Filosofie Trim 1 PDF

Filosofie ***Hoofdstuk 1*** A. Wat is filosofie niet? ========================= Filosofie wordt vaak verkeerd begrepen en geassocieerd met populaire, oppervlakkige onderwerpen Filosofie is - Geen wijsheidsliteratuur - Niet gebaseerd op het gezond verstand - Geen wetenschap - Geen ide...

Filosofie ***Hoofdstuk 1*** A. Wat is filosofie niet? ========================= Filosofie wordt vaak verkeerd begrepen en geassocieerd met populaire, oppervlakkige onderwerpen Filosofie is - Geen wijsheidsliteratuur - Niet gebaseerd op het gezond verstand - Geen wetenschap - Geen ideologie - Geen religie **Geschiedenis** - Tot de 17^de^ eeuw waren wetenschap en filosofie nauw verbonden - Newton beschouwde zijn werk bv als natuurfilosofie - [Middeleeuwen] beschouwde men filosofie als de dienstmaagd van de godgeleerdheid - Nauwe band met de religie duidelijk gemaakt wordt. - In de [oosterse filosofie] heeft het ook een sterke band met wijsheid (en wijsheidsliteratuur) - Wij concentreren ons op de [Westerse filosofie] **Ideologie vs filosofie** - Filosofische systemen kunnen ideologisch worden als er dogmatisme aanwezig is. - Wanneer filosofen denken de absolute waarheid te kennen, kan dit leiden tot een beperkte kijk op de werkelijkheid en mogelijk negatieve maatschappelijke gevolgen. - Bv. Het communisme als politiek systeem gebaseerd op de filosofie van Marx. **[SLECHTE FILOSOFIE]** **Gezond verstand**: overtuigingen en waarderingen die: **=** gaat over ideeën, overtuigingen en waarden die we als vanzelfsprekend aannemen en vaak niet kritisch onderzoeken. - fragmentarisch - spontaan, natuurlijk ervaren - impliciet en via traditie doorgegeven en onkritisch overgenomen - praktisch en conflictvermijdend - rationele en irrationele, traditionele en emperische **Ideologie**: geheel van overtuigingen en waarderingen die: - Een totaliserende trekking hebben - Expliciet, soms impliciet - Rationele en irrationele gegevens - Men is onkritisch - Empirisch - Radicale en praktische pretenties - Publieke sfeer **Religie**: geheel van overtuigingen en waarderingen die: - Openbaring - Totaliserende kijk op mens en wereld - Praktische bedoeling - Rationele en irrationele - Onkritisch maar expliciet en radicaal **Wetenschap**: geheel van overtuigingen en waarderingen: - Empirie (ervaringsgegevens en experiment - Werkelijkheid fragmenteert (fysica, chemie, biologie) - Expliciet, kritisch en rationeel te werk gaat - Theoretisch karakter en zonder radicale pretenties B. Wat is filosofie dan wel? ============================ **Filosofie** is een geheel van overtuigingen en waarderingen die - Voortkomen uit een radicaal, kritisch, rationeel onderzoek - Over de totale werkelijkheid en haar laatste fundamenten - Die expliciet geformuleerd worden - Waarbij men de samenhang van alles probeert te denken - Met een theoretische en praktische draagwijdte **Filosofen (niet met elkaar eens)** - Onderlinge felle discussies over alle termen die in voorgaande opmerkingen gebruikt zijn - In de loop van de geschiedenis maar weinig zaken eens zijn geweest - Filosofen die meer aanleunen bij een literaire stijl en anderen die een strenge bijna mathematische argumentatie hanteren **Filosofen (iets gemeen)** - Geschreven taal - Dialoog met de filosofen uit de traditie of met tijdgenoten - Daarom onlosmakelijk met lezen **Descartes** - *Le scandale des philosophes* C. Het ontstaan van de filosofie: van Mythos naar Logos ======================================================= 1. Het wilde en getemde denken ------------------------------ **Een recent fenomeen** - Amper drieduizend jaar doen we aan filosofie en wetenschap. - 2,5 miljoen jaar geleden bestonden de eerste mensachtigen - We hebben ooit zonder deze activiteiten gekund - Impact van filosofisch denken te begrijpen - Filosofen in 