Lingguwistikong Komunidad PDF

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO BAITANG 11, YUNIT 4 Lingguwistikong Komunidad TALAAN NG NILALAMAN Introduksyon 3 Aralin...

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO BAITANG 11, YUNIT 4 Lingguwistikong Komunidad TALAAN NG NILALAMAN Introduksyon 3 Aralin 1: Kahulugan at Kahalagahan ng Lingguwistikong Komunidad 4 Layunin Natin 4 Subukan Natin 5 Pag-aralan Natin 6 Alamin Natin 6 Sagutin Natin 9 Pag-isipan Natin 9 Gawin Natin 9 Aralin 2: Mga Salik at Uri ng Lingguwistikong Komunidad 11 Layunin Natin 11 Subukan Natin 12 Pag-aralan Natin 13 Alamin Natin 13 Sagutin Natin 17 Pag-isipan Natin 17 Gawin Natin 17 Aralin 3: Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Mass Media 19 Layunin Natin 19 Subukan Natin 20 Pag-aralan Natin 21 Alamin Natin 21 Sagutin Natin 26 Pag-isipan Natin 26 Gawin Natin 26 Aralin 4: Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Modernong Panahon 28 Layunin Natin 28 Subukan Natin 29 Pag-aralan Natin 30 1  Alamin Natin 30 Sagutin Natin 32 Pag-isipan Natin 32 Gawin Natin 33 Pagyamanin Natin 35 Paglalagom 36 Dapat Tandaan 37 Gabay sa Pagwawasto 38 Sanggunian 39 2  Pindutin ang Home button para bumalik sa Talaan ng Nilalaman BAITANG 11 | KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO YUNIT 4 Lingguwistikong Komunidad Maraming lingguwistikong komunidad sa buong mundo. Ang wika ay tanda ng identidad o pagkakakilanlan. Natutukoy ang nasyonalidad o kung saan nakatira ang isang tao dahil sa wikang ginagamit niya. Karaniwan, bahagi tayo ng iisang pamilya, ng isa o dalawang pangkat ng magkakaibigan o barkada, ng iisang paaralan, at ng isang lokalidad o bansa. Subalit dahil sa dami ng ating wikang sinasalita, kahit pa iilan lamang ang pangkat na ating kinabibilangan, kung marami tayong wikang ginagamit, ay dumarami rin ang ating nalalaman, nakababahaginan, at nakapapanalig. Ito ang siyang nagdadala sa atin tungo sa iba’t ibang lingguwistikong pamantayan, karanasan, at komunidad. 3 Aralin 1 Kahulugan at Kahalagahan ng Lingguwistikong Komunidad Layunin Natin Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang natutukoy ang kahulugan at kabuluhan ng lingguwistikong komunidad. Bawat indibiduwal ay kasapi o bahagi ng lingguwistikong komunidad. Lahat tayo ay bahagi ng isa o higit pang pangkat ng mga tagapagsalita ng isang wika. Ayon kay George Yule, ang wika ay isang paraan upang maipakilala ang sarili. Sa maaaring hindi malay o batid na paraan ay naipamamalas nito kung anong panlipunang pangkat napabibilang ang isang tao. Ang pangkat na ito ay tinatawag na lingguwistikong komunidad o speech community sa larangan ng sosyolingguwistika at linguistic anthropology. 4  Subukan Natin Magbigay ng mga salita o pahayag na eksklusibo o madalas na sa paaralan lamang ginagamit. Ibigay rin ang kahulugan o kung ano ang tinutukoy nito. Salita/Pahayag Kahulugan/Tinutukoy 5  Pag-aralan Natin May tatlong dalubwika na sinubukang bigyang linaw Alamin Natin kung ano ang lingguwistikong komunidad. Ang kanilang mga pagbibigay pakahulugan sa konsepto Tandaan at gawing gabay ang ng lingguwistikong komunidad ang bibigayan ng tuon kahulugan ng sumusunod na salita: sa araling ito. dalubwika – dalubhasa o eksperto sa mga wika Kahulugan ng Lingguwistikong Komunidad pakikipagtalastasan – Tuklasin natin ang iba’t ibang kahulugan ng pakikipag-usap; lingguwistikong komunidad mula kina John Gumpers, pakikipagkomunikasyon Dell Hymes, at William Labov. norm – pamantayan John Gumperz Binigyang kahulugan ni John Gumperz ang lingguwistikong komunidad bilang isang social group o panlipunang pangkat, na maaaring monolingguwal o multilingguwal, na nagsasama-sama dahil sa dalas ng pakikipagtalastasan. Binibigyang tuon dito ang interaksyon ng mga tagapagsalita—na nagkakapareho ang kanilang mga kinagawian sa pakikipagtalastasan dahil nakatira sila sa iisang lokalidad. Sa madaling sabi, ang lingguwistikong grupo ay panlipunang pangkat na magkakasama dahil sa dalas ng kanilang pakikipagtalastasan. Ang isang panlipunang pangkat ay isang lingguwistikong komunidad. Halimbawa: Ang mga nagsasalita ng Tagalog na nakatira sa Cainta, Rizal ay masasabing bahagi ng lingguwistikong komunidad ng mga Tagalog-Cainta. Ang mga taong nakatira sa Tacloban, Leyte ay isang lingguwistikong komunidad. 6 Dell Hymes Ayon naman kay Dell Hymes, ang lingguwistikong komunidad ay yunit ng paglalarawan para sa panlipunang entity. Itinuturing ito bilang pangkat na mayroong pagkakapareho ng pamamaraan ng pamamahayag, hindi lamang dahil sa alam nila ang kahulugan ng mga pahayag, kung hindi dahil na rin sumasang-ayon sila sa wastong pamamaraan ng pamamahayag dito. Halimbawa: Maituturing na lingguwistikong komunidad ang mga mag-aaral na kabilang sa iisang paaralan dahil marunong sila ng mga salitang ginagamit ng mga kinauukulan at mga guro nito, at alam rin nila kung kalian at paano ito ginagamit nang wasto. Ang mga guro at mag-aaral sa paaralan ay bumubuo ng lingguwistikong komunidad. William Labov Ayon kay William Labov, ang isang pangkat ay tatawagin lamang na lingguwistikong komunidad kapag dumaan na ito sa proseso ng pananaliksik. Sinisigurado ni Labov na nakabatay sa realidad at hindi sa palagay o haka-haka, teorya, o mabilisang obserbasyon ang pagkilala sa isang lingguwistikong komunidad. Ibig sabihin, ang isang pangkat ng tao ay hindi agad matatawag at maituturing na isang 7 lingguwistikong komunidad. Ito ay upang maiwasan na ang anumang grupo na may pagkakapareho sa pananalita ay basta lamang ituring bilang isang pundamental na yunit panlipunan. Halimbawa: Mula sa pag-aaral ni Gerard Panggat Concepcion, nalaman niyang may isang umuusbong na wika mula sa mga terminong ginagamit sa paglalaro ng DOTA o larong pangkompyuter na Defense of The Ancients ng WARCRAFT III. Pinag-aralan ni Gerard ang wika ng mga manlalaro at natuklasan niyang may sarili silang bokabularyo na ginagamit sa paglalaro. Maituturing din na umuusbong na lingguwistikong komunidad ang mga manlalaro nito. Ang grupo ng manlalaro ng DOTA ay maituturing na lingguwistikong komunidad. Kahalagahan ng Lingguwistikong Komunidad Pangunahing basehan ng lingguwistikong komunidad ang wika at/o dayalek at/o sosoyolek na ginagamit. Ang isang tao ay maaaring kabilang sa higit sa isang lingguwistikong komunidad. Mahalagang makilala ang mga lingguwistikong komunidad dahil: Ang mga lingguwistikong komunidad ay imbakan-kuhanan ng kaalaman at kultura ng isang pamayanan o lokalidad. Nalalaman mula sa kanilang profile ang mga norm na siya ring nagbibigay kahulugan sa mga pamantayan sa paggamit ng kanilang partikular na wika. Nakikilala ang mga popular na wika sa pag-aaral ng iba’t ibang lingguwistikong komunidad. Napahahalagahan at naipatatampok din nito ang mga pangkat na nasa laylayan o marginalisado. Napaiigting ang mga ugnayan ng tao dahil sa malalim na pagkilala sa iba’t ibang lingguwistikong komunidad. 