فصل 4. تیم ها و گروه ها در محیط کار PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
Tags
Summary
This document is a chapter from a book on organizational psychology, focusing on teams and groups in the workplace. It explores the importance of groups in organizations, differences between groups and teams, reasons for group formation, types of groups, stages of group development, and the impact of various variables on group cohesion. It also examines the phenomenon of groupthink and the performance of semi-autonomous work teams.
Full Transcript
# فصل چهارم ## تیمها و گروهها در محیط کار ## هدفهای آموزشی در این فصل خواننده با موارد زیر آشنا خواهد شد: - اهمیت و امتیازهای گروه در داخل سازمان - تفاوت بین گروه و تیم در محیط کار - دلایل توجیه تشکیل گروه - تمایز بین انواع گروهها براساس دو طبقه بندی - مراحل تحول گروه در جهت پختگی - اثر متغیرهای م...
# فصل چهارم ## تیمها و گروهها در محیط کار ## هدفهای آموزشی در این فصل خواننده با موارد زیر آشنا خواهد شد: - اهمیت و امتیازهای گروه در داخل سازمان - تفاوت بین گروه و تیم در محیط کار - دلایل توجیه تشکیل گروه - تمایز بین انواع گروهها براساس دو طبقه بندی - مراحل تحول گروه در جهت پختگی - اثر متغیرهای مختلف بر کیفیت انسجام بین اعضای گروه - آثار مثبت و منفی انسجام بر اثر بخشی گروه - پدیده تفکر گروهی - عملکرد تیمهای کاری نیمه مستقل ## مقدمه پدیده گروه موضوع مطالعه تعداد بی شماری از پژوهشها بوده است. به عبارت دیگر، در مورد اینکه متخصصان علوم انسانی به مطالعه پدیده گروه اهمیت قابل توجهی قایل هستند، مدارک زیادی وجود دارد. دلیل این اهمیت روشن است زیرا انسانها به طور دایم با همنوعان خود کنش متقابل دارند. هر انسانی باید به گروههایی مانند خانواده حزب سیاسی ،دوستان تیم ورزشی یا تیم کاری تعلق داشته باشد. گروهها بر اعمال و سرنوشت هر فرد اثر میگذارند میتوان گفت که حتی سرنوشت جامعه در دست گروههاست، زیرا تصمیماتی که بر زندگی مردم اثر مستقیم دارند همه در هیأتها، انجمنها، احزاب و وزارتخانه ها گرفته میشود با این همه به رغم اثر غیر قابل انکار و اهمیت گروهها در زندگی هر فرد، به ندرت پیش می آید که برای مطالعه آنها وقت گذاشته شود و آنچه در درون یک گروه میگذرد آشکار گردد اینکه افراد در درون گروه چه رفتاری دارند نقشها چگونه تقسیم میشود چگونه گروه روی فرد و فرد روی گروه اثر میگذارد چرا بعضی گروهها کارآمدترند تضادها چگونه و به چه شیوه ای برطرف می شود و ....؟ در مقابل این همه پرسش به راحتی میتوان اهمیت مطالعه پدیده گروه در روان شناسی کار را متوجه شد بنابراین در این فصل اساساً پدیده گروه در محیط کار را بررسی خواهیم کرد. اثر گروه بر کارمند را نیز مورد مطالعه قرار خواهیم داد زیرا کارمند به علت وظایف و مسئولیتهایی که دارد، مجبور است با سایر اعضای سازمان همکاری داشته باشد ،کارمند علاوه بر اینکه به مافوق خود گزارش می دهد با دیگر همکاران و زیردستان خود نیز