Лекция 2 - Қашықтықтан оқыту - 19.09.2022 PDF

Тақырып 2: Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың дидактикалық принциптері ПРИНЦИПТЕР МЕН ЕРЕЖЕЛЕР ТУРАЛЫ ҰҒЫМ Принцип- латын сөзінен шыққан басшылыққа алатын идея, негізгі талап, қағида деген сөз. Оқыту принциптері – мұғалім мен оқушылардың жұмысын реттеп отыратын ережелер. Сондықтан ол барл...

Тақырып 2: Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың дидактикалық принциптері ПРИНЦИПТЕР МЕН ЕРЕЖЕЛЕР ТУРАЛЫ ҰҒЫМ Принцип- латын сөзінен шыққан басшылыққа алатын идея, негізгі талап, қағида деген сөз. Оқыту принциптері – мұғалім мен оқушылардың жұмысын реттеп отыратын ережелер. Сондықтан ол барлық пәндерді оқытқанда қолданылады. Дидактикалық принциптер - оқытудың мазмұнын, ұйымдастыру түрлерін, әдістерін оқытудың мақсаты мен заңдылықтарына сай анықтайтын қағидалар жүйесі. Қазіргі заманғы дидактикалық принциптер педагогикалық үдерістің барлық компоненттерін және сатыларын айқындайды, Атап айтқанда білім беру мақсаттарына, оның мазмұнын, әдістері, нысандары мен оқыту әдістемесіне қойылатын негізгі талаптарды айқындайды. Оқыту процесінде кез келген мұғалім дидактиканың принциптерін басшылыққа ала отырып оқытудың мазмұнын, амал-тәсілдерін және ұйымдастыру формаларын таңдап, шәкірттерін жоғары нәтижелерге жеткізуі шарт. Мұғалім дидактикалық принциптерді дұрыс таңдаса, оқытуды дұрыс ұйымдастырса сабақ тиімді және нәтижелі болады.  Пән мұғалімдерінің педагогикалық әрекеттеріне қойылатын талаптардың дидактикалық принциптеріне сәйкестілігі мыналардан тұрады:  1. Мұғалімнің материалды берудегі ғылыми және жүйелілік принциптері;  2. Оқытудағы ғылымилық принциптері;  3. Сабақтағы тәрбиелей оқытудың принциптері.  Ғылыми принцип. Ғылыми таным дегеніміз - құбылыстың мәніне өту, сырттай суреттеумен шектелмей, оның ішкі құрылымын тану. Мысалы, ағаштың сыртқы түрінен оның ішкі құрылымын, көбеюін, зат алмасуын білу. Ғылымилық принципі оқушыларға ғылымда ашылған білімдерді меңгертуді талап етеді, сондықтан оқу жоспарлары мен бағдарламаларына ғылыми білімдер енгізіледі. Оларды меңгерту үшін пәнаралық байланыстарды қолдану керек.  Оқытудың бірізділігі және жүйелілігі. Бұл принциптің ғылыми ережесі: оқушының білімі берік болу үшін оның санасында қоршаған дүние жақсы бейнелену керек. Ол үшін ғылыми білімдер жүйелі және оқушылардың танымдық мүмкіндіктеріне қарай берілу керек Жеке бөліктерден тұратын оқыту процесі, сабақтастық оқушылардың білімді меңгеруіне көмектеседі. Дағдыны қалыптастыру үшін жаттығулар, ақыл-ой тәрбиесін беру үшін қисынды ойлау тәсілдерін талап ететін жұмыстар жүргізіледі. Әйтпесе дағды жойылады, оқушы дұрыс ойлай алмайды, даму нашарлайды.  Саналылық және белсенділік принципі - өз бетімен меңгерілген білім санаға жақсы сіңеді. Білімді саналы меңгеруге оқу мотивтері, өз бетімен жұмыс, белсенділік, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыру, оқушының танымдық іс-әрекетін басқару, мұғалімнің әдіс-құралдары көмектеседі. Оқушының өзінің танымдық белсенділігі оқытуға аса қажет жағдай және оқу материалын терең және берік түсінуге орасан зор ықпал етеді.  Теория мен практиканың байланысы принципі. Бұл принцип классикалық философияның өмір, практика таным көзі деген ережесіне сүйенеді. Өмір және практика балаларға дұрыс бағыт береді, белсенді іс- әрекетке әзірлейді. Еңбек тәрбиесі жеке тұлғаны жақсы қалыптастырады. Оқытудың өмірмен, теорияның практикамен байланысының жақсы болуы білім мазмұнына, оқу-тәрбие процесін ұйымдастыруға, оқыту формалары мен әдістеріне, оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты.  