Toprak Bilgisi PDF

TOPRAK BİLGİSİ TOPRAK NEDİR? Toprak dünya üzerinde yaşamın devam etmesi için gerekli olan üç kaynaktan biridir. Hava ve su ile bir- likte canlılara yaşam ortamı sağlar, organik ve inorganik bileşiklerden meydana gelir....

TOPRAK BİLGİSİ TOPRAK NEDİR? Toprak dünya üzerinde yaşamın devam etmesi için gerekli olan üç kaynaktan biridir. Hava ve su ile bir- likte canlılara yaşam ortamı sağlar, organik ve inorganik bileşiklerden meydana gelir. TOPRAK NELERDEN OLUŞUR? İdeal bir toprağın; % 45 Mineral maddeler %25 Su %25 Hava %5 Organik maddelerden oluş tuğu varsayılır. Toprak Bilgisi 1  TOPRAK NASIL OLUŞUR? Toprağın büyük bölümünü oluşturan ve inorganik (canlı olmayan veya bir canlı tarafından üretilmemiş) mineral kısım, fiziksel ve kimyasal özellikleri bakımından topraktan toprağa de- ğişiklik gösterir. Toprağın mineral bölümü, ana kayanın hemen üstündeki, taşlı ve kaba taneli yapıdaki ana materyalin gevşeyip parçalanması ve ayrışmasıyla oluşur. Bu süreçte önce birincil mineraller (Feldispat, kuvars, mika vb.) oluşur, daha sonra birincil minerallerin ayrışması ile sili- kat, kil ve demir oksit gibi diğer mineraller oluşur. 2 Pratik Bahçıvanlık Rehberi ANA MATERYAL TOPRAK KALİTESİNİ ETKİLER Mİ? Minerallerin çeşidi ve topraktaki oranları toprağın rengini ve dokusunu etkiler. Topraktaki mineralleri ayırt etmek, toprağın verimi, nem muhafaza etme yeteneği gibi birçok detayı anlamamıza yardımcı olur. Toprak Bilgisi 3  ORGANİK MATERYALLER TOPRAĞI NASIL ETKİLER? Topraktaki organik maddeler toprağın niteliğini belirler. Doğal koşullar altında ağaç, çalı, ot, bitkilerin üst kısımları ile kökleri ve toprak canlıları her yıl toprağa büyük miktarda organik kalıntı sağlar. Organik maddenin içindeki organizmalar bu kalıntıları ayrıştırır. Organik kalıntıların ileri derecede ayrışmasından sonra oluşan maddeye humus denir. Humus toprağın güç ayrışan, daimi organik bileşenidir. Kolloidal, yüksek iyon tutma ve değiştirme gücüne sahip bu madde aynı zamanda toprak taneciklerinin birbirine bağlanarak suya dayanıklı toprak kümeciklerinin oluşmasında yaşamsal öneme sahiptir. Böylelikle toprak yapısının (strüktür) gelişmesinde çok önemli bir rol de üstlenir. TOPRAK KATMANLARI (Profili) Toprak yerin derinliklerine doğru inen ve horizon adı da verilen katmanlardan oluşur. Toprak katmanları toprağın özelliğine göre 1-3 m arasında açılan çukur aracılığıyla gözlemlenir. Bu derinliğin altında ayrışmamış ana kaya bulunur. Katmanlar, iklim, organizma, topografya, ana materyal ve zaman faktörlerinin bir arada işleyişinin ve fiziksel, kimyasal ve biyolojik ayrışmanın gözle görünür kanıtıdır. 4 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Her toprakta tüm horizonlar bulunmayabilir. Toprağın yaşı (gelişmişlik) seviyesi arttıkça horizonlar da gelişir. Erozyon da horizon kayıplarına neden olur. Günümüzde bir çok arazide O, A ve hatta ana kayaya kadar tüm horizonların erozyon ile kaybolduğu gözlemlenmektedir. TOPRAK BÜNYESİ (Tekstürü) Toprak bünyesi toprağı oluşturan «kum, silt ve kil» taneciklerinin topraktaki oranlarıdır. Toprak bünyesi toprağın su ve besin tutma