8  Sagutin Natin Sagutin ang sumusunod na tanong: 1. Sino ang mga dalubwika na nagbigay ng iba't ibang pakahulugan ng linnguwistikong komunidad? 2. Ano ang lingguwistikong komunidad ayon kay John Gumperz? 3. Ano-ano ang kahalagahan ng lingguwistikong komunidad? Pag-isipan Natin Sa iyong palagay, mahalaga ba ang pag-usbong ng lingguwistikong komunidad? Ano ang kahalagahan nito sa iyo? Gawin Natin Maglista ng 10 salitang ginagamit sa inyong pamayanan. Tukuyin ang kahulugan at pinagmulan o etimolohiya ng salita. Gamitin ang mga salita sa isang pangungusap. Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay kaysa Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Nakapaglista ng Nakapagbigay ng Nakapagtala ng Nakapaglista ng 10 Nilalaman isa hanggang apat hanggang anim hanggang salita; natukoy tatlong salita; limang salita; siyam na salita; nang tama ang hindi gaanong natukoy nang natukoy nang kahulugan ng natukoy ang tama at nagamit tama ang bawat salita; kahulugan at hindi sa pangungusap karamihan sa nagamit nang rin nagamit nang ang ilan sa salita kahulugan ng wasto sa wasto sa bawat salita; pangungusap ang pangungusap ang nagamit nang bawat salita bawat salita wasto sa pangungusap ang karamihan sa salita 9 Tiyaga/ Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang isang Pagsisikap gawain para gawain ngunit gawain na may napakagandang lamang may hindi sinikap na kasiya-siyang gawain na may maipasa sa guro lalo pang resulta, may masidhing mapaganda pagsisikap na lalo pagsisikap na pa itong maging natatangi mapaganda ito Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na husay sa paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng paggawa kaunting may sapat na gawain pagsasanay kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa gawain sa loob ng gawain sa loob ng gawain sa gawain bago pa dalawang linggo isang linggo itinakdang ang itinakdang matapos ang matapos ang petsa ng petsa ng itinakdang petsa itinakdang petsa pagpapasa pagpapasa ng pagpapasa ng pagpapasa KABUUAN 10 Aralin 2 Mga Salik at Uri ng Lingguwistikong Komunidad Layunin Natin Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang naiuugnay ang mga salik at uri ng lingguwistikong komunidad sa sariling kaalaman, pananaw, at mga karanasan. Ang kasarian ay isa sa mga salik sa ilalim ng panlipunang konsiderasyon sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad. May iba’t ibang lingguwistikong komunidad sa buong mundo. Higit sa bokabularyo at paraan ng pamamahayag, ang lingguwistikong komunidad ay binubuo ng mga taong may mga katangiang nagbubuklod sa kanila at nagbibigay daan para sa paglikha ng kahulugan at kabuluhan. Ito ang siyang ipinakikilala at ibinabahagi nila sa iba pang lingguwistikong komunidad na kasabay sana nila sa patuloy na pagyabong. 11  Subukan Natin Magbigay ng halimbawa ng salita o pahayag na kadalasan ay nagagamit lamang at naiintindihan sa sumusunod na lingguwistikong komunidad. Lingguwistikong Salita/Pahayag Kahulugan Komunidad Kalalakihan Kababaihan Paaralan Simbahan Magbabarkada 12  Pag-aralan Natin Maraming salik at uri na kailangang isaalang-alang Alamin Natin upang maunawaan ang konsepto ng lingguwistikong komunidad. Hinihingi sa atin na suriin nang maigi Tandaan at gawing gabay ang hindi lamang ang mismong mga salitang nakapaloob kahulugan ng sumusunod na salita: dito kung hindi pati ang mga taong maaaring may espasyo – puwang; agwat natatanging heograpikal o panlipunang mga kabuluhan – kahalagahan; saysay kondisyon na nakaaapekto sa nabuong mga konsiderasyon – pagsasaalang- lingguwistikong komunidad. alang; pagpapalagay bokabularyo – talasalitaan Mga Salik ng Lingguwistikong Komunidad nauso - napapanahong bagay o May dalawang pangunahing salik para makabuo ng gawi sa isang takdang panahon lingguwistikong komunidad: heograpikal at sosyal. palawigin – palawakin; pahabain Mahalaga ang pagkakalapit ng mga tao sa isa't isa 13 Heograpikal Malaki ang impluwensiya ng proximity o ang pagiging malapit ng tao sa isa’t isa kung espasyo ang pag- uusapan. Ang mga wika ay nabubuo dahil sa palagiang paggamit ng tao ng mga salitang may kahulugan at kabuluhan sa kaniya. Sanhi nito, nakabubuo ng espesyal na pamamaraan ng pagsasalita, tono, at paggamit ng mga salita ang isang komunidad na nakabatay sa kapaligiran nito. Ilan sa partikular o tiyak na salik sa ilalim ng heograpikal na konsiderasyon sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad ang sumusunod: Klima Malaki ang papel ng klima para makabuo ng natatanging lingguwistikong komunidad. May ambag ito sa pagbuo ng bokabularyo ng isang tiyak na lungguwistikong komunidad. Halimbawa: Sa Pilipinas, walang partikular na salita sa wikang Filipino para tumukoy sa snow dahil hindi ito nararanasan sa Pilipinas bunga ng tropikal nitong klima. Samantala, ang mga Inuit na etnikong pangkat sa Greenland, Canada, at Alaska, kung saan malamig at may polar na klima, ay may iba’t ibang salita na pantukoy sa snow. Topograpiya Ito ay nakaiimpluwensiya sa pagbuo ng bokabularyo ng isang lingguwistikong komunidad. Ang kaisipang “mountains divide, seas unite” ay nagpapakita kung paanong ang mga komunidad ay napaghihiwalay ng pisikal na hangganan gaya ng mga bundok subalit napag-uugnay rin sa tulong ng mga ilog at karagatan. Halimbawa: Kahit isang isla lamang ang Negros, nahahati ito ng bulubundukin ng Kanlaon na nagdulot sa pagkakaroon ng magkaibang wika ng magkabilang bahagi ng isla. Ang Negros Occidental ay gumagamit ng wikang Hiligaynon bilang lingua franca, samantalang ang Negros Oriental ay gumagamit ng wikang Cebuano bilang lingua franca. Sosyal/Panlipunan Ang pagkakaroon ng iba’t ibang antas ng pamumuhay ng isang tao sa lipunan ay isang mahalagang salik sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad. Ilan sa mga partikular na salik sa ilalim ng panlipunang konsiderasyon sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad ang sumusunod: 14 Kasarian Maaaring batay sa kaniyang kasarian, makalilikha ng natatanging speech act ang isang tao. Halimbawa: Sa pag-aaral na ginawa sa Estados Unidos, lumalabas na ang mga babae ay mas gumagamit ng pang-uri kapag nagkukuwento samantalang ang mga lalaki ay mas gumagamit ng pandiwa. Mayroon ding mga paksa kung saan mga babae lamang ang maaaring magkaunawaan tulad ng buwanang dalaw o regla at make-up. Edad Mayroong impluwensiya ang kasarian sa pagbuo ng Maaari din namang makaapekto ang edad ng ingguwistikong komunidad. tagapagsalita sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad. Halimbawa: Noong 1970s sa Pilipinas, nauso ang pagbabaliktad ng mga salita gaya ng “ermats” na mula sa “mater” na nangangahulugang “nanay;” “erpats” mula sa “pater” na nangangahulugang “ama;” at “erap” na mula sa pare na nangangahulugang Mayroong mga lingguwistikong komunidad na “kaibigang lalaki.” Hanggang ngayon, nabubuo bunga ng edad ng mga tagapagsalita. ang kabataang lumaki noong 1970s ay natatandaan at ginagamit pa rin ang mga salitang ito sa pakikipag-usap. Pinag-aaralan o Pinapasukang Institusyon Maaari din naman na ang edukasyong natamo ng tagapagsalita ang nakalilikha ng lingguwisikong komunidad. 