روابطی دارد. همچنین در این فصل از چگونگی تأثیر رفتار یک فرد بر رفتار همکاران تأثیر گروه بر فرد، بازده کلی سازمان رضایت شغلی میزان جابه جایی کارمندان و غیبتهای غیر موجه صحبت خواهیم کرد. پدیده گروه را تحت شکلهای مختلف مربوط به محیط کار مورد بررسی قرار خواهیم داد. اما پیش از آنکه جلوتر برویم، پدیده گروه را به شیوه دقیق تعریف میکنیم: گروه عبارت است از یک نظا نظام سازمان یافته و متشکل از افرادی که هنجارها نیازها و هدفهای مشترک دارند و طوری تعامل پیدا میکنند که نگرشها و رفتارهای یکدیگر را تحت تأثیر قرار دهند. در این تعریف ضرورت دارد که بر اهمیت حضور یک عامل کلیدی تأکید داشته باشیم: اعضای گروه، هنجارها، نیازها و هدفهای مشترک دارند. بنابراین اجتماع چند نفر الزاماً گروه بـه وجـود نمی آورد. مثلاً مسافران پرواز هواپیمای تهران - تبریز گروه تشکیل نمیدهند در حالی که اعضای یک تیم فوتبال، وقتی با یک هواپیمای کرایه ای به طرف تبریز پرواز میکنند یک گروه واقعی تشکیل می دهند. ### جدول ۱-۴: ویژگیهای تیمهایی که عملکرد بالا دارند | | | |---|---| | اهداف مشترک | وابستگی فعالیتها به یکدیگر | | احترام به فرایندها و اعمال | مدیریت برخود | | مسئولیت پذیری همه اعضا | برخوردهای خوب و ارزش قایل شدن به ارتباط | | ظرفیت اعضای تیم برای انجام دادن کارهای متعدد | ثبات و همجواری | | توافق در اصل بهبود مستمر | | ## تیمها در مقابل گروههای کاری گروهها و تیمها برای سازمانها دو عنصر بسایر مهمی هستند. گروهها از رهبران و پیروان تشکیل می شوند که معمولاً هدف مشترک دارند و باید در زمان محدودی به آن برسند. تفاوت تیم با گروه این است که در تیم همه اعضا مسئولیت رسیدن به هدف را بر عهده میگیرند در حالی که در گروه رهبر است که این مسئولیت را عهده دار میشود سازمانها معمولاً به سراغ تیمها میروند، مخصوصاً زمانی که به خلاقیت و انعطاف پذیری نیاز باشد. تیم کاری بر اثر تلاشهایی که اعضا برای هماهنگی انجام میدهند انرژی مثبت تولید میکند و همین انرژی مثبت است که موجب میشود تا مجموع تلاشهای کل تیم از مجموع تلاشهای اعضای آن زمانی که به طور انفرادی کار میکنند بالاتر باشد. ## شرکت بل هلیکوپتر شرکت بل هلیکوپتر سالهاست که مدیریت شراکتی را برگزیده است برای این کار نظام مدیریت تولید بر الگویی استوار است که در آن قسمتهای کاری از تیمهای نیمه مستقل تشکیل می شوند. نتایج تشکیل تیمهای تولید عبارتند از: - بهتر شدن کیفیت زندگی شغلی - تولید محصول با کیفیت بالا - کاهش هزینه ها و رعایت برنامه تولید. اصل اساسی در شرکت بل ،هلیکوپتر کار تیمی است. عوامل تعیین کننده اصلی عبارتند از کارآمدی تیم هماهنگی و انسجام برای تشکیل یک تیم لازم است عناصر زیادی وجود داشته باشد: - هدف مشترک - شرکت واقعی اعضا - احساس تعلق - علاقه خاص به شرکت این دیدگاه که مورد قبول بیش از ۱۲۰۰ کارمند است موجب میشود تا شرکت با یک مدیریت جدید و مدرن اداره شود. این روش انعطاف پذیری دارد و امتیاز آن در این است که میتواند به طور دایم با پویایی یک محیط متغیر هماهنگ شود. ## تشکیل یک تیم سؤالی که در این قسمت سعی خواهیم کرد به آن پاسخ دهیم این است چرا افراد عضو گروه میشوند یا چه چیزی آنها را بر می انگیزد تا گروه تشکیل دهند؟ در پیوستن افراد به گروهها نمیتوان انگیزه مشخص و منحصر به فردی را نام برد. رایجترین انگیزه ها همانهایی هستند که به نیازهای ایمنی تعلق اجتماعی و درگیری در فعالیتهای مشترک مربوط میشوند. ## طبقه بندی گروهها به طور کلی مفهوم گروه به اندیشه انجام دادن یک کار یا اندیشه تعامل اجتماعی بر میگردد. در نتیجه، اکثر صاحب نظران در جدا کردن گروهها بر اساس طبقات دقیقی که این تفاوت گذاری را نشان میدهند، اتفاق نظر دارند. برخی صاحب نظران گروهها را به سه طبقه تقسیم میکنند در حالی که دیگران ترجیح میدهند تنها دو طبقه تشخیص دهند. جدولهای ۲-۴ و ۳-۴ این دو نوع طبقه بندی اصلی را نشان میدهند. ### جدول ۲-۴: انواع گروهها بر اساس سه طبقه بندی | طبقات گروهها | مثالها | |---|---| | ۱ - گروه اجتماعی (گروهی که در جهت یک فعالیت هدایت شده است) | انجمن شطرنج بازان، تیم کاری | | گروه رسمی | بخش بازاریابی، تیم فوتبال کارخانه | | گروه غیر رسمی | خانواده، انجمن حمایت از محیط زیست | | گروه اولیه | | | گروه ثانویه | | ### جدول ۳-۴: انواع گروهها براساس دو طبقه بندی | طبقات گروهها | مثالها | |---|---| |۱ - گروه رسمی | گروه صنفی، شورای مدیریت | | گروه غیر رسمی | تیم فوتبال کارمندان کارخانه، بخش امور اقتصادی | | ۲ - گروه عملکردی دایمی | کمیته برگزاری جشنهای ۲۲ بهمن، سندیکا | | گروه کاری (موقتی) | | ## مراحل تحول گروه گروه یک ارگانیسم پویاست که درست مثل یک شخص در طول زمان و زندگی خود متحول می شود. برخی عوامل این تحول را به طور معنی دار تحت تأثیر قرار میدهند (شکل ۱-۴). اولین عامل ویژگیهای شخصی هر یک از اعضای گروه است افرادی که شباهتهای آشکار دارند خیلی راحت با یکدیگر پیوند میخورند و تحول گروه سریعتر از زمانی که افراد هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند انجام میگیرد. وجود منافع و هدفهای مشترک تأثیر متقابل اعضا و همچنین فراوانی موقعیتهای تعاملی نیز به تحول گروه کمک میکنند. ### شکل ۱-۴: گروه در محیط کار  بسیاری از تحقیقات نشان میدهد که اکثر گروهها طبق چهار مرحله زیر متحول میشوند جهت گیری تعارض انسجام و ارزیابی و کنترل گذر از یک مرحله به مرحله دیگر درجه پختگی گروه را نشان میدهد. ### جهت گیری اولین مرحله در تشکیل گروه جهت گیری است. اعضا ابتدا سعی میکنند بین خود و سایر اعضای گروه تشابهاتی بیابند آنها به صورتهای مختلف یکدیگر را به بوته آزمایش میگذارند تا بتوانند رفتارهای قابل قبول و غیر قابل قبول برای گروه را کشف کنند و این کار را با مطالعه واکنشهای سایر اعضا در درون گروه انجام میدهند. وقتی فردی به گروه تازه ای راه مییابد زود درگیر نمیشود بلکه این کار را با محافظه کاری و آشنایی تدریجی با وضعیت جدید انجام میدهد در این مرحله عضو جدید نسبت به همکاران و نیز نسبت به قوانین موجود در محیط کار نوعی وابستگی احساس میکند در واقع، او سعی میکند از تعارض و درگیری دوری جوید