Test Wielokrotnego Wyboru Prawo Wykroczeń PDF

 27.02.2024r. - test wielokrotnego wyboru...

 27.02.2024r. - test wielokrotnego wyboru - Podręczniki: prof. Bojarski, prof. Andrzej Marek Prawo wykroczeń materialne i procesowe, - Repetytoria: Łabuza - Komentarze do KW Europejskie modele orzekania w sprawach o wykroczenia. Na terenie Europy kontynentalnej wykształciły się 3 modele: 1. Model Francuski - sądowy. Geneza modelu mieści się w założeniach wielkiej rewolucji francuskiej (XVIII w.), kiedy przyjęto, że prawo wymierzania kar jest w kompetencji sądu (nulla poena sine iudicio). Kodeks Napoleona z 1810 r. wprowadził trójpodział przestępstw na zbrodnie, występki i wykroczenia. (Teraz mamy dwupodzial -> zbrodnie i występki, a wykroczenia leżą poza pojęciem przestępstwa). W wypadku popełnienia wykroczenia stosowano kary policyjne (wymierzane przez sąd policji prostej), za występki - kary poprawcze, a za zbrodnie -> kary hańbiące i dręczące. Występował podział organów kompetencji orzekających: wykroczenia -> sądy policyjne, zbrodnie -> sądy przysięgłych; występki -> sądy poprawcze. Ten model i trójpodział utrzymały się do czasów współczesnych. Aktualnie typy wykroczeń o pozbawienie wolności może określać władza ustawodawcza, a te zagrożone grzywną - także wykonawcza. Doszło do swoistego podziału na klasy w zależności od grożących kar. Najpoważniejsze wykroczenia (5 klasy) rozpoznaje trybunał w liczbie 3 sędziów na podstawie oskarżenia prokuratora. Dominują wykroczenia drobne, rozpoznawane przez sąd jednoosobowy w trybie kontaktyrojnym na rozprawie publicznej. Występuje instytucja dobrowolnego poddania się karze. 2. Model Austriacki - administracyjny. Zanim doszło do jego wyodrębnienia ustawa karna austriacka z 1850 roku przewidywała trójpodział przestępstw wzorem modelu francuskiego. Ostatecznie model austriacki przyjął podział wykroczeń na kryminalne (zawarte w KK i rozpatrywane przez sądy) oraz administracyjne (normowane w innych ustawach administracyjnych). Postępowanie prowadził organ administracji skupiający funkcje oskarżycielskie i orzecznicze. Wynikało to z poglądu, że wykroczenie jest naruszeniem administracyjno-porządkowym, a nie przestępstwem. Wzmocnione było to praktyką legislacyjną - większość stanów faktycznych wykroczeń uregulowana była w ustawach prawnoadministracyjnych. Wszystko to implikowało konieczność administracyjnego toku postępowania oraz zaskarżania decyzji. Konsekwencją tego było to, że wymierzanie kar administracyjnych nie było uważane za wymiar sprawiedliwości. Ten model wpłynął na rozwój prawa karno-administracyjnego. 3. Model Niemiecki - mieszany. Kompromis między tymi dwoma wskazanymi wyżej modelami. W czasie rewolucji francuskiej była zasada: nulla poena sine iudicio, ale ze względu na liczbę popełniania wykroczeń oraz ich związek z prawem administracyjnym przekazano rozpoznawanie spraw oraz orzekanie kar organom administracyjnym. To przekazanie miało charakter zastępczy i warunkowy (inaczej niż w modelu austryjackim) -> obwiniony może złożyć sprzeciw, co przenosi postępowanie na drogę sądową. Podział wykroczeń na kryminalne oraz porządkowe. Podstawowy środek karania wykroczeń to kara pieniężna (odróżniamy od grzywny). Prawo niemieckie o wykroczeniach nie przewiduje pozbawienia wolności. W przypadku uporczywego uchylania sie od kary pieniężnej sąd moze zastosować areszt w celu przymuszenia (nie jest to kara zastępcza, tylko środek przymusu). System wywarł wpływ na orzekanie o wykroczenia w Polsce w okresie międzywojennym. 1918r. podjęto intensywne prace nad kluczowymi gałęziami prawa. Po odzyskaniu niepodległości nadal obowiązywało prawo państw zaborczych. W tym okresie, na terenie byłego zaboru austriackiego wyróżniano wykroczenia kryminalne (ustawa karna austriacka) i policyjne-administracyjne (nieskody kowane, właściwość organu administracji). W zaborze pruskim obowiązywał niemiecki KK z 1871r., w którym w sprawach o wykroczenia właściwy byl sąd powiatowy jako sąd ławniczy lub sąd pokoju, ale był to model mieszany -> organy administracyjne również orzekały w sprawach o wykroczenia w trybie nakazowym, co było zastępcze. Zabór Rosyjski - w zakresie prawa procesowego obowiązywała ustawa postępowania karnego, a w zakresie prawa materialnego - Rosyjski KK / Kodeks Gancewa z 1903r. Uznawał wykroczenia jako najniższa kategoria przestępstw i były zagrożone karą aresztu do 6 miesięcy oraz grzywną. Sprawy o wykroczenia podlegały orzecznictwu sądowemu (sąd pokoju) z pewnymi wyjątkami. Konstytucja Marcowa 1921r. Do uchwalenia konstytucji marcowej ten stan prawny wykroczeń byl bardzo niejednorodny. Zgodnie z tą konstytucją przyjęto koncepcję (1sza próba ujednolicenia orzekania w sprawach o wykroczenia), według której karę za wykroczenia mogły wymierzać tylko sądy (jak w modelu francuskim), a organy administracji mogły karać za wykroczenia, jeśli orzeczenie organu administracji na żądanie obywatela będzie podlegało kontroli sądowej. Realizację tej koncepcji wprowadziło rozporządzenie prezydenta RP z roku 1928 o postępowaniu karnoadministracyjnym. Ukaranemu przysługiwało uprawnienie / żądanie rozpoznania sprawy przez sąd. Ten model obowiązywał do lat 50. XXw. -> uchwalona została ustawa o orzecznictwie karnoadministracyjnym 15 grudnia 1951r. Materialne prawo wykroczeń zostało skody kowane w rozporządzeniu prezydenta RP 11 lipca 1932r. prawo o wykroczeniach. Nie była to pełna i samodzielna kody kacja (nie normowała zasad odpowiedzialności za wykroczenia odsyłając do KK). Część ogólna -> przepisy dot. Form winy, postaci zjawiskowych, rodzajów wysokości kar, zasad ich wymierzania / przedawnienia. Część szczególna -> nieliczny katalog wykroczeń. W okresie międzywojennym polskie prawo wykroczeń było zbliżone do modelu niemieckiego -> szerokie uprawnienia organów administracji z zapewnieniem uruchamianej na żądanie obywatela kontroli sądowej. 1951r. ustawa o orzecznictwie karnoadministracyjnym całkiem wywróciła model w sprawach orzekania o wykroczenia. Zmianie uległo wiele przepisów i struktura organów administracji -> w 1950r. został wprowadzony system rad narodowych. Organem administracji terenowej stopnia podstawowego było prezydium rady narodowej zamiast starosty. Zlikwidowano sądy grockie. Sądem 1szej instancji był sąd powiatowy. Ustawa ta miała dostosować organy orzekających w sprawach o wykroczenia do nowopowstałej struktury rad narodowych, uspołecznienie i demokratyzację orzecznictwa, szerzej uwzględnić aspekty społeczno-wychowawcze karania sprawców wykroczeń. Powołała ona do pracy kolegia orzekające / karnoadministracyjne. Funkcjonowały one przy prezydiach rad narodowych, ale nie wchodziły w ich skład struktury organizacyjnej organów administracji. Były niezależnie merytorycznie i orzekaly w składzie kolegialnym. fi fi fi  Obok pracownika kolegium w składzie orzekającym uczestniczyli członkowie kolegium wybierani jak ławnicy sądowi. Kolegia te były powiązane z prezydiami - prezydia decydowały o ich składzie, o wykonywaniu kar, miały ogólny nadzór nad ich pracą. Kolegia nie mogły orzekać aresztu, kary powyzej 3tys zł. Nie występowała kontrola sądowa orzeczeń kolegiów. Wprowadzono system 2-instancyjny kolegiów, karę poprawczą, którą kolegia mogły orzekać, ale nie została dobrze przyjęta. Pierwotnie kolegia funkcjonowały na słabym systemie rad narodowych. 1958r. zmieniono ustawę o orzecznictwie karnoadministracyjnym w związku z ustawą z 22 maja 1958r. o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za chuligaństwo Zmniejszono liczbę kolegiów (aby były silniejsze kadrowo), podniesiono wymagania w zakresie kwali kacji członkow kolegiów. Zniesiono karę pracy poprawczej przywracając areszt i zaskarżalność orzeczenia do sądu. 1966r. 17 czerwca 1966 r. - ustawa o przekazaniu niektórych drobnych przestępstw jako wykroczeń do orzecznictwa karnoadministracyjnego -> przeniesiono 10 występków do kategorii wykroczeń (np. Kradzież, uszkodzenie rzeczy, umyślne i nieumyślne paserstwo, umyślne uszkodzenie mienia, spekulacje towarami). Chodziło o podział przestępstw za pomocą wskaźnika kwotowego na przestępstwa i wykroczenia. Np. Kradzież do 300zl to wykroczenie, powyżej - przestępstwo. Uszkodzenie rzeczy wartości do 300zl - wykroczenie, powyżej - przestępstwo. Proces przekwali kowawania zaczęto określać mianem kontrawencjonalizacji (proces przekształcenia przestępstwa drobnego w wykroczenie). Ten proces trwa do dziś. 1971r. 20 maja 1971r. uchwalony został KW, który obowiązuje do dziś (ze zmianami). Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia Prawo o ustroju kolegiów Znika dotychczasowe nazewnictwo -> prawo karnoadministracyjne stało się prawem wykroczeń, a kolegia karnoadministracyjne stały się kolegiami do spraw wykroczeń. Zerwanie z administracyjnością. Kolegia nadal były przy prezdyiach rad narodowych, ale później funkcjonowały przy organach organizacji terenowej (wprowadzone w miejsce rad narodowych). Pozostawiono 2-instancyjne system kolegiów. Postępowanie przed kolegiami wzorowane na wzorcu sądowym. Te same zasady jak w procesie sądowym w sprawach o przestępstwo. KW wprowadził materialną de nicję wykroczenia - czyn społecznie szkodliwy. fi fi Lata 90-te zmiana ustaw: kodeks postępowania karnego, kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawa o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, kodeks pracy 3 lipca 1990r. - nowe rozwiązania w usytuowaniu kolegiów -> poddane zostały opiece sądów rejonowych (w pełny sposób zerwano z administracyjnością w systemie kolegiów). Administracja występowała już tylko w postępowaniach mandatowych. Nadzór nad kolegiami przejęli prezesi sądów rejonowych, a nadzór zwierzchni sprawował minister sprawiedliwości. Zniesiono dwuinstancyjność - zlikwidowano kolegia drugiej instancji funkcjonujące przy wojewodach, zaskarżanie prawomocnych orzeczeń kolegiów wadliwie wydanych przekazano sądom wojewódzkim. Żądanie skierowana sprawy na drogę sądową dotyczyło wszystkich kolegiów, ale nie był to typowy środek odwoławczy. Gdy sąd orzekł na korzyść obwinionego przysługiwała mu droga do sądu wojewódzkiego. Przełom -> głębokie usądowienie postępowania w sprawach o wykroczenia. Nie było to jeszcze usądowienie pełne. Ujednolicenie systemu kolegiów. 1997r. - nowy KK, KPK i KKW. Dostosowano rozwiązania wykroczeń do zmienionego prawa karnego. Kolegia uległy ograniczeniom; areszt przekazano sądom, zakaz prowadzenia pojazdów powyżej roku, przepadek przedmiotów, przeniesiono do orzecznictwa sądowego. 17 października 2001r. pełne usądowienie orzekania w sprawach o wykroczenia. Wykroczenia powszechne (zawarte w KW) zostały przekazane orzecznictwu sądowemu. Zlikwidowano kolegia do spraw wykroczeń. W sprawach o wykroczenia orzekają sądy rejonowe, wydziały grodzkie. 12.03.2024 Miejsce prawa wykroczeń gałąź prawa karnego sensu largo; o tym decydują podobieństwa między nimi należy do prawa karnego powszechnego -> podlega orzecznictwu sądowemu Funkcje prawa wykroczeń: ochronna - ochrona stosunków społecznych przed naruszeniami porządku prawnego. Wykroczenia nie zawierają takiego nasilenia społecznej szkodliwości jak przestępstwa, ale ze względu na ich częstotliwość są niewątpliwie zagrożeniem dla ładu i porządku prawnego. Podstawowa funkcja. Prewencyjno-wychowawcza - oddziaływanie na tych obywateli, którzy nie przejawiają antyspołecznych postaw, ale wykazują brak poszanowania dla porządku prawnego i społecznej dyscypliny. Wpajanie obywatelom zasad współżycia i poszanowania prawa. Poprzez karanie sprawców wykroczeń chodzi o prewencję - zapobieganie przestępczości. Funkcja gwarancyjna przejawiająca się w zasadach odpowiedzialności za wykroczenie (poniższych). Warunek praworządności w stosowaniu represji za wykroczenia zapewniając ochronę przed bezzasadnym ukaraniem. Nikt nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za czyn, który nie jest ustawowo określony i nie zostanie mu przypisana inna kara niż ta przewidziana w ustawie.  Sprawiedliwościowa (obok ochronnej) - poprzez karanie sprawców następuje zadośćuczynienie społecznemu zapotrzebowaniu na sprawiedliwość. Nawet symboliczne ukaranie poprzez karę nagany. Kompensacyjna - (z uwagi na istnienie w katalogu środków karnych prawa wykroczeń obowiązku naprawienia szkody) zadośćuczynienie pokrzywdzonemu czynem. Zasady odpowiedzialności za wykroczenie. ustawowej określoności czynu zabronionego Określoności kary Zakazu wstecznego działania prawa Indywidualizacji odpowiedzialności i wymiaru kary Prawo wykroczeń jest ściśle związane z prawem karnym -> jego przedłużenie i dopełnienie. Powiązanie prawa wykroczeń z prawem karnym wyraża się w funkcjach, zasadach oraz systemie kar i środków karnych, chociaż nasilenie dolegliwości kar za wykroczenia z zasady jest mniejsze aniżeli przy przestępstwach. Katalog kar za wykroczenia: kara ograniczenia wolności; Grzywna (określona kwotowo); Areszt (odpowiednik pozbawienia wolności) - krótkotrwałe pozbawienie wolności: 5-30 dni Katalog środków karnych odpowiada temu, który jest w KK np. Zakaz prowadzenia pojazdów, podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób. Ujęte są również przepadek i środki kompensacyjne (nawiązka, obowiązek naprawienia szkody) -> w KK są wyodrębnione, w KW są w katalogu środków karnych. Prawo wykroczeń: W sensie wąskim, dosłownym - sensu stricto - materialne prawo wykroczeń. W sensie szerokim - sensu largo - materialne, formalne i wykonawcze prawo wykroczeń. 1. Materialne prawo wykroczeń - zespół norm prawnych określających czyny zabronione jako wykroczenia, kary, środki karne i inne środki stosowane wobec sprawców wykroczeń a także zasady odpowiedzialności za wykroczenia. 2. Procesowe (formalne) - zespół norm prawnych regulujących postępowanie organów państwa w sprawach o wykroczenia, zasady i przesłanki dopuszczalności postepownia, obowiązki i uprawnienia stron i uczestników, tryb wydawania rozstrzygnięć, środki kontroli rozstrzygnięć - wszystko co związane z orzekaniem. Postępowanie w sprawach o wykroczenia służy realizacji norm materialnego prawa wykroczeń. 3. Wykonawcze - zespół norm określających tryb wykonywania kar i innych środków wymierzanych za wykroczenia, obowiązki i uprawnienia osób, którym je wymierzono. Egzekucja kar i środków to etap realizacji - ponoszenie odpowiedzialności za wykroczenie -> zwieńczenie postępowania.  promo ame i provo wykrocen pooobienistwa rolnice Ilościowa (w potencjale karygodności) - specyfika te same fundamentalne zasady czynów -> wykroczenia to czyny karalne o mniejszej odpowiedzialności; społecznej szkodliwosci niż przestępstwa i zagrożone są mniejszymi karami Zbliżone rodzajowo system kar i środków karnych Jakościowa - natura czynów zabronionych jako wykroczenia -> znaczna część wykroczeń polega na Istota odpowiedzialności za czyn naruszeniu nakazów / zakazów prawa jest taka sama (sprawca ponosi administracyjnego - natura czynów porządkowych, karę za popełnienie czynu którym bliżej do deliktów prawa zabronionego przez ustawę pod administracyjnego niż do przestępstw. Jest też groźbą kary) grupa wykroczeń o zabarwieniu kryminalnym, które są podobne do przestępstw (wykroczenia i przestępstwa przeciwko mieniu). Te czyny Funkcje są zbieżne (ochronna, zabronione lokowane są w systemie prawa na styku prewencyjno-wychowawcza, z prawem karnym, a część z nich stanowią czyny gwarancyjna) przepołowione - w części wykroczenie, a w części - przestepstwo np. Kradzież która do 800zl jest wykroczeniem, a powyżej tej kwoty - przestępstwem. Zapewniając odpowiedzialność za mniejsze czyny (wykroczenia) ustawodawca chce zapobiec czynom większym (przestępstwom). Źródła prawa wykroczeń sensu largo: akty powszechnie obowiązującego prawa, wymienione w konstytucji. konstytucja - należy przypisać jej nadrzędne znaczenie w obrębie prawa wykroczeń. Określa ona podstawowe zasady, wartości chronione na niższym szczeblu konkretnymi przepisami prawnymi np. Wolność, życie, zdrowie, prawa i obowiązki człowieka i obywatela. Wyznacza ona prawu nieprzekraczalne ramy. Raty kowane umowy międzynarodowe - wyznaczają podstawowe standardy praw i wolności człowieka. Np. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych. Może również nakładać na państwo obowiązek ukształtowania pewnych rozwiązań regulowanych przez daną gałąź prawa - np. Ochrona środowiska w prawie wykroczeń. Ustawa - Kodeks wykroczeń uchwalony 1 stycznia 1972r - podstawowe źródło w sensie określenia czynu zabronionego pod groźbą kary. Przepisy innych ustaw i aktów powszechnie obowiązującego prawa, które pozwalają uzupełnić dyspozycje blankietowe niektórych przepisów części szczególnej KW - odkodowanie treści. praykead dysponyi b blankietow Codsyta prost) [ read dyspozygi cassioni fi Źródłami nie są: zwyczaje Orzecznictwo sądowe Poglądy dorobku przedstawicieli doktryny KW składa się z : 1. Część ogólna - 7 rozdziałów; odpowiedzialność za wykroczenia, kary, środki karne i inne środki, zasady wymierzania kar i innych środków 2. część szczególna - 12 rozdziałów; poszczególne czyny zabronione jako wykroczenia oraz kary grożące za ich popełnienie -> budowa dwuczłonowa; składają się z dyspozycji (określenie czynu) i sankcji (określenie kary). Są tu określone podstawowe typy wykroczeń. Poza częścią szczególną wykroczenia są uregulowane w innych ustawach (ponad 100) - prawo pozakodeksowe. Nie jest to spoko rozwiązanie - wykroczenia skody kowane powinny być regułą, wtedy są bardziej dostępne dla adresata. KW jest w pełni autonomiczny - nie zawiera odwołań do KK. jeśli nie mamy wyraźnego wyłączenia część ogólna KW ma zastosowanie także do wykroczeń pozakodeksowych Źródła procesowego prawa wykroczeń: kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z 2001r. Regulacja prawna autonomiczna, ale w postępowaniu stosowane są liczne, enumeratywnie wskazane w tym kodeksie przepisy postępowania karnego. Postępowanie wykonawcze w sprawach o wykroczenia unormowane jest przez KKW 6 czerwca 1997r. Regulacja ta obejmuje postępowanie egzekucyjne na potrzeby prawa karnego procesowego w ujęciu szerokim. Podstawowe zasady odpowiedzialności za wykroczenie. Zasada ustawowej określoności czynu zabronionego jako wykroczenie Zasada bezprawności czynu Odpowiedzialność za czyn zabroniony przez ustawę i karygodny (społecznie szkodliwy) Zrealizowanie przez sprawcę znamion czynu zabronionego oznacza, że formalnie dopuścił się on zachowania zabronionego Warunek konieczny uznania czyn za bezprawny -> sprzeczność zachowania z normą Zasada odpowiedzialności za czyn zawiniony Warunkiem odpowiedzialności jest zarzucalność czynu zabronionego. Możliwość uczynienia zarzutu sprawcy ma miejsce wówczas, gdy sprawca spełnia warunki odpowiedzialności za wykroczenie - wiek 17 lat (najpóźniej w chwili czynu), zdolność do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania postępowaniem (poczytalność przynajmniej ograniczona) Zasada społecznej szkodliwości czynu odpowiedzialność jedynie za czyn zabroniony społecznie szkodliwy. Społeczna szkodliwość jest materialnym elementem de nicji wykroczenia. Czyn NIE MUSI BYĆ SZKODLIWY W STOPNIU WYŻSZYM NIŻ ZNIKOMY. Wystarczy minimalny / subminimalny poziom szkodliwosci czynu. Odpowiedzialność jest wyłączona przy braku społecznej szkodliwości czynu. Mierniki stopnia społecznej szkodliwosci czynu: Kryteria prednio- towe pominięto kryteria dotyczące samego sprawcy knyteria pomitowe Na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu nie należy fakt, że sprawca był uprzednio karany 26.03.2024 Kryteria rozgraniczenia wykroczeń od przestępstw Kryterium zagrożenia karnego jednoznaczne i wyraziste Prawo podaje różnice między przestępstwem a wykroczeniem fi  Granice wymiaru kary za zbrodnie i występki są określone w KK Dolne granice kar za przestępstwa stanowią górną granicę kar za wykroczenia. Nie dotyczy to grzywny, bo w KK jest stawkowa, a w KW - kwotowa. Charakter formalny, ustawowy tego kryterium. Nie wyjaśnia merytorycznych racji, dlaczego czyn jest zagrożony taką, a nie inną karą. Kryterium materialne odwołuje się do społecznej szkodliwości czynu Uzasadnia merytoryczne racje Kryterium społecznej szkodliwości czynu w prawie przestępstwa i wykroczenia są czynami społecznie szkodliwymi. Kodleasekrocen Koleks Kurny Przy wykroczeniach nie ma wskazania określonego stopnia społecznej szkodliwości inaczej niż przy przestępstwach. To oznacza, że w świetle ustawy charakter wykroczenia traci jedynie czyn formalnie wypełniający znamiona czynu zabronionego pozbawiony jakiejkolwiek szkodliwości społecznej. Nie w każdym wypadku musi być to stopień znikomy. Znikomość społecznej szkodliwości nie pozbawia czynu zabronionego materialnej cechy wykroczenia. Wykroczenia są czynami o zróżnicowanym stopniu społecznej szkodliwości -> od znikomej do bardzo wysokiej. Kryterium odrębności procesowej Dawniej kolegia do spraw wykroczeń orzekały w sprawach o wykroczenia. Po 2001 r. Orzekanie zostało całkowicie przekazane sądom. Gdy w sprawach o wykroczenia orzekały kolegia ukształtował się podział na prawo karne sądowe (dotyczące przestępstw) i pozasądowe (dotyczące wykroczeń). Podstawą podziału była odrębność między organami orzekającymi. Aktualnie ten podział jest już nieaktualny. Prawo wykroczeń należy do prawa karnego sądowego. Pomimo ujednolicenia prawa zachowano odrębność procesową -> postępowanie w sprawach o wykroczenia opiera się na Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia z 2001r., a postępowanie w sprawach o przestępstwa toczy się na podstawie KPK z 1997r. Odrębność proceduralna jest podstawą rozgraniczenia obszarów przestępstw i wykroczeń -W 1 instancji w sprawach o wykroczenia orzekają sądy rejonowe wydziały grockie, a sądem odwoławczym jest sąd okręgowy  Budowa przepisu części szczególnej KW Część ogólna określa zasady odpowiedzialności za wykroczenia, kary i inne środki karne i inne instytucje determinujące wymiar kary, dyrektywy i okoliczności wymiaru kary. Część szczególna określa konkretne typy wykroczeń. Każda z tych części dzieli się na rozdziały, które dzielą się na artykuły, a te - na paragrafy. Przepis prawny a norma prawna -> przepis to podstawowa jednostka redakcyjna tekstu prawnego (artykuł, paragraf, ustęp), a norma - reguła zachowania nakazanego / zakazanego zawarta w danym przepisie. Wyznacza ona adresatowi powinność zachowania. W przepisie prawnym jest norma prawna i poprzez wykładnie możemy ją wyinterpretować z przepisu. Budowa części szczególnej ma charakter dwuczłonowy: 1. Dyspozycja - opis zachowania. Są: nazwowe i opisowe (sposob zde niowania czynu zabronionego. Korzystniejsze są opisowe, bo nazwowe podają jedynie i 1 respos achowania nazwę - np. Kradzież), Nice nanion zachoromia proste i złożone (budowa zdania),. min 2 voohaje pełnie i niepełne (pełny opis czynu, określające wszystkie znamiona w jednym przepisie vs zawierajace część znamion a w części odsyłające do innego przepisu / ustawy). 2. Sankcja - kara * majciej * Opisone Alternatnece (sprawca realizowat min. Syntetycne Kazuistycane 1 ze zamion) Coghuy abstrakyjny , (szczegtowy opis) Opis) jeden respon mansion achonomia,jeden roolacy zachomania nispens blomkietowe aresnelodsytajace stan Osaja do innych prepion tej odsjajg do innych Samej stany fi Redakcja dyspozycji Redagowane tak, że wskazują ogólnie na podmiot czynu poprzez zaimek kto, który wskazuje na to, że dany przepis adresowany jest do wszystkich obywateli zdolnych do poniesienia odpowiedzialności karnej. Czasem pomimo użycia zaimka kto z dalszej części przepisu nie wynika, żeby zaimek adresowany był do wszystkich. Przykład: S en ~zynistic Statusie · restore prowym Sankcja. bezwzględnie oznaczona - wyjątek -> kara ograniczenia wolności. Trwa jeden miesiąc i nie ma możliwości innego wymiaru. Względnie oznaczona - u nas. Podają dolną i górną granicę kary. Taki charakter ma kara aresztu i kara grzywny. Bezwzględnie nieoznaczona Względnie nieoznaczona ms jednorodzajowe - za popełnienie wykroczenia grozi jeden rodzaj kary Wielorodzajowe - za popełnienie wykroczenia grozi więcej niż jeden rodzaj kary. Zawsze ma charakter alternatywy. Nie ma w KW przepisu przewidującego sankcje kumulatywną. Istnieje przepis, który daje możliwość orzeczenia dwóch rodzajów kary obok siebie, ale jest to przepis części ogólnej: Z jednej strony na sąd nałożony jest obowiązek, ale to orzeczenie grzywny zależy od decyzji sądu Zasady obowiązywania ustawy pod względem czasu, miejsca. Początek obowiązywania ustawy może być określony: do daty dziennej zawartej w jej treści, może być informacja, że np po 6 miesiącach ustawa wchodzi w życie. Moment opublikowania ustawy jest kluczowy. Końcem jest jej derogacja - uchylenie ustawy wcześniejszej przez późniejszą. Czas. Kolizja ustaw w czasie - sprawca dopuszcza się czynu podczas jednej ustawy, a podczas orzekania obowiązuje inna ustawa. Rozstrzygają to przepisy intertemporalne. co do zasady stosuje się ustawę nową, a wyjątkowo - poprzednią, jeśli jest względniejsza dla sprawcy. może również chodzić o ustawę pośrednią (obowiązującą po czynie, ale przed orzekaniem). korzystniejsza z punktu widzenia zagrożenia karnego i nie tylko. Bierze się pod uwagę też inne instytucje wpływające na wymiar kary np. Terminy przedawnienia. Nie może dojść do sytuacji, gdzie orzeka się z obu ustaw. Czas popełnienia wykroczenia może być tylko jeden! Nie ma rozróżnienia na odcinku przedawnienia -> okres przedawnienia przy wykroczeniach materialnych liczy się od czasu działania / zaniechania. Artykuł 2a KW stanowi uzupełnienie artykułu 2 KW w zakresie obowiązywania przepisów w przypadku zmiany oceny czynu z przestępstwa na wykroczenie. Sytuacja, gdy czyn według nowej ustawy objęty prawomocnym wyrokiem za przestępstwo został przekwali kowany na wykroczenie. W takiej sytuacji orzeczona kara pozbawienia wolności, która podlega wykonaniu ulega zamianie na areszt w wysokości równej górnej granicy ustawowego zagrożenia za taki czyn. Jeśli ustawa nie przewiduje za to kary aresztu, to zamienia się pozbawienie wolności na ograniczenie wolności, a jeśli również tego nie przewiduje, to na grzywnę. (1 dzień pozbawienia wolności - 10 do 250zl) Gdy według nowej ustawy czyn prawomocnie skazany za przestępstwo na ograniczenie wolności / grzywnę staje się wykroczeniem, to te orzeczone kary zamienia się, gdy kara podlegająca wykonaniu przekraczałaby górną granicę zagrożenia za ten czyn. KW nakazuje orzeczoną karę grzywny / ograniczenia wolności zamienić na karę w wysokości górnej granicy zagrożenia, jeśli za dany czyn nie jest przewidziana kara ograniczenia wolności -> zamieniamy na karę grzywny (1 miesiąc ograniczenia wolności = 100 - 2500 zł, nie przekraczając górnej granicy zagrożenia za ten czyn). Miejsce. 