15 Halimbawa: Kapag binanggit ang “blue book” sa isang taga-UP, alam niyang “quiz booklet,” ito samantalang “year book“ naman ang tawag ng mga taga-Ateneo rito. Sektor ng Lipunan Maaari din naman na ang iba’t ibang panlipunang sektor ay nakalilikha ng kani-kaniyang lingguwistikong komunidad. Ang mga batas ng pamahalaan, polisiya ng wikang panturo sa edukasyon, paggamit ng wika sa midya, o pagtakda ng relihiyon sa wikang gagamitin ang nagiging salik sa pagkakaroon ng lingguwistikong komunidad. Halimbawa: Kung itinakda ng pamahalaan ng Pilipinas na ang wikang Filipino ang wikang pambansa, kinakailangan itong matutuhan ng mga tao sa iba’t ibang bahagi ng bansa. Gayundin, magiging instrumento ang edukasyon upang palawigin ang paggamit nito sa paaralan. Mga Uri ng Lingguwistikong Komunidad May iba’t ibang uri ng lingguwistikong komunidad. Maaari itong mahati sa tatlong uri: 1. Batay sa bilang ng wikang ginagamit: a. Monolingguwal – isang wika ang gingamit sa buong lugar b. Bilingguwal – dalawang wika ang halinhinang ginagamit sa buong lugar c. Multilingguwal – tatlo o higit pang wika ang halinhinang ginagamit sa buong lugar 2. Batay sa wika na itinakda ng batas: a. Wikang pambansa – natatanging wika na nagpapakita ng kalinangan ng isang bansa b. Wikang opisyal – wikang gagamitin sa lahat ng transaksyon at komunikasyon ng pamahalaan sa mga mamamayan at ibang sangay ng pamahalaan 16 Copyright © 2018 Quipper Limited  3. Batay sa pagtingin ng gumagamit sa mga wika: a. High language o Hlang – wikang tinitingnan na mas prestihiyoso dahil sa kaakibat na economic mobility; wikang mahalaga sa transaksyon b. Low language o Llang – wikang tinitingnan na ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap subalit hanggang sa paggamit na lamang ito at hindi na pinayayaman Sagutin Natin Sagutin ang sumusunod na tanong: 1. Ano ang dalawang pangunahing salik upang makabuo ng lingguwistikong komunidad? 2. Ano-ano ang uri ng lingguwistikong komunidad? 3. Paanong ang mga sektor ng lipunan ay nakalilikha ng lingguwistikong komunidad? Pag-isipan Natin Mahalaga bang matutunan ang mga salik at uri ng lingguwistikong komunidad? Bakit? Anong pagpapahalaga sa buhay ang maaari mong iugnay sa paksang ito? Gawin Natin Magsaliksik at magtala ng mga halimbawang salita o pahayag para sa bawat partikular na salik sa ilalim ng panlipunang konsiderasyon sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad. Maglista ng tatlong salita sa bawat salik. Punan ang tsart sa ibaba. Teorya Halimbawang Salita/Pahayag Kasarian Edad Pinag-aaralang Institusyon Sektor ng Lipunan 17 Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Nakapaglista ng Nakapagbigay ng Nakapagtala ng Nakapaglista ng 12 Nilalaman isa hanggang apat hanggang pito hanggang 11 salita, tatlo sa tatlong salita; anim sa salita, salita, kulang sa bawat salik; tama maraming kulang kulang sa itinakdang bilang ang lahat ng sagot at maling sagot itinakdang bilang ang ibang salik; ang ibang salik; mali ang ilang mali ang ilang sagot sagot Tiyaga/ Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang isang Pagsisikap gawain para gawain ngunit gawain na may napakagandang lamang hindi kasiya-siyang gawian na may may maipasa sinikap na lalo resulta, may masidhing sa guro pang pagsisikap na lalo pagsisikap na mapaganda pa itong maging pagandahin natatangi ito Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na husay sa paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng paggawa kaunting may gawain pagsasanay sapat na kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa gawain sa loob ng gawain sa loob ng gawain sa gawain bago pa dalawang linggo isang linggo itinakdang ang matapos ang matapos ang petsa ng itinakdang petsa itinakdang petsa itinakdang petsa pagpapasa ng ng pagpapasa ng pagpapasa pagpapasa KABUUAN 18 Aralin 3 Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Mass Media Layunin Natin Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang naiuugnay ang mga lingguwistikong komunidad sa mga nabasa, napakinggan, at napanood na sitwasyong pangkomunikasyon sa mass media. Makapangyarihan ang wika ng mass media. Nakalilikha ito ng natatanging bokabularyo na may kaakibat na kulturang nanunuot sa ating pang-araw-araw na pamumuhay. Dahil dito, nakatutulong din ang iba't iba nitong sangay sa paghubog ng mga lingguwistikong komunidad. Paano naiimpluwensiyahan o naaapektuhan ng mass media ang lingguwistikong komunidad? 19  Subukan Natin Tukuyin at bilugan ang mga halimbawa ng mass media na mahalagang bahagi sa pagbuo ng lingguwistikong komunidad. radyo bulaklak kantina billboard diyaryo remote control bulwagan internet telebisyon cellphone Alay Lakad Pasko payong aso magasin barberya libro basahan pusa kama 20  Pag-aralan Natin Ang layunin ng mass media ay magpaabot ng Alamin Natin impormasyon sa mas malawak na nasasakupan. Naiimpluwensiyahan nito ang paggamit ng wika para Tandaan at gawing gabay ang mapabatid ang impormasyon. kahulugan ng sumusunod na salita: target audience – mga taong Dahil dito, nagiging malikhain ang wika habang sinisikap maabot ng isang uri ng ginagamit ang midya, at nakapagbubuo ito ng mga mass media lingguwistikong komunidad batay sa kaniyang target susi – pangunahin at epektibo audience. personalidad – kilala o sikat na tao sa lipunan mapukaw – makuha ang pansin bansag – taguri; tanging tawag espesipiko – tiyak sulyap –dagling tingin tukoy – sigurado; tiyak; kilala karga – dala; laman; load jargon – natatanging salita o termino na eksklusibo sa isang tiyak na propesyon o larangan Konsepto ng Target Audience Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Mass Media Ang pangunahing dulog o tungkulin sa paggamit ng mass media ay upang mas malawak na maipaabot ang impormasyon na nagmumula sa isa o maliit na grupo ng tao patungo sa mas marami o mas malaking pangkat ng tao. Ang susing pamamaraan ng pagpapaabot ng mensahe ay sa pamamagitan ng paggamit ng wika. Kapag pinag-uusapan ang mass media at ang nalilikha nitong wika at lingguwistikong komunidad, maaaring hatiin ito sa tatlong kategorya: broadcast, print, at new age media. 21 Broadcast Mayroong dalawang pangunahing anyo ng broadcast media: telebisyon at radyo. Telebisyon at radyo ang mga pangunahing anyo ng broadcast media. Telebisyon Maimpluwensiya ang telebisyon sa kung paano natin banggitin at gamitin ang ilang salita. Naging popular din ang mga salitang ginagamit ng ilang sikat na personalidad na palagiang napapanood. Halimbawa: Ang mga salitang lira, avisala, pashnea, at iba pang salitang ginagamit sa palabas na “Encantadia,” isang piksiyonal na palabas ng GMA Network, ay walang kahulugan at kabuluhan sa wikang Filipino. Ngunit para sa mga nanood nito, ang mga salitang nabanggit ay bahagi ng mayamang bokabularyo ng mga diwatang nasa palabas. Kaya naman, ang mga salitang ito rin ay ginagamit na ng ilang mga Pilipino, lalo na ang mga tagasubaybay ng naturang programa, sa kanilang pang- araw- araw na pagpapahayag. Kung gayon, ang mga manonood ng palabas na ito ay nakabuo na ng isang lingguwistikong komunidad. Nakalikha rin ng mga “fans club” o grupong may iniidolong artista ang telebisyon gaya ng mga Popsters na sumusubaybay kay Sarah Geronimo. Maaari din namang makalikha ng bagong mga bansag sa mga artista gaya ng JaDine na mula sa pangalan nina James Reid at Nadine Lustre, at ng akronim na “OTWOL” para sa “On the Wings of Love” na kanilang palabas sa telebisyon. Ang mga salitang ito ay nauunawaan ng isang “Kapamilya,” o itinuturing na bahagi ng lingguwistikong komunidad ng mga taong nanunuod ng mga programa ng ABS-CBN sa loob at labas ng bansa. Radyo Ang mga tagapakinig ng radyo ay nagkakaroon din ng sariling grupo at nakalilikha ng sariling pamamaraan ng komunikasyon. Nauuso sa radio stations ang pag-anyaya sa mga tagapakinig nito na magpadala ng mga hiling na kanta o kaya ay magbahagi ng kanilang kuwentong buhay. 22 Halimbawa: Ang True Love Confessions ni Papa Jack, kung saan nagbabahagi ng kuwentong pag-ibig ang mga tagapakinig at nagbibigay ng payo o sermon si Papa Jack, ay isa sa mga pinakatanyag na programang pangradyo noon. Ito ay sinubaybayan ng mga “kabisyo” o mga tagapakinig ng 90.7 Love Radio. Print Ang mga anyo naman ng print media ay binubuo ng diyaryo, magasin, billboard, at libro. Diyaryo May sariling estilo ng paggamit ng mga salita ang mga tabloid at broadsheet. Kadalasan, wikang Filipino ang ginagamit sa mga tabloid. Samantala, wikang Ingles naman ang ginagamit sa mga broadsheet. Halimbawa: Sa mga tabloid, mababasa ang mga salitang binoga, niratrat, at tinaga na mga salitang itinuturing na marahas. Karamihan ng mga nagbabasa ng tabloid ay kalalakihang manggagawa. Mas teknikal naman ang wikang ginagamit sa mga broadsheet sapagkat nakatuon ito sa partikular na target readers o target markets. Tabloid at Broadsheet 23 Magasin May mga espesyal na magasin na nakatuon sa mga espesipikong grupo ng tao. Halimbawa: Ang magasin na Candy Mag ay para sa kabataang kababaihan. Nasa wikang Ingles ito. Ang nasabing magasin ay tumaalakay ng mga paksa tungkol sa pagkakaibigan, mga crush, napapanahong mga produkto sa pagpapaganda, mga bago sa larangan ng fashion, balita tungkol sa mga iniidolo niyang kabataang artista, at iba pa. Ang magasin naman na Liwayway ay pumapaksa sa sining at panitikan ng bansa. Nasa wikang Filipino ang nasabing magasin kaya tiyak na natutukoy ang market at lingguwistikong komunidad na tinatarget nito. Billboard Ang billboard ay kombinasyon ng maiikling pangungusap o iilang salita, at malalaking larawan. Layon nitong mapukaw Magasin ang atensyon ng mga motorista at pasahero sa pagsulyap dito sa loob ng ilang segundo lamang. Inaayon pa rin ang wika nito sa kung sino ang tukoy na market ng produkto o serbisyong ipinatatangkilik. Kapansin-pansing ang mga mamahaling produkto o serbisyo ay nasa wikang Ingles, habang ang pangkaraniwang produkto ay madalas na nasa wikang Filipino. Makikita rito ang pagkakaiba ng Hlang at Llang. Libro Ang mga libro ay nakatuon partikular sa mga grupo ng taong mahilig magbasa at/o mga nag- aaral. Naglalaman ito ng iba’t ibang register na naaayon sa mga taong gagamit nito na kabilang sa isang tiyak na larangan o propesyon. 24 New Age Media Ang new age media naman ay binubuo ng cellphone at Internet. Cellphone Sinasabing ang pinakamahalagang kagamitan ngayon ay ang cellular phone o cellphone. Kinikilala ang Pilipinas bilang “texting capital of the world” at dahil dito, nakalikha tayo ng mga salitang tumutukoy sa mismong cellphone o kaya ay sa paggamit nito. Kung gayon, ang mga Pilipino ay bahagi ng isang malaking lingguwistikong komunidad na may kaugnayan sa paggamit ng cellphone. Halimbawa: Ang salitang miskol ay nangangahulugang hindi nasagot na tawag. Subalit sa kultura at konteksto ng lipunang Pilipino, ang miskol ay maaaring tumukoy sa isang uri ng pagpaparamdam ng isang tao sa ibang tao. Ang lowbatt o lobat ay hindi lamang tumutukoy sa paubos na karga ng baterya ng cellphone, subalit ginagamit din ito para tukuyin ang wala nang lamang baterya nito. Nakapagpabago rin ng pagbabaybay ng mga salita ang paggamit ng cellphone. Mula rito, isang pang lingguwistikong komunidad ang umusbong—ito ang mga jejemon, na gumagamit ng mga pinaikling baybay ng salita tulad ng “wer na u?” para sa “nasaan ka na?” Internet Ang pinakamahalagang imbensyon ng ika-20 siglo ay ang Internet. Dahil napag-uugnay nito ang mga tao na nasa malalayong lugar at napabibilis ang komunikasyon sa pagitan ng mga ito, ang mga gumagamit ng Internet ay nakalikha na ng sariling bokabularyo na may tiyak na jargon. Halimbawa: website, url, email o electronic mail, at iba pang salitang ginagamit sa mga social media site. 25  Sagutin Natin Sagutin ang sumusunod na tanong: 1. Ano-ano ang uri ng mass media na nakapagbubuo ng lingguwistikong komunidad? 2. Paano nagiging malikhain ang wika habang ginagamit ng midya? 3. Paano nakabuo ng lingguwistikong komunidad ang mga gumagamit ng cellphone? Pag-isipan Natin Paano nagkakaroon ng mahalagang papel ang mass media sa pagkakabuo ng lingguwistikong komunidad? Gawin Natin Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa impluwensiya ng mass media sa pagkakabuo ng mga lingguwistikong komunidad. Ipaliwanag ang positibo at negatibong epekto ng mass media sa pag-unlad ng wikang Filipino. Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Kulang na kulang May iilang detalye Maraming detalye Puno ng tamang Nilalaman ang nilalaman at lamang; may ibang ang isinaad; may detalye at maayos walang kaayusan bahagi na isa o dalawang na ipinahayag, ang pagkakabuo kinakailangan pa konsepto na hindi inilarawan, at ng sanyasay ng kaukulang lubusang ipinaliwanag ang impormasyon at naipaliwanag ayon paksa ayon sa ibayong paliwanag sa hinihingi kahingian ayon sa kahingian Tiyaga/ Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang isang Pagsisikap gawain para gawain ngunit gawain na may napakagandang lamang hindi kasiya-siyang gawian na may may maipasa sa sinikap na lalo resulta, may masidhing guro pang 26  mapaganda pagsisikap na lalo pagsisikap na pa itong maging pagandahin natatangi ito Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na husay sa paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng paggawa kaunting may gawain pagsasanay sapat na kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa sanaysay sa loob sanaysay sa loob sanaysay sa sanaysay bago pa ng ng itinakdang ang dalawang linggo isang linggo petsa ng itinakdang petsa matapos ang matapos ang pagpapasa ng itinakdang petsa itinakdang petsa pagpapasa ng pagpapasa ng pagpapasa KABUUAN 27 Aralin 4 Lingguwistikong Komunidad sa Modernong Panahon Layunin Natin Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa sa lingguwistikong komunidad. Tila lumiliit ang mundo dahil sa makabagong teknolohiya. Ang lingguwistikong komunidad ay maaaring binubuo ng mga taong malalapit sa isa’t isa, o kaya ay may mga tiyak na pagkakapareho. Ngunit nang pumasok ang modernong panahon ay unti-unting nabasag ang pagtatakda ng distansiya ng mga tao dala ng heograpikal na hangganan. Naging susi ang makabagong teknolohiya upang mapadali ang pakikipag-ugnayan ng mga tao sa isa’t isa at maigiit ang sariling identidad ng tao. Sa araling ito ay tatalakayin kung paano binago ng modernong panahon ang mga tradisyunal na paraan ng pagkakabuo ng lingguwistikong komunidad. 28  Subukan Natin Tukuyin ang mga salita o terminong ginagamit sa new age media. management select all billboard Facebook remote control dango can be cellphone Twitter control save mechanical log-in wifi password flips 29  Pag-aralan Natin Ang bukas na isip sa pag-aangkop at pag-unawa sa Alamin Natin kultura at wika ng ibang tao sa modernong panahon ang siyang nagbubuklod sa mga tagapagsalita, at siyang Tandaan at gawing gabay ang bumubuo ng matibay at maunlad na mga kahulugan ng sumusunod na lingguwistikong komunidad. salita: nagbubuklod – nagsasama-sama; Lingguwistikong Komunidad sa Modernong nag-iisa Panahon palasak - pangkaraniwan; makikita Habang dumadaan ang panahon, iba't ibang salita ang kahit saan nagsisilabasan at nagiging bahagi ng pang-araw-araw na social media sites - mga programa pananalita sa lipunan. Kadalasan, ang mga salitang ito o aplikasyon sa internet kung saan ay nagmumula sa mga umusbong na salita sa iba't ibang maaaring makipagtalastasan sa lingguwistikong komunidad. ibang tao Hindi mapipigilan ang pag-usbong ng mga bagong salitang ito na mula sa mga makabagong lingguwistikong komunidad. Sinabayan pa ng makabagong teknolohiya, lalo itong naging palasak para sa lahat upang magamit sa araw- araw. Maituturing na “virtual” na komunidad ang nabuong lingguwistikong komunidad sa makabagong panahon. Ang "virtual" na komunidad na ito ay mayroong dalawang pangunahing katangian: hindi pisikal na magkakalapit at hindi istrikto ang pagpili at paggamit ng wika. Konsepto ng Virtual na Komunidad 30 Pangunahing Katangian ng Virtual na Komunidad Ang virtual ng komunidad ay may dalawang pangunahing katangian: ang hindi pisikal na pagkakalapit ng mga kasapi nito at ang hindi istriktong pagpili at paggamit ng wika. Hindi Pisikal na Magkakalapit Maaaring ang lingguwistikong komunidad sa Internet ay hindi pisikal na magkakalapit, ngunit nagsasama-sama dulot ng pare-parehong interes. Tinutukoy rito ang mga pagkakataong “online” ang mga gumagamit ng social media sites, at nakikipagtalastasan sila kahit pa saan o kahit pa anong oras sa kanilang kasalukuyang lokasyon. Dahil sa teknolohiya at Internet, nakakabuo na ng mga virtual na komunidad. Halimbawa: Sa social media, may mga Facebook group na nalilikha dahil mahilig sila sa mga aso. Nagkakaroon ng palitan ng mga opinyon, pagbibigay ng mga tip, pagsasagutan sa isang tanong ng isang member o kaya ay pagpo-post ng larawan ng kani-kanilang aso. Maaaring ang mga miyembro ng group na ito ay mula sa iba’t ibang panig ng bansa o ng mundo. Hindi Istrikto ang Pagpili ng Paggamit ng Wika Hindi istrikto ang pagpili at paggamit ng wika sa Internet, at madalas na gumagamit ng lingua franca para magkaintindihan ang mga taong kabilang sa isang tiyak na lingguwistikong komunidad. Halimbawa: Kung pandaigdigan ang group na kinabibilangan, Ingles ang wikang ginagamit. Kung ang group naman ay nakatuon tungkol sa bansa o isang pambansang usapin, Filipino naman ang wikang karaniwang ginagamit. Mahalagang tandaan na hindi hadlang ang distansiya, panahon, edad, at maging lahi para sa pagbubuo ng isang lingguwistikong komunidad. Pinatutunayan lamang nito na buhay ang wikang Filipino. Ang bagong usbong na mga salita mula sa iba't ibang lingguwistikong komunidad ay patuloy na nag-uugnay sa bawat Pilipino na siyang pinakalayunin ng pagkakaroon ng wika na siyang nagbubuklod at nagdudulot ng unawaan ng lahat. 31  Sagutin Natin Sagutin ang sumusunod na tanong: 1. Ano ang dalawang pangunahing katangian ng lingguwistikong komunidad sa modernong panahon? 2. Ano ang karaniwang panuntunan sa paggamit ng lingua franca kung pandaigdigan ang usapan? kung lokal lamang ang temang pinag-uusapan? 3. Bakit nasabing hindi istrikto ang wika ng modernong panahon? Pag-isipan Natin Sa iyong palagay, bakit walang tigil ang pag-usbong ng mga bagong lingguwistikong komunidad kahit sa modernong panahon? 