kapasitelerini, işlenebilirliğini ve hava boşluklarını etkileyen özelliktir. Kabaca; Ağır bünyeli (Killi Topraklar), Orta bünyeli (Tınlı Topraklar), Hafif bünyeli (Kumlu Topraklar) olarak nitelendirilebilir. Toprak Bilgisi 5  Hafif Bünyeli Kumlu Topraklar Kaba bünyeli hafif topraklardır. En az % 85 kum içerirler. Bu toprakların su ve hava ge- çirgenlikleri oldukça iyi, drenaj problemleri yoktur, kolaylıkla işlenebilen topraklardır. Besin depolama kapasiteleri ve su tutma yetenekleri sınırlı olduğundan tarımsal açıdan üretim po- tansiyelleri düşüktür. Orta Bünyeli Tınlı Topraklar Orta bünyeli topraklardır. Kum, kil ve silt oranları hemen hemen eşittir. Kil ve organik mad- de içerikleri kumlu topraklara göre daha yüksektir. Tınlı topraklar tarımsal açıdan orta düzey- de verimli ancak fiziksel özellikler bakımından bitki yetiştiriciliğine en uygun topraklardır. Ağır Bünyeli Killi Topraklar İnce bünyeli ağır topraklardır. En az % 40 kil içerirler. Su ve hava geçirgenlikleri oldukça düşüktür. Besin elementi ve su depolama kapasitesi yüksektir. Drenaj yetersizliği ve havalan- ma sorunu görülebilir. 6 Pratik Bahçıvanlık Rehberi TOPRAK BÜNYE KARŞILAŞTIRMASI ELLE TOPRAK BÜNYESİ TAYİNİ Toprak Bilgisi 7 TOPRAK REAKSİYONU Toprağın en önemli kimyasal özelliklerindendir. Asitlik ve alkalilik olarak ifade edilir. Üç hal gösterir. Asit, Nötr, Alkali. Toprak reaksiyonu pH denilen bir birimle ifade edilir. pH, toprakların içerdiği aktif hidrojen iyonları konsantrasyonunu ifade eder. pH, topraktaki besin maddelerinin yarayışlılığına, mikroorganizma faaliyetlerine etki eder. 8 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  TOPRAK RENGİ Renk ilk bakışta toprak ile ilgili fikir sahibi olmamızı sağlar. Genel olarak toprak ne kadar koyu renkliyse o kadar verimlidir demek mümkündür. Koyu renk: Genellikle organik maddenin çokluğunu gösterir. Böyle topraklar iyi yapılı ve üretkendir. Beyaz renk: Kaolen, marn, kireç, jips ve çeşitli tuzlar beyaz renkli toprakları oluşturur. Bunlar genellikle verimsiz topraklardır. Gri renk: Çok defa devamlı yaş ve fazla yıkanmaya uğramış topraklarda görülür. Genel olarak verimleri düşüktür. Grimsi mavi renk: Bu renk yaş, drenajı bozuk ve devamlı taban suyunun bulunduğu havasız topraklarda görülür. Genel olarak toprak ne kadar koyu renkliyse o kadar verimlidir demek mümkündür. Koyu renk: Genellikle organik maddenin çokluğunu gösterir. Böyle topraklar iyi yapılı ve üretkendir. Kırmızı renk: Genellikle ferrioksitten dolayı paslı kırmızı, kırmızımsı sarı renk oluşur. Bu toprakların drenaj ve havalanması iyidir. Sarı renk: Organik madde ile birlikte demir oksitlerini de içeren topraklar bu renktedir. Bunların da drenaj ve havalanmaları iyidir. İyi drene olmuş topraklarda organik madde arttıkça renk koyulaşır. Organik maddesi iyice ayrışmış ve çürümüş olan humuslu topraklar, tamamen çürümemiş organik artıkları içeren topraklardan daha koyu renklidirler. Toprak Bilgisi 9  TOPRAK ANALİZİ Toprak analizi, belli bir tarla toprağının gübre ve kireç ihtiyacını ortaya koyan bir metottur. Belirli bir tarlayı temsil eden toprak örneği, laboratuvarlarda analiz edilerek