Wykład 2 Elementy Urbanistyczne PDF

DR INŻ. ARCH. MICHAŁ P. CHODOROWSKI ELEMENTY U R BA N I STYC ZN E WYKŁAD 2 WPROWADZENIE: CZĘŚĆ TEORETYCZNA: WPROWADZENIE W PODSTAWOWE POJĘCIA KOMPOZYCJI PRZESTRZENNEJ PODŁOGA, ŚCIANY STROP. POJĘCIE WNĘTRZA W URBANISTYCE, ICH RODZAJE, POJĘCIE OTWARCIA. CZĘŚĆ TECHNICZNA...

DR INŻ. ARCH. MICHAŁ P. CHODOROWSKI ELEMENTY U R BA N I STYC ZN E WYKŁAD 2 WPROWADZENIE: CZĘŚĆ TEORETYCZNA: WPROWADZENIE W PODSTAWOWE POJĘCIA KOMPOZYCJI PRZESTRZENNEJ PODŁOGA, ŚCIANY STROP. POJĘCIE WNĘTRZA W URBANISTYCE, ICH RODZAJE, POJĘCIE OTWARCIA. CZĘŚĆ TECHNICZNA: MAŁA ARCHITEKTURA, DOSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ DO POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH.  PRZESTRZEŃ KTÓRA ZROBIŁA NA MNIE NAJWIĘKSZE WRAŻENIE Kompleks budynków Ratusza Jerozolimy Widok z bramy na górę Synaj  MI ASTO PUSTYNI EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Miasto spoglądające na pustynię 4 PODSTAWOWE ELEMENTY KOMPOZYCJI PRZESTRZENNEJ PODŁOGA ŚCIANY STROP UKŁAD PRZESTRZENNY Rola projektanta Kunszt układu przestrzennego wynika z harmonii całego założenia, zarówno widoku całości jak i jego poszczególnych elementów: widoków podłogi, ścian i stropu. Umiejętność i zdolność świadomego operowania w kompozycji urbanistycznej trzema podstawowymi elementami: podłogą, ścianą i stropem a także czynnik czasu dostosowany do skali i przestrzennej i szybkości poruszania się człowieka jest niezbędna w projektowaniu urbanistycznym. (K. Wejchert) PODŁOGA Podłoga w rozumieniu urbanistycznym jest to teren stanowiący podstawę całego zespołu, dobrze widoczny w części lub w całości, pozwalający na odczytanie i odczucie rozległości wnętrza w stosunku do skali człowieka. PERCEPCJA Skracanie się płaszczyzn poziomych Pozorne skracanie się odległości, d – odległość subiektywna, D – odległość obiektywna. (źródło K. Wejchert) 8  TY PO LO G I E PO D ŁÓ G U R BA N I STYC ZN YCH Wg Ewy Grochowskiej Wg Kazimierze Wejcherta ▪ Podłoga obojętna Podłoga wodna (element wody i efekt odbicia) ▪ Podłoga drugoplanowa Podłoga płaska (znaczenia nabiera jej rysunek, dynamiczny lub statyczny) ▪ Podłoga komunikacyjna Podłoga pochylona (staje się jednocześnie cokołem stojących za nią brył) ▪ Podłoga – mapa Podłoga opadająca od widza (odległości ulegają pozornemu skróceniu się w perspektywie, zaś podłoga opadająca stromo, odsłania widoki ▪ Podłoga iluzoryczna krajobrazu w tle) ▪ Podłoga historyczna Podłoga wklęsła (w różnych skalach, od skali placu do skali krajobrazu, ▪ Podłoga krajobrazowa stanowi najsilniejszą formę podłogi, jej rysunek lub elementy odgrywają dużą rolę, a skoncentrowania uwagi na ścianach daje poczucie osadzenia ▪ Podłoga graficzna zespołu na powierzchni ziemi) ▪ Podłoga okazjonalna ▪ Podłoga scenograficzna 9 PODŁOGA OBOJĘTNA  PODŁOGA OBOJĘTNA 11 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  PODŁOGA DRUGOPLANOWA 12 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  PODŁOGA KOMUNIKACYJNA 13 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  PODŁOGA GRAFICZNA 14 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE P O D Ł O G A O PA D A J Ą C A EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 15  PODŁOGA POCHYLONA 16 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ŚCIANY Ściana urbanistyczna występuje w kilku podstawowych formach i w licznych odmianach: ▪ jednoplanowe ▪ wieloplanowe  ŚCIANY 18 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ŚCIANY Ściany jednoplanowe występują w zespołach architektonicznych i krajobrazowych jako płaszczyzny budynku lub zieleni. Tworzą wyraźne ograniczenie przestrzeni, stanowiąc jednocześnie grancie widoczności, przeszkodą przesłaniającą wszystko co się poza nią znajduje. (K. Wejchert) ŚCIANY Ściany wieloplanowe występujące częściej, złożone z różnych wątków: architektury zieleni i elementów krajobrazu. Elementy te mogą znajdować się w różnych odległościach od obserwatora. Elementami tej samej ściany mogą stać się zarówno budynki położone bezpośrednio w otoczeniu widza, jak i wzgórza i szczyty wznoszące się ponad pierwszoplanową architekturą i oddalone nieraz o kilka kilometrów. (K. Wjechert) ŚCIANY WE WNĘTRZACH URBANISTYCZNYCH W skali urbanistycznej wydzielenie poszczególnych ścian występuje jedynie w układach placowych lub ulicznych, gdzie krawędź przecinających się płaszczyzn ściennych jest widoczna lub łatwo wyczuwalna w przedłużeniu ścian. (K. Wejchert)  Ściana panoramiczna – w większości ŚCIANA PANORAMICZNA układów urbanistycznych