KSB Sınıflandırma PDF

KSB Sınıflandırma Hafta 3 Shriberg (2019), Konuşma Bozuklukları Sınıflandırma Sistemi (KBSS) (Speech Disorder Classification System- SDCS etiyolojik faktörleri, konuşma süreçlerini, klinik alt tipleri, tutarlı bir şekilde birbirine bağlayan üç ana (üst) sınıflama önerir.  Genetik v...

KSB Sınıflandırma Hafta 3 Shriberg (2019), Konuşma Bozuklukları Sınıflandırma Sistemi (KBSS) (Speech Disorder Classification System- SDCS etiyolojik faktörleri, konuşma süreçlerini, klinik alt tipleri, tutarlı bir şekilde birbirine bağlayan üç ana (üst) sınıflama önerir.  Genetik ve çevresel risk faktörleri bozukluğun etiyolojik kökeni (distal nedenler) Temsiller (representation) -kod çevrimi (transcoding)- yürütücü (executive) kısımda meydana gelen problemler konuşmayı işlemleme (proksimal nedenler) ile ilişkili, Heterojen gruplarda bozukluğun nedenini saptayabilmek oldukça zordur. Çünkü çoğu durumda, soruna başlangıçta neden olan şey (distal nedenler), şimdi bozukluğu sürdürmekte olabilecek başka sorunlara (proksimal nedenler) yol açmış olabilir.  Dodd (2014) tarafından geliştirilen ayırıcı tanı sistemi günümüzde kullanılmaktadır: Betimleyici-dilbilimsel sınıflandırma sistemi, Bozukluğun Nedenine değil hata örüntülerine göre sınıflama yapar.  Fonolojik gecikme Barbara Tutarlı fonolojik bozukluk Dodd’un Tutarsız fonolojik bozukluk KSB Artikülasyon bozukluğu Sınıflaması Çocukluk çağı konuşma (2014) apraksisi  Fonolojik gecikme Tipik gelişimde beklenen bütün fonolojik kurallar veya işlemler gözlenir ancak tipik özelllikler kronolojik olarak daha küçük çocuklara özgüdür. KSB’nin yaklaşık %55’ini  Tutarlı fonolojik bozukluk Gelişimsel olmayan hatalarla gelişimsel kural veya işlemler birlikte gözlenir. Alışılmadık süreçler çocuğun hedef fonolojik sistemi anlayışındaki bozukluğa işaret eder. KSB grubunun %20'sini etkiler  Tutarsız fonolojik bozukluk Gecikmiş ve gelişimsel olmayan hata türleri gözlenir ve konuşma sesinin aynı bağlamda hatta aynı sözcükte %40 ya da daha fazla oranla tutarsız üretilir. Tutarsızlık, aynı veya farklı konuşma bağlamlarında bir sözcüğün aynı şekilde üretilememesi olarak tanımlanabilir. oral-motor problemi yoktur fonksiyonel KSB’nin %10’unu  Artikülasyon bozukluğu Algısal olarak kabul edilebilir sesleri izole olarak veya fonetik bir bağlamda üretmekte başarısızdırlar. KSB’nin %12’sini  Çocukluk çağı konuşma apraksisi Tutarsız fonolojik bozukluktakine benzer bir üretimle yüzeydeki konuşma üretim örüntülerinde sapma olmasıdır. kaslarda güçsüzlük yoktur istemli motor planlama ve programlamada problemler ASHA’nın yayınlamış olduğu rapora göre (2007), ÇÇKA olan çocuklarda (a) segmental olarak tutarsız üretimler ve ünlü hatalarının varlığı, (b) yapısal olarak sesler ve heceler arası geçişte bozulmuş koartikülasyonun olması ve (c) bozulmuş prozodi ortak görülen özelliklerdir - Strand (2010); (I) ünlü hataları; (II) artikülasyon başlangıç ve geçiş konfigürasyonunda zorluk; (III) eşit vurgu veya hece vurgusu hataları; (IV) hece bölme; (V) arama davranışı; (VI) schwa (nötr ünlü) /ǝ/ ekleme; (VII) ötümlülük hataları; (VIII) düşük hız; (IX) yavaş, diadokokinetik hız; (X) çok heceli sözcüklerin üretiminde artmış ̧ zorlanma  İşlevsel artikülasyon bozukluğu / artikülasyon bozukluğu Gelişimsel Çocukluk çağı fonolojik bozukluk konuşma apraksisi / fonolojik bozukluk KSB Artikülasyon Bozukluğu Konuşma seslerini artiküle etmede yetersizlik, motor bileşeni içeren iletişim-konuşma güçlüğü olarak ele alınır. Bu durumda bozuklukların temeli sesçil (fonetik) ve artikülasyon düzeyindedir, güçlük seslerin nasıl üretildiği ile ilgilidir. 