عقاید و باورهایش را برای خود نگهدارد. گروه، وظایف، مأموریتها و اهداف را برای هر فرد مشخص میکند اگر در این مرحله رهبر وجود داشته باشد، راهکارهای واضح و دقیقی را ارایه خواهد داد و در نتیجه فعالیت گروه مشخص خواهد شد. ### تعارض مرحله بعدی در تشکیل گروه تعارض یا کشمکش است در این مرحله اعضا عقاید و باورهای خود را دیگر پنهان نگه نمیدارند بلکه از آنها دفاع میکنند و با عقاید دیگران به مقابله بر می خیزند. در این مرحله هر عضو ارزش نسبی خود و دیگران را ارزیابی میکند احتمال دارد که برای کسب مقام رهبری نوعی مبارزه به وجود آید اگر یک رهبر رسمی وجود نداشته باشد مبارزه بین کسانی به وجود خواهد آمد که برای رهبر شدن توانایی بالقوه دارند اما اگر از قبل یک رهبر رسمی وجود داشته باشد ممکن است قدرت او از جانب یک رهبر غیر رسمی زیر سؤال برود یا رهبر غیر رسمی به مبارزه با او برخیزد. حتی ممکن است اهدافی که رهبر رسمی یا رهبر غیر رسمی تعیین میکند از جانب اعضا مورد اعتراض قرار گیرد. حل این تعارضها برای تحول گروه و عبور به مرحله بعدی الزامی است. موقعیت تعارضی معمولاً در گروههای غیر رسمی به وجود میآید به نظر می رسد در درون گروهی که ساختارهای رسمی تر یا خشکتر دارد اطاعت اعضا از قدرت رهبر راحت تر تحقق می یابد. ### انسجام مرحله سوم در تشکیل گروه انسجام است. مفهوم انسجام به درجه جذابیت متقابلی که اعضا به یکدیگر نشان میدهند و به اراده آنها برای ادامه تعلق خود به گروه بر میگردد پیامد این مجموعه نیروها این است که اعضای گروه متحد بمانند و با نیروهای متلاشی کننده گروه به مقابله برخیزند. بنابراین نقشهای تازه تعریف میشود رهبری قبلی در نقش خود باقی میماند یا رهبر دیگری انتخاب می شود. اندک اندک اعضای گروه بیشتر احساس راحتی و بیشتر احساس اتحاد میکنند و عقاید خود را در مورد کارهایی که باید انجام دهند یا نگرشهایی که باید اتخاذ کنند تا نیل به هدفهای مشترک را مساعد سازند راحت تر بر زبان می آورند اعضا، نقشها و مسئولیتهای یکدیگر را بهتر متوجه میشوند، بیشتر به آنها احترام میگذارند و برای همرأی شدن و از بین بردن تعارضها و موانع اشتیاق بیشتری نشان می دهند. ### ارزیابی و کنترل سرانجام در مرحله چهارم روابط اعضا صمیمانه تر میشود و فضایی از اعتماد و پذیرش به وجود می آید. در این مرحله روابط اعضا با یکدیگر تحکیم مییابد زیرا مسائل مربوط به روابط بین شخصی و تقسیم وظایف و حذف مسئولیتها دیگر حل شده است. نتیجه اینکه گروه می تواند بخش عظیمی از انرژی خود را به انجام دادن کارها صرف کند بنابراین میتوان گفت که در این مرحله گروه به نوعی پختگی دست می یابد. تصویر ٢-۴ و جدول ٤-٤ فرایند پختگی و نیز فعالیتهای گروه را بر اساس مرحله رشد آن نشان می دهد.. ### شکل ۲-۴: مراحل رشد گروه  ### جدول ٤-٤: مراحل و فعالیتهای رشد یک گروه | مرحله | فعالیتهای گروه | |---|---| | جهت گیری | برقراری ساختارها قوانین و طرحهای ارتباطی، تشریح روابط و وابستگی متقابل بین اعضای گروه، تعیین نقشها، انتخاب رهبر، تهیه طرح لازم برای رسیدن به هدف تعیین شده | | تعارض | شناسایی