20^e^ eeuw probeerden deze vraag te beantwoorden - Ze gebruikten daarbij inzichten uit paleontologie en culturele antropologie, onder andere door te kijken naar de levenswijzen van natuurvolkeren **Het mythisch verhaal als totalitair referentiekader** = bij natuurvolkeren fungeren mythen als totalitaire referentiekaders die de basis vormen voor hun zelfbeeld, wereldbeeld en relaties met anderen Oordeel van de Verlichting en positivisme - Filosofen uit de 18^e^ en 19^e^ zagen mythen vaak als irrationele en fantasierijke verhalen en interpreteerden ze als primitieve pogingen om natuurlijke en sociale verschijnselen te verklaren Claude Lévi-Strauss' visie - Hij stelde dat mythische verhalen geen mislukte verklaringen zijn, maar manieren om de wereld te begrijpen Doel van mythisch en wetenschappelijk denken - Volgens Claude proberen zowel de 'mythische wezens' als de 'wetenschappelijke mens' zichzelf in een [geordend universum te plaatsen], ze doen dit echter op verschillende manieren Denkstrategieën - Mythisch denken - Gebruikt [concrete symbolen] in verhalen om orde en betekenis te scheppen - Wetenschappelijk denken - Gebruikt [abstracte begrippen] om de wereld te ordenen en verklaren La pensée sauvage - = denken van natuurvolkeren - = wilde denken - Zag het als gelijkwaardig aan het rationele denken vd wetenschap, waarmee hij het idee verwerpt dat rationeel denken superieur is. **Hoe 'werkt' een mythe?** Mythen als verklaringen van de wereld - Mythen vertellen hoe de wereld en haar ordening zijn [ontstaan] vanuit sacrale gebeurtenissen Structurering van fundamentele verschillen - Mythen leggen uit hoe belangrijke [tegenstellingen] (zoals hemel/aarde, man/vrouw, god/mens) tot stand komen en wat ze betekenen Verhaalvorm in plaats van logica - Mythen gebruiken [concrete gebeurtenissen en verhaallijnen, niet logische argumenten], om betekenis te geven aan de wereld Geen behoefte aan wetenschappelijke verklaring - Voor de mythische mens biedt de mythe geen wetenschappelijke verklaring maar een wereldbeeld, het functioneert als [een totaalreferentiekader]. Leven binnen de mythische wereld - De mythische mens leeft binnen de grenzen van de mythe, waar [antwoorden] steeds binnen datzelfde [verhaal] gevonden worden Specifieke kenmerken van mythen - Mythen hebben unieke eigenschappen die ze onderscheiden van logische of wetenschappelijke verklaringen. **Specifieke kenmerken van een mythisch verhaal** 1\. [Het heilig karakter] van een mythe - Wezen met een bovennatuurlijke karakter spelen een belangrijke rol - Goden, geesten, helden,... - Mythe dicht de kloof tussen chaos en kosmos - Vertelt de natuurlijke orde of een deel ervan tot stand is gebracht door de hogere wezens - Mythische verhaal = sacraal gebeuren, de mythe krijgt een heilig karakter - Mythische verhaal - Beschermd tegen profanering = de sacranatie - Verhaal wordt beschermt door dit - Middelen zoals zwijgplicht van ingewijden - Vertellen van de mythe op bijzondere momenten of bijzondere plaatsen 2\. De [voortijdigheid] van het mythische gebeuren - Vertelde tijd situeert zich niet binnen de historische of menselijke tijd - Menselijke tijd =\> pas gesticht door het gebeuren dat de mythe vertelt - Vertelde tijd valt dus buiten de menselijke tijd - Stichtingsgebeuren vindt plaats in de oertijd of voortijd - Primordiale tijd - = tijdsdimensie van het mythische verhaal 3\. De mythe als verhaal van een [gemeenschap] - Geen persoonlijke mythe - Altijd in bezit van een gemeenschap - Mythische verhalen hebben geen auteur, geen uitvinder - Constitutief karakter - Maken de gemeenschap waarin ze functioneren tot gemeenschap - Voorbeelden: - Godsdienst - Sekten - Secularisatie 4\. De [voorbeeldfunctie] van de mythe - Model voor het menselijke handelen - Spiegelt zich aan het gebeuren - Religieus gesanctioneerd - Ingewijd in het religieus gebeuren - Uitbeelden in woord (mythe) en daad (rite) - Herdenkt historisch gebeuren = ze actualiseren het oorsprongsgebeuren - eucharistie: breken vh brood, laatste avondmaal - modelfunctie 5\. De [waarheid] van de mythe - mythe =\> waar, omdat de mythe zelf het criterium van waar of niet waar is - De mythe sticht haar eigen waarheid - Mythische verhalen fungeren als de openbaring van een wereldorde - Ze ontvouwt haar eigen universum - Onmogelijk voor een mythisch mens om buiten dat verhaal te treden en de waarheidsvraag te stellen - Stel je wel de vraag =\> verdwijn je uit de wereld - **Duitse filosoof Schelling** - [Tautegorisch] karakter van de mythe =\> verhaal letterlijk nemen (boom=boom) - Tautegorisch tegenover allegorisch (naar het andere wijzend) - [Allegorisch ] - = verhaal niet alleen letterlijk nemen, figuurlijk, tweede taal (boom=groei/leven/...) - Verschillende elementen die iets anders betekenen dan dat ze anders betekenen - Afstand nemen is voor een mythische mens onmogelijk: er bestaat voor hem alleen zin en betekenis binnen het totalitair referentiekader van de mythe! 2. De kentering der eeuwen: [de assentijd] ------------------------------------------------------ **Het 'wilde denken' getemd** - Sinds minstens 70 000 jaar gebruikt de mens mythen om betekenis aan het bestaan te geven en om orde te scheppen in het leven - In diverse culturen dienen deze mythen als basis voor het wereldbeeld en als houvast voor het dagelijkse leven. - Breuk met mythe: - In de Griekse cultuur ontstond een verschuiving weg van de mythische verhalen - Van [mythos naar logos] - Griekenland verving de '[mythos' (beeldend en verhalend denken]) met '[logos' (rationeel denken en logisch redeneren)] **Mythos en logos** - Oorspronkelijke gelijkenis - Oorspronkelijk betekenden mythos en logos beiden 'woord' of 'verhaal' - Nieuw onderscheid - In de 5^de^ eeuw v.C kreeg mythos de betekenis van 'fabel of verzinsel' terwijl logos stond voor 'rationeel en logisch denken'. **Het tussenstation: de mythologos** - Langzame [evolutie]: - De overgang van mythos naar logos gebeurde geleidelijk en was niet in één keer voltooid - [Invloed van schrift] - Het gebruik van schrift in de Griekse cultuur en andere traditionele culturen leken de mythos onder druk te zetten, wat bijdroeg aan de evolutie richting rationeel denken - Mythologische denken - De [werken van Homerus en Hesiodus] tonen hoe mythisch denken zich al ontwikkeld had naar een rationelere '[mythologos'] (rationeel gekleurde mythe). **Van tautegorisch naar allegorisch** - [Tautegorie] - In pure mythen verwijzen de verhalen naar zichzelf en worden ze [letterlijk] beleefd - [Allegorie] - Met mythologos verliezen mythen hun letterlijke betekenis en worden [symbolisch] - Verwijzen naar bredere concepten zoals morele waarden of religieuze ideeën - Stap naar [abstractie] - Deze verschuiving naar allegorie was een cruciale stap richting de abstracte en rationele [denkwijze van de logos]. **De assentijd** 1\. Mythen als [referentiekader] in vroege beschavingen - Eeuwenlang functioneerden mythen als basis voor wereldbeeld en zelfbegrip in diverse oude culturen - Op sommige plaatsen, zoals bij geïsoleerde groepen in Zuid-Amerika, Afrika en Oceanië, zijn mythen nog steeds leidend 2\. De Assentijd: de transitieperiode volgens Karl Jaspers - [Definitie Assentijd] - Periode van ongeveer [zes eeuwen] waarin verschillende culturen in Europa en Azië een belangrijke culturele en [filosofische ommekeer] doormaakten. - Kenmerk - Deze periode kenmerkt zich door een [breuk met mythisch denken] en de ontwikkeling van nieuwe, rationele benaderingen van het bestaan 3\. Belangrijke veranderingen in verschillende culturen tijdens de Assentijd - [India] - [Oepanisjaden] - = religieuze teksten met een sterk wijsgerig