APHORİSMOİ.pdf

TIP TERMİNOLOJİSİ ( Tıbbi Latince ) -APHORİSMOİ- Prof.Dr. Feridun VURAL HİPPOCRATES (HİPOKRAT) • Tıbbın babası sayılan Hipokrat M.Ö. 460 yılında Yunanistan Kos (İstanköy) adasında doğmuş olup kendisi de bir hekim olan Heraklides’in oğludur. • Birçok yer dolaşmış ve özellikle kuzey Anadolu’yu da...

TIP TERMİNOLOJİSİ ( Tıbbi Latince ) -APHORİSMOİ- Prof.Dr. Feridun VURAL HİPPOCRATES (HİPOKRAT) • Tıbbın babası sayılan Hipokrat M.Ö. 460 yılında Yunanistan Kos (İstanköy) adasında doğmuş olup kendisi de bir hekim olan Heraklides’in oğludur. • Birçok yer dolaşmış ve özellikle kuzey Anadolu’yu da gezip araştırmalarda bulunduktan sonra Kos’a yerleşmiş ve burada Hekimlik okulu kurarak pekçok hekim yetiştirmiştir. HİPOKRAT • • • • • Hipokrat, tıp bilimini sadece insanlığa yararlı olabilmek için seçmiş ve kendisinden eğitim alan öğrencilerine hekim olduklarında sadece insanlara sağlıklı bir yaşam sunmaları için, hasta olan insanlara yardım etmeleri için eğitim vermiştir. Batıl inançları, büyülü şifa yöntemlerini reddederek, bir bilim dalı olarak tıbbın temel ilkelerini belirlemiştir İlk ilkesi “Önce Zarar Verme.” dir. Tıp bilimine felsefi bir yaklaşımla yaklaşan Hipokrat, insan vücudunu bir bütün olarak incelemek gerektiğini savunmuştur. Hipokrat hastalıkların genellikle beslenme probleminden kaynaklandığını savunmuştur . Örneğin; bazı hastalıkları Hipokrat ilk kez tanımlamıştır. Tanımladığı bazı hastalıklar ; "akciğer kanseri", "akciğer hastalığı", "siyanotik kalp hastalığı“ ve “sara”dır. HIPPOCRATES • Primum non nocere – Ennen kaikkea vältä vahingoittamasta potilasta. • Ars longa, vita brevis • • • • – Taide pitkä, elämä lyhyt. Elämä on lyhyt, tieto pitkä, tilaisuus kiitävä, kokemus petollinen, päätöksen teko vaikeaa. Lääkärillä on vain yksi tehtävä, parantaminen, ja jos hän siinä onnistuu, on samantekevää millä keinoin hän siinä onnistuu. Missä rakastetaan lääketiedettä, siellä rakastetaan ihmistä. Hysteerisille tytöille määrään lääkkeeksi avioliiton, sillä raskaus parantaa heidät. APHORİSMOİ (Özdeyiş) (Latince özlü sözler) • Primum non nocere : Önce zarar verme (Hipokrat) • Ars longa, vita brevis, occasio praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile. Sanat uzun, hayat kısa, fırsat kaçıcı, deneyim aldatıcı, karar zor. (Hipokrat) • Scientia est potentia: Bilgi, güçtür. • Dum vita est spes est: Hayat varken, umut vardır. • Non scholae sed vitae discimus: Okul için değil, yaşam için öğreniyoruz. (Seneca) • Ad astra per aspera: Yıldızlara, zorlukları aşarak ulaşılır. • Homo homini lupus est : İnsan insanın kurdudur (Asinaria-Titus Maccius Plautus) Latince özlü sözler • Valetudo bonum optimum - sağlık en büyük nimet • A bove ante, ab asino retro, a stulto undique caveto: Öküzün önünde, eşeğin arkasında, aptalın her tarafında dikkatli ol. • Bene diagnoscitur, bene curatur: İyi teşhiş, iyi tedavi demektir. • Carpe diem, quam asgari credula postero: Anı yaşa, yarına olabildiğince az güven. Horatius (Quintus Horatius Flaccus) • Fere libenter homines id quod volunt credunt: İnsan, olmasını umduğu şeye inanır. • Cogito ergo sum : Düşünüyorum öyleyse varım. (Descartes) • Docendo Discimus : Öğreterek öğrenmek / öğretirken öğrenmek • Citius Altius Fortius : “Daha hızlı, daha yukarı, daha güçlü (Olimpiyat Motto’su) Latince özlü sözler • İn vino veritas, in aqua sanitas: Şarapta gerçek, suda sağlık vardır. • Verba volant, scripta manent: Söz uçar, yazı kalır. • Mendacem memorem esse oportere: Bir yalancının iyi bir hafızası olmalıdır. / Quintilian • Aut disce aut discede: Ya öğren, ya terket. • Fabricando fit faber: Pratik mükemmelleştirir. • Laborare est orare: Çalışmak ibadettir. • Medicus curat, natura sanat: Hekim tedavi eder, doğa iyileştirir. • Qui scribit, bis legit: Yazan iki kere okumuş sayılır • Repetitio est mater studiorum: Tekrar, çalışmanın (öğrenmenin) anasıdır. • Verba docent, exempla trahunt: Kelimeler öğretir, örnekler yol gösterir. LATİNCE DEYİŞLER • • • • • • • • • • • • Acta non verba : “laf değil hareket” Facta non verba : “laf değil edim (yapılan iş)” Ad Infinitum : Sonsuza doğru, (sınırsız) Festina Lente: Yavaşça acele et Bona Fide : İyi niyet. Carpe Diem : “Anı yaşa” Magnum Opus : “büyük bir iş”. Mea Culpa : “Benim hatam” Mens Rea : “suçlu zihin” (kasıtlı hareket etmek) Persona Non Grata : “kabul edilemez kişi”, istenmeyen kişi. Tabula Rasa : “boş levha/temiz sayfa.” (öğrenmemiş, bilgilenmemiş) Vice Versa: “tersine” Ortaya konulmuş argümanın; karşılıklı olarak tersi de geçerlidir, anlamına gelir. • Veni vidi, vici : Geldim, gördüm, yendim (Sezar) • Alter Ego: “Diğer benlik / ikinci benlik” ÇOK KULLANILAN KISALTMALAR • • • • • Et Cetera : “ve diğerleri” . Kısaltması “etc”dir Exempli Gratia : “Örneğin” kısaltması “e.g.” Id Est : “yani” kısaltması (i.e.), Post Script: “yazıdan sonra”, dipnot. Kısaltması “PS”. Curriculum vita : “Yaşam kariyeri/Özgeçmiş”. Kısaltması “CV.”