ściany łączą się ze sobą, tworząc w stosunku do jednego punktu widokowego ścianę o charakterze panoramicznym , dzielona na fragmenty będące pochodną rysunku podłogi i linii występujących na płaszczyznach podłogi. Podział ściany panoramicznej na odcinki drobniejsze zarysowuje się wyraźnie w zależności od ich oświetlenia: ściana oświetlona i ściana zacieniona stanowią układy kontrastujące, nawet przy zachowaniu podobieństwa. (K. Wejchert) PRZENIKANIE SIĘ STROPU I ŚCIAN Wieloplanowość może być tez podkreślona przejrzystością elementów znajdujących się na planach bliższych i najbliższych w stosunku do obserwatora. W tych przypadkach może dojść EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE do zazębiania się lub przenikania ścian i stropu, który poza obiektami pierwszoplanowymi może wejść pomiędzy elementy ściany w głębi perspektywicznej. Widzimy wówczas efekt przenikania się ścian i stropu, tworzących cały obraz, gdzie niebo stanowi jeden z elementów zespołu. (K. Wejchert) 23 Ś C I A N A J A KO A KC E N T LU B D O M I N A N TA W P R Z E S T R Z E N I EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 24 STROP Strop – czasza nieba rozpięta pomiędzy ścianami otaczającymi EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE obserwatora. Kolor nieba jest poza nasza ingerencją jako projektantów. Możemy jako projektanci w zespołach urbanistycznych decydować o zarysie linii przecięcia ścian i stropu oraz zorganizowania punktów widokowych pozwalających na świadome rozwinięcie stropu w celowo narysowanych ramach. (K. Wejchert) 25 WNĘTRZA EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Z – Zamknięcie O - Otwarcie 26 WNĘTRZA PLACÓW Z ĆWICZEŃ EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Plac 1 Plac 2 Plac 3 27  Wnętrza różnorodne WNĘTRZA 28 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE WNĘTRZA Wnętrza z dominantą Dominanta przestrzenna – element przestrzeni o niezakłóconej ekspozycji; obiekt budowlany (grupa obiektów) lub obiekt naturalny wyraźnie odróżniający się od otaczającej zabudowy formą lub gabarytami, posiadający czytelną i zasadniczą wartość kompozycyjną lub estetyczną NID, Ochrona krajobrazu kulturowego – słowniczek pojęć EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE K. Wejchert, 1984 Warszawa, Wnętrze z dominantą, Rynek Nowego Miasta z niewielką dominantą Kościoła 29 OTWARCIA Typy otwarć Wg Wejcherta typy otwarć we wnętrzu prostym: 1 – otwarcie krajobrazowe 2 - otwarcie architektoniczne 3 – otwarcie szczelinowe 4 – otwarcie obojętne EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 5 – otwarcie kierunkowe K. Wejchert, 1984 30 OTWARCIA EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Otwarcie Szerokie otwarcie Szerokie otwarcie krajobrazowe z krajobrazowe architektoniczne dominantą 31  OTWARCIE ARCHITEKTONICZNE 32 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  OTWARCIA 33 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE OTWARCIA Forma otwarć szczelinowe EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE obojętne szerokie 34  PROPORCJE PLANU PLACU EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 35 Autor powyższej analizy to Pani Ewa Grochowska. Źródło: E. Grochowska, Plac jako zagadnienie urbanistyczne, Warszawa 2021 PRO PO RC JE W N ĘTR ZA U R BA N I STYC ZN EG O Oba zdjęcia na wysokości 800 metrów EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Plac Niebiańskiego Spokoju (Tienanmen) Rynek Kościuszki Białystok Pekin 36 ROZPLANOWANIE SAMORZUTNE EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Lukka, Piazza de Merkato 37 ROZPLANOWANIE REGULARNE EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Rynek w Poznaniu 38 KĄT ŚRODKOWY 𝛼 a a 10° EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Kąt środkowy Kąt środkowy wnętrza prostego obliczamy przy pominięciu wzrostu człowieka jako wartości zmiennej , kąt środkowy 𝛼 zawarty jest między podłogą a linią łączącą środkowy punkt przekroju ze zwieńczeniem ścian. 