Ұғынықтылық принципі - Дәстүрлі оқыту әдісінде ұғынықтылық оқушылардың өз іс-әрекеттеріндегі білім мазмұны мен құралдарын толық түсінуі болып табылады, бұл қағида барлық пән үшін орындалады деп есептелінеді. Ең бастысы оқушыда жан-жақты терең білім қалыптасуы қажет. Мұндай жағдайда мұғалімнің білім деңгейі мен материалды жинақтап, іріктей білуі шешуші рөл атқарады. Тиімділік принципі - оқыту деңгейлерін бөлу мен өздігінен атқаратын жұмыс мөлшерін анықтау арқылы жүзеге асырылады. Көрнекілік принципі - көрнекілікті қашықтықтан оқытудың ажырамайтын бөлігі деп те айтуға болады. Ол пән мазмұнындағы түрлі ұғымдарының әртүрлі сипатта берілуімен түсіндіріледі. Мысалы, сипаттаудағы көрнекі диаграммалар көрнекілік болып табылады. Қозғалмалы бейнелер мен түстің, дыбыстың қосылуы да көрнекілік арнасын кеңейтеді.  Интерактивтілік принципі оқушы-мұғалім арасындағы қарым- қатынастың заңдылықтарын көрсетеді.  Бастапқы білім принципі – оқушыларды білім беруде даярлаудың бастапқы деңгейінің, сондай-ақ тиісті аппараттық-техникалық қамтамасыз етудің қажеттілігін анықтайды. Мысалы, өнімді оқыту үшін оқуға үміткер өз бетінше оқу еңбегінің ғылыми негіздерімен таныс болуы, компьютермен жұмыс істеудің белгілі бір дағдыларына ие болуы және т. б.  Даралау принципі. Осы қағиданы орындау үшін ҚОЖ-де нақты оқу процесінде кіріс және ағымдағы бақылау жүргізіледі. Мысалы, кіру бақылауы болашақта жеке оқу жоспарын құрастырып қана қоймай, сонымен қатар, егер қажет болса, ҚОЖ-де оқуды сәтті өтуге мүмкіндік беретін жетіспейтін бастауыш білім мен іскерліктің орнын толтыру мақсатында білім беру қызметін тұтынушыны қосымша даярлауды жүргізуге мүмкіндік береді. Ағымдағы бақылау білім беру траекториясын түзетуге мүмкіндік береді.  Сәйкестендіру принципі. Оқу дербестігін бақылау қажеттілігі болып табылады, өйткені ҚО-да күндізгі нысанға қарағанда оқуды бұрмалау үшін көбірек мүмкіндік беріледі. Білім алушыларды сәйкестендіру қауіпсіздік бойынша жалпы іс-шаралардың бір бөлігі болып табылады. Тесттерді, рефераттарды және басқа да бақылау іс- шараларын орындау кезінде дербестікті бақылауға көзбе-көз байланысынан басқада әр түрлі техникалық құралдардың көмегімен қол жеткізуге болады.  Оқытудың регламенттік принципі. Өзіндік жұмыс кестесін енгізу орынды. Қатаң бақылау және жоспарлау керек.  Жаңа ақпараттық технологиялар құралдарын қолданудың педагогикалық мақсаттылық принципі. Принцип жетекші педагогикалық принцип болып табылады және ҚОЖ құру және ұйымдастыру, жобалаудың әрбір қадамын педагогикалық бағалауды талап етеді. ҚО технологиясын енгізуді бастаған білім беру мекемелерінің көпшілігіне ҒЗЖ құралдарымен, әсіресе Интернетпен шұғылдану тән.  Оқытудың ашықтығы мен икемділігін қамтамасыз ету принципі. Ашықтық принципі жасына, бастауыш білім беру шектелуіне, білім беру мекемесінде әңгімелесу, емтихан, тестілеу және т.б. ҚО түрінде оқу мүмкіндігі үшін түсу бақылау іс-шараларына байланысты шектеулердің "жұмсақтығымен" көрініс табады. Ең дұрысы, соңғы талап білім алушыға өзі оқитын ЖОО-да тиісті қызметтер болмаған жағдайда қажетті бағытта өзінің білім беру бағдарламасын түзетуге немесе толықтыруға мүмкіндік беретін қашықтықтан оқыту үшін қашықтықтан бөлінген ақпараттық білім желілерін құру қажеттілігі болып табылады. Ақпаратты беру және қарым-қатынастың компьютерлік технологияларына қатысты дидактикалық принциптер қатарына бірінші кезекте мыналар жатады:  қызмет принципі;  дербестік принципі;  оқу жұмысының ұжымдық және жеке формаларын үйлестіру принципі;  ынталандыру принципі;  теория мен практикамен байланыс принципі;  тиімділік принципі. Назарларыңызға рахмет!