و حل تعارضهای بین افراد | | انسجام | تشریح کامل قواعد هدفها و روابط ساختاری، ایجاد جو مشارکت بین اعضای گروه، ایجاد فعالیتهایی که مستقیماً در جهت نیل به هدف انجام میگیرد، برقراری نظام بازخورد در تکمیل کارها | | ارزیابی و کنترل | رشد روحیه تیمی، راهبردهای رهبر برای تسهیل در انجام کارها و تأکید بر بازخورد و ارزیابی، تقویت نقشها و روابط شخصی | ## اثر بخشی گروه وقتی عملکرد گروه را مطالعه میکنیم باید عواملی را که بازده آن و رفتار اعضا را تحت تأثیر قرار می دهند مورد توجه قرار دهیم. مسلماً عوامل زیادی وجود دارند که گروه را به تحول وا میدارند یا از تحول آن جلوگیری میکنند. برخی عوامل بیرونی مثل کاهش بودجه حتی میتوانند برای بقای گروه تهدید باشند و در نتیجه محکمتر شدن روابط را موجب شوند در این شرایط افراد گروه به یکدیگر نزدیک میشوند تا بهتر بتوانند بر موانع غلبه کنند برعکس برخی عوامل دیگر مثل محیط ،ثابت آرام و اطمینان بخش می توانند بر گروه اثری متضاد با اثر بالا داشته باشند. ## متغیرهای موقعیتی حجم تراكم ،اجتماعی فعالیتی که باید انجام گیرد ترکیب اعضا و سبک رهبری، متغیرهای موقعیتی مؤثر بر عملکرد و اثر بخشی گروه را تشکیل میدهند شکل ٣-٤ با این همه یادآوری میکنیم که اثر این متغیرها تابع کار و ماهیت پروژه ای است که گروه باید انجام دهد. ### شکل ٣-٤: متغیرهای موقعیتی مؤثر بر اثر بخشی گروه  ## حجم گروه هر چند عامل حجم به دفعات زیاد مورد مطالعه قرار گرفته است به نظر نمیرسد که در اثر بخشی گروه خیلی مهم باشد با این همه برخی آثار حجم بر عملکرد گروه را ذکر میکنیم. اول اینکه گروه کوچک آسانتر از گروه بزرگ تحول مییابد و رشد میکند به نظر میرسد اعضای گروههای کوچک آزادی عمل بیشتری دارند در گروههای سه تا پنج نفری تبادل افکار آسانتر صورت میگیرد و رضایت اعضا نیز بیشتر است. با این همه محدود بودن حجم گروه این خطر را دارد که هر یک از اعضا مجبور شوند مسئولیتهای سنگین و زیادی بر عهده بگیرند و در نتیجه بین خود تنشهای درونی پیدا کنند. کم بودن حجم گروه موجب میشود که تصمیم گیریها سریع انجام بگیرد در حالی که زیادی حجم ارتباط را مشکل میسازد و تمایل به تشکیل گروههای فرعی فرایند تصمیم گیری را کند میکند. با این همه به علت تنوع اطلاعات افراد در گروههای بزرگ کیفیت تصمیم گیری بهبود می یابد. بالاخره، به نظر می رسد که حجم گروه بر میزان غیبت و میزان جابه جایی اعضا اثر دارد اعضای گروههای کوچک در مقایسه با اعضای گروههای بزرگ غیبت و جابه جایی کمتری دارند جدول ٤-٤، آثار حجم بر اثر بخشی گروه را نشان میدهد. ### جدول ٤-٤: آثار حجم بر اثر بخشی گروه | گروههای کوچک | گروههای بزرگ | |---|---| | تحول سریعتر انجام میگیرد | تحول به دشواری انجام می گیرد | | آزادی عمل بیشتر است | آزادی عمل محدود است | | ارتباطات بهتر صورت میگیرد | ارتباطات به دشواری صورت میگیرد | | رضایت اعضا خیلی خوب است | رضایت اعضا ضعیف است | | تصمیم گیریها سریع صورت می گیرد | تصمیم گیریها به کندی صورت میگیرد | | تمایل به تشکیل یک گروه همگن بیشتر است | تمایل به تشکیل گروههای فرعی با هدفهای متفاوت بیشتر است | | اطلاعات اعضا محدود است | اطلاعات اعضا متنوع است | | کیفیت تصمیم گیریها ضعیف است | کیفیت تصمیم گیریها خیلی خوب است | | جا به جایی اعضا کم است | جا به جایی اعضا زیاد است | | غیبت اعضا کم است | غیبت اعضا زیاد است | ## تراکم اجتماعی تراکم اجتماعی، مستقیماً با تعداد افراد واجد شرایط که که در یک منطقه جغرافیایی زندگی دارند، ارتباط پیدا میکند بنابراین تراکم اجتماعی به طور غیر مستقیم به فاصله فیزیکی اعضای یک گروه مربوط می شود. قبلاً نشان داده ایم که مجاورت اشخاص افزایش تعامل را مساعد میکند. بنابراین، مهم است که فاصله فیزیکی بین اعضای گروه در نظر گرفته شود زیرا این عامل موفقیت در انجام دادن کارها را تحت تأثیر قرار می دهد. ## فعالیت هر اندازه یک فعالیت پیچیده تر باشد اعضای گروه برای انجام دادن آن به همان اندازه بیشتر وقت صرف خواهند کرد و احتمال رسیدن به همرایی به همان اندازه ضعیفتر خواهد بود. هر اندازه فعالیت به اطلاعات متنوع و پیچیده نیاز داشته باشد به علت دشواریهای هماهنگ کردن و سازماندهی این اطلاعات خطر اشتباه به همان اندازه افزایش خواهد یافت. ## ترکیب گروه ترکیب گروه معمولاً با همگنی یا ناهمگنی اعضای آن تبیین میشود در گروه همگن سازگاری نیازها انگیزشها همچنین تفاوتهای شخصیتی با اثر بخشی بالا مترادف است؛ زیرا هماهنگی و ارتباط به شیوه مناسب و مساعد انجام میگیرد. از طرف دیگر هر چند همگنی تعارض را کاهش میدهد می تواند همنوایی را افزایش دهد و بدین وسیله تولید را پایین بیاورد. تنوع ویژگیهای فردی اعضای گروههای ناهمگن میتواند بر کیفیت حل مسائل احتمالی افراد اثر مثبت داشته باشد ،برعکس ناهمگنی میتواند موقعیتهای تعارضی به وجود آورد که اثر آنها آسیب رساندن به شکوفایی گروه خواهد بود. لازم به یادآوری است که همگنی گروه الزاماً با اثر بخشی آن مترادف نیست. در واقع اگر تعداد زیادی از اعضای گروه برای رهبری ویژگیهای شخصیتی مناسب داشته باشند گروه از تعداد زیادی رئیس و تعداد کمی مرئوس تشکیل خواهد شد و نتیجه آن ضعف تولید خواهد شد. حجم، تراکم ،اجتماعی فعالیتی که باید انجام گیرد و ترکیب ،گروه همه عوامل موقعیتی هستند که عملکرد و اثر بخشی گروه را تحت تأثیر قرار میدهند با این همه باید خاطر نشان کنیم که اثر این عوامل، برحسب فعالیت و ماهیت پروژه ای که بر عهده گروه گذاشته شده است، تغییر میکند. ## سبک رهبری سبک رهبری بر خط مشی گروه اثر میگذارد تاریخ زندگی ویژگیهای جسمی رهبر، تجربه، سن، جنس، سابقه خدمت در سازمان سطح تحصیلات و هوش او با همین ویژگیهای اعضا تعامل پیدا می کنند و حتی بر توانایی خود رهبر در هماهنگی تلاشهایی که اعضا برای پیگیری هدفهای مشترک اختصاص داده اند، اثر میگذارند به محض آنکه گروه تشکیل شد میتوان اثر بخشی آن را، براساس معیارهای زیادی اندازه گرفت شکل (٤-٤) ### شکل ٤-٤: اندازه گیری اثر بخشی گروه  گروهی که مؤثر باشد به سطح بالایی از تولید خواهد رسید اعضا از اینکه به آن تعلق دارند کاملاً اظهار رضایت خواهند کرد و سایر اعضا تمایل خواهند