32  Gawin Natin Alamin ang mga facebook group ang kinabibilangan mo. Sino-sino ang miyembro ng group na ito? Ano ang dominanteng wikang ginagamit sa nasabing facebook group? Ilarawan ang katangian ng wikang ginagamit dito (istrikto o hindi). Maaaring gamiting gabay ang talahanayang nasa ibaba. Facebook Group Mga Miyembro Dominanteng Wika Katangian ng Wika 33 Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Kulang na kulang May iilang Maraming Puno ng tamang Nilalaman ang detalyeng detalye lamang detalye ang detalye at maayos na inihanay, ang inihanay, inihanay, inihanay, ipinahayag, ipinahayag, ipinahayag, ipinahayag, inilarawan, o inilarawan, o inilarawan, o inilarawan, o ipinaliwanag lahat ng ipinaliwanag; halos ipinaliwanag; ipinaliwanag; may kahingian lahat ng kahingian maraming ilang kahingian ay hindi naibigay kahingian ang ang hindi hindi naibigay naibigay Tiyaga/ Tinapos ang gawain Tinapos ang Tinapos ang Tinapos ang isang Pagsisikap para lamang may gawain ngunit gawain na may napakagandang maipasa sa guro hindi sinikap na kasiya-siyang gawian na may lalo pang resulta, may masidhing mapaganda pagsisikap na lalo pagsisikap na maging pa itong natatangi ito pagandahin Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na husay sa husay at mapaghusay ang mapaghusay ang paggawa; galing sa paggawa; isinumiteng gawain paggawa kailangan pa ng may kaunting sapat na kaalaman o pagsasanay pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa gawain sa loob ng gawain sa loob ng gawain sa gawain bago pa ang dalawang linggo isang lingo itinakdang itinakdang petsa ng matapos ang matapos ang petsa ng pagpapasa itinakdang petsa ng itinakdang petsa pagpapasa pagpapasa ng pagpapasa KABUUAN 34  Pagyamanin Natin Bumuo ng apat na grupo. Ang bawat grupo ay malayang pumili ng isang lingguwistikong komunidad. Bumuo ng usapan, diyalogo, o iskit (dalawa hanggang tatlong minuto) na nagpapakilala sa natatanging kakanyahan ng napiling lingguwistikong komunidad. Itanghal ito sa klase. Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay kaysa Inaasahan Pagsasanay Usapan/ Napakagulo at Medyo magulo Mahusay, Napakahusay, Pagtatanghal walang hanggang malinaw, at ma napakalinaw, at naipakitang katamtaman likhain ng diyalogo napakama likhain kahusayan sa lamang ang at pagtatanghal; ng usapan at ginawang usapan at madaling pagtatanghal; pagtatanghal; pagtatanghal; maunawaan ang tunay na madaling hindi o mahirap nauunawaan ang paksa; magandang maunawaan ang intindihin ang paksa, subalit may panoorin; paksa; paksa; walang ilang kulang na natamo ang nakawiwiling ganang panoorin sangkap; medyo pangunahing panoorin; at nakaaantok; nakaaantok layunin natamo ang walang malinaw panoorin; pangunahing na tunguhin at hindi gaanong layunin hindi napalutang naipakita ang ang pangunahing pangunahing layunin layunin Pagpapahalaga Nangailangan ng Nakayang gawin Nakayang gawin Pinaghirapan at paggabay kahit sa ang madadaling ang mahihirap na pinaghandaang simpleng gawain; bahagi, bahagi, mabuti ang madaling umayaw; nangailangan ng nangailangan ng gawain, hindi na umaasa sa iba paggabay; paggabay; nangailangan ng ginawa muna ang ginawa muna ang paggabay; mahihirap na mahihirap na madaling bahagi, maaaring bahagi, kaya pa nakaugnay at umayaw kung ring magpatuloy natapos sa oras walang paggabay kahit walang ang gawain paggabay 35 Pakikilahok ng Hindi nakilahok at May naipakitang Nagpakita ng Nagpakita ng Bawat walang interes sa kaunting interes at interes subalit masidhing interes Indibiduwal paghahanda at pakikilahok sa hindi gaanong at aktibong pagsasakatupa- paghahanda at nakilahok sa pakikilahok sa ran ng gawain pagsasakatu-paran paghahanda at buong ng gawain pagsasakatupa- paghahanda at ran ng gawain pagsasakatupa- ran ng gawain KABUUAN Paglalagom Lingguwistikong Komunidad Heograpikal Modernong Panlipunan Mass Media Panahon Klima Kasarian Broadcast Hindi pisikal na magkakalapit Topograpiya Edad Print Hindi istrikto ang paggamit ng wika Panlipunang New Age Institusyon 36  DAPAT TANDAAN Ang lingguwistikong komunidad ay ang pangkat panlipunang inaral ng mga lingguwistiko o dalubwika na mayroong pagkakapare-pareho sa pananalita, pagpapakahulugan ng mga salita, at pamamaraan ng paggamit ng mga pahayag. Napaiigting ang mga ugnayan ng tao dahil sa malalim na pagkilala sa iba’t ibang lingguwistikong komunidad. May dalawang pangunahing salik para makabuo ng lingguwistikong komunidad: heograpikal at sosyal. Ang lingguwistikong komunidad ay maaaring batay sa bilang ng wikang ginagamit, batay sa wika na itinakda ng batas, at batay sa pagtingin ng gumagamit sa mga wika. Ang pangunahin at epektibong pamamaraan ng pagpapaabot ng mensahe ay sa pamamagitan ng paggamit ng wika. Kapag pinag-uusapan ang mass media at ang nalilikha nitong wika at lingguwistikong komunidad, maaaring hatiin ito sa tatlong kategorya: broadcast, print, at new age media. Maituturing na “virtual” na komunidad ang nabuong lingguwistikong komunidad sa makabagong panahon. Ang "virtual" na komunidad na ito ay mayroong dalawang pangunahing katangian: hindi pisikal na magkakalapit at hindi istrikto ang pagpili at paggamit ng wika. Ang bagong usbong na mga salita mula sa iba't ibang lingguwistikong komunidad ay patuloy na nag-uugnay sa bawat Pilipino na siyang pinakalayunin ng pagkakaroon ng wika na siyang nagbubuklod at nagdudulot ng unawaan ng lahat. 37  Gabay sa Pagwawasto Aralin 1: Kahulugan at Kahalagahan ng Lingguwistikong Komunidad Subukan Natin Maraming maaaring sagot. Halimbawa: card (report card) - dokumentong nagsasaad ng marka ng mag-aaral sa mga asignatura cleaners - mga mag-aaral na nakatakdang tagapaglinis ng silid-aralan Form137 - dokumento na naglalaman ng kompletong rekord ng mag-aaral surpise quiz - pagsusulit na ibinibigay ng guro na hindi inanunsyo sa klase scouting month - panahon kung saan nagsasanay ang mga mag-aaral kung paano maging boy/girl scout Aralin 2: Mga Salik at Uri ng Lingguwistikong Komunidad Subukan Natin Maraming maaaring sagot. Ilan sa mga ito ay: Lingguwistikong Salita/Pahayag Pakahulugan Komunidad Kalalakihan bro kapatid; malapit na kaibigan Kababaihan may period may buwanang dalaw/regla nag-cutting lumiban sa klase nang walang pahintulot Paaralan ebanghelyo unang apat na aklat sa Bagong Tipan ng Simbahan Bibliya bes (best) malapit na kaibigan Magbabarkada 38 Aralin 3: Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Mass Media Subukan Natin 1. radyo 5. cellphone 2. diyaryo 6. magasin 3. telebisyon 7. billboard 4. libro 8. internet Aralin 4: Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Modernong Panahon Subukan Natin 1. Facebook 5. select all 2. control save 6. Twitter 3. wifi 7. log-in 4. password Sanggunian Chambers, JK. et. al. (eds.) The Handbook of Language Variation & Change. Australia: Blackwell Publishing Ltd., 2002. Peregrino, Jovy. et. al. (eds.) Salindaw: Varayti at Baryasyon ng Filipino. Quezon City: Sentro ng Wikang Pilipino, 2012. 