karkater - Leer van Atman en Brahman - Formulering van de [zielsverhuizing en verlossing], die aan de oorsprong staan van het [Hindoeïsme]. - Boeddhisme - Gautama Siddharta, die een nieuw inzicht en leer over verlichting verspreidde. - China - Taoïsme - Leer van de 'weg' (Tao) van Laotse, met Yin en Yang als kernbegrippen - Confucianisme en Mohisme - Gericht [op sociale harmonie en morele waarden] - Perzisch Rijk - Mazdeïsme - God van het licht, Ahoera Mazda in een strijd gewikkeld met de God van de duisternis, Ahriman. - Israël - Optreden van de [profeten]: Moses, Elia, Jesaja, Jeremia, Daniel - Hellas - Vanaf de 6^e^ eeuw v.C verschijnen de eerste [filosofen] 4\. [Jaspers' interpretatie] en het belang van de Assentijd - Onafhankelijke ontwikkeling - Diepgaande impact - [Overgang] van mythos naar logos in [Hellas] - Leidde uiteindelijk tot de [ontwikkeling van filosofie], wetenschap en technologie, met een blijvende invloed op de wereld. 5\. [Conclusie]: Het belang van de overgang naar logos De geboorte van [logos] in Griekenland markeert een [revolutionaire verandering], omdat deze overgang het begin was van [wetenschappelijk en filosofisch denken], wat een blijvende invloed op de menselijke beschaving heeft gehad. 3. Een kleine stap voor Thales, een grote stap voor de mensheid --------------------------------------------------------------- **Waarom [Milete]?** - Milete, 6^e^ eeuw v. C - Thales van Milete - Filosoof **Egypte en Babylon** - Egyptische en Babylonische cultuur - Egypte - Meten en verdelen van overstroomd landbouwland een praktische [meetkunde] uitgebouwd - Babylonië - Observaties over de bewegingen van de [hemellichamen] - Voorspelling af te leiden - [Astronomische] [constellaties] brachten zij in verband met het leven op aarde **Thales: van [praktijk naar theorie]** - Meetkunde - Functie van landverdeling en monumentale bouwwerken - Observatie van hemellichamen - Intellectuele activiteit onderging een complete metamorfose - [Thales stond aan de oorsprong van de meetkunde als theoretische discipline] - Grieken alleen in staat waren tot deze blik - Verklaring Griekse ontdekking - Griekse taal - Polis-vorm - Burgers actief participeerden aan het bestuur - Wetenschappelijke mentaliteit - Antropomorfisme - = menselijke eigenschappen worden toegepast op niet-menselijke voorwerpen of dieren **[Thales' vraag naar archè, het oerprincipe, het fundament]** 1\. Doel van Thales' [zoektocht] - Thales richtte zich op het vinden van [fundamentele inzichten] die eenheid brachten in verschillende fenomenen 2\. Aanpak[: vergelijken en generaliseren] - Zijn vraag naar de oorzaken en oorsprong van verschijnselen leidde tot vergelijkingen tussen gelijkaardige gevallen - Door deze vergelijkingen moest Thales onvermijdelijk generaliseren, waarbij hij naar universele principes zocht 3\. Ontdekking van [onafhankelijke verhoudingen] - Belangrijke bevinding =\> bepaalde [verhoudingen], zoals geometrische, onafhankelijk waren [van kwantitatieve of materiële eigenschappen] - Dit inzicht was [vernieuwend] en leidde tot een diepere [verwondering over de natuur] 4\. De geboorte van filosofie - Het zoeken naar een [universeel principe of 'het Ene'] markeerde het begin van de filosofie als discipline 5\. Ervaring van de wereld: [veelheid en kosmos] - De wereld werd gezien als een eindeloze veelheid van [veranderende fenomenen], maar deze veelheid vertoonde orde en regelmaat - Dit leidde tot vragen over de eenheid binnen deze veelheid en naar onveranderlijke principes binnen veranderlijke verschijnselen. 