içerisindeki bitki besin maddelerinin miktarları bulunur. TOPRAK ANALİZİ YAPILMAZSA; Gereğinden fazla gübre kullanılırsa fazla gübre toprağa ve bitkiye zarar verir. İhtiyaçtan daha az gübre kullanılırsa üründe azalma olur. Yanlış cins gübre kullanılır ise bu da ürüne ve toprağa zarar verir. Gübreyi uygun zamanda vermezsek istenilen miktarda ürün alamayız. Yetiştirilecek ürünün cinsi doğru olarak tayin edilemez. İşte bu gibi hatalara düşülünce de gübreden beklenilen fayda da sağlanamaz. Bu nedenle GÜBRE KULLANMADAN ÖNCE MUTLAKA TOPRAK ANALİZİ YAPILMALIDIR. 10 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  TOPRAK ÖRNEĞİ NERELERDEN ALINIR? Aynı tarla içinde aşağıda belirtilen değişiklikleri gösteren yerler varsa her alan için ayrı ayrı toprak örneği alınır. 1. RENK (Aynı tarladaki koyu, açık gri, gri, kırmızı vs. gibi renk farklılıklarının bulunduğu yerlerden) 2. EĞİM (Taban ve yamaçta bulunan yerler) 3. YÖN (Kuzey, güney, doğu, batı kısımları) 4. TOPRAĞIN BÜNYESİ (Kumlu, tınlı, killi vs.) 5. TOPRAĞIN DERİNLİĞİ (Derin, orta ve sığ) 6. BİTKİ ÖRTÜSÜ (Otlu, otsuz vs.) 7. VERİM FARKI (Değişik cins ve miktarlarda ürün kaldırılan kısımlar) 8. GÜBRE FARKI (Değişik gübreleme yapılan yerler ve gübresiz kısımlar) 9. TOPRAK İŞLEME FARKLILIĞI (Değişik toprak işleme, farklı çapalanan ve sulanan kısımlar) Toprak Bilgisi 11  TOPRAK ÖRNEĞİ NERELERDEN ALINMAZ? Önceden gübre veya kireç atılmış yerlerden, Hayvan gübresi yığılan yerlerden, Harman yeri ve hayvan yatmış yerlerden, Sap, kök ve yabani otların yakıldığı kısımlardan, Tarlanın çukur ve tümsek yerlerinden, tarla hudutları ve yakınlarından, Ağaç altlarından, dere, orman, su arkı ve yollara yakın kısımlardan, Sıraya gübreli ekim yapılan mahsullerde sıra üstlerinden toprak örnekleri alınmaz. TOPRAK ÖRNEĞİ NASIL ALINIR? 12 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Tarla bitkileri ve sebzeler için 3-5 cm kalınlığında 30 cm derinliğinde bir toprak diliminden örnek alınır. Bunun için toprak yüzeyindeki bitki artıkları el veya kürekle hafifçe temizlenir ve v şeklinde çukur açılır, çukurun düzgün tarafından üst toprak atılmadan örnek alınır. Alanın büyüklüğüne göre 10-15 yerden araziyi temsil edecek şekilde alınan toprakların tamamı temiz bir bez veya naylon üzerine serilir, iyice karıştırılır, kesekleri ezilir, bitki ve taş parçaları ayıklanır. Daha sonra bu karışımdan 1 kg kadar toprak temiz bir torbaya konulur, üzerine gerekli bilgileri yazılarak örnek kaldırılır. Bağ ve meyve bahçeleri için numune, ağaç taç izdüşümünden, bağ alanında ise kök aksamına yakın sıra aralarından bahçe veya bağı temsil edecek sayıda alınmalı ve kök seviyesine inilmelidir. Bunun için bağ ve meyve bahçelerinin gübrelenmesinde tesis yılında 0-20 cm, 20-40 cm, 40-60 cm; tesisten sonra ise hiç değilse 0-20 cm, 20-40 cm derinlikten numune alınır; aynı derinlikten alınan numuneler karıştırılarak her bir derinlikten elde edilen karışımdan 1’er kg kadar toprak bez ya da naylon torbalara konulup, yıllık bitkilerde olduğu gibi etiketlenerek tahlile gönderilir. Ağacın cins ve yaşına göre bu derinlikler artırılıp azaltılabilir. Toprak Bilgisi 