1. Zasada terytorialności. 2. Zasada bandery Zasady powyższe są oparte na kryterium miejsca popełnienia czynu zabronionego. (Terytorium RP lub polski statek wodny lub powietrzny) miejscem popełnienia jest ,,zagranica” Miejsce popełnienia wykroczenia jedno wykroczenie może być popełnione w kilku miejscach -> zasada wszędobylstwa / wielomiejscowosci popełnienia. Może to być nawet na terytoriach różnych państw. Biorąc pod uwagę artykuł 3 KW (zawarty wcześniej) nie ma zastrzeżenia chyba, że umowa międzynarodowa stanowi inaczej. Nie ma wątpliwości, że zasady obowiązywania prawa wykroczeń pod względem miejsca nie znajdą zastosowania, gdy wiążąca Polskę umowa międzynarodowa ma inne wytyczne. Kolizja między prawem polskim i międzynarodowym jest rozwiązana przez konstytucje. Jeśli w tej materii byłyby przepisy prawa międzynarodowego, to miałby one pierwszeństwo. 9.04.2024 Miejsce zachowania się sprawcy -> miejsce, gdzie sprawca działał / zaniechał działania do którego byl zobowiązany. -> miejsce, gdzie skutek nastąpił -> miejsce, gdzie skutek miał nastąpić. Obowiązuje zasada wszędobylstwa. Może być tak, że czyn zostanie popełniony na terytorium Polski (Działanie), a jego skutek jest obecny w innym państwie. Zasada terytorialności  przepis ten nie uzależnia obowiązywania tej zasady od przynależności państwowej sprawcy. Przepisy mają zastosowanie we wskazanych w przepisie miejscach, bez względu na to, czy sprawcą jest obywatel polski, cudzoziemiec, bezpaństwowiec. Odnosi się do wszystkich. Prawo wykroczeń nie de niuje pojęcia terytorium RP -> odwołujemy się do odpowiednich ustaw. Terytorium RP - wydzielone granicami, które oddzielają to terytorium od innych państw i morza pełnego, terytorium lądowe wraz z wnętrzem ziemi pod tym terytorium oraz wody wewnętrzne i morza terytorialne. Przestrzeń powietrzna nad terytorium lądowym i morzem terytorialnym. Prawo międzynarodowe odrzuca koncepcje eksterytorialności obszarów, gdzie są ambasady i inne przedstawicielstwa państw obcych. Takie obszary należą wyłącznie do państwa przyjmującego i są pod jego jurysdykcją. Do popełnionych na tych terenach czynów zabronionych stosuje się polskie prawo. W ramach artykułu 3 paragrafu 1 KW (zasada terytorialności) można odróżnić terytorialność odnoszącą się do terytorium RP jak i do polskich statków wodnych i powietrznych -> czasem mówi się, że to 2 zasady - terytorialnosci i bandery. Zasada bandery - czyn zabroniony popełniony na polskim statku wodnym / powietrznym, który jest poza terytorium RP. (Morze otwarte, port innego państwa itp.) Przepis artykułu 3 nie uzależnia obowiązywania zasady bandery od przynależności narodowej sprawcy - przepisy odnoszą się do obywatela polski, cudzoziemca, bezpaństwowca. Odpowiedzialność za wykroczenie popełnione za granicą. odpowiedzialność wyjątkowa. Wyjątek dotyczy jedynie obywateli polskich, chociaż z uwagi na brak innych zasad odnoszących się do popełnienia przestępstwa za granicą należy przyjąć także jej szerokie rozumienie -> przede wszystkim dotyczy obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą, ale przyjmujemy rozciągnięcie na obywateli obcych i bezpaństwowców. Nie ma warunków odpowiedzialności. Np. Na gruncie prawa karnego jest warunek podwójnej karalności. TU NIE MA! Aktualizuje się wówczas, gdy czyn jest zabroniony w prawie polskim - nie musi być zabroniony na terytorium innego państwa. Kradzie/praywaszczenie Jeden wyjątek paserstwo niszczenie Cudzej reczy Za te konkretne wykroczenia popełnione za granicą człowiek (w sensie szerokim zasady) może być pociągnięty do odpowiedzialności na gruncie polskiego prawa. fi De nicja i ustawowe znamiona wykroczenia. KW nie podaje de nicji wykroczenia. warunki odpowiedzialności Określenie kar przewidzianych za wykroczenie Element społecznej szkodliwości wykroczenia czyn zawiniony Czyn zabroniony - ustawowo określony i ustawowo określone znamiona danego czynu. Czyn człowieka - zewnętrzne zachowania się czlowieka (w postaci działania / zaniechania) oraz świadome - kierowane jego wolą. Wykroczenie czyn człowieka: zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary, o ustawowo określonych znamionach, bezprawny - sprzeczny z normą prawną. Zawsze związany z zachowaniem się człowieka. Sprawca swoim zachowaniem narusza nakaz / zakaz zawarty w obowiązującym prawie. Bezprawność wynika z zagrożenia karą czynu. Czyn zabroniony pod groźba kary = niezgodny z przepisami. Karalny jest czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary. zawiniony, społecznie szkodliwy - element materialny de nicji. Jest to jeden z warunków odpowiedzialności. Podstawowe elementy - czyn, społeczna szkodliwość, bezprawność, karalność, zawinienie. fi fi fi Kryteria oceny społecznej szkodliwości czynu - okolicznosci, które sąd powinien wziąć pod uwagę przy ocenie czynu. Katalog zamknięty. KW nie zawiera de nicji społecznej szkodliwości czynu. Społeczna szkodliwość - przyniesienie jakiejś szkody / uszczerbku / straty materialnej, społecznej. Czyn bez społecznej szkodliwości nie podlega odpowiedzialności, nawet, jeśli wyczerpuje znamiona jakiegoś przepisu. Jej stopień rzutuje na wymiar kary -> cecha obiektywna. Ustawowe znamiona - zawarte w ustawie cechy zdarzenia, których całokształt określa wykroczenie i których całokształt określa wykroczenia. Cechy charakterystyczne dla typu wykroczenia, ktore należy udowodnić aby skazać. Przedmiot ochrony. Dobro chronione prawem (przepisami cz. szczególnej KW). Patrząc na to dobro prawne od strony wykroczenia nazywamy je przedmiotem zamachu, a od strony prawa wykroczeń - przedmiot ochrony. Mamy 3 rodzaje przedmiotów ochrony: 1. ogólny - wspólny wszystkim przepisom określającym wykroczenia. Ogół dóbr chronionych prawem wykroczeń. 2. Rodzajowy - wspólny dla pewnej grupy przepisów, co do zasady - umieszczony w ramach jednego rozdziału KW. 3. Indywidualny - konkretne dobro stanowiące przedmiot ochrony w danym przepisie / dobro na który skierowany jest konkretny zamach. Najprościej jest określić rodzajowy przedmiot ochrony. Tytuły poszczególnych rozdziałów części 2 KW wskazują na dobra rodzajowe. PRIESTEPSTWA PODOBNE fi Przestepstwa podobne - 3 kryteria: 1. tożsamość rodzajowe (najważniejsze) 2. Sposób popełnienia czynu - przemoc / groźba jej użycia 3. Cel działania - w celu osiągnięcia korzyści majątkowej Strona przedmiotowa - zewnętrzne zachowanie się sprawcy. najistotniejszy jest czyn - czynność sprawcza / wykonawcza. Wyrażona jest w poszczególnych przepisach czasownikiem, dlatego nazywa się ją znamieniem czasownikowym. Okoliczności popełnienia czynu. Okolicznosci modalne. Nie występują w każdym przepisie, ale jeśli jakaś jest wymieniona w dyspozycji przepisu to wówczas stanowi znamię wykroczenia. Sposób popełnienia czynu Skutek czynu - zawsze łączy się z przyczyną. Zmiana w świecie zewnętrznym wywołana danym zachowaniem. Nie można ograniczyć tego wyłącznie do szkody materialnej. Może to nastąpić w sensie psychicznym / społecznym. Jeśli przepis prawny zawiera znamię skutku to dla odpowiedzialności sprawcy trzeba ustalić, czy został zrealizowany skutek. Związek przyczynowo - skutkowy - związek między konkretnym zachowaniem sprawcy, a wskazanym w ustawie skutkiem. Aby pociągnąć do odpowiedzialności należy wykazać, że skutek jest w związku przyczynowym z zachowaniem osoby. Skutek określony w ustawie musi wynikać z zachowania w dyspozycji danego wykroczenia. Przedmiot czynu / czynności wykonawczej - obiekt świata zewnetrznego przeciwko któremu skierowany jest zamach sprawcy. Może to być rzecz lub człowiek. Sprawca na to oddziałuje. Biorąc pod uwagę formę czynu i sposób popełnienia wykroczenia dzielimy na te: 1. z działania - element aktywności. Nieuwzględnienie zakazu określonego zachowania się. 2. Z zaniechania - niewypełnienie obowiązku określonego zachowania. Obowiązek musi mieć charakter prawny (wynikający z ustawy, umowy, orzeczenia sądu) Drykach 2 formy zachowania się sprawcy - wykroczenie popełnione zarówno przez działanie i zaniechanie sprawcy np. Art 138 Prykad Z uwagi na skutek dzielimy wykroczenia na: 1. materialne - skutkowe. Skutek musi wystąpić, aby mówić o dokonaniu. 