6\. Zoeken naar het [Archè] - De kernvraag naar eenheid en onveranderlijkheid werd samengevat in de zoektocht naar de archè (oerprincipe of beginsel) dat alle verschijnselen verbindt. **[De Griekse revolutie]** - Perspectief [Thales =\> compleet nieuw] - Mogelijk geworden om kosmos te zien als een natuurlijk geheel - Wereld beschouwen vanuit een [objectief] standpunt - Afstand nemen was zoals gezegd onmogelijk - Deze afstandelijkheid ging gepaard met een dubbele ontluistering - Noodzaak voor het ontstaan van wetenschap en filosofie **De dubbele ontluistering** - Wereld zien als - Natuurlijke werkelijkheid die gereguleerd wordt door een intrinsieke wetmatigheid - Eerst [geloof opgeven] dat die [werkelijkheid dient te beantwoorden] aan de [menselijke verlangens en wensen] - Ook [het geloof opgeven] [dat bovennatuurlijke krachten] en wezend de werkelijkheid bestieren. 1. **Het opgeven van magische praktijken** - Wereld moet zich schikken naar onze wensen en verlangens - Freud sprak over [de almacht van het narcisme] - Elk kind gelooft dat de wereld er alleen is om zijn verlangens te dienen - Volwassen leren dat dit een illusie is. - Dit wil zeggen: afscheid nemen van magische praktijken - [Magisch handelen =\> twee hoofdgedachten] - Absolute [kosmische sympathie] - = natuurlijke en bovennatuurlijke wereld met elkaar verbonden zijn - [Manipulatie] - Geheime verbanden zetten de wereld naar zijn hand. - Magische praktijken [=\> pervertering van een waarachtige godsbeleving] 2. **Het opgeven van de overtuiging dat bovennatuurlijke oorzaken de wereld besturen** - Afstand nemen van die wereld - Overtuiging dat bovennatuurlijke wezens de oorzaak zijn van natuurlijke processen - Geloof in godheid niet opgeven! - Ons leven wordt beheerst door natuurwetten - Behoren tot de natuurlijke orde **Een illustratie: Anaximander van Milite** Voor [Anaximander] bestaat alles uit één van de vier elementen: aarde, water, vuur en lucht - Onze wereld =\> [aarde en water omgeven door een sfeer van vuur] - Tussen de planeten en de sfeer van vuur is er [lucht] - Griekse cultuur werden donder en bliksem van oudsher met de goden verbonden - Voor A had [onweer] te maken met een te hoge druk binnen in wolken - Door te [hoge druk] [scheurt de wolk], waardoor er hevig lawaai is. - De bliksem is het spoor van de scheur Visie van Anaximander was totaal [nieuw] omdat hij [geen beroep deed op bovennatuurlijke krachten] **Nogmaals de Griekse revolutie: een nuancering** - Thales en Anaximander zagen de wereld op een heel [nieuwe wijze] - Was verworven van individuen, niet van een heel volk - [Wetenschappelijke standpunt] dat mensen als T en A konden innemen, heeft in de Griekse geschiedenis vaak geleid tot [conflict] tussen in individuen en hun gemeenschap - Socrates was bekendste voorbeeld: hij werd beschuldigd van nieuwlichterij **De Griekse taal** - Diende om [mythisch wereldbeeld] onder woorden te brengen en om het [gewone leven] van de mensen te verwoorden - Deze individuen hebben het vocabularium ontwikkeld - Waarmee hun nieuwe visie op de wereld kon uitgesproken worden ***Hoofdstuk 2: Hannah Arendt*** Een bewogen leven ================= - Joodse denker - Duitsland geboren in - Studeerde filosofie bij [Martin Heidegger en Karl Jaspers] - Maakte tweede wereldoorlog en de holocaust mee - Zware impact gehad op haar denken - Politieke filosofie Enkele belangwekkende publicaties en de belangrijkste gedachten =============================================================== **The Origins of Totalitarianism** \- Waarom werd Arendt [beroemd] en berucht met haar boek? - Ze analyseert hoe [antisemtisme], [imperialisme] en [massabewegingen] tot de vernietigde totalitaire regimes van Nazi-Duitsland en Stalinistisch Rusland \- Wat bedoelt zij met het [totalitarisme] als de [eeuwige mobilisatie] - Er komt [nooit een eind] aan en er is geen vaste vorm - Nieuw regime en het [is totaal verschillend] van alle vorige regimes van vroeger \- Hoeveel en welke vormen kent het totalitarisme volgens Arendt? - Nazisme - Stalinisme - China vs Mao \- Wat is een [totalitair