13  TOPRAK ISLAHI Farklı sebeplerle bozulmuş yani verimliliğini kaybetmiş toprakların tekrar verimli hale getirilmesi amacıyla çeşitli şekillerde işlenmesi toprak ıslahıdır. Toprağın problemlerine göre ıslah türleri de farklılık gösterebilir. Ticari amaç güdülmeyen küçük ve orta ölçekli bahçelerde toprak düzenleyiciler ile toprak ıslah edilebilir. Çiftlik gübresi hemen hemen tüm sorunlar için kullanılabilecek bir malzemedir. Fiziksel ıslah Biyolojik Islah Kimyasal ıslah Yıkama Bozulmuş toprak Islah sonrası 14 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  TOPRAK DÜZENLEYİCİLER Toprak verimliliği arttırılması ve fiziksel yapısının devam ettirilmesi için, organik ve inorganik maddelerin toprağa ilave edilmesine, zararlı, kirletici ve zehirli maddelerden arınmasına, sulamanın aza indirgenmesine, verimli ve kaliteli hasadın arttırılmasına yardımcı olan toprak düzenleyiciler, tarımda büyük önem taşımaktadır. Çiftlik Gübresi Leonardit Cocopeat Perlit Pomza Cüruf & Volkanik Tüf Çakıl Kaolin Kompost Vermikulit Torf Humik &Fulvik Asit Kum Plastik köpük Torf Kaolin Leonardit Cüruf Perlit Cocopeat Toprak Bilgisi 15  BİTKİ BESİN MADDELERİ Yeşil bitkilerce gerek duyulan besinler, proteinler ve yağlar gibi organik besinlere gerek duyan hayvanlardan farklı olarak inorganik niteliklidir. Besin maddeleri; Makro Besin Elementleri Mikro Besin Elementleri olmak üzere iki ana grupta incelenir. MİKRO BESİN ELEMENTLERİ MAKRO BESİN ELEMENTLERİ Bor (B) Klor (Cl) Azot (N) Bakır (Cu) Fosfor (P) Demir (Fe) Potasyum (K) Mangan (Mn) Kalsiyum (Ca) Sodyum (Na) Magnezyum (Mg) Çinko (Zn) Kükürt (Sülfür) (S) Molibden (Mo) MAKRO BİTKİ BESİN MADDELERİ MAKRO BESİN MADDELERİ Bitki Besin Maddesi Bitkide Etkisi Eksiklik Belirtisi Eksikliğinde yapraklar sanki sonbahardaki Bitkilerde yaprak ve gövde oluşumunu Azot dökülmeye benzer renk alırlar ve alttan teşvik eder. başlayarak dökülürler. Bitkilerde çiçeklenme, kök gelişimi, Noksanlığında yaşlı yapraklar başta Fosfor tohum ve meyve oluşumunda önemli rol olmak üzere yaprak renginde koyulaşma oynamaktadır. (kırmızımsı mor) gözlenir. Ürünün kalitesini arttırır, meyvenin tat, Noksanlık belirtileri birçok bitkide önce aroma ve renk yönünden gelişmesine yaprak kenarlarında ve uçlarında görülmeye Potasyum katkıda bulunur. Kök gelişimini teşvik başlar. Yaprak kenarları önce sararır, daha eder, hastalık ve susuzluğa dayanıklılığı sonra bu kısımlarda renk koyu kahverengine arttırır. döner ve kıvrılmalar olur. Kalsiyum kökleri ve yeni sürgünleri Yapraklarda deformasyon, uçlarda nekrozlar Kalsiyum güçlendirmeye yarar. Çiçek bitiminde gözlemlenir ve ardından yaprak üretimi çürümeyi önler. durur. Kök gelişimi de geriler. Yaşlı yapraklar kenarlardan sararmaya başlar Magnezyum Yaprakların yeşil rengini verir. ve damarlarda koyu renk gözlenir. Bitkilerin hastalıklara karşı direnç Kükürt göstermesine yardımcı olur. Bazı bitkilere Genç yapraklarda sararma görülür. (Soğan, sarımsak vd) aroma verir. 