AP Reviewer PDF - Aralin 1, Aralin 2

AP Reviewer Topics:  Aralin 1 (Heograpiya at Sinaunang Kasaysayan ng Timog-Silangang)  Aralin 2 (Heograpiyang Pantao ng Timog-Silangang Asya) Heograpiya at Sinaunang Kasaysayan ng Timog-Silangang  Ang salitang “Heograpiya” ay nakuha sa salitang “Griyego”  Graphien –pagsusulat o paglala...

AP Reviewer Topics:  Aralin 1 (Heograpiya at Sinaunang Kasaysayan ng Timog-Silangang)  Aralin 2 (Heograpiyang Pantao ng Timog-Silangang Asya) Heograpiya at Sinaunang Kasaysayan ng Timog-Silangang  Ang salitang “Heograpiya” ay nakuha sa salitang “Griyego”  Graphien –pagsusulat o paglalarawan sa pisikal na anyo ng daigdig  Geo – mundo Mga Bansa sa timog-silangang Asya  Pilipinas, Kabisera: Manila  Singapore, Kabisera: Singapore City  Thailand, Kabisera: Bangkok  Myanmar, Kabisera: Naypidaw  Indonesia, Kabisera: Jakarta  Vietnam, Kabisera: Hanoi  Laos, Kabisera: Veintaine  Brunei, Kabisera: Bandar Seri  Timor Leste, Kabisera: Dili  Malaysia, Kabisera: Kuala Lumpur  Cambodia, Kabisera: Phnom Pehn Pangea -> Gondwanaland & Lauraisya -> 7 continents Balangay – maliit na Bangka Peninsular- Mainland Thailand Laos Vietnam Cambodia Myanmar Insular- Maritime Pilipinas Malaysia Indonesia Singapore Brunei Timor Leste Ang pilipinas ay may 7,641 na isla Kasama ang Pilipinas sa Pacific ring of fire dahil sa ating World Risk Index (WRI) na 46.86%. Dalawang uri ng Panahon (Pilipinas)  Tag-init / tag-araw  Tag-ulan Dalawang uri ng Hangin (Pilipinas)  Habagat (West)  Amihan (East) Ang Tangrib Tubbataha sa Dagat Sulu ay itinatalaga na Pandaigdigan Pamanang Pook (world Heritage Site) ng UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization). Flora- halaman, at Fauna- Hayop. Itinuturing na bansang agricultural at masagana rin sa mga halaman at hayop ang Pilipinas. Epekto ng katangiang pisikal ng timog-silangang Asya  kultura at kabuhayan ng mga Asyano  anyong lupa at anyong tubig  pag-usbong ng mga lambak-ilog; paglitaw ng mga nayong agrikultural  mga bundok - nagmula ang mga mina at mga produktong gamit at kailangan ng mga Asyano sa pang-araw-araw  iba’t ibang pamamaraan ng pagtatanim (hagdan-hagdang pagtatanim)  karagatang nag-uugnay sa mga baybayin at mga kalapit na isla ay lumikha ng mas maliit na sona (impluwensya sa karatig isla)  anyong tubig (pambansang kalakalan) Malacca Heograpiyang Pantao ng Timog-Silangang Asya Binubuo ang Asya ng iba’t-ibang pangkat etnikong nagtataglay ng iba- ibang katangiang pisikal, wika, at pananampalataya na mayroong ugnayan sa heograpiyang pisikal na na nakapaligid sa kanila. Pangkat etniko- grupo ng mga tao na may sariling wika Pangkat-etnolingguwistiko- sinusuri nito kung paano ang wika ay naiimpluwensiyahan ng kultura at kasaysayan ng isang pangkat etniko Pangkat-etnolingguwistiko ng Kapuluang Timog-Silangang Asya Ang bahagi ng rehiyong ito ay isang melting pot o sentro ng pagtatagpo ng lahi ng mga Proto-Malay (Nesiot) at Timog Monggol (Pareoean) na naapektuhan ng Malayo- Polinesyano at iba pang mga etnisidad. Proto-Malay (Nesiot) - sinaunang populasyon sa TSA ang mga ninuno ng mga tao sa rehiyon na mayroong kulturang maritimo at nagpakita ng kasanayan sa pagtatanim, pangingisda, at paggawa ng mga bangka. Timog Monggol (Pareoean) ang mga ito ay bahagi ng mas malawak na populasyon ng mga Mongol, na kilala sa kanilang nomadikong pamumuhay, husay sa pakikidigma, at kakayahan sa pangangabayo. Malayo- Polinesyano isang malaking subgrupo ng mga Austronesyano na nagmula sa Timog- silangang Asya at naglakbay sa mga malalayong isla sa Karagatang Pasipiko at Indian. Indonesia  Javanese Ang wikang Javanese (Bahasa Jawa) ay isang pangunahing wika sa Indonesia at ginagamit ng mga milyon-milyong tao.  ngoko (impormal)  krama madya (pormal na pormal)  krama inggil (pinakapormal).  