regime]? - Ontstaat in [massamaatschappij] - Keert zich [tegen een deel] van zijn eigen bevolking - Leeft van [terreur] \- Is totalitarisme een vorm van nationalisme? Pas toe op Nazisme - Nee, het keert zich tegen land/volk - Nazisme slaagde er niet om een winstgevende economie te hebben, terwijl ze slaven hadden - bv. Hitler boeide niet dat landen werden gebombardeerd. - Totalitarisme respecteert geen wetten van nationalisme. \- Waarom is rebellie onmogelijk binnen een totalitaire staat? - Mensen vinden elkaar niet, ze leven in achterdocht en hebben [wantrouwen]. Ze weten niet wat ze moeten geloven - Verschillen tussen waar en leugen niet duidelijk. **The human condition** \- [nataliteit] - Wat voor soort wezens zijn wij? - Wij mensen zijn [geboren en sterfelijk] - Bekwaamheid van vernieuwen =\> vrijheid \- [Arbeiden] - Dienste van lichamelijk leven - 'brood bakken' + consumeren - Biologische leven - Niet noodzakelijk, het staat in dienste voor vrijheid / zinvolheid \- [Werken] - Produceert apparaten, werktuigen - Creëert wereld van nuttige dingen - Nuttig \- Handelen - Speelt zich af tussen mensen - Productieve menselijke relaties - Omgaan met elkaar - Vrijheid [Vergeven] \- Vergeven is vergeten? - Vergeten doe je niet zo snel - [Vergeten is overtreffende trap van vergeven] - Hebben niet met elkaar gemeen - De daad niet vergeven, je moet de dader vergeven \- Vastpinnen op een daad - Eens een dader altijd een dader - Niet oke \- Bevrijden van slachtoffer en dader - Dader en daad los van elkaar zien \- Hoe nemen gedane zaken een keer? - Ze nemen wel keer - [Iemand vermoord: na vergeving komt die persoon niet terug] - Vergeving: kwaad uit verleden blijft niet doorwerken op heden en toekomst \- Waarheidscommissie in Zuid-Afrika en de heilige grond - Nelson Mandela heeft dit ingevoerd - We kunnen alleen vooruit als we achteruitkijken - Maken dat kwaad niet iedere keer terug komt - Forum waar iedereen verhaal kan komen doen (blank/zwart) ook misdadigers. Antwoord priester: laten we stil zijn want we staan op heilige grond **Eichmann in Jerusalem** \- Wat is het [onvergeeflijke]? - Genocide van Duitsland en Rusland = [SHOA =\> Hebreeuws, "de ramp"] \- Vanwaar komt [vergeven]? - [Evangelies]: Jezus van Nazareth heeft vergeven onder de mens - Niet goddelijk \- Wat is een [skandalon] in het evangelie van Lucas? - Onvergeeflijke misdaden \- Wat is de oorsprong van de doodzonden voor de Christelijke theologie? - Kwaad =\> duivels - Lucifer is in opstand gekomen in hoogmoed - [Zeven doodzonden] - Hoogmoed, hebzucht, lust, jaloezie, luiheid, woede, gulzigheid - Nadenken over kwaad \- Wat vindt Arendt over deze opvatting? - Traditie niet in staat in Eichmann - Hij is geen duivel - Ze ziet een paljas = niet in staat om te denken - = banaliteit van het kwaad - Onmogelijk dat ze de shoa banaliseren \- Pas toe op Eichmann - Hij is geen duivel - Denkt niet na \- Welke omschrijving geeft Arendt eraan? - [Banaliteit van het kwaad] \- Wat betekent deze term? - = Kwaad wordt niet altijd gepleegd door monsters, maar juist door gewone, vaak [gedachteloze] [mensen] die simpelweg [bevelen opvolgen] zonder zelf kritisch na te denken. \- Waarom kan Eichmann niet vergeven worden? - Eichmann neemt geen schuld, hij bekent geen schuld - Einde: Arendt geeft doodstraf \- Wat is [gedachtenloosheid]? - Niet in staat om iets te zeggen - Nooit geweten wat hij echt heeft gedaan \- Hoe geschiedt het [grootste kwaad]? - [Meelopers] =\> mensen zonder ruggengraat - [Ja-knikker] - Niet door mensen die bloeddorstig zijn, gewone mens \- Wat is de rol van de [bureaucratie] in deze? - [Regime] =\> kweekt zulke mensen - Beslissing ergens anders genomen **The life of the mind** \- Behoedt denken ons voor het kwade? - Ja - Denken belet ons om kwaad te doen \- Wat is [denken] voor Arendt? - [Bewust zijn