2. Formalne - bezskutkowe. Nie są uzależnione od spełnienia skutku. Do ich zaistnienia wystarczy zrealizowanie czynności sprawczej - zachowanie sprawcy wystarczy. Okoliczności: czasu popełnienia - np. Spoczynek nocny -> noc Miejsca popełnienia - np. Miejsce publiczne. Sposobu popełniania - np. demonstracyjny, natarczywy, oszukańczy, złośliwy Klasy kacja wykroczeń. Z uwagi na typ: 1. podstawowy 2. Kwali kowany - dodane do znamion typu podstawowego dodatkowe cechy, dzięki którym czyn jest bardziej społecznie szkodliwy i wyżej karalny. NIE MA UPRZYWILEJOWANYCH. Podmiot - sprawca. Osoba zyczna zdolna do zawinienia, poczytalna w chwili czynu - zdolność rozpoznania znaczenia czynu, pokierowania swoim zachowaniem. Osoba musi osiągnąć określony wiek (17 lat) i być poczytalna w czasie popełnienia czynu. Nie ma wyjątków od powyższego warunku wiekowego. Poniżej 17 lat sprawcy wykroczeń ponoszą odpowiedzialność na podstawie ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. 23.04.2024 Strona podmiotowa - psychiczny stosunek sprawcy do czynu. Strona wewnętrzna zjawisk psychicznych sprawcy. Umyślność fi fi fi 2 formy zamiaru: 1. Bezpośredni - sprawca chce popełnić czyn zabroniony. Chcenie jest wyrazem woli, ktorej musi towarzyszyć świadomość odnosząca się do wszystkich znamion wykroczenia umyślnego. 2. Ewentualny - sprawca nie chce popełnić czynu, ale przewiduje możliwość popełnienia i godzi się na to. Nie występuje w świadomości sprawcy samoistnie, zawsze towarzyszy innemu dążeniu, nie koniecznie przestępnemu - ale to dążenie jest zamiarem bezpośrednim. Dlatego nazywany jest zamiarem wynikowym. Nieumyślność brak zamiaru Popełnione z nieostrożności Sprawca nie ma zamiaru popełnienia czynu. Popełnia go na skutek niezachowania wymaganej ostrożności, mimo, że możliwość popełnienia czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Nieumyślność świadoma - lekkomyślność. Sprawca przewiduje, że zachowując się nieostrożnie może dojść do popełnienia, ale lekkomyślnie myślał, ze tego uniknie. Przewidywanie. Nieumyślność nieświadoma - niedbalstwo. Sprawca nie wykorzystał wszystkich możliwości intelektualnych, doświadczenia i poprzez nieostrożne zachowanie popełnił czyn, choć mógł przewidzieć, że zachowując się nieostrożnie taki czyn mógł popełnić. Możliwość przewidywania. Formy popełnienia wykroczenia. Stadialne - iter delicti - droga przestępstwa, pochód. Powzięcie zamiaru popełnienia czynu. Za sam zamiar nie karzemy. Jeśli pozostaje nieuzewnętrzniony to nie podlega odpowiedzialności karnej. Nie należy do form stadialnych, ale rozpoczyna pochód. Formy stadialne - rozszerzenie odpowiedzialności na etapy wcześniejsze niż samo dokonanie, czyli pewne stadia poprzedzające dokonanie czynu zabronionego. Z 3 form stadialnych zawsze dokonanie jest karalne. 1. Przygotowanie - nie jest karalne w ogóle. Może przyjąć formę osobową - wejście w porozumienie z inną osobą oraz rzeczową - uzyskanie środków, zbieranie informacji, sporządzenie planu działania. 2. Usiłowanie 3 elementy - 1) zamiar popełnienia czynu zabronionego, 2) zachowanie bezpośrednio zmierzające do dokonania, uzewnętrznienie zamiaru, 3) element negatywny - brak dokonania. Usiłowanie wykroczenia formalnego -> sprawca nie wyczerpał wszystkich znamion wykroczenia. Usiłowanie wykroczenia materialnego -> sprawca nie osiągnął skutku stanowiącego znamię czynu. Na gruncie KW nie ma usiłowania nieudolnego. Usiłowanie karalne jest, gdy ustawa tak stanowi. Karę za usiłowanie wymierza się w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego wykroczenia. *Egzamin - zapamiętać 3 przykłady usiłowania karalnego. Możliwa jest konstrukcja czynnego skutecznego żalu Nie ma mowy o bezskutecznym czynnym żalu - sprawca starałby się zapobiec dokonaniu czynu lub skutkowi stanowiącemu znamię czynu, ale nie udałoby mu się to. Na pewno sprawca podlegałby karze, wydaje się, że w takiej sytuacji pasuje 3. Dokonanie - realizacja wszystkich ustawowych znamion czynu zabronionego. Zawsze karalne. Moment dokonania w przypadku wykroczeń: materialnych dokonanie następuje w momencie nastąpienia skutku stanowiącego znamię wykroczenia, formalnych - dokonanie następuje z chwilą ukończenia czynu - istotą tego rodzaju wykroczeń jest to, że zabronione jest już samo zachowanie się sprawcy. Zjawiskowe - rozszerzenie odpowiedzialności: w sensie podmiotowym na inne osoby niż sprawca w znaczeniu ścisłym - bezpośredni wykonawca czynności zabronionej. Formy zjawiskowe Sprawcze: 1. Jednosprawstwo - sprawca sam od początku do końca wypełnia znamiona wykroczenia. Nieuregulowane w KW, ale przyjmujemy w sposób dorozumiany. 2. Współsprawstwo - nieopisane przez ustawodawcę wprost. Przyjmując je, przyjmujemy również, że musi dojść do wspólnej realizacji znamion czynu przynajmniej przez 2 osoby i muszą one działać w porozumieniu. Porozumienie jest przejawem woli popełnienia wykroczenia, ktore zakłada świadome współdziałanie, ktore jest elementem koniecznym i musi istnieć w chwili realizacji czynu. Może być zawarte przed czynem lub w jego trakcie - musi istnieć w trakcie dokonania, nie wymaga szczególnej formy. Wspólna realizacja nie oznacza, że kazdy musi wykonywać te same czynności. Współsprawcy w ramach porozumienia mogą uzgodnić podział ról. Współsprawca odpowiada tak jak sprawca. Kiedy do jednego sprawcy w trakcie realizacji dołącza inny mówimy o współsprastwie sukcesywnym. 3) Sprawstwo kierownicze 4) Sprawstwo polecające Sprawstwo równoległe - 2 lub więcej osób w tym samym czasie i miejscu dopuszcza się tego samego czynu, ale działają oni w porozumieniu ani wspólnie. Np. W galerii kilka osob kradnie. Każdy odpowiada w formie jednosprastwa. Formy zjawiskowe Niesprawcze Strona poditoria pooieganic 1. Podżeganie Strona pracolmiatonia Podżeganie jest zawsze umyślne i tylko w zamiarze bezpośrednim. Podżeganie jest skutkowe. Skutkiem jest wywołanie u osoby podżeganej zamiaru popełnienia czynu zabronionego. Nakłanianie może przybrać rożna formę. Musi być skierowane do określonej osoby lub grupy osób. Jeśli to będzie większa, niekonkretna grupa to wtedy mamy co najwyżej publiczne nawoływanie. Podżegać można tylko przez działanie. 2. Pomocnictwo Strona prcolmiotowa pomocnictwo jest umyślne, popełnione w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym. Szersza strona podmiotowa niż przy podżeganiu. Pomocnictwo może być zyczne lub psychiczne. Szczególna forma pomocnictwa psychicznego - utwierdzenie sprawcy we wcześniej powziętym zamiarze popełnienia czynu zabronionego. Nie jest to podżeganie, bo nie wywołuje zamiaru, tylko utwierdza wcześniej powzięty zamiar. Możliwe jest pomocnictwo przez działanie oraz zaniechanie. Odpowiedzialność za podżeganie i pomocnictwo jest wtedy gdy: ustawa tak stanowi - znaleźć po 3 przykłady na egzamin gdy sprawca dokona danego czynu zabronionego do którego był podżegany / w którym mu pomagano fi W KW ustawowo określone zostały tylko formy niesprawcze. Nie występuje sprawstwo kierownicze i polecające, ale można przyjąć jednosprawstwo i współsprawstwo. Nie zostało to wprost unormowane, ale przyjmuje się to w sposób dorozumiany. Okolicznosci wyłączające odpowiedzialność za wykroczenie Wyłączające bezprawność czynu - kontratypy Wyłączające winę Kontratypy - ustawowe i pozaustawowe, ogólne i szczególne, względne i bezwzględne. Kontratypy Ustawowe Obrona konieczna zamach i obrona to najistotniejsze elementy.  Do przekroczenia granic obrony koniecznej może dojść, ale nie ma takiego unormowania. Sąd w takiej sytuacji ewentualnie mógłby sie odnieść do: Przekroczenie może wystąpić w: 1) ekscesie intensywnym - niewspółmierność obrony do niebezpieczeństwa zamachu, 2) ekscesie ekstensywnym - przełamanie warunku bezpośredniości, obrona za wcześnie lub za późno Zamach - bezpośredni, bezprawny i rzeczywisty. Obrona - konieczna, niezbędna dla odparcia zamachu. Realizowana w taki sposob i takimi środkami jakie są niezbędne do odparcia zamachu. Powinna być też odpowiednia w zakresie intensywności i czasu zamachu. Charakter samoistny - każdy, kto zostanie zaatakowany ma prawo do obrony. Dotyczy jakiegokolwiek dobra chronionego prawem (swoje, cudze, publiczne). 