photo.jpg

# Gesteente valt uit elkaar ## Leerdoelen - Je begrijpt wat verwering is - Je weet hoe verweringsprocessen werken en je kent het verschil tussen mechanische en chemische verwering - Je kunt uitleggen op welke manier grotten ontstaan ## Gesteente valt uit elkaar Je weet inmiddels dat jonge hooggeb...

# Gesteente valt uit elkaar ## Leerdoelen - Je begrijpt wat verwering is - Je weet hoe verweringsprocessen werken en je kent het verschil tussen mechanische en chemische verwering - Je kunt uitleggen op welke manier grotten ontstaan ## Gesteente valt uit elkaar Je weet inmiddels dat jonge hooggebergten, zoals de Alpen, de Andes en de Himalaya, veel reliëf kennen. Hoge toppen, diepe dalen en steile hellingen wisselen elkaar af. Bergtoppen bestaan uit hard gesteente. Kun je je voorstellen dat zo'n enorme bergtop langzaam afgebroken wordt? Toch gebeurt het dat grote brokken gesteente afbreken. Het uit elkaar vallen van gesteente noemen we **verwering**. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. ### Mechanische verwering Gesteente kan dus uit elkaar vallen. Deze vorm van verwering noem je **mechanische verwering**. Het materiaal kan op dezelfde plaats blijven liggen of door zwaartekracht naar beneden rollen (links op bron 11). Mechanische verwering kan op drie manieren gebeuren. - In het gesteente zitten een aantal scheuren. Wanneer na een regenbui hier water in sijpelt en de temperatuur onder het vriespunt komt, zal het water bevriezen. En water dat bevriest, zet een klein beetje uit. Hierdoor worden scheuren en spleten steeds een beetje groter. Als dit vaak genoeg gebeurt, zal op den duur een stuk steen afbreken (bron 12). Deze vorm van mechanische verwering wordt ook wel **vorstverwering** genoemd. Vorstverwering is het snelst wanneer de bodem niet bedekt in sneeuw en de temperatuur, in ieder geval gedurende bepaalde maanden in een jaar, onder nul komt. - Bij biologische verwering zorgen wortels voor het breken van gesteenten. Wortels van planten en bomen dringen het gesteente binnen via spleten. Zodra de wortel in de spleet dikker wordt, drukt deze tegen de steen uit elkaar, net zolang tot de spleet breekt (bron 12). - Als je bedenkt dat de processen bij 1, 2 en de hele jaar door en jaar uit langzaam afbrokkelt. Bergen zullen uiteindelijk helemaal afslijten na verloops van miljarden jaren. ### Chemische verwering Heb jij bij oude kerken wel eens beelden of graven gezien die er versleten uitzagen? Alsof er stukken zijn opgelost of verkleurd? Dit zijn sporen van **chemische verwering** (rechts op bron 11). Bij deze vorm van verwering verandert het gesteente van samenstelling door de werking van zuurstof en de aanwezigheid van zure deeltjes in regen of van de bodem. Een versnelling van chemische verwering is er wanneer de bodem begroeid is. Dat versnellen van chemische verwering komt doordat licht chemicaliën en transport chemische verwering in Nederland kunnen we de gevolgen van chemische verwering zien, maar in een warm en vochtig klimaat. Ook in hoe sneller chemische verwering zal verlopen. In een droger en een kouder klimaat verlopen chemische processen veel langzamer en vervreemd het gesteente veel minder dan in een vochtig of warm klimaat. ## Grotten Grotten zijn bijzondere vakantiebestemmingen voor veel mensen. Misschien sijpelt regenwater naar beneden. Door de plantentwortels is het water een beetje zuur geworden. Het water lost het gesteente op waardoor gangenstelsels ontstaan. Deze gangenstelsels groeien langzaam uit tot prachtige grotten (bron 13). We vinden deze grotten onder het aardoppervlak in gebieden die bestaan uit **kalksteen**. Kalksteen ontstaat in ondiepe zeeen van warme tropische gebieden. Kalkdiertjes die doodgaan vallen naar de bodem en door het samenpersen van deze kalkhoudende resten ontstaat het gesteente. Ongeveer 70 miljoen jaar geleden was het gebied dat wij nu Zuid-Limburg noemen een ondiepe zee. Het klimaat was tropisch. Daarom vinden we vandaag de dag kalksteen in Zuid-Limburg.