bij en met jezelf] \- Wanneer loop [je weg van jezelf]? - [Als je weigert te denken] - Moeilijker - Vraag aan jezelf stellen \- Bij welke andere filosoof haalt Arend hier inspiratie? - [Socrates en Plato] \- Hoe ontdekt men het denken in ethisch principe? - Niet opgelegd - Socrates ontdekt in het denken zelf - Wie moord nadien, zichzelf als moordenaar ontvluchten - Denken heeft wortels \- Hoe zou Arendt denken over '[deradicalisering'] van Terroristen? - Vreemd om probleem te bespreken - Terroristen zijn ontwortelt, ze zijn losgeslagen - Wij moeten radicaliseren \- Wat is het [verband tussen ontworteling en denken]? - [Niet nadenken = ontwortelt] \- Wat is politiek voor Arendt? - [Macht: samen handelen] \- Waarom wordt macht positief ingekleurd? - [Macht is niet meer dan mensen die samen komen om te praten en handelen. ] - Houdt het op =\> geen macht meer - Macht verenigd mensen en overtuigd mensen \- Hoe worden macht en heerschappij voortdurend door elkaar gehaald? - macht = vermogen om te handelen, te praten - [heerschappij = autoritaire vorm van controle, 1 persoon of elite groep dwingend de regels oplegt.] - Door onderscheid te negeren, worden relaties waarin mensen vrijwillig samenwerken verward met die waarin ze onderworpen zijn. \- Wat leert de uitspraak *divide et impera*? - Romeinen hadden goeie politiek - Heerschappij verdeelt \- Waar is er plaats voor [heerschappij]? - [Niet in politiek] - In het leger - [Soldaten =\> gehoorzaam] \- Welke band is er tussen [heerschappij en geweld]? - [Heerschappij gebruikt geweld om gehoorzaamheid af te dwingen] \- Welk verband ziet Arendt tussen macht en geweld? - Sluiten elkaar uit - Macht: instemming - Geweld: ieder regime heeft geweld nodig \- Hoe verhouden macht en gezag zich tot elkaar? - Ontleend aan Romeinen - [Macht ligt bij volk, gezag =\> senaat] - Republiek =\> macht volk, maar senaat gezag \- Welk soort [ongelijkheid] hebben we bij [gezag of autoriteit]? - [Hiërarchische ongelijkheid] - Bepaalde personen of groepen hebben legitieme macht over anderen, vaak gebaseerd op rol, positie of expertise. Vat samen: Macht - Vrijheid en gelijkheid - Spreken en discussiëren Geweld - Stom, werktuigen Heerschappij - Ongelijkheid - Hiërarchie opgelegd - Niet aan onderste vragen wat ze ervan vinden - Gehoorzamen Autoriteit - Gezag - Soort ongelijkheid - Onderschikking wordt erkend \- Waarom discussieert autoriteit niet? - Discussie gebeurt tussen gelijken - Raad wordt gegeven \- Waarom is [autoriteit] kwetsbaar? - [Niet straffen] \- Pas deze onderscheidingen toe op de opvoeding - [Autoritaire opvoeding] - Roep: opvoeding waar er geen heersers zijn - [Lln aan leerkracht gezag] verlenen - Engageren in lesgeven - Niet echt straffen \- Waarom is er vandaag een [crisis van de autoriteit]? - [Straffen] maken de autoriteit [kapot] - Vandaag de dag is [ongelijkheid niet oké =\> heerschappij niet oké] **Lying in Politics (het waagstuk van de politiek)** \- Bestaat [feitelijke] [waarheid] voor Arendt? - [Bestaat] - Er bestaan feiten in de wereld - Regimes moeilijker om dit te zeggen - Kwetsbaar, [bedreigd met leugens] \- Wat is het verband tussen [waarheid en liegen]? - Liegen =\> als je de waarheid kent - Waarheid ontkennen \- Wat betekent[: murder is limited evil]? - [Moord is een onbeperkt kwaad] - Erger: gerucht verspreid dat die persoon nooit heeft geleefd \- Wat denkt Arendt over [systematisch liegen]? - [Beroofd] mensen van [interesses] in verschil van leugen en waarheid - Onderscheid tussen waarheid en leugen verliezen \- Wat is voor Arendt de 'mentale grond' waarop wij staan? - [Onderscheid tussen waarheid en leugen] - Weg, dan zijn we iets meer in staat om na te denken \- Wie is de ideale [onderdaan van een totalitair regime]? - Niet de perfecte nazi's - [Mensen die onderscheid tussen waar en vals verliezen]