07.05.2024 Stan wyższej konieczności (Inaczej niż w KK) stan wyższej konieczności nie ma podwójnego charakteru prawnego (kontratyp i okoliczność wyłączająca winę). wartość dobra poświęconego świadczy o tym, że ten kontratyp obejmuje wszystkie sytuacje składające się na wyłączenie odpowiedzialności i wyłączenie winy Można poświęcić dobro o wartości niższej od dobra ratowanego oraz równej, nawet wyższej byle by nie było to oczywiste. Niebezpieczeństwo -> charakter bezpośredni (zagraża ratowane dobru w najbliższej przyszłości, wręcz natychmiast. W momencie czynu musi istnieć konkretne, realne zagrożenie dla dobra prawnego.). Źródłem niebezpieczeństwa może być człowiek, natura czy zwierzę. W związku z tym niebezpieczeństwo NIE JEST bezprawne (bezprawność dotyczy wyłącznie zachowania czlowieka). Niebezpieczeństwo musi być realne - istniejące w obiektywnej rzeczywistości, nieurojone. Obowiązuje zasada subsydiarności - poświęcenie dobra w celu ratowania innego dobra musi być jedynym wyjściem z sytuacji - działanie w ostateczności, gdzie nie ma innej możliwości ratowania dobra. Proporcja między dobrem ratowanym a poświęconym Dobro poświęcone nie może mieć wartości oczywiście wyższej niż ratowane. Ustalenie wartości obu dobr musi opierać sie na kryteriach obiektywnych, nie może być to indywidualne odczucie osoby zapobiegającej niebezpieczeństwu.  Na działanie w stanie wyższej konieczności nie może powoływać się ten, który ma obowiązek szczególny chronić dobro, nawet z narażeniem na niebezpieczeństwo osobiste. Obowiązek może wynikać z ustawy, umowy. Kontratyp względny - osoba działająca w stanie wyższej konieczności spełniająca warunki określone w przepisie nie popełnia wykroczenia, ale może ponieść odpowiedzialność na podstawie innej gałęzi prawa np. Cywilnego. Jeśli działający w stanie wyższej konieczności naruszy min. 1 przesłankę kontratypu, to może doprowadzić do jego odpowiedzialności za wykroczenie -> przekroczenie granic stanu wyższej konieczności. Może to polegać na: 1. Naruszeniu zasady subsydiarności 2. Naruszeniu zasady proporcjonalności 3. Przełamaniu warunku bezpośredniości KW nie wypowiada się wprost na temat tego, co w takiej sytuacji sąd powinien zrobić. Można posiłkować się: Znaczenie innych kontratypów, pozaustaowywch jest niewielkie, czasem żadne. Wyróżniamy: Działanie w ramach uprawnień i obowiązków podstawa to przepisy stanowiące dla określonej kategorii osób obowiązki i uprawnienia, których realizacja może godzić w dobra chronione prawem i tym samym wyczerpywać ustawowe znamiona czynów zabronionych. Aby takie działanie było legalne muszą zostać spełnione warunki: 1/ działanie musi być określone w przepisach obowiązującego prawa 2/ działający musi mieć podstawę prawną i faktyczną do wykonania czynności oraz kompetencję miejscową i rzeczową do jej wykonania 3/ działający powinien wykonać czynność zgodnie z warunkami określonymi przez przepisy przewidującymi te uprawnienia i obowiązki. Kontratyp bezwzględny - wyłącza wszelką bezprawność Przekroczenie granic może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej, administracyjnej, dyscyplinarnej. Gdy czynność jest nadużyciem prawa i stanowi zamach na dobro chronione prawem, to dopuszczalna jest obrona konieczna. Zwyczaj dany czyn może być wyłączony spod odpowiedzialności za wykroczenie, jeśli mieści się w ramach społecznie akceptowanego zwyczaju utrwalony, akceptowany społecznie sposób postepowania np. Puszczenie fajerwerków w sylwestra - generalnie można by to uznać za zakłócenie spoczynku nocnego, ale w sylwestra nie jest to czyn zabroniony Zgoda pokrzywdzonego wyłącza bezprawność czynu, gdy pochodzi wyłącznie od osoby zainteresowanej obroną atakowanego dobra, a jego poświęcenie lub narażenie nie sprzeciwiają się interesowi społecznemu zgoda musi być dobrowolna i świadoma, dotyczyć konkretnie określonego dobra, musi być wyrażona przed czynem i istnieć w chwili czynu Okolicznosci wyłączające winę - w razie ich zaistnienia sprawca nie popełnia wykroczenia, gdyż nie można przypisać mu winy. Czyn pozostaje bezprawny, ale nie powoduje odpowiedzialności wykroczeniowej. 1. Nieletniość 2. Niepoczytalność 3. Błąd Nieletniość Nie ma wyjątków od tej granicy wiekowej. Jeśli sprawca popełnia wykroczenie i nie ma 17 lat to nie ponosi odpowiedzialności na podstawie KW, tylko ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich z 09.06.2022r. Ustawa mówi wprost, że czynem karalnym jest czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe. Za każde wykroczenie nieletni może ponieść odpowiedzialność zgodnie z przepisami tej ustawy. Zakres przedmiotowy stosowania ustawy: 1. Postępowanie w sprawach o demoralizację - postępowanie wobec osób, ktore ukończyły 10 lat i nie są pełnoletnie 2. Postępowanie w sprawach o czyny karalne - po ukończeniu 13 lat, ale przed ukończeniem 17 3. Wykonywanie środków wychowawczych, środka leczniczego, poprawczego wobec osób, względem których zostały orzeczone nie dłużej niż do ukończenia 21 lat chyba, że ustawa stanowi inaczej -> w przypadku zakładu poprawczego okres może zostać wydłużony nawet do 24 rż Środki: 1. wychowawcze - obok pobytu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym pojawił się nowy środek - umieszczenie nieletniego w okręgowym ośrodku wychowawczym 2. Lecznicze - umieszczenie w zakładzie leczniczym, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne z zakresu opieki psychiatrycznej oraz leczenia uzależnień. 3. Poprawczy - najsurowszy środek, który może orzec sąd rodzinny Postępowanie w sprawie nieletniego może być wszczęte z powodu demoralizacji albo dopuszczenia sie czynu karalnego. Przejawy demoralizacji naruszanie zasad współżycia społecznego Uchylenia się od obowiązku szkolnego, nauki Używanie alkoholu, środków odurzających Nierząd Niepoczytalność Konstrukcja mieszana -> psychiatrycznopsychologiczna wskazująca przyczyny i następstwa tego stanu. Niepoczytalność - nienormalny stan psychiki, gdzie możliwość rozpoznania czynu lub pokierowania swoim zachowaniem jest wyłączona Przyczyny 1. Choroba psychiczna 2. Upośledzenie umysłowe 3. Inne zakłócenia czynności psychicznych Następstwa 1. brak możliwości rozpoznania znaczenia czynu -> zakłócenie świadomości 2. Brak możliwości pokierowania swoim postępowaniem -> Zakłócenie w sferze woli niepoczytalność musi być stwierdzona w czasie czynu Do niepoczytalnych sprawców wykroczeń nie stosuje się kary. Na gruncie KW nie stosuje się innych środków (zabezpieczających) jak w przypadku przestępstw. To przez ten stopień szkodliwosci, który jest niższy przy wykroczeniach. Poczytalność ograniczona w czasie popełnienia czynu zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim zachowaniem była ograniczona, ale sąd może odstąpić od wymierzenia kary / środka karnego Przyczyny, następstwa, skutki są identyczne jak przy niepoczytalności Błąd rozbieżność między rzeczywistością, a odbiciem rzeczywistości w umyśle sprawcy 2 rodzaje błędu: 1) błąd co do prawa -> nieświadomość bezprawności czynu -> Może polegać na nieznajomości przepisów prawa lub na ich błędnym zrozumieniu -> Wyłącza winę, gdy nieświadomość jest usprawiedliwiona. O tym decydują okolicznosci obiektywne i subiektywne. Np. Krótki upływ czasu od wejścia w życie ustawy określającej dany czyn, co uniemożliwiło zapoznanie sie z jego treścią 2) błąd co do faktu -> błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego (min. 1) -> Rozbieżność między fragmentem rzeczywistości a wyobrażeniem o nim sprawcy -> Wyłącza jedynie umyślność sprawcy - nie wyklucza pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności za czyn nieumyślny jeśli błąd polegał na naruszeniu obowiązku wymaganej ostrożności. Odpowiedzialność jest możliwa, jeśli ustawa przewiduje nieumyślny typ czynu. -> Może dotyczyć znamion przedmiotu ochrony, strony przedmiotowej, podmiotu. NIE MOZE DOTYCZYĆ znamion strony podmiotowej - nie można być w błędzie co do własnych przeżyć psychicznych. Zbiegi w prawie wykroczeń. 1. Zbieg przepisów ustawy. 2. Zbieg wykroczeń. 