39 BAITANG 11 | KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO YUNIT 4 Lingguwistikong Komunidad Gabay sa Pagwawasto Aralin 1: Kahulugan at Kahalagahan ng Lingguwistikong Komunidad Subukan Natin Maraming maaaring sagot. Halimbawa: card (report card) - dokumentong nagsasaad ng marka ng mag-aaral sa mga asignatura cleaners - mga mag-aaral na nakatakdang tagapaglinis ng silid-aralan Form137 - dokumento na naglalaman ng kompletong rekord ng mag-aaral surpise quiz - pagsusulit na ibinibigay ng guro na hindi inanunsyo sa klase scouting month - panahon kung saan nagsasanay ang mga mag-aaral kung paano maging boy/girl scout Sagutin Natin 1. John Gumperz, Dell Hymes, at William Labov. 2. Binigyang kahulugan ni John Gumperz ang lingguwistikong komunidad bilang isang social group o panlipunang pangkat, na maaaring monolingguwal o multilingguwal, na nagsasama-sama dahil sa dalas ng pakikipagtalastasan. 3. Ang mga lingguwistikong komunidad ay imbakan-kuhanan ng kaalaman at kultura ng isang pamayanan o lokalidad; nakikilala ang mga popular na wika sa pag-aaral ng iba’t ibang lingguwistikong komunidad; at napaiigting ang mga ugnayan ng tao dahil sa malalim na pagkilala sa iba’t ibang lingguwistikong komunidad. Pag-Isipan Natin Walang tiyak na sagot para sa gawaing ito. Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral. Bigyan sila ng sapat na panahon para sa gawain ito. Maaaring gawin bilang pagtatasa o takdang-aralin. Gawin Natin Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral para sa gawain ito. Maaari silang bigyan ng araw para makapagsaliksik sa silid-aklatan. Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagbibigay ng marka: 40  [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Nakapaglista ng isa Nakapagbigay ng Nakapagtala ng anim Nakapaglista ng 10 Nilalaman hanggang tatlong apat hanggang hanggang siyam na salita; natukoy nang salita; hindi limang salita; salita; natukoy nang tama ang kahulugan gaanong natukoy natukoy nang tama tama ang karamihan sa ng bawat salita; ang kahulugan at at nagamit sa kahulugan ng bawat nagamit nang wasto hindi rin nagamit pangungusap ang ilan salita; nagamit nang sa pangungusap ang nang wasto sa sa salita wasto sa pangungusap bawat salita pangungusap ang ang karamihan sa salita bawat salita Tiyaga/ Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain na Tinapos ang isang Pagsisikap para lamang may ngunit hindi sinikap may kasiya-siyang napakagandang maipasa sa guro na lalo pang resulta, may gawain na may mapaganda pagsisikap na lalo pa masidhing itong pagsisikap na maging mapaganda natatangi ito Kasanayan/H Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking husay sa Nagpapakita ng usay ang pagnanais na pagnanais na paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng gawain paggawa kaunting pagsasanay may sapat na kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa gawain sa loob ng gawain sa loob ng gawain sa itinakdang gawain bago pa ang dalawang linggo isang linggo petsa ng pagpapasa itinakdang petsa ng matapos ang matapos ang pagpapasa itinakdang petsa ng itinakdang petsa ng pagpapasa pagpapasa KABUUAN Aralin 2: Mga Salik at Uri ng Lingguwistikong Komunidad Subukan Natin Maraming maaaring sagot. Ilan sa mga ito ay: 41  Lingguwistikong Salita/Pahayag Pakahulugan Komunidad Kalalakihan bro kapatid; malapit na kaibigan Kababaihan may period may buwanang dalaw/regla Paaralan nag-cutting lumiban sa klase nang walang pahintulot ebanghelyo Simbahan unang apat na aklat sa Bagong Tipan ng Bibliya bes (best) Magbabarkada malapit na kaibigan Sagutin Natin 1. Heograpikal at Panlipunan/Sosyal 2. Batay sa bilang ng wikang ginamit; batay sa wika na itinakda ng batas; at batay sa pagtingin ng gumagamit sa mga wika. 3. Maaari din naman na ang iba’t ibang panlipunang sektor ay nakalilikha ng kani-kaniyang lingguwistikong komunidad. Ang mga batas ng pamahalaan, polisiya ng wikang panturo sa edukasyon, paggamit ng wika sa midya, o pagtakda ng relihiyon sa wikang gagamitin ang nagiging salik sa pagkakaroon ng lingguwistikong komunidad. Pag-Isipan Natin Malaya ang bawat mag-aaral na ipahayag ang kaniyang sagot sa tanong. Gabayan sila tungo sa angkop o tamang sagot kung kinakailangan. Bigyan sila ng sapat na panahon para mag-isip. Gawin Natin Bigyan ng sapat na oras ang mga mag-aaral para sa gawaing ito. Maaaring ipagawa ang gawaing ito nang dalawahan o pangkatan. Ang kanilang mga nasaliksik ay kanilang iuulat sa klase. Maghanda na talakayin ang kanilang mga sagot at linawin ang kanilang tanong, kung mayroon man. 42 Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagbibigay ng marka: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Nakapaglista ng isa Nakapagbigay ng Nakapagtala ng pito Nakapaglista ng 12 Nilalaman hanggang tatlong apat hanggang anim hanggang 11 salita, salita, tatlo sa bawat salita; maraming sa salita, kulang sa kulang sa itinakdang salik; tama ang lahat kulang at maling itinakdang bilang bilang ang ibang ng sagot sagot ang ibang salik; mali salik; mali ang ilang ang ilang sagot sagot Tiyaga/ Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang isang Pagsisikap para lamang ngunit hindi na may kasiya- napakagandang may maipasa sa sinikap na lalo pang siyang gawian na may guro mapaganda resulta, may masidhing pagsisikap na lalo pa pagsisikap na itong maging pagandahin natatangi ito Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking husay Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na sa paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng gawain paggawa kaunting pagsasanay may sapat na kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa gawain sa loob ng gawain sa loob ng gawain sa gawain bago pa ang dalawang linggo isang linggo itinakdang itinakdang petsa ng matapos ang matapos ang petsa ng pagpapasa pagpapasa itinakdang petsa ng itinakdang petsa ng pagpapasa pagpapasa KABUUAN 43 Copyright © 2018 Quipper Limited Aralin 3: Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Mass Media Subukan Natin 1. radyo 5. cellphone 2. diyaryo 6. magasin 3. telebisyon 7. billboard 4. libro 8. internet Sagutin Natin 1. Broadcast media, print media, at New Age media 2. Nagiging malikhain ang wika habang ginagamit ang midya, at nakapagbubuo ito ng mga lingguwistikong komunidad batay sa kaniyang target audience. 