Sudanese Ang mga Sudanese ay ang mga tao na naninirahan sa Sudan, isang bansa sa Hilagang-silangang Aprika.  Arabe (opisyal na wika) Nubian languages, Beja, Fur, at iba pa. Malaysia and Singapore Pantay na pagkakahati ng Malay at Tsino  Bahasa Melayu/Bahasa Indonesia pangunahing wika sa Malaysia, Indonesia  marami rin silang diyalekto at bersyon Pilipinas pangkat ng mga Tagalog, Sebwano, Ilokano at Bikolano Prehispanic - baybayin (isang uri ng sulat na ginamit sa Luzon at Visayas. Panahon ng Kastila (1521-1898) - wikang kastila (hindi gaanong natutunan ng karamihan Misyonaryo at Edukasyon - katutubong wika  Panahon ng Amerikano (1898) - Ingles (opisyal na wika) edukasyon  1937 - Manuel L. Quezon Tagalog ang batayan ng wikang pambansa  1959 - Pilipino (Wikang Pambansa)  1973 - Filipino (katawan sa lahat ng wika sa bansa, hindi lamang Tagalog)  Saligang batas 1987 - Filipino (umunlad mula sa umiiral na mga wika sa Pilipnas at iba pang mga wika)  Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) maitaguyod ang paggamit at pag-unlad ng wikang Filipino Ang mga wika sa Malaysia, Indonesia at Pilipinas ay nag-ugat sa pangkat ng mga Austronesyano at Polinesyano  Saklaw: mas malawak at sumasaklaw sa maraming rehiyon sa Timog-silangang Asya  Wika: may maraming wika sa iba't ibang rehiyon  Saklaw: isang mas tiyak na subgrupo na nakatuon sa Polynesia sa Pasipiko  Wika: partikular na wika sa Polynesia na bahagi ng Malayo- Polinesyong sangay  Pangkat-etnolingguwistiko ng Pang-kontinenteng Timog- Silangang Asya Myanmar  Pangkat ng Shan, Burman, Archang, Karen, Rohingya at Kayah (Budista)  paniniwala na nakaugat sa mga turo ni Siddharta Gautama state of enlightenment (nirvana)  pangkat ng Sino-Tibetan Chinese  Mandarin  Cantonese  Hokkien  Wu  Min Tibet (Nepal at India)  Burmese  Karen  Newari  Bodo Thailand pangkat ng Miao, Man, Thai, Ho, at angkan ng Muong (dayo ng Tsina) Vietnam  Akha, Vietnamese, at Tsino (Vietnam), Khas (Indonesia) kalakalan at migrasyon Laos  Lao (69%)  Lao Lum, Lao Sung, Hmong, Yao Tsino, Tai (8%)  Dayuhan (23%) Cambodia  Khmer (90%)  Tsino, Vietnamese, Cham, Khmer Lou (10%) Ang mga bansa ay magkakaiba ngunit ang ilan sa mga ito ay may pagkakapareho sa wika Austro-Asiatic  Cambodia  Laos  Vietnam Mon-Khmer  Mon (Myanmar at Thailan)  Khmer (Cambodian)  Viet-Muong (Vietnamese) Munda  Santali (Bihar)  Mundari (West Bengal)  Ho-Muong (Odisha) Sistema ng Pananampalataya sa Timog-silangang Asya Ang Timog-silangang Asya ay kilala bilang "Crossroads of Religion" dahil sa malawak na hanay ng mga katutubong relihiyon nito. Kabilang dito ang Hinduismo, Budismong Theravada at Mahayana, Taoismo, Confucianismo, Islam, at Kristiyanismo. Impluwensiya ng Hinduismo at Budismo Malaki ang naging impluwensiya ng Hinduismo at Budismo sa mga sibilisasyon sa Timog-silangang Asya. Ang pagdating ng mga Indiyanong mangangalakal, kasama ang mga Budistang monghe