fildis lec 2.pdf

KASAYSAYAN NG ORTOGRIPIYA (FILIPINO) Subukin nating MAGHAMBING…  ISTRUKTURA NG WIKANG FILIPINO WIKANG FILIPINO WIKANG INGLES PAGTUTULAD NG 1. Lokal na Wika...

KASAYSAYAN NG ORTOGRIPIYA (FILIPINO) Subukin nating MAGHAMBING…  ISTRUKTURA NG WIKANG FILIPINO WIKANG FILIPINO WIKANG INGLES PAGTUTULAD NG 1. Lokal na Wika FILIPINO AT INGLES 1. Internasyunal na Wika 2. Vernakular 2. Natutuhan sa Paaralan 3. Unang natutuhan 1. Ayon sa Konstitusyon 3. Gamit sa ekonomiya/ Negosyo 4. Instructional materials (Art.XIV sek.6-9) 4. Istandardisado 5. Wikang ginagamit sa politika -Wikang opisyal 5. Intelektwalisado 6. Wikang pangmasa -wika ng komunikasyon 6. Pagsasalin 7. Wika ng radikal 7. Minsang panghihiram 8. Hindi GANAP na 2. Istruktural na 8. Subject at predicate intelektwalisado Pag-aaral ( paksa at simuno) 9. Hindi GANAP na istandardisado 10. Patuloy na NANGHIHIRAM 11. Patuloy na NAGSASALIN 12. Parehong maaring mauna ang paksa sa oangungusap ORTOGRAPIYANG FILIPINO Ang salita nati’y tulad din sa iba Na may alpabeto at sariling letra Na kaya nawala’y dinatnan ng sigwa Ang lunday sa lawa noong dakong una. “Sa aking mga Kababata” Dr. Jose P. Rizal Calamba, 1869 Ano ba ang ortograpiya?  Ayon kay Virgilio S. Almario… Ang ortograpiya o pala titikan ay binubuo ng mga tuntunin kung paano sumulat gamit ang wikang Filipino. Ano-ano ang ang set ng mga titik na ginamit sa Pilipinas?  BAYBAYIN Ito ang pinakaunang alpabeto na ginamit ng sinaunang Pilipino. Ito ay binubuo ng labimpitong titik: tatlong patinig at labing-apat na katinig. 17 TITIK NG BAYBAYIN https://kuyabai.com/baybayin/ang-baybayin  Alpabetong Romano Kasabay ng pagdating ng Kastila ay ang pagpalit ng baybayin sa Alpabetong Romano. Ito ay binubuo ng tatlumpong titik at tinawag ng pa-Kastila. Alpabetong Romano  Cahinahinayang cung ito i maputi Cucupas ang bańgo, culai mauauacsi At yaong may ibig na mangagcandili Cusang babayaan sa pagcaruhagi -Sa May Manga Anac na Dalaga- Modesto Santiago Abecedario Pinalitan ng pangalan ang alpabetong Romano, at ito ay tinawag ng Abecedario. Ngunit hindi lahat ay yumakap na lamang nang ganap sa bagong sistema ng pagsulat. Mayroon ding tumututol katulad ni Dr. Jose Rizal. Ayon kay Dr. Rizal, dapat isulong ang PILIPINISASYON ng ORTOGRAPIYA. Arao laban sa Araw Salacot laban sa Salakot Abakada Taong 1940, binalangkas ni Lope K. Santos ang bagong alpabeto na nakilala sa tawag na Abakada dahil sa unang apat na titik niyon. Ito ay binubuo ng 20 titik. ABAKADA PURISTANG TAGALOG ENGLISH TAGALOG Physics SUGNAYAN Biology HAYNAYAN Social Sciences ULNAYAN Chemistry KAPNAYAN Philosophy BATNAYAN Engineer ADSIKAP Telephone ADTINIG Marine SAKSISID Airplane SALIPAWPAW Brief SALUNGGANISA Panty SALUNGGUHIT  Bagong Alpabetong Filipino- PINAGYAMAN Pinagyaman ang dating Abakada sa biSA ng Memorandum Pangkagawaran Blg. 194, s. 1976 ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura. Ang dalawampung titik ay dinagdagan ng labing-isang titik (C,F,J,N,Q,V,Y,Z,CH,LL,RR) subalit hindi ito nagtagumpay dahil hindi naging malinaw ang tuntunin sa paggamit ng mga ito.  Ang Alpabetong Filipino Noong Agosto 6, 1987 sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran blg 81, ipinasa ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 na may pamagat na “Ang Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino”. ITO AY BINUBUO NG 28 TITIK. Ang Alpabetong Filipino Simula noon hanggang sa kasalukuyan, ang ating alpabeto ay nagkaroon na ng dalawampu’t walong titik na tinatawag nang pa-Ingles maliban sa Ñ. Bunga ng mga pagtatalo at kalituhan… Nagpatawag ang Linangan ng mga Wika sa Pilipinas na ngayon ay Komisyon ng Wikang Filipino ng isang simposyum noong Disyembre 8, 1983 na dinaluhan ng mga dalubwika, propesor, superbisor at linggwista, mga pinuno ng kagawaran ng Filipino sa mga paaralan, mga manunulat at iba’t ibang kinatawan mula sa hanay ng mga ito  Ano ang Ortograpiyang Filipino? paraan ng pagbibigay-simbolo sa wikang pasalita sa paraang pasulat. Sa simpleng salita, ito ang paraan ng pagbaybay, ispeling na ginagamit sa isang wika. Bawat wika ay may sariling sistema ng paglalapat ng simbolo/letra/titik/karakter sa mga makahulugang tunog o ponema.  TAONG 1987 Ayon sa Kautusang Blg. 81, s. 1987 na ipinalabas ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports, nireporma ang ating alpabeto upang maiugnay ito sa itinatadhana ng Konstitusyon ng 1987 hinggil sa patuloy na pagpapayabong at pagpapayaman ng Filipino bilang pagtugon na rin sa mabilis na pagbabago, pag-unlad at paglaganap ng wikang pambansa.  TAONG 1987 “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat na payabungin at pagyamanin pa salig sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang mga wika”. Artikulo XIV, Seskyon, 1987  Katutubong wika VAKUL IVATAN BANUNU HUDHUD BUTANDING BIKOL PAKBET ILOKANO PAYEW/ PAYYO IFUGAO CABALEN PAMPANGO BANA HILIGAYNON CAŃAO IGOROT  WIKANG BANYAGA TSINA INDIA ARABYA MALAYSIA ESPANYA AMERIKA JAPAN Apo Bahala Alam Ako Abante Cake Kampay Ate Bathala Hiya Ikaw Hustisya Facebook Karaoke Bihon Karma hukom Lalaki Kubyerto Ketchup Katol Hikaw Guro Babae s Internet Tatoo Kuya Mukha Radyo Inhinyero Bra Haba Siopao sabon Pangulo Silya Panty Kaban Anak Aparador shower Kampay Mangga Tukador Dahan-da Misa han  REBISYON NG 2001 Itinaguyod ng rebisyong ito ang leksikal na pagpapayaman ng Filipino sa pamamagitan ng pagluluwag sa panghihiram ng salita at pagsasalin, karamihan mula sa Ingles at Kastila, gamit ang walong karagdagang letra ng alpabeto, c, f, j, ñ, q, v, x at z, sa ispeling ng lahat ng hiram na salita anuman ang barayti nito kasama ang hindi pormal at hindi teknikal na barayati, o iyong tinatawag na karaniwang salita. Gayunman, nagkaroon ng maraming negatibong reaksyon at feedback mula sa mga guro, estudyante, magulang at iba pang tagagamit ng wika sa 2001 rebisyon ng ispeling.  2008 Noong Mayo, 2008 ang bersyong ng patnubay ay Pinal na Borador Gabay sa Otograpiya ng Wikang Pambansa mula sa KWF, ito ay binubuo ng mga kalakaran kung paano sumusulat ang mga Pilipino sa kanilang mga grapema (o pasulat na mga simbolo), ang mga tuntunin sa paggamit at pagbigkas ng mga simbolong ito, ang mga pantig, ang panghihiram, at gamit ng malaking letra. Ang ortograpiyang ito ay ginawa alinsunod sa prinsipyo ng makabagong lingguwistika. 2009 Inilabas ang 2009 Gabay sa Ortograpiya sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 104 ng Deped. 28 pa rin ang titik at ang tawag ay tulad din sa 1987. TULUYAN NANG ISINANTABI ANG 1987 AT 2001 NA REBISYON. 2 2014 Inilabas ng KWF ang MANWAL NG MASINOP NA PAGSULAT.. 2 Maraming salamat sa Pakikinig!