3. Kinikilala ang Pilipinas bilang “texting capital of the world” at sanhi nito, nakalikha tayo ng mga salitang tumutukoy sa mismong cellphone o kaya ay sa paggamit nito. Kung gayon, ang mga Pilipino ay bahagi ng isang malaking lingguwistikong komunidad na may kaugnayan sa paggamit ng cellphone. Pag-Isipan Natin Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral. Bigyang panahon na matalakay at maproseso ang kanilang mga sagot. Gawin Natin Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral para sa kanilang pananaliksik. Maaari itong isagawa nang dalawahan o pangkatan. Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagbibigay ng marka: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Kulang na kulang May iilang detalye Maraming detalye Puno ng tamang Nilalaman ang nilalaman at lamang; may ibang ang isinaad; may isa detalye at maayos walang kaayusan bahagi na o dalawang na ipinahayag, ang pagkakabuo ng kinakailangan pa ng konsepto na hindi inilarawan, at sanyasay kaukulang lubusang ipinaliwanag ang impormasyon at naipaliwanag ayon paksa ayon sa ibayong paliwanag sa hinihingi kahingian ayon sa kahingian Tiyaga/ Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang isang Pagsisikap para lamang may ngunit hindi sinikap na may kasiya- napakagandang maipasa sa guro na lalo pang siyang gawian na may mapaganda resulta, may masidhing pagsisikap na lalo pa pagsisikap na itong maging pagandahin natatangi ito 44  Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking husay Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na sa paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng gawain paggawa kaunting pagsasanay may sapat na kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa sanaysay sa loob ng sanaysay sa loob ng sanaysay sa sanaysay bago pa dalawang linggo isang linggo itinakdang ang itinakdang petsa matapos ang matapos ang petsa ng pagpapasa ng itinakdang petsa ng itinakdang petsa ng pagpapasa pagpapasa pagpapasa KABUUAN Aralin 4: Lingguwistikong Komunidad sa Panahon ng Modernong Panahon Subukan Natin 1. Facebook 2. control save 3. wifi 4. password 5. select all 6. Twitter 7. log-in Sagutin Natin 1. Hindi pisikal na magkakalapit at hindi istrikto ang pagpili at paggamit ng wika. 2. Kung pandaigdigan ang group na kinabibilangan, Ingles ang wikang ginagamit. Kung ang group naman ay nakatuon tungkol sa bansa o isang pambansang usapin, Filipino naman ang wikang karaniwang ginagamit. 3. Hindi istrikto ang wika ng modernong panahon dahil nagawang buwagin nito ang pader na naghiwa-hiwalay sa iba’t ibang lahi upang makipag-ugnayan. Sa panahon ngayon, kailangan lamang na marunong makipag-usap sa wikang Ingles na siyang pandaigdigang lingua franca upang magkaintindihan ang bawat isa. Hindi mahigpit ang pamantayan pagdating sa mga aspekto ng pagbabaybay at sintaks sa pasulat na anyo nito, bagaman mayroon pa ring dapat pagtangkang pag- ibayuhin ito sa tuwina. 45 Pag-Isipan Natin Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral para sa gawaing ito. Maaaring talakayin ang kanilang mga sagot sa klase at linawin kung mayroon silang tanong. Gawin Natin Maaari itong isagawa bilang seatwork o takdang-aralin. Talakayin sa klase ang sagot ng mga mag-aaral pagkatapos. Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagbibigay ng marka: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Kalidad ng Kulang na kulang May iilang detalye Maraming detalye Puno ng tamang Nilalaman ang detalyeng lamang ang ang inihanay, detalye at maayos inihanay, inihanay, ipinahayag, na inihanay, ipinahayag, ipinahayag, inilarawan, o ipinahayag, inilarawan, o inilarawan, o ipinaliwanag; may inilarawan, o ipinaliwanag; halos ipinaliwanag; ilang kahingian ang ipinaliwanag lahat lahat ng kahingian maraming kahingian hindi naibigay ng kahingian ay hindi naibigay ang hindi naibigay Tiyaga/ Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang gawain Tinapos ang isang Pagsisikap para lamang may ngunit hindi sinikap na may kasiya- napakagandang maipasa sa guro na lalo pang siyang gawian na may mapaganda resulta, may masidhing pagsisikap na lalo pa pagsisikap na itong maging pagandahin natatangi ito Kasanayan/ Hindi naipakikita Nagpapakita ng May angking husay Nagpapakita ng Husay ang pagnanais na pagnanais na sa paggawa; husay at mapaghusay ang mapaghusay ang kailangan pa ng galing sa paggawa; isinumiteng gawain paggawa kaunting pagsasanay may sapat na kaalaman o pagsasanay Panahon ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Nakapagpasa ng Paggawa gawain sa loob ng gawain sa loob ng gawain sa gawain bago pa ang dalawang linggo isang linggo itinakdang itinakdang petsa ng matapos ang matapos ang petsa ng pagpapasa pagpapasa itinakdang petsa ng itinakdang petsa ng pagpapasa pagpapasa KABUUAN 46 Pagyamanin Natin Pangkatin ang klase, bawat pangkat ay may apat hanggang limang kasapi. Ang kanilang skit ay itatanghal sa klase pagkatapos ng takdang panahon. Gamitin ang sumusunod na rubrik sa pagbibigay ng marka: [25%] [50%] [75%] [100%] Pamantayan Mas Mababa kaysa Kailangan pa ng Marka Magaling Napakahusay Inaasahan Pagsasanay Usapan/ Napakagulo at Medyo magulo Mahusay, malinaw, Napakahusay, Pagtatanghal walang naipakitang hanggang at ma likhain ng napakalinaw, at kahusayan sa katamtaman lamang diyalogo at napakama likhain ng ginawang ang usapan at pagtatanghal; usapan at pagtatanghal; hindi pagtatanghal; madaling pagtatanghal; tunay o mahirap intindihin nauunawaan ang maunawaan ang na madaling ang paksa; walang paksa, subalit may paksa; magandang maunawaan ang ganang panoorin at ilang kulang na panoorin; paksa; nakawiwiling nakaaantok; sangkap; medyo natamo ang panoorin; walang malinaw na nakaaantok pangunahing natamo ang tunguhin at hindi panoorin; layunin pangunahing layunin napalutang ang hindi gaanong pangunahing layunin naipakita ang pangunahing layunin Pagpapahalaga Nangailangan ng Nakayang gawin ang Nakayang gawin Pinaghirapan at paggabay kahit sa madadaling bahagi, ang mahihirap na pinaghandaang simpleng gawain; nangailangan ng bahagi, mabuti ang gawain, madaling umayaw; paggabay; nangailangan ng hindi na umaasa sa iba ginawa muna ang paggabay; nangailangan ng mahihirap na ginawa muna ang paggabay; bahagi, maaaring mahihirap na madaling nakaugnay umayaw kung bahagi, kaya pa ring at natapos sa oras walang paggabay magpatuloy kahit ang gawain walang paggabay Pakikilahok ng Hindi nakilahok at May naipakitang Nagpakita ng Nagpakita ng Bawat walang interes sa kaunting interes at interes subalit hindi masidhing interes at Indibiduwal paghahanda at pakikilahok sa gaanong nakilahok aktibong pakikilahok pagsasakatupa-ran paghahanda at sa paghahanda at sa buong ng gawain pagsasakatupa- ran pagsasakatupa-ran paghahanda at ng gawain ng gawain pagsasakatupa-ran ng gawain KABUUAN 47 48