Toprak ve İnsan Arasındaki Bağ (ÇAĞLAYAN 2024)

n nsanın varlığı, hayatı ve binlerce yıl­ lık tarihi, her zaman merak konusu olmuştur. Muhterem Fethullah Gülen Hoca­ efendi'nin de ifade ettiği gibi, "Geçmişi yaratan, geleceği de yaratan ya da yaratacak olandır." 1 İnsanın yaratılışını ve geçmişini anlama gayreti, onu Yaradan'a ve yaratılışın sırl...

n nsanın varlığı, hayatı ve binlerce yıl­ lık tarihi, her zaman merak konusu olmuştur. Muhterem Fethullah Gülen Hoca­ efendi'nin de ifade ettiği gibi, "Geçmişi yaratan, geleceği de yaratan ya da yaratacak olandır." 1 İnsanın yaratılışını ve geçmişini anlama gayreti, onu Yaradan'a ve yaratılışın sırlarına yönlendirir. Toprağın Yapısı Toprağın yapısında alüminyum, demir, kalsiyum, oksijen, silikon, sodyum, potasyum, magnezyum, hidrojen, klor, iyot, manganez, kurşun, fosfor, bakır, gümüş, karbon, çinko, kükürt ve azot gibi elementler bulunur.2 Çeşitli ekosistemlerde, azot ve karbon döngüsüne ek olarak, toprağın yara­ tılmasında istihdam edilen mikroorganizmalar bulunur. Yer kabuğunun %98'i sekiz element­ ten oluşur. Bunlar; oksijen, silikon, alüminyum, demir, kalsiyum, sodyum, potasyum ve mag­ nezyumdur. Toprakta en çok mineral maddeler bulunur. Mineraller, bu ve diğer elementlerin birleşimi vesilesiyle yaratılır.3 İnsan vücudundaki elementlerin dağılımını incelemek için kan, serum, idrar, saç ve tırnak örneklerinin element içerikleri karşılaştırılmış­ tır. "Vücut kütlemizin %99'a yakınını altı ele­ ment oluşturuyor. Bunlar; oksijen (%65), karbon (%18), hidrojen (%10), nitrojen (%3), kalsiyum (%1,4) ve fosfordur (%1,1)."4 Toprakla İnsan Arasındaki Bağ tebeddül ve tegayyüre mdrüz ve içinde sadece mikroorganizmaların bulunabileceği bir çamur, yaklaşık olarak bir protein çorbası; diğer yönü itibarıyla da mikroorganizma/ara bile kapalı, tamtakır ve mutasallıp kuru bir çamur.. üzerinde ilim şualarının planlayıp şekillendirici, kudret ve iradenin bir kalıba ifrağ edip insanfsuretvereceği, hayatın bir ildhf nefha halinde onun içine üflenip bir hilkat mucizesi olarak, ildhf isim ve sıfatların nokta-i mihrakiyesi haline geleceği ana kadar o, su-toprak arası bir berzahta bütün bütün hayata kapalı bulunuyordu."6 111111111111111111111111111111111 Ant olsun biz insanı (pişmiş) kuru bir çamurdan, şekillenmiş kara balçıktan yarattı k. (Hicr, 15/2 6). l1111111111111111111111111 Toprağın insanla bağını anlamak için Kur'an-ı Kerim'e kulak verelim: "Ant olsun biz insanı (pişmiş) kuru bir çamurdan, şekillenmiş kara balçıktan yarattık." [Hicr, 15/26). Bu ayette, in­ sanın yaratılışının bina edildiği çamura dikkat çekilmektedir. Hocaefendi'nin ifadeleri ışığında konuyu ele almak, insan ve toprak arasındaki bağı yo­ rumlayabilmek için yeni bir bakış açısı kazan­ dıracaktır: "İnsanın ilk yaratılışta üzerine bina edildiği çamurun kokuşması, ihtimal onun için­ de bulunan bakterilerdendir."5 Yaratılış süreci, başlangıçta var olan çamurun kokuşması ve değişim geçirmesiyle başlar. İlk haldeki çamur, bakteri ve mikroorganizmaları barındıran bir yapıya sahipken, zamanla kuruyup sertleşerek farklı bir forma bürünür. "Bir yönü itibarıyla, OCAK 2024 i ÇAĞLAYAN 1 7 Rum suresinde yer alan, "O'nun ayetlerinden­ dir (kudretinin delillerindendir) ki, sizi bir toprak­ tan yarattı. Sonra da siz şimdi yeryüzünde dağılıp yayılan insanlar oluverdiniz." (Rum, 30/20) ayet-i kerimesi, insanın yaratılışının ardından dünya üzerindeki yayılışına dikkat çekmektedir. İnsan sadece bir element yığını değildir. Onun mahiye­ tinde manevi ve metafizik bir boyut mevcuttur. Toprak ve Sosyal Hayat Toprak; beslenme, hayatta kalma ve çalışma gibi hususlarda önemli bir rol oynar. Toprağın bu rolünün, toplumların değerlerinde ve hayat tarzlarında derin etkileri olduğu görülür. Top­ rak, gıdalarımızın mühim bir kısmına dayelik yapar. İnsana ve hayata hizmet eden toprak, bereketin sembolü olarak kabul edilir. Toprakta çalışmak, hayatın ritmini daha