داشت که به آن بپیوندند. گروهی که محکم و استوار باشد خیلی سریع با دگرگونیها و با موقعیتهای پیش بینی نشده و دشوار سازگار خواهد شد. ## ساخت گروه ساخت گروه یعنی هنجارهایی که آن را هدایت میکنند همچنین نقشها و موقعیتهایی که اعضای آن به دست می آورند. ساخت گروه روابط بین اعضا را پویا میکند و گروه را برای اداره اعمال خود، در جهت رسیدن به هدفهای سازمانی بر می انگیزد. ساخت گروه میتواند رسمی یا غیر رسمی باشد. در درون گروه، انواع مختلف روابط بین افراد برقرار میشود و به تدریج به هر یک از اعضا نقشی داده میشود. ### نقشها نقشها به عملکردهایی گفته میشود که اعضای گروه بر عهده دارند به عبارت ساده تر نقشهایی که به یک شخص نسبت میدهند با رفتارهایی که از او انتظار میرود مطابقت میکنند در هر سازمان شرح وظایف و دستورالعملهای صادر شده نقشهای افراد را مشخص میکنند مسلم است که هر فردی میتواند در درون سازمان نقشهای زیادی داشته باشد اکثر افراد سازمان در نقطه ای از سلسله مراتب پستها قرار میگیرند و این کار هر فرد را در موقعیت بالادست یا زیر دست جای میدهد. به علاوه هر کس میتواند عضو یک اتحادیه یک کمیته و ... باشد. به طور کلی دو نقش اصلی وجود دارد نقش اول مستقیماً به فعالیت مربوط می شود و نقش دوم صرفاً اجتماعی - عاطفی است فردی که مثلاً نگرش سطحی یا حتی خنده دار اتخاذ میکند، خود به خود نقش تعدیل کننده بر عهده میگیرد اما رهبر در دو سطح کاملاً متمایز ظاهر می شود: در درجه اول، انجام فعالیت و در درجه دوم حفظ جوی که برای تحول معنی دار مساعد است. در اکثر سازمانها برخی دشواریها با نقش همراه است. این دشواریها از برخی ابهامها یا ادراک نادرست از قدرت فعالیتها و مسئولیتهای هر فرد نشأت میگیرد به علاوه برخی پژوهشگران تأیید کرده اند که پیچیدگی فعالیت اغلب با ابهام فزاینده همراه است. از طرف دیگر نباید فراموش کرد که برخی ویژگیهای شخصی نیز موقعیتهای مبهم به وجود می آورند. به عبارت دیگر برخی شخصیتها مسأله سازند به طور کلی فردی که نسبت به خود خیلی مطمئن است در مقایسه با کسانی که اطمینان زیادی به خود ندارند موقعیتها را روشنتر میبیند. وقتی تعارض نقش وجود دارد یا دقیقتر بگوییم وقتی یک یا چند نفر به طور همزمان، تقاضاها و انتظارات متعدد و مختلف مطرح میکنند دشواری دیگری به وجود میآید اینجاست که بی اعتمادی در دل کارگر برقرار می شود و او باید یک نظم تقدم و تأخر به وجود آورد. دو نوع تعارض مشاهده میشود تعارضهای درون نقشی یا تعارضهای درونی که در آنها کارگر یا کارمند نمیتواند همه تقاضاها را به طور همزمان برآورده کند؛ و تعارضهای بین نقشی یا انتظارهای متمایزی که به طور همزمان از نقشهای مختلف ناشی میشود. در نهایت ناپایداری نقش مبارزه ها و یادگیریهای اکتسابی اغلب موقعیتهای مسأله ساز ایجاد میکنند. ## هنجارها هنجارهای مختلفی که اعضای گروه می پذیرند جنبۀ جالب دیگری از گروههاست. طبق تعریف، هنجار عبارت از استانداری از رفتار است که فرد در مورد نگرشها رفتارها و عقاید خود به آن مراجعه میکند. همه گروهها در مورد رفتارهای قابل قبول و پذیر