16 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Azot Fosfor Potasyum Azot Fosfor Potasyum Kalsiyum Magnezyum Kükürt Toprak Bilgisi 17  MİKRO BİTKİ BESİN MADDELERİ Bitki Besin Maddesi Bitkide Etkisi Eksiklik Belirtisi Demir eksikliği olan bitkilerde taze Demir Demir klorofil üretimi için gereklidir. yaprakların sarımsı beyaz olduğu gözlenir. Klorofil oluşumunda demirle birlikte Manganez Damarlarda koyu renklenme görülür. çalışır. Karbonhidratların işlenmesinde yardımcı Çinko Yapraklarda lekeler ve delikler oluşur. olur. Bitkilerin tohum ve meyve oluşumunda Damarlar arası soluk pembe lekeler görülür. Bakır rol oynar. Yapraklar solar ve düşer. Eksikliğinde tomurcuklarda renk değişikliği Sürgün oluşturma, tohum ve meyveler için Bor ve kuruma görülür. Tomurcuk koparak kritiktir. dökülür. Bitkilerin azotu kullanabilmesine yardımcı Yapraklarda açık renkler gözlenir. Yaprak Molibden olur. altında yapışkan salgılara rastlanabilir. Klor Bitkinin sağlıklı büyümesi için gereklidir. Yapraklar solarak dökülür. BİTKİ BESİN MADDESİ EKSİKLİĞİNİN GÖSTERGELERİ 18 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  GÜBRE ÇEŞİTLERİ Organik gübreler toprağı iyileştirerek bitkilerin besin maddelerinden daha iyi faydalanmasını sağlarken, kimyasal gübreler anlık besin maddesi ihtiyacını giderir, fazlalıkları toprak ve su kirliliğine sebep olur. KİMYASAL GÜBRELER ORGANİK GÜBRELER Azotlu Gübreler, (Üre gübresi, şeker gübresi) Ahır (çiftlik) Gübresi Fosforlu Gübreler,(DAP gübresi*) Yeşil Gübreler Potasyumlu Gübreler, Kompostlar Çok besinli (Kompoze) Gübreler, Diğer Organik Gübreler Sıvı Gübreler, Et Kombinası Gübreleri Yaprak Gübreleri Guanalar İkincil Besin Maddeli Gübreler Ticari Organik Gübreler Şelatlar Mikro Besin Maddeli Gübreler Yavaş Salınımlı Gübreler Kontrollü Salınımlı Gübreler Toprak Bilgisi 19  KİMYASAL GÜBRELER Kompoze Gübreler Kimyasal olarak doğrudan doğruya veya N, P, K içeren diğer gübrelerin karıştırılmasıyla elde edilen; içindeki bitki besin maddeleri (N, P2O5 ve K2O) ve miktarları kullanılış özelliklerine bağlı olarak çeşitlilik gösteren kimyasal gübrelerdir. Sıvı Gübreler Bitki besin maddelerinden bir veya daha fazlasını bir arada içeren gaz, sıvı (Berrak sıvı, Süspansiyon) ve katı (toz, kristalize, granül) halde olan ve toprağa sıvı halde uygulanan gübrelerdir. Sıvı gübreler muhakkak kendi ambalajlarında ve açılmamış şişelerde satın alınmalıdır. 20 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Yaprak Gübreleri Bitki besin maddelerinden bir veya daha fazlasını bir arada içeren gaz, sıvı (Berrak sıvı, Süspansiyon) ve katı (toz, kristalize, granül) halde olan ve yapraklara sıvı halde uygulanan gübrelerdir. İkincil Besin Maddeli Gübreler Magnezyum, Kalsiyum, Sodyum ve Kükürt gibi bitki besin maddelerini bünyesinde bulunduran katı veya sıvı haldeki gübreleri kapsar. Magnezyum sülfat Kalsiyum klorür çözeltisi Sodyum klorür Elementel kükürt Mikro Besin Maddeli Gübreler Birincil ve ikincil bitki besin maddeleri ile mukayese edildiğinde çok daha az oranda kullanılan, bitkinin büyümesi için gerekli olan iz elementleri kapsar. Bor(B) , Kobalt (Co) , Bakır (Cu) ,Demir (Fe), Mangan (Mn), Molibden (Mo) , Çinko (Zn) Kobalt Toprak Bilgisi 21  Şelatlı Gübreler Şelatlı gübreler metalik tuzların organik kompleksler ile reaksiyonu sonucu elde edilirler. Böylece organik komplekse bağlanan mikro elementin topraktaki ya da bitkideki diğer bitki besin maddeleri veya elementlerle etkileşimi önlenerek bitki tarafından alımı artırılır. Yavaş Salınımlı Gübreler Yavaş salınan gübreler doğal malzemelerden elde edilir. Pelet formunda kaplanmış da olabilirler. Yavaş salınımlı gübreler nem ve sıcaklığa bağlı olarak içlerinde barındırdıkları bitki besin maddelerini toprağa salarlar. 