iyi anlamamıza vesile olur. Geçmişte ekonomi tarıma dayalıydı, bu da meslekleri ve hayat tarzlarını doğrudan toprağa bağlıyordu. Temel giyim malzemeleri topraktan elde edildiği için zanaatkarlık ve atölyeler gelişti. Çiftçilerin ürün fazlalarını şehirlere taşıması, esnaf ve tüccarların ortaya çıkmasına vesile oldu. Toprak, insanların hayatını derinden etkileyen bir unsura dönüştü. Manevi Boyut Toprak ile insan arasında derin bir ilişki var­ dır. Hazreti Mevlana, insanın toprak, yani kesif yanının, onun cismanı buudunu sembolize etti­ ğini söyler. Yaratılışı itibarıyla insanın bir tarafı hayra, diğer tarafı ise şerre meyillidir. Çamur yönü; onun ihtiras, haset, kin ve nefret gibi menfi hislerle kaplı yönünü temsil eder. Kokuşmuş bir çamur olmaktan uzaklaşan insanı yönü ise onun melek'i cihetine işaret eder. Bediüzzaman Hazretleri ise bu konuda şun­ ları ifade eder: "Kur'an-ı Mu'cizü'l-Beyan büyük bir ölçüde tekrar ettiği ihya-yı arz [yeryüzünün diriltilmesi) ve toprak unsuruna nazar-ı dikkati celb ettiğinden kalbime şöyle birfeyiz damlamıştır ki: Arz, alemin kalbi olduğu gibi, toprak unsuru da arzın kalbidir. Ve tevazu, mahviyet gibi mak­ suda fsal eden [hedefegötüren)yolların en yakını da topraktır. Belki toprak, en yüksek semavat­ tan Halık-ı semavata daha yakın bir yoldur. Zira kainatta tecelli-i rubübiyet ve faaliyet-i kudrete ve makarr-ı hilafete [hilafet merkezi) ve Hayy-ı Kayyum isimlerinin cilvelerine en uygun topraktır. Nasıl ki arş-ı rahmet su üzerindedir, arş-ı hayat 18 ÇAĞLAYAN OCAK 2024 J ve ihya da toprak üstündedir. Toprak, tecelliyat ve cilvelere en yüksek bir aynadır. Evet kesif birşeyin aynası ne kadar latifolursa, o nisbette suretini vazıh [açık) gösterir. Ve nuranf ve latifbir şeyin de aynası ne kadar kesif olursa, o nisbette esmanın cilvelerini cilalı gösterir."7 Cenab-ı Hakk'ın isimlerinin tezahür ettiği en geniş aynalardan biri topraktır. Toprak bu kadar mazhariyete sahipken insanı bekleyen mazha­ riyetleri de hatırlamakta fayda vardır: "Urüc [manevf yükselme); madde-i asliyesi taş, toprak, çamur, balçık, hava, su veya daha küçük element ve parçacıklardan ibaret olan insanın, 'insan-ı kamil' olma yolunda iman, amel-i sa/ih, ihlas ve Hakk'a tahsis-i nazar etme gibi hususlarla, varlı­ ğını teşkil eden cevherlerin kesifhususiyetlerinden sıyrılarak; diğer bir ifade ile, beden ve cismaniyet mahbesinden çıkıp, kalb ve ruhun hayat ufukların­ da ısrarlı seyahatlerde bulunmak suretiyle, ayrılığı ve uzaklığı kendisine ait bir vahşet ve yalnızlıktan kurtulup, 'üns bil/ah' ufkuna ulaşması demektir."6 İnsanın toprak gibi mütevazı olması, insana ebedı bir hayatı kazandırmaya vesile olabilir. "Toprak engin muhteva ve zenginliğine rağmen, hep tevazu ve mahviyetin remzi olmuş ve hep du­ daklarını ayaklarımızda gezdiregelmiştir. Ruhun­ da toprağın bu mahviyet ve tevazuunu duyup da baş ve ayaklarını aynı noktada bir araya getirerek halka haline gelenlerin o, her zaman alınlarından öper ve onların ruhlarına Hakk'a yakınlığın sırla­ rını duyurur.. duyurur ve gönlünü gül bahçesine çevirmek isteyenlere 'Toprak ol toprak ki gül biti­ resin; zira topraktan başkasının gül bitirmesi söz konusu değildir.' mazmununufısıldar."9 a Dipnotlar 1. M. Fethullah Gülen, Kur'ôn'dan İdrake Yansıyanlar, İs­ tanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 228. 2. "Chemistry of Soil", www.encyclopedia.com/science/ news-wires-white-papers-and-books/soil-chemistry 3. "Abundance of elements in Earth's crust", en.wikipedia. org/wiki/Abundance_of_elements_in_Earth's_crust 4. "Vücudumuz hangi elementlerden oluşuyor?", www. bbc.com/turkce/vert-fut-44926689 5. Gülen, a.g.e. s. 229. 6. A.g.e. s. 229. 7. Bediüzzaman Said Nursı, Mesnevf-i Nüriye, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2007, s. 223-224. 8. M. Fethullah Gülen, Kalbin Zümrüt Tepeleri, İstanbul: Nil Yayınları, 2008, s. 458. 9. M. Fethullah Gülen, "Toprak", Sızıntı, Haziran 1996.