1. İşitme engeli 2. Dudak damak yarıklıkları ve kraniofasiyal anomaliler 3. Serebral Palsi Dizartri 4. Diğer yapısal anomaliler (maloklüzyon, ankiloglossi) 5. İşlevsel artikülasyon bozukluğu İşlevsel artikülasyon bozukluğu İsim Sorun IPA sembolü Interdental Lisp Diş arası sesletim /θ, ð/ Dental Lisp Dişsil sesletim /t̪, d̪/ Lateral Lisp Medial X Lateral /ɬ, ɮ/ Palatal Lisp Medial palatal /ç, ʝ/ FSNE Anormal VF açılma /s ̃ , ̃ z/ !!!!!! /r/ Akıcıların farklılaşması /l, j/ Konuşma anlaşılırlığı çok etkilenmemektedir.  Fonolojik Bozukluklar Fonolojik bozukluklar dilin kendine özgü dilbilgisi kurallarının temelini oluşturan konuşma seslerinin nasıl organize olduğu bilgisini edinme güçlüğüdür (Topbaş, 2005). Konuşma seslerinin bir dildeki görevleri ile ilgili bilginin bilişsel olarak zihinsel sözlükte saklanması, temsil edilmesi ya da erişilmesi ve çağrılması ile ilgili sorunlar olarak ele alınır. Hedef dilin ses sistemine ilişkin içselleşmiş bilginin kazanılamamasıdır. Sesbirimlerin anlam ayırt etmedeki zıtlık/karşıtlık işlevleri Hece ve sözcüklerde dizim kuralları (nerede, nasıl bulunabilecekleri, dağılım kuralları)  Anadilin seslerini üretmede ve kullanmada zorluk Pek çok sesin bir arada etkilenmesi sonucunda anlaşılırlığın orta veya düşük olması Kendini konuşma seslerinin edinimi sürecinde gösterme Çoğunlukla nedeni belirsiz, yapısal bir sorun yok Fonemleri edinimi göreli olarak uzun sürmese veya çocuk halihazırda hedef sesi üretebiliyor olsa da bu seslerin doğal konuşma sırasında kullanımı ile ilgili uzun süreli terapiler gerektirebilir.  Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi Konuşmanın temelinde yatan ÇÇKA’nın ayırıcı tanısı için kullanılan ve son hareketlerin tutarlılığı ve zamanlarda en güvenilir kaynaklar arasında gösterilen kesinliğindeki bozulmalar sonucu kontrol listesi ise Strand (2010) tarafından önerilmiştir. ortaya çıkan bir bozukluktur. (I) ünlü hataları; Hareketin planlanmasında ve/veya (II) artikülasyon başlangıç ve geçişinde zorluk; programlanmasında güçlüktür. (III) eşit vurgu veya hece vurgusu hataları; (IV) hece bölme; Nedeni belli olan veya olmayan (V) arama davranışı; Temel tipik özellikler (VI) schwa (nötr ünlü) /ǝ/ ekleme; Tutarsız hatalar, (VII) ötümlülük hataları; arama davranışı, (VIII) düşük hız; ünlü hataları, (IX) yavaş, diadokokinetik hız; sözcük uzunluğu arttıkça hatalarda (X) çok heceli sözcüklerin üretiminde artmış ̧ zorlanma artış maddelerinden oluşmaktadır.  Semantik/sentaktik sistem Alıcı modeli Evren (iç-dış dünya) Kavramsal tasarım bilgisi Sözöncesi mesaj Söylem modeli Çözümlenmiş konuşma D Dilbilgisel kodlama İ Lemmas Mental leksikon L Öz-algı Yüzey yapı Kodlar Fonolojik/fonetik sistem Morfo-fonolojik kodlama Fonolojik bozukluklar Fonolojik biçim Hecesel K Jest biçimler O Fonetik kodlama Çocukluk Çağı N Konuşma Apraksisi U Artikülasyon biçimi Ş Artikülasyon Artikülasyon bozuklukları M A Dışa vurulmuş konuşma Levelt, 1989;1999,2004  FONOLOJİK KODLAMA MOTOR PLANLAMA fonem, planlamanın temel Plan her bir fonem için sabit Sensorimotor Motor planlar birimi ama planlanan uzamsal ve zamansal belleğe bu artikülatörlere sözcük ya da öbek özelliklerden oluşur aşamada erişilir spesifiktir. MOTOR PROGRAMLAMA Hareket başlamadan önce Dönüt olmadan yapılabilir ama olursa Program kas hareketlerinin yönünü, yapılandırılan bir dizi kas emri. modifiye edilir. gücünü, oranını, ranjını belirginleştirir. HAREKETİN YAPILMASI Kas tonu, basit refleksler, mekanik bu düzeydedir. 20