39 KĄT ŚRODKOWY Płaszczyzny pionowe mają Płaszczyzny pionowe Płaszczyzny pionowe mniejszy udział względem mają tą samą dominują w percepcji płaszczyzn poziomych podłogi i powierzchnię co przestrzeni. May wrażenie stropu; przestrzeń sprawia podłoga. Proporcja ta przytłoczenia zabudową, wrażenie większej odbierana jest jako która nas otacza. kameralna. EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 40 ZESTAWIENIE PRZYKŁADÓW WIELKOŚCI KĄTA ŚRODKOWEGO NIEKTÓRYCH PLACÓW MIEJSKICH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Większość przykładów wnętrz placów (ważnych dla urbanistyki) waha się od kilkunastu do 30 stopni, z nielicznymi wyjątkami. Autor powyższego porównania to Pani Ewa Grochowska. Źródło: E. Grochowska, Plac jako zagadnienie urbanistyczne, Warszawa 2021 41 KĄT GRANICZNY Stosunek wysokości ścian placu do jego szerokości H : D=1 : 3 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE H – wysokość ściany H D – szerokość placu 𝛼 D Leon Batista Alberti uważał, że najlepszy stosunek wys. Do szer. to 1:3 Witruwiusz rekomendował proporcje 3:2 Kazimierz Wejchert przyjmował, że maksymalny stosunek ten powinien wynosić 1:10 42  PODCIENIA 43 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  SALAMANKA 44 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ZAFRA 45 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE A R T Y K U L A C J A FA S A D Y artykulacja (w architekturze) – podział płaszczyzny za pomocą elementów architektonicznych EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE horyzontalna wertykalna 46 A R T Y K U L A C J A H O R Y Z O N TA L N A EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 47  ARTYKUALCJA WERTKALNA 48 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ARTYKULACJA PIERZEI 1-6 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Miejsca formalnie ważne Wg. K. Asanowicz 49  ZABUDOWA SZCZYTOWA 50 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ZABUDOWA SZCZYTOWA Antwerpia Ghent Brugia Gdańsk EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 51  ZABUDOWA KALENICOWA 52 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  Plany forma zabudowy budynków a 53 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  BRUGIA 54 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  G DA Ń S K 55 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  AARHUS 56 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  AARHUS 57 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  AARHUS 58 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE  ANTWERPIA 59 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ZMI ENNA FUNKCJA PLACU EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Dzień – Noc Dni robocze - weekend Spontaniczna impreza studentów w Ghencie 60 MAŁA ARCHITEKTURA Mała architektura (obiekt małej architektury) – zespół niewielkich obiektów budowlanych, wznoszonych w celu zagospodarowania terenu (działki budowlanej pod budownictwo jednorodzinne, wielorodzinne, miast, osiedli, zakładów pracy, parków, ogrodów itp.). Podstawowe typy obiektów małej architektury: EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE ▪ obiekty kultu religijnego, m.in.: kapliczka, krzyż przydrożny, figura ▪ obiekty architektury ogrodowej, takie jak: posąg, wodotrysk, pergola ▪ obiekty użytkowe – służące rekreacji codziennej, tj.: piaskownica, huśtawka, ławki i utrzymaniu porządku, m.in.: śmietnik, trzepak. 61 R Z E Ź B Y K L A S YC Z N E EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 62 Rzym R Z E Ź B A W S P Ó Ł C Z E S N A - I N S TA L A C JA EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Bruksela Rotterdam Rotterdam 63 R Z E Ź B A W S P Ó Ł C Z E S N A - I N S TA L A C JA EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Aarhus Sewilla Instalacja czy budowla? 64  PA W I L O N Y Londyn EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Brugia 65 Dallas SIEDZISKA EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Luksemburg Bruksela Antwerpia 66  SIEDZISKA Hamburg Vercheres 67 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Dallas Brugia Londyn ŚMIETNIK 68 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Przykład danych na temat małej architektury lub urban furniture ŚMIETNIK EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE Źródło: https://www.puczynski.pl/en/pdt/3322/26-07-02 69  OŚWIETLENIE 70 EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 71 PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 72 PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 73 PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 74 PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 75 PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 76 PRZYSTOSOWANIE PRZESTRZENI PUBLICZNEJ NA POTRZEBY OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE 77  EL EMENTY UR BA NI STYC ZNE DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ dr inż. arch. Michał P. Chodorowski [email protected] https://wa.pb.edu.pl/mgr-inz-arch-michal-chodorowski/ 78