22 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Kontrollü Salınımlı Gübreler Kontrollü salınımlı gübreler bitki besin maddelerinin polimer kaplanarak difüzyon yöntemi ile toprağa kontrollü salınımını sağlayan gübrelerdir. ORGANİK GÜBRELER Çiftlik (Ahır) Gübresi Ahır ve kümes hayvanlarının katı ve sıvı dışkıları ile karışımından elde edilen materyallere hayvan gübresi (çiftlik gübresi veya ahır gübresi) denilmektedir. Tamamı organik olduğu için mikroorganizmalar için iyi bir gelişme ortamı oluşturmaktadır. Genellikle tarımsal işletmelerin faaliyetleri sonucu açığa çıkan bu gübreler toprakların verimliliği için değerlendirilmesi gereken önemli kaynaklardan olmuştur. Elde edilen çiftlik gübrelerinin bileşimleri ve besin maddeleri içerikleri, elde edildikleri hayvanların cinsine, yaşına, beslenme durumuna ve kullanılan altlık malzemeye bağlı olarak değişiklik gösterirler. Toprak Bilgisi 23  %70-80 su Çiftlik gübresinin olgunlaşmaya bırakıldığı alanın çevre şartlarına karşı %15-20 organik olmayan maddeler korumasız olması, yağış ve güneş %0.05-0.7 azot (N) altında bulundurulması besin maddesi %0.2-0.3 fosfor (P2O5) içeriklerini direkt olarak etkileyen %0.4-0.6 potasyum (K2O) unsurların başında gelmektedir. bulunmaktadır. 24 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Yeşil Gübreler Gelişmelerinin belirli bir dönemini tamamlayan yeşil aksamı bol olan baklagiller, buğdaygiller vb. gibi bitkilerin sürülerek toprak altına getirilmesine yeşil gübreleme, bu amaçla kullanılan bitkilere ise yeşil gübre denilmektedir. Bu amaçla çalı ve ağaç yaprakları da kullanılır. Yeşil gübreleme bu bitkilerin yetişmeleri, toprakta ayrışmaları ve sonraki bitkinin yetişmesi için yeterli miktarda su bulunduğu koşullarda etkilidir. KOMPOSTLAR Her türlü organik artığın kompostlaştırma teknikleri gözetilerek fermantasyonu ile elde edilen bir gübre çeşididir. Kompost yapmak için yeşil ve kahverengi atıklar olarak adlandırdığımız atıklara ihtiyaç duyulur. Azot sağlayan yeşil malzemeler, sebze ve meyve atıkları, taze otlar, yeşil yapraklar, çay atıkları, yumurta kabuklarıdır. Kahverengi malzemeler ise dal ve ağaç kabukları, kuruyemiş kabukları, talaş, kuru yapraklar, çam iğneleri, saman ve saplardan oluşur. Toprak Bilgisi 25  Kompost karışımında yeşil ve kahverengi malzemelerin oranı 2 kahverengiye 1 yeşil olmalı ve çürümeyi hızlandırmak amacıyla taze biçilmiş ot ve su kullanılmalıdır. Kompost Çeşitleri Soğuk Kompost Sıcak Kompost Bokaşi Kompost Çayı Solucan Kompostu (Vermicompost) Sıvı Gübre (Biyogübre) 26 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Soğuk Kompost Soğuk kompost, temel olarak elinize geçen komposta uygun