल्ला आणि राजवाडा हा शहजानाबाद मध्ययुगीन शहराचा एक महत्त्वाचा कें द्रबिंदू आहे. लाल किल्ल्याची योजना, व्यवस्था आणि सौंदर्य हे मुगल सर्जनशीलताचे शिरोबिंदू आहेत, जे शाहजहांच्या कारकिर्दीत शिखरावर पोहोचले. या किल्ल्याचे बांधकाम झाल्यानंतर स्वतः शाहजहांने बरीच विकास कामे के ली. औरंगजेब आणि शेवटच्या मोगल राज्यकर्त्यांनी बरेच विकासकाम के ले. ब्रिटिश काळात 1857च्या पहिल्या स्वातंत्र्यलढ्यानंतर संपूर्ण ढाच्यामध्ये बरेच मूलभूत बदल के ले गेले. ब्रिटिश काळात हा किल्ला प्रामुख्याने तळ म्हणून वापरला जात असे. स्वातंत्र्यानंतरही २००३ पर्यंत अनेक महत्त्वाचे भाग सैन्याच्या नियंत्रणाखाली राहिले. लाल किल्ला हा मोगल सम्राट शाहजहांची नवीन राजधानी शाहजहानाबादचा राजवाडा होता. हे दिल्ली शहराचे सातवे मुस्लिम-नगर होते. आपल्या राजवटीची प्रतिष्ठा वाढविण्यासाठी तसेच नवीन बांधण्याच्या महत्त्वाकांक्षेला नवीन संधी देण्यासाठी त्यांनी आपली आग्रा येथील राजधानी बदलून दिल्ली येथे स्थलांतरित के ली. हे देखील त्याचे मुख्य हेतू होते. हा किल्ला देखील ताजमहाल आणि आग्रा किल्ल्याप्रमाणे यमुना नदीच्या काठावर वसलेला आहे. त्याच नदीच्या पाण्याने किल्ल्याला वेढले व खंदक भरला. त्याच्या ईशान्य दिशेची भिंत जुन्या किल्ल्याला वेढलेली होती, त्याला सलीमगडचा किल्ला देखील म्हणले जाते. सलीमगड किल्ला लाल किल्ला इस्लाम शाह सूरी यांनी १५४६ मध्ये बांधला होता. लाल किल्ल्याचे बांधकाम १६३८ मध्ये सुरू झाले आणि १६४८ मध्ये ते पूर्ण झाले. परंतु काही मतांनुसार, याला प्राचीन किल्ला आणि लालकोट शहर असे म्हणले जाते, ज्याला शाहजहांने ताब्यात घेतला आणि तो बांधला. लालकोट बाराव्या शतकाच्या उत्तरार्धात राजा पृथ्वीराज चौहान यांची राजधानी होती. ११ मार्च १७८३ रोजी शीखांनी लाल किल्ल्यात प्रवेश के ला आणि दिवाण-ए-आम लाल किल्ल्याचे एक दृश्य ताब्यात घेतला. मोगल वझिरांनी आपल्या शीख साथीदारांना स्थान जुनी दिल्ली, भारत शहरात आत्मसमर्पण के ले. करोर सिंघिया मिस्लचे सरदार बघेलसिंग धालीवाल यांच्या आदेशाखाली हे काम झाले. निर्मिती १२ मे, इ.स. १६३९ – ६ एप्रिल इ.स. १६४८ वास्तुकला (८ वर्षे १० महिने आणि २५ दिवस) लाल किल्ल्यात उच्च दर्जाच्या कला आणि कलाकारांचे कार्य वास्तुविशारद उस्ताद अहमद लाहोरी आहे. येथील कलाकृ ती पर्शियन, युरोपियन आणि भारतीय कला यांचे संश्लेषण आहे, ज्यामुळे येथील कलाकृ तींमध्ये विशिष्ट आणि वास्तुशैली इंडो-इस्लामी, मुघल वेगळी शाहजहानी शैली पाहावयास मिळते. रंग, अभिव्यक्ती आणि स्वरूपात ही शैली उत्कृ ष्ट आहे. लाल किल्ला ही युनेस्को जागतिक वारसा स्थान दिल्लीतील एक महत्त्वाची इमारत आहे, ज्यामध्ये भारतीय औपचारिक नाम: Red Fort Complex इतिहास आणि त्याच्या कलांचा समावेश आहे. त्याचे महत्त्व प्रकार सांस्कृ तिक काळाच्या मर्यादेपेक्षा अधिक आहे. हे बांधकाम कौशल्य आणि सामर्थ्याचे प्रतीक आहे. सन १९१३ मध्ये, हे राष्ट्रीय महत्त्व स्मारक कारण ii, iii, vi घोषित होण्यापूर्वी, नंतरचा काळ जपण्यासाठी आणि जतन सूचीकरण 2007 (31st session) करण्यासाठी प्रयत्न के ले गेले. त्याच्या भिंती अत्यंत जटिलतेने कोरलेल्या आहेत. दिल्ली दरवाजा आणि लाहोर दरवाजा या दोन नोंदणी क्रमांक 231 (http://whc.unes मुख्य दरवाजांवर या भिंती खुल्या आहेत. लाहोर गेट हे मुख्य co.org/en/list/231) प्रवेशद्वार आहे. आत चट्टे चौक आहे, ज्याच्या भिंती दुकाने सांस्कृ तिक भारत लावलेल्या आहेत. यानंतर एक मोठी मोकळी जागा आहे, जिथे ते लांब उत्तर-दक्षिण रस्ता विभागते. हा रस्ता किल्ल्याला सैन्य व Region आशिया-प्रशांत नागरी वाड्यांच्या काही भागात विभागत असे. या रस्त्याच्या दक्षिण टोकाला दिल्ली गेट आहे.