at Brahman, ay nagpasimula ng pagkalat ng mga relihiyong ito sa rehiyon. Ang mga ebidensiya ng Hinduismo ay matatagpuan sa Borneo, kung saan may mga inskripsiyon ng Sanskrit mula sa ikaapat na siglo. Sa Vietnam naman, may mga rekord ng Tsino tungkol sa isang imperyong Indiyanisado. Bagama't may mga Hindu na templo at inskripsiyong Sanskrit sa rehiyon, ang lawak ng epekto nito ay pinagdedebatehan ng mga mananaliksik. Gayunpaman, malinaw na magkakaugnay ang sibilisasyon sa Timog- silangang Asya, kabanalan, at kaharian, kung saan ginagamit ang mga panrelihiyong ritwal para pagtibayin ang kapangyarihang monarko. Ang "monarko" ay tumutukoy sa isang pinuno ng isang monarkiya, isang uri ng pamahalaan kung saan ang isang tao ang may pinakamataas na kapangyarihan sa isang estado o kaharian. Hinduismo  Ang pinakamatandang relihiyon sa Asya.  Pinaniniwalaang ang salitang “Hindu” ay nagmula sa mga Persyano na ginagamit bilang pantukoy sa “ilog”  Ang mga taong nananampalataya dito ay galing sa lambak ng Ilog Indus.  Matatagpuan ang mga unang banal na teksto at dasal ng relihiyon sa Vedas.  Sanskrit – relihiyosong wika ng Hindu  Vedas – pinakalumang relihiyong aklat ng Hindu Apat na Vedas  Rigveda – awit o himno (hotor)  Yajurveda – pormula na sinasalita ng adhvarju  Samaveda – awit (udgatar)  Atharvaveda – koleksiyon ng mga himno at gayuma Buddhismo  Nagsimula sa mga paniniwala at turo ni Siddharta Gautama o Buddha.  Lumaki siyang may masagana at mapayapang buhay sa ilalim ng pangkat ng Kshatriy Apat na Katotohanan (Four Truths)  Ang buhay ng tao ay punong-puno ng paghihirap.  Ang ugat ng paghihirap ay pagnanasa.  Maiiwasan ang paghihirap kung maiiwasan ang pagnanasa.  Kailangang iwaksi ang tao mula sa paghahangad ng mga bagay. Nakamit ni Buddha ang nirvana o ganap na kaluwalhatian at kapayapaan. Walong Dakilang Landasin (Noble Eight-fold Path)  Tamang Pananalita  Tamang Pag-iisip  Tamang Pagsisikap  Tamang Gawa  Tamang Pagmumuni  Tamang Pakikisalamuha  Tamang Pagnanasa  Tamang Pamumuhay Islam  Naitatag ang Islam sa ilalim ni Kutam Muhammad na mas kilala bilang Propeta Muhammad.  Mula sa wikang Arabiko na ang ibig-sabihin ay “pagsuko ng sarili kay Allah.” Kristiyanismo  Hesukristo- ang kinilalag tagpagtatag ng Kristiyanismo at Tagpaglistas ng Sanlibutan.  Nagmula sa bansang Israel. Kristiyanismo sa Pilipinas Ang Pilipinas ay ipinagmamalaki bilang tanging Kristiyanong bansa sa Asya. Mahigit 86% ng populasyon nito ay Romano Katoliko, 6% ay kabilang sa iba't ibang nasyonalisadong kulto ng mga as, at 2% ay miyembro ng iba't ibang aaas ng mga a. May 4% na minoryang Muslim sa katimugang mga isla ng Mindanao, Sulu, at Palawan. Ang natitirang 2% ay naninirahan sa malalayong kabundukan at may mga di-Kanluranin na paniniwala at tradisyon. Confucianismo  Uri ng pilosopiyang sinimula ng tanyag na pilosopo na si Kong Fu Zi  Pinag-aralan ni Confucius ang lipunan at bumuo siya ng mga sulatin tungkol sa tamang asal ng tao, tamang pagtupad sa tungkulin, paggalang sa nakatatanda, at sa pag-unawa sa kapwa tao.  “Simple lang talaga ang buhay, pero pinipilit nating gawing kumplikado” Taoism  Ang pilosopiya ni Lao Tzu ang naging batayan  Ang salitang Tao ay salitang Mandarin para sa “daan” o “patutunguhan”.  Sinasabi rin na ang Tao ay isang mahalagang pinagmumulan ng lahat ng pangangailangan at kilos ng daigdig.