فصل یک یازدهم (PDF)

‫سال تحصیلی ‪1404 - 1403‬‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫مؤلف‪ :‬مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫نندنز م ینی انزا هدنیایی هه اا رتناخ‪.‬و اها‬ ‫زمین تنها خانه ماست‪.‬زمین ستارتاز نز ن...

‫سال تحصیلی ‪1404 - 1403‬‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫مؤلف‪ :‬مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫نندنز م ینی انزا هدنیایی هه اا رتناخ‪.‬و اها‬ ‫زمین تنها خانه ماست‪.‬زمین ستارتاز نز ن ‪.‬ها و هدنیای پیدا و ناپیدای گوناگونی نست‪.‬هه های‬ ‫گیای نز آنها توننستههنیم اا ستاخهن ناانز و استهها هایی اه همه نقاط ها زمین نز قطب رت ا تا ننو‪ ،‬نم ا ازیاها و نقیانو ها است‪.‬یاایم و ضاتای‬ ‫اوزاس‪.‬و ایهانن زن نیا هشف هنیم‬ ‫شناخت زمین و‬ ‫هدایای زمینی‬ ‫ابزار و دستگاه ها‬ ‫سایر کرات‬ ‫‪ -1‬ساخهاز اقیق نین هدنیا زن رناسایی هنیم‬ ‫‪ -2‬اه زضهاز آنها پی ایایم‬ ‫دانش شیمی به ما کمک میکند تا‪:‬‬ ‫‪ -3‬اها ااانزی ازس‪.‬نز آنها زن ایاموزیم‬ ‫ت دن اشتای زن می تونن از گاوی هشتف و رتناخ‪.‬مونا ندید اننست‪.‬اازستی ت دن ها نز گترتهه تا اه اا نشتان می اهد هه توست‬ ‫رشد و وستدش‬ ‫آنها زن‬ ‫نونمع ننستانی وناستهه اه تونن ندی نضانای نست‪.‬هه توننستهه نند اانی زضع نیازهای خوا و نام ه مونای تولید هنند یا اا است‪.‬هازی مونا خون‬ ‫تغییا اهند‬ ‫ماا ووانتندگد اوا ی اانگد‬ ‫اها میاااند نما با گذشن‬ ‫ننستانهای پیشتین ضق نز ااخی مونا بیی ی مانند چوب‪ ،‬سنگ‪ ،،‬اا‪ ،،‬پمنو و پوسن‬ ‫سفال را وولید و برای فلزها را نیز اسدخراج کگگد که اواص اگاسبوری اشدگد‪.‬‬ ‫* شکوه و عظمت تمدن امروزی تا حدود زیادی مدیون مواد جدیدی است که از شیشه‪،‬وپالسشیک‪،‬وفلز‪،‬والیاف‪،‬وس امیک و ