Postępowanie Cywilne - PDF

POSTĘPOWANIE CYWILNE Proces 1. Pojęcie sprawy cywilnej Art. 1 [Sprawy cywilne] Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu...

POSTĘPOWANIE CYWILNE Proces 1. Pojęcie sprawy cywilnej Art. 1 [Sprawy cywilne] Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne). Sprawy cywilne w znaczeniu materialnym – sprawy wynikające ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy (są to zatem sprawy cywilne niejako z natury). Sprawy cywilne w znaczeniu formalnym - sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz inne sprawy (np. administracyjne i karne), których załatwianie odbywa się według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego na mocy przepisów tego Kodeksu albo innych ustaw. 2. Niedopuszczalność drogi sądowej. Niedopuszczalność drogi sądowej. Sprawa nie podlega załatwieniu przez sąd powszechny w postępowaniu cywilnym. Zachodzi wówczas, gdy 1) sprawa nie jest sprawą cywilną ani w znaczeniu materialnym, ani w znaczeniu formalnym; 2) sprawa jest sprawą cywilną w znaczeniu materialnym, lecz na mocy szczególnego przepisu ustawy została przekazana do załatwienia innemu organowi niż sąd powszechny. Rodzaje niedopuszczalności drogi sądowej: - bezwzględny, względny - czasowy, wynikający z przemienności drogi sądowej lub innego postępowania 3. Pojęcie i rodzaje postępowania cywilnego. prawie uregulowanego zespołu działań kompetentnych organów z udziałem zainteresowanych podmiotów, zmierzających do skonkretyzowania i przymusowego zrealizowania norm prawnych w sprawach cywilnych w formie przewidzianej prawem. 4. Wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne. Art. 11 [Moc wyroków karnych] Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. Art. 12 [Roszczenia z przestępstwa] Roszczenia majątkowe wynikające z przestępstwa mogą być dochodzone w postępowaniu cywilnym albo w wypadkach w ustawie przewidzianych w postępowaniu karnym. 5. Nadużycie prawa procesowego – zakres, znaczenie, sankcje Art. 41 [Nadużycie prawa procesowego] Z uprawnienia przewidzianego w przepisach postępowania stronom i uczestnikom postępowania nie wolno czynić użytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono (nadużycie prawa procesowego). Nadużycie prawa procesowego 1) korzystanie z uprawnienia zgodnie z KPC 2) korzystanie z uprawnienia w sprzeczności do celu, dla którego je ustanowiono Art. 41 – klauzula generalna; nie wskazuje przykładów naruszeń, nie określa skutków Art. 41 - ogólny zakazu nadużywania prawa procesowego w postępowaniu cywilnym; obok tego przepisu wprowadzono inne, w których skonkretyzował niektóre przypadki nadużycia prawa procesowego i wskazał sankcje na wypadek ich wystąpienia (np. art. 531 KPC, art. 3943 KPC) 6. Przesłanki postępowania cywilnego. Przesłanki procesowe to okoliczności warunkujące dopuszczalność wszczęcia i toczenia się postępowania oraz rozstrzygnięcia sprawy, co do meritum. Przesłanki dzielimy na dodatnie i ujemne oraz na bezwzględne i względne. Postępowanie może toczyć się jedynie, gdy spełnione są przesłanki dodatnie oraz nie występuje żadna przesłanka ujemna. Przesłanki procesowe pozytywne to okoliczności, których istnienie jest niezbędne dla dopuszczalności wszczęcia postępowania i rozpoznania merytorycznego sprawy przez sąd. Jeżeli nie zostaną spełnione postępowanie nie może się toczyć. Należą do nich: przynależność sprawy do drogi sądowej; jurysdykcja krajowa sądów polskich; zdolność sądowa stron; zdolność procesowa stron; należyte zastępstwo procesowe strony nieposiadającej zdolności procesowej. Przesłanki procesowe ujemne (negatywne) to okoliczności, których istnienie czyni niedopuszczalnym rozpoznanie merytoryczne sprawy. Wystąpienie jakiejkolwiek z wymienionych poniżej sytuacji skutkuje niemożnością nadaniu sprawie biegu. Należą do nich: powaga rzeczy osądzonej, zawiłość sporu, istnienie zapisu na sąd polubowny, immunitet sądowy, brak jakiejkolwiek przesłanki procesowej dodatniej. Istnienie przesłanki negatywnej lub brak przesłanki pozytywnej nazywa się przeszkodą procesową, która uniemożliwia wszczęcie postępowania cywilnego. 17. Właściwość umowna sądu (prorogatio fori) Art. 46 [Właściwość umowna] § 1. Strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego. Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Strony mogą również ograniczyć umową pisemną prawo wyboru powoda pomiędzy kilku sądami właściwymi dla takich sporów. § 2. Strony nie mogą jednak zmieniać właściwości wyłącznej. 1. Umowę prorogacyjną mogą zawrzeć strony oznaczonego stosunku prawnego (również ich przedstawiciele ustawowi, pełnomocnicy, prokurenci, następcy i poprzednicy prawni). 2. Umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej W świetle art. 73 § 1 KC (Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.) skutkiem niezachowania formy pisemnej nie powinna być nieważność, ale wynikające z art. 74 § 1 KC ograniczenia dowodowe (Zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej). W orzecznictwie SN pojawia się jednak stanowisko, które wiąże niezachowanie formy pisemnej umowy prorogacyjnej ze skutkiem nieważności (zob. postanowienie SN z 17 grudnia 1971 r. (I CZ 166/71). 3. w umowie takiej powinien być oznaczony albo wynikły już spór, albo stosunek prawny, z którego w przyszłości mogące wyniknąć spory stron mają podlegać umówionemu sądowi. 4. Przedmiotem umowy jest: - poddanie sporu / sporów sądowi pierwszej instancji, który według ustawy nie jest miejscowo - ograniczenie prawa powoda do wyboru pomiędzy kilku sądami właściwymi dla sporów wskazanych w umowie (tj. między sądem ogólnie właściwym a sądem przemiennym lub między kilkoma sądami przemiennymi) 5. Sąd wskazany w umowie będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli: - strony nie postanowiły inaczej (oznacza to, że w umowie prorogacyjnej strony mogą przyznać powodowi prawo do wyboru pomiędzy sądem właściwym z mocy przepisów, a sądem wskazanym w umowie) lub - jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym Wobec braku odmiennego postanowienia bądź wobec niezłożenia pozwu w EPU, właściwość prorogacyjna eliminuje każdą inną właściwość, a więc także właściwość ogólną lub właściwość przemienną. 6. Skutkiem procesowym umowy prorogacyjnej jest obowiązek wytoczenia powództwa przez sądem umówionym.  W praktyce, umowę prorogacyjną należy załączać do pozwu, gdyż w przeciwnym wypadku sąd może stwierdzić swoją niewłaściwość i przekazać sprawę sądowi właściwemu według przepisów o właściwości ogólnej. W wypadku naruszenia tego obowiązku przez powoda, pozwanemu przysługuje zarzut niewłaściwości sądu (art. 202 KPC). W razie uzasadnionego zgłoszenia powyższego zarzutu sąd przekazuje sprawę sądowi umówionemu przez strony. Właściwość umowna dotyczy wyłącznie właściwości miejscowej ogólnej i przemiennej (strony drogą umowy prorogacyjnej nie mogą bowiem zmieniać właściwości miejscowej wyłącznej) i obejmuje tylko sprawy rozpoznawane w trybie procesowym, nie dotyczy natomiast spraw rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym. 7. Umowa prorogacyjna nie musi mieć charakteru samodzielnego. Może stanowić oddzielną umowę, lecz może również być objęta materialnoprawną umową stron regulującą konkretny stosunek prawny, stanowiąc wówczas tzw. klauzulę prorogacyjną. Zazwyczaj, w przypadku typowych umów, klauzula prorogacyjna zamieszczona jest w treści umowy głównej. Np. „Strony poddają wszelkie spory z niniejszej umowy pod rozstrzygnięcie właściwemu rzeczowo sądowi w Olsztynie.” „Sądem wyłącznie właściwym do rozstrzygnięcia sporów z niniejszej umowy będzie sąd właściwy dla siedziby Sprzedającego.” 18. Właściwość delegacyjna sądu. Art. 44 [Wyznaczenie przez sąd przełożony] §1. Jeżeli sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć innej czynności, sąd nad nim przełożony wyznaczy inny sąd równorzędny. §2. O wyznaczenie innego sądu równorzędnego występuje sąd właściwy. Art. 441 [Przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu] § 1. Sąd Najwyższy może przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu z sądem występującym, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości, w szczególności wzgląd na społeczne postrzeganie sądu jako organu bezstronnego. § 2. O przekazanie sprawy może wystąpić sąd właściwy. Art. 45 [Wyznaczenie przez Sąd Najwyższy] § 1. Jeżeli na podstawie przepisów kodeksu nie można w świetle okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo. § 2. O oznaczenie sądu, przed który należy wytoczyć powództwo, występuje sąd, do którego wpłynął pozew. 19. Skarb Państwa – właściwość sądu - art. 442  Rozwiązanie wprowadzone komentowanym przepisem służy realizacji prawa do sądu oraz zapewnienia bezstronności sądu. W sytuacji, kiedy roszczenie wiąże się z jednostką organizacyjną Skarbu Państwa w postaci sądu, mogłyby pojawić się wątpliwości dotyczące rzetelności procesu. W świetle dotychczasowych przepisów zmiana sądu orzekającego mogła nastąpić przez złożenie przez wszystkich sędziów właściwego sądu oświadczeń o wyłączeniu, a w razie potrzeby także przez sędziów sądu przełożonego. Aktualnie należy zastosować art. 442. Sąd właściwy nie powinien podejmować żadnych czynności związanych ze sprawą, poza przesłaniem akt sądowi przełożonemu. Art. 442 [Skarb Państwa - właściwość sądu] Jeżeli stroną jest Skarb Państwa, a państwową jednostką organizacyjną, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, jest sąd: 1) właściwy do rozpoznania sprawy - sąd ten z urzędu przedstawia akta sprawy sądowi nad nim przełożonemu, który przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu z sądem przedstawiającym; 2) przełożony nad sądem właściwym do rozpoznania sprawy - sąd właściwy do rozpoznania sprawy z urzędu przedstawia akta sprawy temu sądowi przełożonemu, który przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu z sądem przedstawiającym, mającemu siedzibę poza obszarem właściwości sądu przekazującego. 20. Właściwość rzeczowa sądu. Art. 16 [Właściwość sądów rejonowych] §1. Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych. Art. 17 [Właściwość sądów okręgowych] Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy: 1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia; 3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego; 4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa sto tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym; 41) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni; 42) o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną; 44) o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem;  45) o roszczenia wynikające z naruszenia praw przysługujących na mocy przepisów o ochronie danych osobowych. 21. Ruchoma właściwość rzeczowa sądu. Art. 18 [Przekazanie sprawy sądowi okręgowemu] §1. Jeżeli przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd ten może przekazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu. Postanowienie o przekazaniu sprawy wymaga uzasadnienia. § 2. Przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę sąd okręgowy może odmówić przyjęcia sprawy do rozpoznania i zwrócić ją sądowi rejonowemu, jeżeli uzna, że poważne wątpliwości nie zachodzą. Postanowienie zapada w składzie trzech sędziów i wymaga uzasadnienia. Ponowne przekazanie tej samej sprawy przez sąd rejonowy nie jest dopuszczalne. 22. Zasady ustalania wartości przedmiotu sporu. Art. 19 [Zasada] §1. W sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. § 2. W innych sprawach majątkowych powód obowiązany jest oznaczyć w pozwie kwotą pieniężną wartość przedmiotu sporu, uwzględniając postanowienia zawarte w artykułach poniższych. Art. 20 [Roszczenia główne a roszczenia akcesoryjne] Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Art. 21 [Kilka roszczeń] Jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość. Art. 22 [Świadczenia powtarzające się] W sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok - za cały czas ich trwania. Art. 23 [Najem] W sprawach o istnienie, unieważnienie albo rozwiązanie umowy najmu lub dzierżawy, o wydanie albo odebranie przedmiotu najmu lub dzierżawy, wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach zawartych na czas oznaczony - suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż za rok; przy umowach zawartych na czas nieoznaczony - suma czynszu za okres trzech miesięcy. Art. 231 [Roszczenia pracowników] W sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, przy umowach na czas określony - suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony - za okres jednego roku. Art. 232 [Wydanie nieruchomości] W sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju nieruchomości i sposobu korzystania z niej, podaną  przez powoda sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od danego rodzaju nieruchomości. Art. 24 [Zabezpieczenia] W sprawach o zabezpieczenie, zastaw lub hipotekę wartość przedmiotu sporu stanowi suma wierzytelności. Jeżeli jednak przedmiot zabezpieczenia lub zastawu ma mniejszą wartość niż wierzytelność, rozstrzyga wartość mniejsza. 23. Badanie wartości przedmiotu sporu. Art. 25 [Sprawdzenie] § 1. Sąd może sprawdzić wartość przedmiotu sporu oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu dochodzenie – z urzędu § 2. Po doręczeniu pozwu sprawdzenie nastąpić może jedynie na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy. – na zarzut § 3. Jeżeli sąd w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu uzna się za niewłaściwy, przekaże sprawę sądowi właściwemu; jeżeli jest kilka sądów właściwych - przekaże temu z nich, który wskaże powód. Art. 26 [Reguła utrwalenia wartości przedmiotu sporu] Po ustaleniu w myśl artykułu poprzedzającego, wartość przedmiotu sporu nie podlega ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania. 24. Właściwość miejscowa ogólna. Art. 27 [Zasada] § 1. Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania. § 2. Miejsce zamieszkania określa się według przepisów kodeksu cywilnego. Art. 28 [Brak miejsca zamieszkania] Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce - według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce. Art. 29 [Skarb Państwa] Powództwo przeciwko Skarbowi Państwa wytacza się według siedziby państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Art. 30 [Siedziba] Powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi niebędącemu osobą fizyczną wytacza się według miejsca ich siedziby. 25. Właściwość miejscowa przemienna. Art. 31 [Istota] § 1. Powództwo w sprawach objętych przepisami oddziału niniejszego wytoczyć można bądź według przepisów o właściwości ogólnej, bądź przed sąd oznaczony w przepisach poniższych. § 2. Przepisów niniejszego oddziału nie stosuje się w sprawach przeciwko konsumentom. Art. 32 [Alimenty; ustalenie ojcostwa] Powództwo o roszczenie alimentacyjne oraz o ustalenie pochodzenia dziecka i związane z tym roszczenia wytoczyć można według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Art. 33 [Roszczenia przeciwko przedsiębiorcy] Powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału. Art. 34 [Roszczenia z umów] § 1. Powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. § 2. Za miejsce wykonania umowy uważa się miejsce spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umów danego rodzaju, w szczególności w przypadku: 1) sprzedaży rzeczy ruchomych - miejsce, do którego rzeczy te zgodnie z umową zostały lub miały zostać dostarczone; 2) świadczenia usług - miejsce, w którym usługi zgodnie z umową były lub miały być świadczone. § 3. W przypadku wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem. Art. 35 [Delikty] Powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można przed sąd, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Art. 351 [Powództwo o ochronę dóbr osobistych] Powództwo o ochronę dóbr osobistych naruszonych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda. Art. 36 [Wynagrodzenie pełnomocnika] Powództwo o zapłatę należności za prowadzenie sprawy wytoczyć można przed sąd miejsca, gdzie pełnomocnik procesowy sprawę prowadził. Art. 37 [Najem nieruchomości] Powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed sąd miejsca położenia nieruchomości. Art. 371 [Powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku] § 1. Powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku można wytoczyć przed sąd miejsca płatności. § 2. Kilku zobowiązanych z weksla lub czeku można łącznie pozwać przed sąd miejsca płatności lub sąd właściwości ogólnej dla akceptanta albo wystawcy weksla własnego lub czeku. Art. 372 [Powództwo o roszczenie wynikające z czynności bankowej]  § 1. Powództwo o roszczenie wynikające z czynności bankowej przeciwko bankowi, innej jednostce organizacyjnej uprawnionej do wykonywania czynności bankowych lub ich następcom prawnym można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda. § 2. Przepis § 1 stosuje się także do powództwa przeciwko bankowi hipotecznemu lub jego następcy prawnemu o roszczenie wynikające z czynności banku hipotecznego. 26. Właściwość miejscowa wyłączna. Art. 38 [Prawa rzeczowe na nieruchomości] § 1. Powództwo o: 1) własność lub inne prawa rzeczowe na nieruchomości, 2) posiadanie nieruchomości, 3) roszczenia wynikające z art. 231 Kodeksu cywilnego, 4) roszczenia wynikające z art. 224-228 i art. 230 Kodeksu cywilnego, o ile są związane z nieruchomością - wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca położenia nieruchomości, przy czym jeżeli przedmiotem sporu jest służebność gruntowa, właściwość oznacza się według położenia nieruchomości obciążonej. § 2. Właściwość powyższa rozciąga się na roszczenia osobiste związane z prawami rzeczowymi i dochodzone łącznie z nimi przeciwko temu samemu pozwanemu. § 3. Sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli przemawiają za tym względy celowości. Art. 39 [Spadki] Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, jak również z tytułu zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Art. 40 [Członkostwo] Powództwo ze stosunku członkostwa spółdzielni, spółki lub stowarzyszenia wytacza się wyłącznie według miejsca ich siedziby. Art. 41 [Małżeństwo] Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma - sąd miejsca zamieszkania powoda. Art. 42 [Rodzice a dzieci] Powództwo ze stosunku między rodzicami a dziećmi oraz między przysposabiającym a przysposobionym wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca zamieszkania powoda, jeżeli brak jest podstaw do wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej. 27. Zasada ciągłości właściwości (perpetuatio fori). Art. 15 [Czas orzekania o właściwości]  § 1. Sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy. § 2. Sąd nie może uznać, że jest niewłaściwy, jeżeli w toku postępowania stał się właściwy. Sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy. Zasada perpetuatio fori doznaje jednak wyjątków, związanych przede wszystkim z: - ruchomą właściwością rzeczową; - właściwością delegacyjną W związku z tą zasadą, sąd nie może również uznać, że jest niewłaściwy, jeżeli w toku postępowania stał się właściwy (art. 15 § 2). A zatem jeżeli pozew został wniesiony do sądu niewłaściwego, który w toku postępowania stał się właściwy, to następuje prekluzja w zakresie możliwości orzeczenia o swojej niewłaściwości. 28. Skład sądu. Art. 47 § 1. W pierwszej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. § 2. W pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy: 1) z zakresu prawa pracy o: a) ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, b) naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia z tym związane, c) odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wyniku stosowania mobbingu; 2) ze stosunków rodzinnych o: a) rozwód, b) separację, c) ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, d) rozwiązanie przysposobienia. § 3. Postanowienia poza rozprawą wydaje sąd w składzie jednego sędziego. § 31. Zarządzenia wydaje przewodniczący. § 32. W sprawach rozpoznawanych w składzie jednego sędziego sędzia ten ma prawa i obowiązki przewodniczącego.  § 4. Prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy. 29. Wyłączenie sędziego z mocy ustawy - Art. 48 § 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy: 1) w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki; 2) w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; 3) w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4) w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron; 5) w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jako też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator; 6) w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wydaniu tego orzeczenia. § 2. Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. § 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie lub skargą nadzwyczajną, nie może orzekać co do tej skargi. 30. Wyłączenie sędziego na wniosek - Art. 49 § 1. Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 48, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Podstawą wyłączenia są najczęściej stosunki o charakterze osobistym – przyjaźń, sympatia, wrogość, sąsiedztwo, ale również powiązania majątkowe. § 2. Za okoliczność, o której mowa w § 1, nie uważa się wyrażenia przez sędziego poglądu co do prawa i faktów przy wyjaśnianiu stronom czynności sądu, nakłanianiu do ugody lub udzielaniu pouczeń. 31. Niedopuszczalność wniosku o wyłączenie sędziego Art. 531 [Odrzucenie wniosku o wyłączenie sędziego] § 1. Niedopuszczalny jest wniosek o wyłączenie sędziego: 1) oparty wyłącznie na okolicznościach związanych z rozstrzygnięciem przez sąd o dowodach;  2) złożony po raz kolejny co do tego samego sędziego z powołaniem tych samych okoliczności; 3) niebędącego członkiem składu orzekającego. § 2. Wniosek, o którym mowa w § 1, pozostawia się w aktach sprawy bez żadnych dalszych czynności. To samo dotyczy pism związanych z jego wniesieniem. O pozostawieniu wniosku i pism związanych z jego wniesieniem zawiadamia się stronę wnoszącą tylko raz - przy złożeniu pierwszego pisma. § 3. W przypadku złożenia ustnie wniosku, o którym mowa w § 1, przewodniczący zawiadamia stronę o jego bezskuteczności. 32. Kompetencje referendarza sądowego w postępowaniu cywilnym. Art. 471 [Kompetencje referendarza sądowego] Referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu cywilnym w przypadkach wskazanych w ustawie. W zakresie powierzonych mu czynności referendarz sądowy ma, zależnie od rodzaju podejmowanej czynności, prawa i obowiązki sądu albo przewodniczącego. Prowadzenie całego postępowania (tj. wykonywanie wszystkich czynności w konkretnym postępowaniu) II. Prowadzenie całego postępowania jednak z pewnymi ograniczeniami III. Wykonywanie poszczególnych czynności (w tym czynności dotyczących stwierdzenia prawomocności lub wykonalności orzeczeń) IV. Wykonywanie czynności nadzorczych 33. Kompetencje asystenta sędziego Art. 472 [Zastrzeżenia zarządzenia asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty] § 1. W zakresie czynności przewodniczącego zarządzenia może również wydawać asystent sędziego, z wyjątkiem zarządzenia o zwrocie pisma procesowego, w tym pozwu. W każdym przypadku przewodniczący może uchylić lub zmienić zarządzenie asystenta. § 2. W terminie tygodnia od dnia doręczenia stronie zarządzenia asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty, z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia zastrzeżenia, strona może wnieść zastrzeżenie do zarządzenia asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty. Zastrzeżenie powinno zawierać wskazanie zaskarżonego zarządzenia. Zastrzeżenie nie wymaga uzasadnienia. § 3. W razie wniesienia zastrzeżenia zarządzenie asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty traci moc. Zastrzeżenie wniesione po upływie terminu lub niespełniające warunków formalnych pisma procesowego nie wywołuje skutków i pozostawia się je bez rozpoznania, bez wzywania do jego poprawienia lub uzupełnienia. W takim przypadku przewodniczący z urzędu bada prawidłowość zarządzenia asystenta sędziego. 34. Formy udziału prokuratora w postępowaniu cywilnym. Art. 55 [Powództwo na rzecz oznaczonej osoby] Prokurator, wytaczając powództwo na rzecz oznaczonej osoby, powinien ją wskazać w pozwie. Nie dotyczy to spraw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Art. 56 [Pozycja prokuratora]  § 1. Osobę, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, sąd zawiadamia o tym, doręczając jej odpis pozwu. Osoba ta może wstąpić do sprawy w każdym jej stanie w charakterze powoda; w tym wypadku do udziału prokuratora w sprawie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym. § 2. Prokurator nie może samodzielnie rozporządzać przedmiotem sporu. Art. 57 [Powództwo przeciwko uczestnikom] Jeżeli prokurator, wytaczając powództwo, nie działa na rzecz oznaczonej osoby, wnosi on pozew przeciwko wszystkim osobom będącym stronami stosunku prawnego, którego dotyczy powództwo. Art. 58 [Powaga rzeczy osądzonej] Wyrok prawomocny zapadły w sprawie wytoczonej przez prokuratora ma powagę rzeczy osądzonej pomiędzy stroną, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, a stroną przeciwną. Jednakże w sprawach o roszczenia majątkowe prawomocne rozstrzygnięcie sprawy nie pozbawia strony zainteresowanej, która nie brała udziału w sporze, możności dochodzenia swoich roszczeń w całości lub w tej części, w której nie zostały zasądzone. Art. 59 [Powiadomienie prokuratora] Sąd zawiadamia prokuratora o każdej sprawie, w której udział jego uważa za potrzebny. Art. 60 [Przystąpienie do sprawy] § 1. Prokurator może wstąpić do postępowania w każdym jego stadium. Prokurator nie jest związany z żadną ze stron. Może on składać oświadczenia i zgłaszać wnioski, jakie uzna za celowe, oraz przytaczać fakty i dowody na ich potwierdzenie. Od chwili, kiedy prokurator zgłosił udział w postępowaniu, należy mu doręczać pisma procesowe, zawiadomienia o terminach i posiedzeniach oraz orzeczenia sądowe. § 2. Prokurator może zaskarżyć każde orzeczenie sądowe, od którego służy środek odwoławczy. Terminy do zaskarżenia orzeczeń sądowych, ustanowione dla stron, wiążą również prokuratora. 35. Formy udziału organizacji pozarządowych w postępowaniu cywilnym. Art. 61 [Zakres działania] § 1. Organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych mogą, za zgodą osoby fizycznej wyrażoną na piśmie, wytaczać powództwa na jej rzecz w sprawach o: 1) alimenty; 2) ochronę środowiska; 3) ochronę konsumentów; 4) ochronę praw własności przemysłowej; 5) ochronę równości oraz niedyskryminacji przez bezpodstawne bezpośrednie lub pośrednie zróżnicowanie praw i obowiązków obywateli.  § 2. W sprawach wymienionych w § 1 organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych mogą, za zgodą osoby fizycznej wyrażoną na piśmie, przystąpić do niej w toczącym się postępowaniu. § 3. Za zgodą przedsiębiorcy, wyrażoną na piśmie, organizacja pozarządowa, której jest członkiem, może na jego rzecz wytoczyć powództwo lub przystąpić do niego w toczącym się postępowaniu związanym z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. § 4. Do pozwu lub pisma obejmującego przystąpienie organizacja pozarządowa dołącza wyrażoną na piśmie zgodę osoby fizycznej. Art. 62 [Forma działania] § 1. Do organizacji pozarządowych wytaczających powództwa na rzecz osób fizycznych lub przedsiębiorców stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz oznaczonej osoby, z wyjątkiem art. 58 zdanie drugie. § 2. Do przystąpienia organizacji pozarządowych do strony w toczącym się postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy o interwencji ubocznej, do której nie mają odpowiedniego zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym. Art. 63 [Przedstawienie poglądu] Organizacje pozarządowe wymienione w artykułach poprzedzających, które nie uczestniczą w sprawie, mogą przedstawiać sądowi istotny dla sprawy pogląd wyrażony w uchwale lub w oświadczeniu ich należycie umocowanych organów. 36. Pojęcie strony postępowania cywilnego. 1. Zasadza dwustronności procesu cywilnego W każdym procesie muszą występować dwie i tylko dwie strony: powód, tj. osoba, która występuje z powództwem w poszukiwaniu ochrony prawnej, oraz pozwany, czyli osoba, przeciwko której powództwo jest skierowane. 2. Strony procesowej nie można utożsamiać ze stroną stosunku materialnoprawnego, z którego spór wynika. Pojęcie strony procesu cywilnego jest pojęciem procesowym. 3. W prawie procesowym cywilnym rozróżnia się stronę w znaczeniu: - materialnym (rzeczywistym), tj. podmiot, którego dotyczy konkretna norma prawna określona roszczeniem zawartym w pozwie - formalnym (procesowym), tj. podmiot, który występuje w danym procesie we własnym imieniu w charakterze powoda lub pozwanego 37. Zdolność sądowa. Art. 64 [Zdolność sądowa] § 1. Każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa). § 11. Zdolność sądową mają także jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Zdolność sądowa to zdolność do tego, aby w sądowym postępowaniu cywilnym występować w charakterze strony lub uczestnika.  Co więcej, zdolność sądowa nie jest zarazem wyłącznie atrybutem powoda i pozwanego, lecz właściwością konieczną również do zajęcia stanowiska interwenienta ubocznego lub podmiotu przypozwanego. PODMIOTY, KTÓRYM PRZYSŁUGUJE ZDOLNOŚĆ SĄDOWA NA PODSTAWIE KODEKSOWYCH PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH (np.) 1) pracodawca w sprawach z zakresu prawa pracy (art. 460 § 1); 2) organ rentowy i wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 460 § 1) 3) organy regulacyjne (prezesi UOKiK, URE, UKE i UTK) w postępowaniu w sprawach z zakresu ochrony konkurencji (art. 47929 § 1), w sprawach z zakresu regulacji energetyki (art. 47950 § 1), w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty (art. 47961 § 1), w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego (art. 47972 § 1) i w sprawach z zakresu regulacji rynku wodno-kanalizacyjnego (art. 47979). 4) ) rada pracownicza przedsiębiorstwa, jego dyrektor, organ założycielski przedsiębiorstwa i organ sprawujący nad nim nadzór (art. 6913 KPC) w postępowaniu w sprawach z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego PODMIOTY, KTÓRYM PRZYSŁUGUJE ZDOLNOŚĆ SĄDOWA NA PODSTAWIE POZAKODEKSOWYCH PRZEPISÓW SZCZEGÓLNYCH (np.) 1) zarząd, rada nadzorcza i komisja rewizyjna spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w sprawach o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały wspólników (art. 250 pkt 1 i art. 252 § 1 KSH); 38. Zdolność procesowa. Art. 65 [Zdolność procesowa] § 1. Zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 64 § 11. § 2. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Art. 66 [Przedstawiciel ustawowy] Osoba fizyczna niemająca zdolności procesowej może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego. Art. 67 [Działanie osób prawnych] § 1. Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 64 § 11, dokonują czynności procesowych przez swoje organy albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu. § 11. W zakresie określonym odrębną ustawą za inne niż Skarb Państwa państwowe osoby prawne, osoby z udziałem Skarbu Państwa i osoby prawne z udziałem państwowych osób prawnych czynności procesowe może podejmować Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej. § 2. Za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki  nadrzędnej. W zakresie określonym odrębną ustawą za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej. 39. Zdolność postulacyjna. Jest to to zdolność do samodzielnego i osobistego dokonywania czynności procesowych przez dany podmiot. Doznaje ona ograniczeń dwojakiej natury: 1. prawnej Te ograniczenia wiążą się z wprowadzeniem przez ustawodawcę przymusu adwokacko- radcowskiego: - względnego: strona, która chce ustanowić pełnomocnika musi nim uczynić tylko adwokata, ewentualnie radcy prawnego; - bezwzględnego: strona, która ma zdolność procesową i postulacyjną, ma obowiązek ustanowić pełnomocnika, gdyż dokonywane samodzielnie i osobiście przez nią czynności procesową nie wywołają żadnych skutków prawnych. 2. faktycznej Te ograniczenia wiążą się np. z nieznajomością języka, w którym prowadzone jest postępowanie, upośledzeniem zmysłów wzroku i słuchu powodującego konieczność korzystania z pomocy tłumacza języka migowego, itp. 40. Legitymacja procesowa. Jest to oparte na prawie materialnym uprawnienie strony (zarówno powoda, jak i pozwanego) do występowania w konkretnej sprawie. Rodzaje legitymacji procesowej: 1. czynna, bierna 2. indywidualna, grupowa 3. materialna, formalna 4. publiczna, prywatna Brak legitymacji procesowej skutkuje oddaleniem powództwa. 41. Współuczestnictwo w sporze – pojęcie i rodzaje. Art. 72 [Pojęcie i rodzaje] § 1. Kilka osób może w jednej sprawie występować w roli powodów lub pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią: 1. prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne); 2. roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli ponadto właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna, jako też dla wszystkich wspólnie (współuczestnictwo formalne). § 2. Jeżeli przeciwko kilku osobom sprawa może toczyć się tylko łącznie (współuczestnictwo konieczne), przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się także do osób, których udział w sprawie uzasadniałby jej rozpoznanie w postępowaniu odrębnym. § 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w wypadku współuczestnictwa materialnego, innego niż współuczestnictwo konieczne.  Art. 73 [Współuczestnictwo jednolite] § 1. Każdy współuczestnik działa w imieniu własnym. § 2. W wypadku jednak, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników (współuczestnictwo jednolite), czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec niedziałających. Do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba zgody wszystkich współuczestników. Art. 74 [Udział w posiedzeniach sądowych] Każdy ze współuczestników sporu ma prawo samodzielnie popierać sprawę. Na posiedzenie sądowe wzywa się wszystkich tych współuczestników, co do których sprawa nie jest zakończona. 42. Interwencja główna. Art. 75 - Kto występuje z roszczeniem o rzecz lub prawo, o które sprawa toczy się pomiędzy innymi osobami, może aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wytoczyć powództwo o tę rzecz lub prawo przeciwko obu stronom przed sąd, w którym toczy się sprawa (interwencja główna). Interwencja główna jest samodzielnym powództwem osoby trzeciej o rzecz lub prawo, o które już toczy się sprawa pomiędzy innymi podmiotami. 2. Interwencję główną wnosi się w formie pozwu. Pozew interwencyjny można wnieść od momentu doręczenia odpisu pozwu pozwanemu z procesu głównego aż do zamknięcia w tej sprawie rozprawy w I instancji. Właściwy rzeczowo i miejscowo jest sąd, przed którym toczy się proces główny. 3. Interwenient główny staje się ona powodem w procesie interwencyjnym, natomiast stronę pozwaną stanowią łącznie - powód i pozwany w sprawie będącej w toku. 4. Relacja obu postepowań: - Obie sprawy mogą być rozpoznane osobno. - Obie sprawy mogą być połączone do wspólnego rozpoznania (art. 219 KPC). - możliwe jest także zawieszenie pierwszego procesu (art. 177 § 1 pkt 2 KPC) w celu uprzedniego rozstrzygnięcia interwencji głównej. 43. Interwencja uboczna. Art. 76 [Interwencja uboczna] Kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja uboczna). Art. 77 [Przystąpienie interwenienta] § 1. Interwenient uboczny składa oświadczenie o wstąpieniu do sprawy w piśmie procesowym, w którym wskazuje, jaki ma interes prawny we wstąpieniu i do której ze stron przystępuje. Pismo to doręcza się stronom. § 11. Do pisma procesowego niespełniającego wymogów, o których mowa w §1, przepis art. 130 stosuje się odpowiednio. § 2. Interwenient uboczny może ze wstąpieniem do sprawy połączyć dokonanie innej czynności procesowej.  Art. 78 [Opozycja] §1 Każda ze stron może zgłosić opozycję przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia jej pisma zawierającego oświadczenie o wstąpienie, jednak nie później niż przy rozpoczęciu najbliższego posiedzenia z jej udziałem. §2 Sąd oddali opozycję, jeżeli interwenient uboczny uprawdopodobni, ze ma interes prawny we wstąpieniu do sprawy. Art. 81 [Interwencja samoistna] Jeżeli z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił, do stanowiska interwenienta w procesie stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym. 44. Przypozwanie. Art. 84 [Przesłanki; sposób] § 1. Strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału. § 2. W tym celu strona wnosi do sądu pismo procesowe wskazujące przyczynę wezwania i stan sprawy. Pismo to doręcza się niezwłocznie osobie trzeciej, która może zgłosić swe przystąpienie do strony jako interwenient uboczny. Art. 85 [Skutki] Skutki związane z interwencją uboczną określone w art. 82 powstają w stosunku do wezwanego, który nie zgłosił przystąpienia, z chwilą, w której przystąpienie było możliwe. 45. Pełnomocnictwo procesowe. Art. 86 [Dopuszczalność] Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Art. 87 [Osoby mogące być pełnomocnikami] § 1. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, w sprawach własności intelektualnej także rzecznik patentowy, a w sprawach restrukturyzacji i upadłości także osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. § 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego - w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi - adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot. § 3. W sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne pełnomocnikiem może być również przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie. § 4. W sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego pełnomocnikiem rolnika może być również przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik jest członkiem. § 5. W sprawach związanych z ochroną praw konsumentów pełnomocnikiem może być przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów. Art. 871 [Obowiązkowe zastępstwo przed SN] -> przymus adw-r.pr. § 1. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych, a w sprawach własności intelektualnej także przez rzeczników patentowych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji. § 2. Przepisu §1 nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, a w sprawach własności intelektualnej rzecznik patentowy. § 3. Przepisu §1 nie stosuje się także wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa albo państwowej osoby prawnej jest wykonywane przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 872 [Obowiązkowe zastępstwo w sprawach własności intelektualnej] § 1. W postępowaniu w sprawach własności intelektualnej obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych. Przepisy art. 871 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio. § 2. Przepisu §1 nie stosuje się w postępowaniu, w którym wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych. § 3. Sąd może zwolnić stronę, na wniosek lub z urzędu, z obowiązkowego zastępstwa przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, jeżeli okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy, nie uzasadniają obowiązkowego zastępstwa. Zwolnienie może nastąpić w każdym stanie sprawy, w tym także na wniosek strony złożony w piśmie procesowym. § 4. W sprawach związanych z ochroną praw własności przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu wynalazczego może być również przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych. Art. 88 [Rodzaje] Pełnomocnictwo może być albo procesowe - bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw - albo do niektórych tylko czynności procesowych.  Art. 89 [Forma] § 1. Pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Złożenie dokumentu wykazującego umocowanie lub jego uwierzytelnionego odpisu nie jest wymagane, jeżeli stwierdzenie przez sąd umocowania jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną. § 11. Przepisu § 1 nie stosuje się do czynności procesowej dokonanej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w przypadku gdy przepis szczególny przewiduje, że czynności można dokonać wyłącznie za pośrednictwem tego systemu. W takim przypadku pełnomocnik powołuje się na pełnomocnictwo, wskazując jego zakres oraz okoliczności wymienione w art. 87. § 2. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu. Art. 90 [Podpis zastępczy] Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pełnomocnictwo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Art. 91 [Zakres] Pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do: 1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy; 2) wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji; 3) udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu; 4) zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie; 5) odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej. Art. 92 [Wykładnia] Zakres, czas trwania i skutki umocowania szerszego niż pełnomocnictwo procesowe, jak również umocowanie do poszczególnych czynności procesowych, ocenia się według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego. 46. Wymagania formalne pism procesowych. Art. 126 [Treść] § 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać: 1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane; 2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 3) oznaczenie rodzaju pisma; 4) osnowę wniosku lub oświadczenia; 5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia - wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów; 6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 7) wymienienie załączników. § 11. Do pisma procesowego dołącza się załączniki wymienione w tym piśmie. § 2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz: 1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej - adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej; 11) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron; 2) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub 3) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania. § 21. Dalsze pisma procesowe, poza elementami określonymi w § 1, powinny zawierać sygnaturę akt. § 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo albo uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który wcześniej nie złożył pełnomocnictwa. Jeżeli pełnomocnik dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa wnosi się za pośrednictwem tego systemu. § 31. Przepisu § 3 nie stosuje się do pism wnoszonych w elektronicznym postępowaniu upominawczym. § 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. § 5. Pismo procesowe wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Art. 1261 [Wymóg formalny]  § 1. W każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna. § 2. Pisma dotyczące części przedmiotu sporu lub zaskarżenia podlegają opłacie tylko w stosunku do wartości tej części. § 3. Wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia podaje się w złotych, zaokrąglając w górę do pełnego złotego. Art. 1262 [Obowiązek opłacenia pisma] § 1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata. § 2. Nie żąda się opłaty od pisma, jeżeli już z jego treści wynika, że podlega ono odrzuceniu. Art. 127 [Pisma przygotowawcze] § 1. W piśmie procesowym mającym na celu przygotowanie sprawy do rozstrzygnięcia (pismo przygotowawcze) strona powinna zwięźle podać stan sprawy, wyszczególnić, które fakty przyznaje, a którym zaprzecza, oraz wypowiedzieć się co do twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez stronę przeciwną. § 2. W piśmie przygotowawczym strona może także wskazać podstawy prawne swoich żądań lub wniosków. Art. 128 [Załączniki] § 1. Do pisma procesowego należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. § 2. Do pisma procesowego wnoszonego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego dołącza się poświadczone elektronicznie odpisy załączników. 47. Usuwanie braków formalnych pism procesowych. Art. 130 [Braki pism] §1. Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym. § 11. Jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała lub mająca siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, przewodniczący wyznacza termin do poprawienia lub uzupełnienia pisma albo uiszczenia opłaty nie krótszy niż miesiąc, przy czym gdyby doręczenie wezwania miało  mieć miejsce poza terytorium Unii Europejskiej, oznacza się termin nie krótszy niż trzy miesiące. § 2. Po bezskutecznym upływie terminu przewodniczący zwraca pismo stronie. Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu. § 3. Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia. § 4. Zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu doręcza się tylko powodowi. § 5. Pisma procesowe sporządzone z naruszeniem art. 871 podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków, chyba że ustawa stanowi inaczej. 48. W jaki sposób można wnieść pismo procesowe w postępowaniu cywilnym? Art. 125 [Pojęcie; forma] §1. Pisma procesowe obejmują wnioski i oświadczenia stron składane poza rozprawą. § 2. Jeżeli przepis szczególny tak stanowi, pisma procesowe wnosi się na urzędowych formularzach. § 21. Jeżeli przepis szczególny tak stanowi albo dokonano wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, pisma procesowe w tej sprawie wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Pisma niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma do sądu, o czym sąd poucza wnoszącego pismo. § 21a. Dokonanie wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego oraz dalsze wnoszenie tych pism za pośrednictwem tego systemu jest dopuszczalne, jeżeli z przyczyn technicznych, leżących po stronie sądu, jest to możliwe. § 22. W przypadku niewniesienia pisma za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przewodniczący zawiadamia wnoszącego pismo o bezskuteczności czynności. § 23. Jeżeli z przyczyn technicznych leżących po stronie sądu nie jest możliwe wniesienie pisma za pośrednictwem systemu teleinformatycznego w wymaganym terminie, stosuje się przepisy art. 168-172. § 24. Oświadczenie o wyborze lub rezygnacji z wyboru wnoszenia pism procesowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego składa się za pośrednictwem tego systemu. Oświadczenie to jest wiążące tylko w stosunku do osoby, która je złożyła. 49. Doręczenia bezpośrednie. WARUNKI STOSOWANIA DORĘCZEŃ BEZPOŚREDNICH 1) Stan sprawy w toku 2) Obecność profesjonalnych pełnomocniów po obu Stronach 3) Brak wyłączenia ISTOTA DORĘCZEŃ BEZPOŚREDNICH  Każde pismo procesowe (poza wymienionymi w art. 132 § 11 KPC) musi być nadane dwukrotnie. Raz do strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, drugi raz do sądu wraz z oświadczeniem o doręczeniu / nadaniu stronie przeciwnej. Inaczej – zwrot pisma bez wzywania do usunięcia braku. 50. Sposób doręczania pism przez sąd PODMIOTY POŚREDNICZĄCE W DORĘCZANIU PRZESYŁEK 1) operator pocztowy w rozumieniu ustawy – Prawo pocztowe 2) osoby zatrudnione w sądzie 3) sądowa służba doręczeniowa 4) komornicy sądowi 5) w wypadkach określonych w ustawie (art. 5606 § 1 KPC) – Policja i Żandarmeria Wojskowa Art. 1311 [Doręczenia elektroniczne] §1. Sąd dokonuje doręczeń za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (doręczenie elektroniczne), jeżeli adresat wniósł pismo za pośrednictwem systemu teleinformatycznego albo dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Art. 1311a [Portal informacyjny] § 1. W razie niemożności doręczenia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, sąd doręcza adwokatowi, radcy prawnemu, rzecznikowi patentowemu, prokuratorowi, organowi emerytalnemu określonemu przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej pisma sądowe, wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie. Nie dotyczy to pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu, chyba że sąd dysponuje ich kopią utrwaloną w postaci elektronicznej. § 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, pismo uznaje się za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym doręczenie. Przepisu art. 134 doręczenia pism sądowych w dni ustawowo wolne od pracy i porze nocnej § 1 nie stosuje się. W przypadku braku dokumentu potwierdzającego doręczenie, doręczenie uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia umieszczenia treści pisma w portalu informacyjnym w sposób, o którym mowa w § 1 zdanie pierwsze. § 3. Przewodniczący zarządza odstąpienie od doręczenia pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego, jeżeli dokonanie doręczenia w taki sposób jest niemożliwe ze względu na charakter pisma, w szczególności jeżeli zachodzi potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia lub tytułu wykonawczego. § 4. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb i sposób doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego jak również elektroniczną postać, w której pisma te są doręczane, mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawnego toku postępowania, a także realizacji gwarancji procesowych jego uczestników.  Art. 1312 [Doręczenia na adres do doręczeń elektronicznych] § 1. Jeżeli warunki techniczne i organizacyjne sądu to umożliwiają, doręczeń dokonuje się na adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 objaśnienie pojęćpkt 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych, wpisany do bazy adresów elektronicznych, o której mowa w art. 25 zadania ministra w zakresie utrzymania i rozwoju bazy adresów elektronicznych tej ustawy, a w przypadku braku takiego adresu - na adres do doręczeń elektronicznych powiązany z kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego, z którego adresat wniósł pismo. § 2. Doręczenia, o którym mowa w § 1, można dokonać wobec strony będącej osobą fizyczną tylko wtedy, gdy wniosła ona pismo z adresu do doręczeń elektronicznych albo wskazała ten adres jako adres do doręczeń. Nie dotyczy to doręczeń dla przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. 51. Miejsce doręczenia. Art. 135 [Miejsce] §1. Doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. § 2. Na wniosek strony doręczenie może być dokonane na wskazany przez nią adres skrytki pocztowej. W tym wypadku pismo sądowe przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe składa się w placówce pocztowej tego operatora, umieszczając zawiadomienie o tym w skrytce pocztowej adresata. 52. Czas doręczenia. Art. 1311 § 2. W przypadku doręczenia elektronicznego pismo uznaje się za doręczone w chwili wskazanej w elektronicznym potwierdzeniu odbioru korespondencji. Przepisu art. 134 § 1 nie stosuje się. W przypadku braku takiego potwierdzenia doręczenie elektroniczne uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od daty umieszczenia pisma w systemie teleinformatycznym. Art. 134 [W dni wolne i w nocy] § 1. W dni ustawowo uznane za wolne od pracy, jako też w porze nocnej doręczać można tylko w wyjątkowych wypadkach za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu. § 2. Za porę nocną uważa się czas od godziny dwudziestej pierwszej do godziny siódmej. 53. Doręczenie zastępcze. Art. 138 [Doręczenie zastępcze] § 1. Jeżeli doręczający nie zastanie adresata w mieszkaniu, może doręczyć pismo sądowe dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie i podjęły się oddania mu pisma.  § 2. Dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism. 54. Doręczenie przez awizowanie Art. 139 [Niemożność doręczenia] § 1. W razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających, pismo przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe należy złożyć w placówce pocztowej tego operatora, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono, oraz z pouczeniem, że należy je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. W przypadku bezskutecznego upływu tego terminu, czynność zawiadomienia należy powtórzyć. § 11. Pismo złożone w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe może zostać odebrane także przez osobę upoważnioną na podstawie pełnomocnictwa pocztowego do odbioru przesyłek pocztowych, w rozumieniu tej ustawy. § 2. Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, doręczenie uważa się za dokonane. W takim przypadku doręczający zwraca pismo do sądu z adnotacją o odmowie jego przyjęcia. 55. Doręczenie przez komornika Art. 1392 [Doręczenie korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika] W przypadku, o którym mowa w art. 1391 § 1, jeżeli powód mieszka lub ma siedzibę za granicą i nie jest zastępowany przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego wykonującego zawód w Rzeczypospolitej Polskiej, sąd z urzędu nakazuje doręczenie korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika. 56. Potwierdzenie odbioru - Art. 142 §1 Doręczenie pisma jest potwierdzane przez odbiorcę: 1) Pisemnie; 2) Za pośrednictwem systemu teleinformatycznego operatora pocztowego, o którym mowa w art. 131 §1; 3) Dokumentem uzyskanym z systemu teleinformatycznego; 4) Dokumentem uzyskanym z portalu informacyjnego. §2 W przypadku potwierdzenia pisemnego odbiorca potwierdza odbiór i jego datę własnoręcznym podpisem. Jeżeli nie może lub nie chce tego uczynić, doręczający sam oznacza datę oraz przyczyny braku podpisu. 57. Kurator dla doręczeń. Art. 143 [Kurator do doręczeń] Jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Art. 144 [Ustanowienie kuratora] § 1. Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego. § 2. O ustanowieniu kuratora przewodniczący ogłosi publicznie w budynku sądowym i lokalu wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w sprawach zaś większej wagi, gdy uzna to za potrzebne, także w prasie. § 3. Z chwilą doręczenia pisma kuratorowi doręczenie staje się skuteczne. Sąd może jednak uzależnić skuteczność doręczenia od upływu oznaczonego terminu od chwili wywieszenia obwieszczenia w budynku sądowym. § 4. Czynności określone w § 1-3 może wykonywać także referendarz sądowy. 57. Rodzaje posiedzeń sądowych. Art. 148 [Zasada] § 1. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie. § 2. Sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. § 3. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Art. 153 [Posiedzenie przy drzwiach zamkniętych] § 1. Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub jego części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu lub moralności lub jeżeli mogą być ujawnione okoliczności objęte ochroną informacji niejawnych. 58. Treść wezwania na posiedzenie – art. 150 W wezwaniu na posiedzenie oznacza się: 1) Imię, nazwisko i miejsce zamieszkania wezwanego; 2) Sąd oraz miejsce i czas posiedzenia, a także informację czy wezwany może wziąć udział w posiedzeniu w sposób zdalny (art. 151§2) 3) Strony i przedmiot sprawy 4) Cel posiedzenia  5) Skutek niestawiennictwa. 59. Miejsce i wstęp na posiedzenie. Art. 151 [Miejsce] § 1. Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym, a poza tym budynkiem tylko wówczas, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenia kosztów. § 2. Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne) jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. W takim przypadku na sali sądowej przebywają sąd i protokolant, a pozostałe osoby uczestniczące w posiedzeniu nie muszą przebywać w budynku sądu prowadzącego postępowanie. Zapis obrazu i dźwięku z czynności procesowych odbywających się na sali sądowej przekazuje się do miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia, którzy zgłosili zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu sądu oraz z miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia do budynku sądu prowadzącego postępowanie. § 3. Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia zdalnego z urzędu lub na wniosek osoby, która ma uczestniczyć w posiedzeniu i wskazała adres poczty elektronicznej. Termin do złożenia wniosku wynosi 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie. Zarządzając przeprowadzenie posiedzenia zdalnego przewodniczący może zastrzec, że określona osoba weźmie udział w posiedzeniu zdalnym poza budynkiem sądu prowadzącego postępowanie, jeżeli będzie przebywać w budynku innego sądu. O treści zarządzeń, o których mowa w zdaniach poprzedzających, w tym zmierzających do przeprowadzenia dowodu w sposób zdalny, o odmowie uwzględnienia wniosku lub zmianie zarządzeń w tym przedmiocie informuje się w sposób przewidziany w art. 1491 sposób dokonywania wezwań przez sąd. § 4. Przewodniczący może zarządzić, że osoba pozbawiona wolności będzie uczestniczyć w czynnościach procesowych wyłącznie w ramach posiedzenia zdalnego. W takim przypadku w miejscu przebywania tej osoby bierze udział w posiedzeniu zdalnym przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego, pełnomocnik, jeżeli został ustanowiony, oraz tłumacz, jeżeli został powołany. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do osób objętych postępowaniem terapeutycznym na podstawie odrębnych przepisów. § 5. Wzywając na posiedzenie zdalne, informuje się jego uczestników o możliwości stawiennictwa na sali sądowej lub zgłoszenia zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu, a także poucza się, że zamiar ten należy zgłosić najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia oraz że do skutecznego zgłoszenia wystarcza zachowanie formy określonej w art. 2261 formy wysłuchania stron lub innych osóbpkt 2 lit. b, przy jednoczesnym wskazaniu adresu poczty elektronicznej. W takim przypadku informuje się także co najmniej na 24 godziny przed terminem posiedzenia o treści § 2, 3 oraz 6–8, adresie strony internetowej zawierającej obwieszczenie, o którym mowa w § 9, oraz o sposobie przyłączenia się do posiedzenia zdalnego. Obowiązek zgłoszenia zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu nie dotyczy osoby pozbawionej wolności. Powyższe stosuje się odpowiednio do uczestników zgłaszających swój udział w posiedzeniu w charakterze publiczności lub osób zaufania. § 6. Osoba, która nie zgłosiła skutecznie wniosku, o którym mowa w § 3 zdanie pierwsze, albo  nie zgłosiła zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu zgodnie z § 5 zdanie pierwsze, ma obowiązek stawić się na posiedzeniu w budynku sądu prowadzącego postępowanie bez dodatkowego wezwania. § 7. Czynności procesowe dokonane w trakcie posiedzenia zdalnego przez strony i innych uczestników przebywających poza salą sądu prowadzącego postępowanie są skuteczne, chyba że ustawa wymaga ich dokonania w formie pisemnej. § 8. Osoba biorąca udział w posiedzeniu zdalnym przebywająca poza budynkiem sądu jest zobowiązana poinformować sąd o miejscu, w którym przebywa oraz dołożyć wszelkich starań, aby warunki w miejscu jej pobytu licowały z powagą sądu i nie stanowiły przeszkody do dokonania czynności procesowych z jej udziałem. W razie odmowy podania wskazanej informacji lub jeżeli zachowanie tej osoby budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowego przebiegu czynności dokonanych zdalnie z jej udziałem, sąd może wezwać tę osobę do osobistego stawiennictwa na sali sądowej. § 9. Minister Sprawiedliwości podaje, w drodze obwieszczenia, na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej informacje o standardach technicznych oprogramowania i wymaganiach sprzętowych niezbędnych do uczestniczenia w posiedzeniu zdalnym. Art. 152 [Wstęp] § 1. Na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają tylko osoby nieuzbrojone i pełnoletnie. Wymóg pełnoletności nie dotyczy stron, interwenientów ubocznych, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz osób wezwanych. § 2. Przewodniczący może zezwolić na obecność na posiedzeniu jawnym osobom małoletnim oraz osobom obowiązanym do noszenia broni. § 3. Na posiedzenia niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane. § 4. Przy czynnościach sądu nie mogą być obecne osoby w stanie nielicującym z powagą sądu. Art. 154 [Podmioty obecne na posiedzeniu przy drzwiach zamkniętych] § 1. Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony. § 2. Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się publicznie. Art. 155 [Funkcje przewodniczącego] §1 Przewodniczący otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela głosu, zadaje pytania, upoważnia do zadawania pytań i ogłasza orzeczenia. §2 Przewodniczący może odebrać głos, gdy przemawiający go nadużywa, jak również uchylić pytanie, jeśli uzna je za niewłaściwe lub zbyteczne. Art. 156 [Odroczenie] Sąd na zgodny wniosek stron może odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny. 60. Pouczenia o prawdopodobnym wyniku sprawy oraz o zmianie podstawy prawnej.  Art. 1561 [Pouczenie o prawdopodobnym wyniku sprawy] W miarę potrzeby na posiedzeniu przewodniczący może pouczyć strony o prawdopodobnym wyniku sprawy w świetle zgłoszonych do tej chwili twierdzeń i dowodów. Art. 1562 [Zmiana podstawy prawnej] Jeżeli w toku posiedzenia okaże się, że o żądaniu lub wniosku strony można rozstrzygnąć na innej podstawie prawnej, niż przez nią wskazana, uprzedza się o tym strony obecne na posiedzeniu. 61. Protokół z posiedzenia jawnego i e- protokoły. Art. 157 [Protokół] § 1. Z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant sporządza protokół. Protokół sporządza się, utrwalając przebieg posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk oraz pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 1. § 11. Jeżeli ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk nie jest możliwe, protokół jest sporządzany wyłącznie pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 2. § 2. Przy wydawaniu wyroków zaocznych wystarcza zaznaczenie w aktach, że pozwany nie stawił się na posiedzenie, nie żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności i nie złożył żadnych wyjaśnień, oraz wzmianka co do ogłoszenia wyroku. § 3. Z posiedzenia niejawnego sporządza się notatkę urzędową, jeżeli nie wydano orzeczenia. 62. Terminy dla czynności procesowych. RODZAJE TERMINÓW Ze względu na podmiot: 1. Terminy dla czynności procesowych sądu 2. Terminy dla czynności procesowych stron: 3. Terminy dla osób trzecich Ze względu na źródło: 1. ustawowe: - ich źródłem są przepisy KPC - bieg terminów rozpoczyna się w chwili wskazanej w KPC - nie mogą być skracane ani przedłużane 2. sądowe: - są wyznaczane przez sąd lub przewodniczącego; - bieg terminów rozpoczyna się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy kodeks przewiduje doręczenie z urzędu - od jego doręczenia - Przewodniczący może z ważnej przyczyny przedłużyć lub skrócić termin sądowy na wniosek zgłoszony przed upływem terminu, nawet bez wysłuchania strony przeciwnej (art. 166 KPC) 3. umowne: - terminy wyznaczone przez strony; Art. 164 [Definicja] Bieg terminu wyznaczonego przez sąd lub przewodniczącego (termin sądowy) rozpoczyna się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy kodeks przewiduje doręczenie z urzędu - od jego doręczenia.  Art. 165 [Obliczanie] § 1. Terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego. § 2. Oddanie pisma procesowego w formie przesyłki poleconej w polskiej placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe lub w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. § 3. To samo dotyczy złożenia pisma przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego oraz przez członka załogi polskiego statku morskiego u kapitana statku. § 4. Wprowadzenie pisma do systemu teleinformatycznego jest równoznaczne z wniesieniem pisma do sądu. 63. Przywrócenie terminu. Art. 167 [Skutki] Czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Art. 168 [Przywrócenie] § 1. Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. § 2. Przywrócenie nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych. Art. 169 [Wniosek] § 1. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. § 2. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wniosek. § 3. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności procesowej. § 4. Po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w wypadkach wyjątkowych. Warunki przywrócenia terminu: 1. brak winy 2. ujemne skutki procesowe uchybienia terminowi dla strony 3. złożenie wniosku o przywrócenie terminu 4. zachowanie terminu do złożenia wniosku 5. dokonanie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu uchybionej czynności procesowej 64. Przedłużanie i skracanie terminów sądowych  Art. 166 [Przedłużenie] Przewodniczący może z ważnej przyczyny przedłużyć lub skrócić termin sądowy na wniosek zgłoszony przed upływem terminu, nawet bez wysłuchania strony przeciwnej. 65. Zasady ponoszenia kosztów w procesie cywilnym. 1) zasada odpowiedzialności za wynik postępowania Art. 98. § 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi (…) (koszty procesu). 2) zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów 3) zasada wzajemnego zniesienia kosztów Art. 100. W razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. 4) zasada słuszności Art. 102. W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. 5) zasada zawinienia Art. 101. Zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. Art. 103. § 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem. Art. 110. Sąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego - po ich wysłuchaniu - zwrot kosztów wywołanych ich rażącą winą. 6) zasada kosztów niezbędnych Art. 98. § 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). 65. Zwolnienie od kosztów sądowych ZWOLNIENIE OD KOSZTÓW SĄDOWYCH 1) z mocy ustawy (w całości lub w części) - podmiotowe Art. 96 ust.1 UKSC. Nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych: 1) strona dochodząca ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa oraz roszczeń z tym związanych (...) 2. Za kuratora wydatki ponosi tymczasowo strona, dla której kurator został ustanowiony, a gdyby to nie było możliwe - strona, która swym wnioskiem lub swą czynnością spowodowała ustanowienie kuratora, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 3. W pozostałych wypadkach, o których mowa w ust. 1, za stronę zwolnioną od kosztów sądowych wydatki ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Art. 94 UKSC Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat. - przedmiotowe  Art. 95 ust. 1 UKSC. Nie pobiera się opłat od wniosku: 1) o udzielenie zabezpieczenia, zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowanie (…) 2) na mocy postanowienia sądu w całości lub w części Art. 100 ust. 2 UKSC Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w całości. Art. 101 ust. 1 UKSC Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów. 3) na wniosek: Art. 105 ust. 1 UKSC Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. osoby fizycznej Art. 102 UKSC 1. Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. 2. Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru. Jeżeli oświadczenie nie zostało złożone albo nie zawiera wszystkich wymaganych danych, stosuje się art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego. osoby prawnej / jednostki organizacyjnej Art. 103 ust. 1 UKSC Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. 66. Fakty niewymagające dowodu / fakty notoryjne / fakty powszechnie znane Art. 228 [Fakty znane powszechnie i urzędowo] § 1. Fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. Sąd bierze je pod rozwagę nawet bez powołania się na nie przez strony. § 2. Nie wymagają dowodu również fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna oraz fakty znane sądowi z urzędu, jednakże sąd powinien zwrócić na nie uwagę stron. 67. Domniemanie faktyczne Art. 231 [Domniemania faktyczne] Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne). Domniemanie faktyczne: polega na wyprowadzeniu przez sąd wniosku o istnieniu określonego faktu, który nie został udowodniony, na podstawie innych faktów, które zostały udowodnione. Fakty, które w ten sposób zostały uznane za udowodnione mogą zostać wzruszone jedynie przez wykazanie nieprawidłowości przyjętego wnioskowania. Ciężar wzruszenia obarcza osobę, która twierdzi, że dany fakt nie miał miejsca. 68. Domniemanie prawne Domniemanie prawne: określone przez ustawę sytuacje, w których nakazane zostaje uznanie pewnego faktu za prawdziwy wówczas, gdy ustalone zostanie wystąpienie innego faktu. W przypadku zaistnienia domniemania, strona, która z dowodzonego faktu wywodzi skutki prawne, jest zwolniona z jego wykazywania wprost, a ciężar dowodu faktu przeciwnego spoczywa na stronie zaprzeczającej. Rozróżnia się przy tym dwa rodzaje obrony przed regułami działania domniemań prawnych. 1) strona może podważać podstawę domniemania przez przeprowadzenie tzw. dowodu przeciwnego – polega on na podważaniu faktów, których ustalenie pozwala na zastosowanie domniemania 2) strona może podważać wnioski domniemania przez przeprowadzenie tzw. dowodu przeciwieństwa – polega on na obaleniu wniosków, które ustawa wyprowadza z określonych faktów (domniemania wzruszalne i niewzruszalne) Art. 234 [Domniemania prawne] Domniemania ustanowione przez prawo (domniemania prawne) wiążą sąd; mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza. 69. Dowód prima facie Dowód prima facie polega na przyjęciu, że pomiędzy dwoma danymi faktami występuje związek przyczynowo-skutkowy w takim sensie, że dane zdarzenie (zdarzenia) nieuchronnie prowadzą do wystąpienia określonego skutku. Konstrukcja ta najczęściej stosowana jest w sprawach, w których udowodnienie okoliczności faktycznych sprawia szczególne trudności, zwłaszcza w sprawach odszkodowawczych, w tym komunikacyjnych lub lekarskich. Dowód prima facie wprowadza odstępstwo od reguły ciężaru dowodu. Ciężar ten spoczywa na drugiej stronie, przeciwko której dowód ten działa. To ona musi udowodnić, że przyjęty związek przyczynowo-skutkowy nie zachodził w okolicznościach danej sprawy. 70. Uprawdopodobnienie. Art. 243 [Uprawdopodobnienie] Zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu. Uprawdopodobnienie zachodzi wtedy, kiedy wskazuje się okoliczności potwierdzające dany fakt bez zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Jest ono środkiem zastępczym dowodu, który nie daje pewności istnienia danego faktu, lecz wskazuje na taką możliwość – czyni ten fakt prawdopodobnym. 71. Wniosek o przeprowadzenie dowodu – art. 2351 – We wniosku o przeprowadzenie dowodu strona jest obowiązana oznaczyć dowód w sposób umożliwiający przeprowadzenie go oraz wyszczególnić fakty, które mają zostać wykazane tym dowodem. We wniosku można także wskazać czy strona domaga się przeprowadzenia dowodu w ramach posiedzenia zdalnego. 72. Pominięcie dowodu Art. 2352 [Pominięcie dowodu] § 1. Sąd może w szczególności pominąć dowód: 1) którego przeprowadzenie wyłącza przepis kodeksu;  2) mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy; 3) nieprzydatny do wykazania danego faktu; 4) niemożliwy do przeprowadzenia; 5) zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania; 6) gdy wniosek strony nie odpowiada wymogom art. 2351, a strona mimo wezwania nie usunęła tego braku. § 2. Pomijając dowód, sąd wydaje postanowienie, w którym wskazuje podstawę prawną tego rozstrzygnięcia. 73. Dokument urzędowy i prywatny – pojęcie i moc dowodowa Art. 244 [Urzędowe] § 1. Dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. § 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do dokumentów urzędowych sporządzonych przez podmioty, inne niż wymienione w § 1, w zakresie zleconych im przez ustawę zadań z dziedziny administracji publicznej. Art. 245 [Prywatne] Dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. 74. Domniemania związane z dokumentami Dokumenty urzędowe oraz prywatne korzystają z domniemania autentyczności (prawdziwości) – z samego faktu przedłożenia dokumentu należy wywieść wniosek o jego pochodzeniu od osoby / organu, który figuruje na dokumencie jako jego wystawca. Dokumenty urzędowe korzystają z domniemania zgodności treści dokumentu z prawdą – z samego faktu przedłożenia dokumentu należy wywieść wniosek o zgodności z prawdą tego, co w sposób urzędowy zostało w dokumencie zaświadczone. Dokumenty prywatne nie korzystają z domniemania zgodności treści dokumentu z prawdą, ale zostały wyposażone w domniemanie, że osoba która dokument podpisała, złożyła zawarte w nim oświadczenie. Oznacza to, że z faktu przedłożenia dokumentu należy wyprowadzić wniosek o autentyczności pochodzenia zawartego w nim oświadczenia od wystawcy, który dokument własnoręcznie podpisał. 75. Obowiązki świadka. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań z wyłączeniem wypadków określonych ustawie. Na treść obowiązku złożenia zeznań składają się 3 elementy: obowiązek stawienia się na wezwanie do sądu; obowiązek złożenia zeznań; obowiązek złożenia przyrzeczenia. 76. Kto nie może być świadkiem? Art. 259 [Niezdolność bycia świadkiem] Świadkami nie mogą być: 1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń; 2) wojskowi i urzędnicy niezwolnieni od zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli "zastrzeżone" lub "poufne" oraz osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem; 3) przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową; 4) współuczestnicy jednolici. Art. 2591 [Tajemnica mediacji] Mediator nie może być świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji. Art. 260 [Ograniczenie dowodu z zeznań świadka będącego współuczestnikiem] Współuczestnik sporu, niebędący współuczestnikiem jednolitym, może być świadkiem co do faktów dotyczących wyłącznie innego współuczestnika. 77. Kto może odmówić zeznań? - do odmowy zeznań uprawnieni są tylko ci świadkowie, którzy pozostają w bliskich związkach rodzinnych ze stroną procesu albo z uczestnikiem postępowania nieprocesowego, a dokładnie: * małżonkowie stron (nie dotyczy konkubinatu; trwa po ustaniu małżeństwa), * wstępni stron, * zstępni stron, * rodzeństwo stron, * powinowaci stron w tej samej linii lub stopniu, * osoby pozostające ze stronami w stosunku przysposobienia (niezależnie od charakteru przysposobienia – zupełne czy niezupełne; trwa też po rozwiązaniu stosunku przysposobienia) W celu ustalenia, czy świadek jest rzeczywiście związany ze stroną określonym stosunkiem rodzinnym sąd może żądać okazania dowodu osobistego albo aktów stanu cywilnego - prawo odmowy zeznań nie występuje w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód 78. Kto może odmówić odpowiedzi na zadane pytanie? - do odmowy odpowiedzi na pytanie uprawniony jest każdy świadek, bez względu na jego związek ze stroną, jeśli tylko w procesie wystąpi jedna z przesłanek wymienionych w art. 261§ 2, tj.: * zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w art. 261 § 1, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową, * zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej (obowiązek zachowania tajemnicy musi wynikać z przepisów ustawy, a nie tylko z zasad etyki zawodowej – dotyczy to np. adwokatów, sędziów, lekarzy, rzeczoznawców majątkowych, itp.),  * duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi (dotyczy nie tylko duchownych kościoła katolickiego), - jeśli świadek zrezygnuje z przysługującego mu prawa odmowy zeznań, to nadal może korzystać z prawa odmowy odpowiedzi - prawo odmowy odpowiedzi na pytanie występuje w sprawach o prawa stanu 79. Przesłuchanie poza salą sądową – art. 2631 Strona może sprzeciwić się przesłuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia dowodu w taki sposób. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wzywa świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej. 80. Przesłuchanie świadka Art. 266 [Pouczenie; przyrzeczenie] § 1. Przed przesłuchaniem świadka uprzedza się go o prawie odmowy zeznań i odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. § 2. Przesłuchanie rozpoczyna się od zadania świadkowi pytań dotyczących jego osob