atıkları sürekli üzerine eklediğiniz bir organik madde yığınıdır. Soğuk Kompost Nasıl Yapılır? Soğuk kompost için yapmamız gereken kahverengi ve yeşil atıklarımızı uygun oranlarda bir arada toplayarak doğal süreçlere benzer şekilde kompostlaşmasını beklemektir. Bu süre 6 ay ile 2 yıl arasında değişebilir. Soğuk kompost yaparken yığının üzeri kahverengi atıklarla kapatılmalıdır. Sıcak Kompost Soğuk komposttan Bu yöntem için 1 metre Katmanlar 5-10 cm daha hızlı bir şekilde küplük hacim ideal yüksekliğinde hazırlanır ürün alınır. 4 ila 6 hafta boyuttur. Yine uygun ve her katmandan sonra içerisinde kompostlaşma oran ve miktarda yeşil ve sıkıştırma ve sulama tamamlanabilir. kahverengi materyal bir gerçekleştirilir. katman azot, bir katman karbon kaynaklı olmak üzere katmanlar şeklinde yığılır. Toprak Bilgisi 27  İlk dört gün herhangi bir Kompostu oluşturan parçaların boyutları karıştırma işlemi yapılmaz. ve çevre koşullarına bağlı olarak 4 ila 4.günden sonra yığın dıştan içe 6 hafta içinde kompost hazır olur ve doğru karıştırılmaya başlar. bahçenizde kullanabilirsiniz. Solucan Kompostu (Gübresi) Solucan gübresi, kırmızı Kaliforniya solucanlarının bitkisel ve hayvansal organik atıkları işlemesi sonucu meydana gelen solucan dışkısıdır. Solucan gübresi, mikro florlar ve özel solucanların organik maddeleri humik maddelere dönüştürme işlemi sonucu çıkan üründür. Görünüş olarak siyah toprağa benzer ve itici bir kokusu da yoktur. İçeriğinde bitkinin gelişimi için gereken bütün enzimler, toprak antibiyotikleri, vitaminler, büyüme hormonları ve humik maddeler vardır. Solucan gübresi bitki besin maddesinden ziyade toprağı organik madde ve mikroorganizmaca zenginleştirmek amacıyla kullanılır. Solucan maması %70 seperatör gübresi %30 yeşillik, çay-meyve posası, yumurta kabuğu ve karton suyu karışımıyla fermente edilerek oluşturulan bir karışımdır. Solucan maması solucan yetiştirmede mihenk taşı olarak ifade edilebilir. 28 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  GUANOLAR Guanolar deniz kuşları ve deniz canlılarının dışkılarından oluşan fosfatça zengin gübrelerdir. Yarasa gübresi de guanolar sınıfında değerlendirilir. Guano gübreleri yeni oluştuğu gibi çok eski de olabilir. Bu nedenle birikinti kalınlığı 0.3 m ile 60 m arasında değişmektedir. Guano griden koyu kahverengiye değin değişen bir renk gösterir. Ülkemizde mağaralardan çıkartılan yarasa gübresi guanoya en güzel örnektir. Toprak Bilgisi 29  ET KOMBİNASI GÜBRELERİ Kan Unu Mezbahalarda hayvan kesiminden ortaya çıkan kanın kurutulmasıyla, yani kanın suyunu (serum) diğer proteinli (plazma) kısmından ayırıp uzaklaştırdıktan sonra geride kalan çökeleği kurutup öğüterek elde edilir. Genel olarak 100 kısım taze kandan 20-25 kısım kuru kan elde edilir. Bileşimindeki azot, organik halde ve özellikle protein halinde bulunur. Kan tozu toprağa verildiğinde süratle bitki tarafından kullanılabilir hale geçer. Bu özelliğinden dolayı kan tozu, diğer organik gübre materyallerinden daha üstündür, ancak daha pahalı ve kullanım miktarı azdır. Kemik unu Kemiklerin fosforca zengin olduğu 18. yüzyılın ortalarında anlaşılmış ve daha sonra Avrupa, tarımda geniş ölçüde kemik unu kullanmıştır. Kemik doğrudan doğruya toprağa verildiğinde ayrışması çok güç olduğundan olabildiğince ince un haline getirilerek gübre şeklinde d e ğ e r l e n d i r i l e b i l m e k t e d i r. Kemikte yaklaşık olarak yüzde 10 oranında bulunan yağ, kemikteki fosfatın toprakta ayrışmasını yavaşlattığından gübreleme açısından bu yağın uzaklaştırılması tercih edilir. 