3. Zbieg wykroczenia z przestępstwem. Zbieg przepisów ustawy - rzeczywisty, realny zbieg przepisów ustawy. Aby mógł on zostać zastosowany ta ocena, czy rzeczywiście ma on miejsce musi zostać poprzedzona aplikacją reguł wyłączenia wielości ocen. Aby stwierdzić, że rzeczywiście ma miejsce realny zbieg nie może wchodzić w grę żadna z reguł wyłączenia wielości ocen prawnych. Mamy 3 reguły wyłączające wielość ocen prawnych. Zasada specjalności pozorny zbieg przepisów ustawy. przepis szczególny uchyla przepis ogólny -> lex speciali derogat legi generali. Dany czyn powinien w takiej sytuacji zostać zakwali kowany tylko na podstawie przepisu szczególnego, z wyłączeniem zastosowania przepisu ogólnego. Pomiędzy przepisem ogólnym a szćzegolnym zachodzi logiczny stosunek wykluczenia, co w praktyce oznacza, że nie mamy doczynienia ze zbiegiem. Zachodzi między typem podstawowym a mody kowanym (kwali kowanym) - np żebranie w sposób natarczywy lub oszukańczy (typ kwali kowany) -> nie trzeba uwzględniać żebrania w typie podstawowym. Tak naprawdę przy zbiegu pozornym zbieg nie istnieje Zbieg rzeczywisty niewłaściwy, Pomijalny Właściwy, realny Zbieg rzeczywisty polega na tym, że czyn sprawcy wyczerpuje znamiona określone w 2 lub więcej przepisach KW. W niektórych przypadkach można część przepisów pominąć w kwal kacji prawnej - reguła redukcji wielości ocen prawnych - pozostałe z zasad. Jeśli któraś z tych reguł ma zastosowanie mamy do czynienia ze zbiegiem rzeczywistym niewłaściwym. Jeśli żadna reguła nie ma zastosowania, to mamy zbieg rzeczywisty właściwy, rozstrzygany na podstawie artykułu 9 paragrafu 1 KW Zasada subsydiarności między dwoma przepisami zachodzi stosunek, że jeden z nich jest główny, a drugi - pomocniczy. Przepisem preferowanym jest główny, a pomocniczy stosuje się, gdy danego czynu nie da sie zakwali kować z przepisu głównego. Taki sposób ukształtowania relacji między przepisami może wynikać: 1) wprost z ustawy (klauzula subsydiarności) Subsydiamo stanowa Zasada konsumpcji logiczny stosunek krzyżowania się przepisów - każdy przepis zawiera min 1 znamię wspólne, ale każdy zawiera tez min 1 znamię, którego nie ma w tym drugim fi fi fi fi fi  W tym układzie pochłaniania jednego przepisu przez drugi jeden z tych przepisów spełnia in conreto funkcje tego drugiego tak, że zastosowanie jednego przepisu z pominięciem drugiego wystarczy do oddania całkowitej zawartości bezprawia zachowania, które formalnie wyczerpuje znamiona czynów określonych w obu tych przepisach. W wyczerpanie znamion określonych w przepisie konsumującym wkalkulowane są również te elementy, które decydują o społecznej szkodliwości czynu określonego przez pryzmat przepisu konsumowanego / pochłanianego. Ocena, który z przepisów jest przepisem pochłaniającym i pochłaniany powinna opierać się na konkretnych okolicznościach faktycznych. Jeśli ten stopień społecznej szkodliwości oceniany przez prymat znamion czynu w przepisie pochłanianym, a nieuwzględniony w opisie czynu w przepisie pochłaniającym znacząco wpływa na postrzeganie całości, to konsumpcja nie zachodzi a zaistniały zbieg uznajemy za realny, właściwy. Stopień społecznej szkodliwości czynu ocenianego przez pryzmat czynu pochłaniającego powinien być wyższy od stopnia społecznej szkodliwości czynu ocenianego jako pochłaniany. Eliminacyjny zbieg ustawy Taka konstrukcja rzeczywistego właściwego zbiegu przepisów w KW polega na eliminacji. W kwali kacji prawnej jak i wymiaru kary dokonuje się na podstawie przepisu najsurowszego. Eliminuje się pozostające w zbiegu inne przepisy do jednego, najsurowszego. Natomiast środki karne mogą być orzeczone na podstawie tych wyeliminowanych naruszonych przepisów ustawy. O tym który przepis jest najsurowszy decyduje zagrożenie karą. Jeśli będzie ono identyczne, to należy zastosować ten, który najpełniej określa czyn popełniany przez sprawcę, co wiąże się z indywidualną decyzją sądu. Rzeczywisty zbieg wykroczeń Sprawca kilkoma czynami popełnienia kilka wykroczeń Możliwy jest jednorodzajowy zbieg, gdy sprawca popełnia kilkoma czynami kilka wykroczeń identycznie kwali kowanych, oraz wielorodzajowy - sprawca popełnia kilka wykroczeń o rożnej kwali kacji prawnej Wymierzenie łącznie kary to NIE JEST kara łączna Dotyczy sytuacji, gdy orzekanie za kilka wykroczeń następuje w jednym postępowaniu. Jeśli orzekanie następuje w odrębnych postępowaniach to sprawca odpowiada za wykroczenia oddzielnie - oznacza to kumulacje kary. Zakres odpowiedzialności jest w pewnym sensie uzależniony od układu procesowego orzekania. W miarę możliwości sąd powinien dążyć do jednoczesnego orzekania o wszystkich wykroczeniach. Zbieg przestępstwa z wykroczeniem idealny zbieg przestępstwa z wykroczeniem fi  -Genie Y r Wy i c ami a molinosci Prowadzi do multiplikacji karania za jedno zachowanie, bo jeden czyn jest traktowany jakby byl przestępstwem i wykroczeniem. Takie uznanie odbywa się w płaszczyźnie materialnoprawnej. Skutkiem procesowym jest możliwość prowadzenia 2 postępowań o 1 czyn. jeśli czyn będący wykroczeniem wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa orzeka się za przestępstwo i za wykroczenie, z tym, że jeśli orzeczono karę / środek tego samego rodzaju wykonuje się surowszą karę / środek W razie uprzedniego wykonania łagodniejszej kary / środka karnego zalicza się je na poczet surowszych  21.05.2024 Kara i wymiar kary, środki karne i inne środki oddziaływania wychowawczego. Kara - ujęta podobnie jak w KK. Jest to środek przymusu państwowego stosowanego przez sądy. Zawiera określoną dolegliwość i wyraża potępienie sprawcy czynu zabronionego. Stosowanie kary wiąże się z odpowiedzialnością osobistą sprawcy, a podstawą wymierzania kary jest wina sprawcy. of Katalog wanty Dyrektywy wymiaru kary: 1. Współmierność kary do stopnia społecznej szkodliwości czynu 2. Cele ogólno-prewencyjne w zakresie społecznego oddziaływania 3. Cele szczególno - prewencyjne (zapobieganie i wychowywanie w stosunku do konkretnego sprawcy) W dyrektywach ogólnych pominięto stopień winy, ale też jest to brane pod uwagę przy wymiarze kary za wykroczenia i jako ta okoliczność uwzględniana przy wymiarze jest zawarta w paragra e 2. Przy wymiarze kary organ kieruje się zasadami wymiaru kary: 1. Zasada swobodnego uznania sędziowskiego - sąd wymierza karę wedle swojego uznania, ale musi trzymać się ustawowo zakreślonych granic za dane wykroczenie. Organ orzekający wymierza karę oceniając: stopień społecznej szkodliwości czynu biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania biorąc pod uwagę cele wychowawcze i zapobiegawcze jakie kara ma osiągnąć w stosunku do ukaranego 2. Zasada indywidualizacji wymiaru kary - okoliczności wpływające na wymiar kary i środka karnego uwzględnia się tylko co do osoby, ktorej dotyczą. Sąd również poza dyrektywami i zasadami bierze pod uwagę okolicznosci łagodzące i obciążające (patrz strona poprzednia, trzeba zapamiętać) Wykroczenie o charakterze chuligańskim Kary Ujęte od najsurowszej do najłagodniejszej. fi Areszt najbardziej dolegliwa Forma pozbawienia wolności Występuje jako kara samoistna oraz kara zastępcza za nieuiszczoną grzywnę lub niewykonaną karę ograniczenia wolności. Zamiana na karę aresztu może nastąpić niezależnie od zagrożenia karą aresztu części szczególnej KW. Polega na przymuszeniu sprawcy wykroczenia do wykonania orzeczonej kary podstawowej (grzywny, ograniczenia wolności) Może być orzeczona jako bezwględna (areszt zasadniczy) albo z warunkowym zawieszeniem jej wykonania (związane z pozytywną prognozą kryminologiczną) 5 dni - 30 dni, wymierzana w dniach Charakter izolacyjny - krótkotrwałe pozbawienie sprawcy wolności (korzystania ze sfer wolności w tym swobody poruszania się) W sankcjach przepisów szczególnych KW występuje alternatywnie z innymi rodzajami kar. Podstawą wymierzenia tej kary jest zagrożenie tą karą w sankcji przepisu części szczególnej KW oraz w przypadku recydywy specjalnej Ustawodawca deklaruje wyjątkowość karę aresztu w przepisach zakazujących / ograniczających możliwość stosowania tej kary. To kłóci się z hierarchią usystematyzowania kar. Przykład: Ustawa ogranicza karę aresztu wyłącznie do czynów popełnionych umyślnie. Jest to przesłanka formalna, ale na tyle istotna, że wymaga ustalenia formy zawinienia, ponieważ KW przewiduje odpowiedzialność za czyny popełnione umyślnie i nieumyślnie. Dalsze przesłanki należą do oceny sądu -> np. Waga popełnionego czynu, okolicznosci świadczące o demoralizacji sprawcy, sposób działalności zasługujący na szczególne potępienie. Przesłanki obciążające powinny skutkować orzeczeniem kary aresztu, jeśli wykroczenie zagrożone jest alternatywnie również innymi środkami. Nie łączy się z inną karą, kumulatywnie może być orzeczona tylko z grzywną: Wykonanie -> przepisy KKW Cele wykonania kary: 1) wzbudzenie w skazanych współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności a także potrzeby przestrzegania porządku prawnego nad prawidłowością wykonania kary aresztu sprawuje sędzia penitencjarny Ograniczenie wolności forma pośrednia między aresztem a grzywną Oprócz funkcji represyjnej ma funkcje wychowawczą Wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne i wiąże się z innymi ograniczeniami w sferze wolności  Dolegliwość może być zwiększona poprzez nałożenie dodatkowych obowiązków Może być orzekana wyłącznie jako kara samoistna Wyłącznie w wymiarze 1 miesiąca - sankcja bezwględnie oznaczona (wyjątek w naszym systemie prawnym). Nie może trwać krócej, ani dłużej niż 1 miesiac. Daje to sądowi swobodę w takim sensie, że nie musi on precyzować wymiaru kary. Nieizolacyjna - czasowe ograniczenie możliwości korzystania z niektórych osobistych swobód ukaranego. Może to dotyczyć wolności w wyborze zajęcia, organizacji swojego czasu, zmiany miejsca pobytu, odpowiednim zmniejszeniu wynagrodzenia, czy ewentualnym nałożeniu dodatkowego obowiązku w postaci naprawienia szkody Ma realizować 3 cele: 1) cel sprawiedliwościowy - współmierność kary do społecznej szkodliwości czynu i stopnia winy 2) cel ogólnoprewencyjny 3) cel szczególnoprewnecyjny - zapobiegawcze i wychowawcze działanie w stosunku do ukaranego podstawą wymiaru sprawiedliwości jest sankcja karna w części szczególnej KW Występuje zawsze w alternatywie z innymi karami Nadzwyczajne złagodzenie kary ograniczenia wolności -> w przypadku gdy wykroczenie nie jest tą karą zagrożone a w sankcji jest kara surowsza. Takiej sytuacji nie ma, gdyż areszt zawsze wystepuje w alternatywie z innymi rodzajami kary. Przy alternatywie aresztu z grzywną grzywna jest łagodniejsza. Ta insynuacja w przypadku kary ograniczenia wolności staje sie bezużyteczna - niekorzystne byłoby wykorzystanie kary ograniczenia wolności aniżeli grzywny. Istota kary -> wykonywanie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne. Jeśli ukarany jest zatrudniony sąd może orzec zamiast tego potrącenie z wynagrodzenia na rzecz skarbu państwa albo na inny cel społeczny od 10 d0 25%. Jest to forma zastępcza pracy nieodpłatnej na cele społeczne, więc sąd powinien to orzekać gdy w jego ocenie owa praca byłaby niemożliwa lub niecelowa Na ukaranego nakładane są określone zakazy i obowiązki: 1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu - ma to na celu skuteczny nadzór nad wykonywaniem kary ograniczenia wolności. Wyraz retrybutywnego oddziaływania kary ograniczenia wolności. 2) obowiązek udzielania wyjaśnień odnośnie przebiegu wykonania kary Praca wykonywana jest w wymiarze 20-40 godzin, może być orzekana wobec pracujących i niepracujących. charakter nieodpłatny - ukarany nie otrzymuje wynagrodzenia Cel społeczny - ponadindywidualny, pozytywnie ocenianiany przez społeczeństwo i mający na celu dobro ogółu. Prace społeczne mają służyć interesom ogólnospołecznym. Praca jest kontrolowana, co zawarte jest w treści kary. Problematykę kontroli reguluje KKW. Ogólny nadzór należy do sądu rodzinnego, w którego okręgu kara jest / ma być wykonywana. Ma być wykonywania w zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, organizacji / instytucji charytatywnej albo na rzecz społeczności lokalnej. Z uwagi na miesięczny wymiar kary potrącenie z wynagrodzenia będzie jednorazowe. Skazany nie może rozwiązać stosunku pracy w okresie odbywania kary bez zgody sądu. dodatkowe obowiązki mają charakter fakultatywny i mogą być nakładane łącznie Jeśli ukarany uchyla się od jej wykonywania lub wykonywania nałożonych na niego obowiązków lub gdy wykonał zaledwie jej część sad zarządza zastępczą karę aresztu w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania stosując taki przelicznik -> 1 dzień kary aresztu = 2 dni ograniczenia wolności Ta instytucja jest w pewnym sensie przymuszeniem do wykonania orzeczonej przez sąd kary. Zamiana orzeczonej kary na inną karę pełni funkcję gwarancyjną oraz sprawiedliwościową (w odczuciu społecznym, sprawca ponosi dolegliwość, ktorej próbował uniknąć poprzez uchylenie się od wykonania tej podstawowej kary), funkcję prewencji indywidualnej i generalnej. Orzeczenie zastępczej kary aresztu w razie uchylania się sprawcy od kary ograniczenia wolności jest obligatoryjne Zamianie podlega ta część kary, która pozostała do wykonania. Grzywna podstawowy środek represji w prawie wykroczeń Uiszczenie określonej kwoty pieniężnej na rzecz skarbu państwa. Dolegliwość ekonomiczna. Może być orzekana samoistnie lub w postaci grzywny kumulatywnej - obok kary aresztu Jedyna kara, która może być wymierzana w trybie pozasądowym - w postępowaniu mandatowym Stopień dolegliwości kary nie powinien przekraczać poziomu niezbędności dla osiągnięcia celów kary. Zalety: 1) nieizolacyjny charakter - pozytywne dla ukaranego i jego rodziny 2) wymierność - możliwość dostosowania do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oraz do stanu posiadania ukaranego 3) prosta w stosowaniu 4) jej wykonanie nie jest bardzo kosztowane wady: 1) możliwość uiszczenie grzywny przez inną osobę niż sprawca co jest sprzeczne z osobistym charakterem tej kary 2) możliwość objęcia tą dolegliwością także rodziny ukaranego spełnia cele penalne i kompensacyjne -> uszczupla majątek sprawcy oraz uświadamia mu, że popełnianie wykroczeń jest nieopłacalne oraz działa wychowawczo (ukazanie sensu odpowiedzialności za popełnienie wykroczenia) Element sprawiedliwościowy i kompensacyjny przejawia się w zadośćuczynieniu pieniężnym, Podstawowa postać - grzywna samoistna orzekana jako kara wyłączna. Występuje jako sankcja samodzielna albo alternatywnie z innymi karami. Formalnie grzywna może być orzeczona na podstawie nadzwyczajnego złagodzenia kary (patrz wcześniej - art 39 KW) Taka możliwość występuje tylko: tylko to wykroczenie nie jest zagrożone grzywną. Grzywna kumulatywna może być orzeczona obok aresztu  Sankcja względnie oznaczona -> 20 - 5000 zł, chyba że ustawa stanowi inaczej -> możliwość obniżenia lub podwyższenia pułapu grzywny. Obniżenie poniżej 20 zł nie wystepuje nigdzie, a podwyższenie dolnej granicy występuje w paru przypadkach -> do 3000 zł (np. art 50a paragrafu 1), lub może wynosić mniej - 50 zł (np. art 87 paragraf 1 i 1a) Sąd bierze pod uwagę - dochody sprawcy, warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Uwzględnia sytuacje ekonomiczno-osobistą. Wykonywanie -> przepisy KKW. Ukaranego grzywną wzywa się do uiszczenia w terminie 30 dni, a w razie upływu nieskutecznego tego terminu grzywnę ściąga sie w drodze egzekucji. Jeśli grzywna nie zostanie uiszczona dobrowolnie bądź nie ma możliwości ściągnięcia jej w drodze egzekucji orzeka się zastępczą karę aresztu. Zanim to, ukarany może w ramach zastępczego obowiązku zostać poddany pracy społecznie użytecznej. Sąd przy takiej zamianie określa czas jej trwania w granicach od 1 tygodnia do 2 miesięcy. Istota jest identyczna jak w przypadku kary ograniczenia wolności. KW nie przewiduje formalnej zgody ukaranego, która jest warunkiem zamiany grzywny na pracę społecznie użyteczną podobnie jak w przypadku orzeczenia kary ograniczenia wolności. Jeśli ukarany wciąż uchyla się od jej wykonania sąd zarządza wykonanie kary aresztu. Przesłanką zamiany jest brak zgody ukaranego na wykonywanie takiej pracy oraz wówczas, jeśli zmiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa. Nagana formalnie kara, mimo wątpliwości co do jej kryminalnego charakteru Potępienie moralne sprawcy Nie ma charakteru represyjnego Środek ostrzegawczo - wychowawczy, symbolicznie dolegliwy Bardziej powinna być wśród środków oddziaływania wychowawczego, pozakarnego Została utrzymana, między innymi dlatego, że mozna łączyć ja ze środkami karnymi (zwłaszcza z obowiązkiem naprawienia szkody) Nie można orzec, gdy wykroczenie ma charakter chuligański!! Może być orzeczona w trybie nadzwyczajnego złagodzenia kary Środki karne Zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat; wymierzany w miesiącach i latach orzekając określa się rodzaj pojazdu Obowiązuje od uprawomocnienia orzeczenia Na poczet tego środka zaliczamy czas zatrzymania prawa jazdy / innego takiego dokumentu Przepadek narzędzia, przedmioty służące do popełnienia wykroczenia lub pochodzące z wykroczenia Gdy przepis szczególny tak stanowi można orzec przepadek przedmiotów nienależących do sprawcy Z chwilą uprawomocnienia orzeczenia Nie orzeka się, jeśli byłoby niewspółmierne do wykroczenia Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób orzeka się, gdy może mieć to znaczenie wychowawcze W zakładzie pracy, uczelni, miejscu zamieszkania ukaranego, innym właściwym miejscu lub w inny sposób Może być na koszt ukaranego Nawiązka na rzecz pokrzywdzonego jeśli przepis szczególny to przewiduje Obowiązek naprawienia szkody orzeka się tak, jak stanowi przepis szczególny Związek przyczynowo - skutkowy dotyczy tylko wykroczeń skutkowych Powiązanie między czynem, a skutkiem Teoria obiektywnego przypisania Sprawcy skutku można go przypisać wtedy, gdy jego zachowanie stworzyło / zwiększyło prawnie nieakceptowane ryzyko dla dobra, które stanowi przedmiot zamachu i ryzyko to zrealizowało się w postaci nastąpienia danego skutku. Przedawnienie Zatarcie ukarania Chuligański charakter czynu umyślne godzenie w porządek / spokój publiczny Lub umyślne niszczenie / uszkodzenie mienia Jeśli sprawca działał publicznie bez powodu lub z oczywiście błahego powodu okazując rażące lekceważenie dla zasad porządku prawnego. Multirecydywa czyli popełnił min. 3 wykroczenia podobne Recydywa drogowa Warunkowe zawieszenie kary aresztu Nadzwyczajne złagodzenie kary; odstąpienie od wymierzenia kary