30 Pratik Bahçıvanlık Rehberi  Deri Tozu Deri sanayii atıklarının öğütülmesiyle elde olunur. Deri tozunun azot kapsamı %6 -11 arasında ve P2O5 kapsamı da %0.5- 1.0 arasında değişmektedir. Deri tozundaki azottan bitkinin yararlanması çok güçtür. Çünkü deri tozundaki azotun toprakta mineralizasyonu oldukça uzun zaman almakta ve güç olmaktadır. Yapılan çalışmalar azotu nitrat şeklinde içeren gübrelerin bitki gelişmesi üzerine etkileri 100 olarak kabul edilirse, aynı koşullarda deri tozunun etkisinin ancak 10 olabildiğini göstermiştir. Deri tozu daha çok kompost yapımında değerlendirilmektedir. Boynuz Ve Tırnak Tozu Hayvan kesiminden arta kalan boynuz ve tırnakların öğütülmesi ile elde edilir. Boynuz ve tırnak tozunun N kapsamı % 10-150rasında değişmekte ve P2O5 kapsamı da % 1 den daha az bulunmaktadır. Boynuz ve tırnak tozunun da toprakla parçalanması güç ve zaman almaktadır. O nedenle gübre olarak kullanılması halinde ekimden çok önce toprağa verilmesi gerekir. Boynuz ve tırnak tozu daha çok bahçe tarımında kullanılmaktadır. Toprak Bilgisi 31  KAYNAKÇA www.topraktema.com http://nesoil.com/images/haven2.jpg https://www.caryinstitute.org/sites/default/files/public/downloads/lesson-plans/estimating_soil_texture.pdf https://pdfs.semanticscholar.org/18da/34daf64e6bce667a266235e6eb1e744bdde4.pdf https://docplayer.biz.tr/12810104-Toprak-toprak-teksturu-bunyesi.html https://www.news-medical.net/health/pH-in-the-Human-Body.aspx https://www.tarimziraat.com/faydali_bilgiler/toprak/411-toprak_renkleri.html https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tokatarastirma/Link/6/Toprak-Ornegi-Alma https://agac.istanbul/ar-ge/ar-ge-laboratuvari/toprak-duzenleyici-analizi.aspx http://www.adnangulen.com/2016/09/21/bitkide-besin-eksikligi-skalasi/ http://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/068/B%C4%B0TK%C4%B0%20BESLEME(2).pdf http://www.anadoluparkbahceler.com/pdf/toprak-bilgisi-ve-bitki-besleme.pdf http://aquathusiast.com/nutrientdeficiency/ https://www.bahcesel.net/5342-bitkiler-icin-gerekli-olan-besin-maddeleri.html http://www.ziraatciyiz.biz/npk-azot-fosfor-potasyum-gubreleri-t2124html?s=fc32846fee32f8a2e1c4c98a031d93c8& https://mylittlegreengarden.com/plant-nutrients/ https://www.milorganite.com/blog/Lawn/slow-release-vs-quick-release-fertilizer https://www.haifa-group.com/controlled-release-fertilizers-2 http://www.tarimkutuphanesi.com/organik_gubreler_00628.html http://www.prodemorganik.com/tr/sss/Ahir_Gubresi_Nedir https://www.ruhundoysun.com/yazilar/kompost-yapmak/ http://www.bugday.org/blog/soguk-kompost-nasil-yapilir/ Buğday Derneği – Kompost Rehberi https://www.tillersdirect.com/images/Ribbon%20Test.jpg 32 Pratik Bahçıvanlık Rehberi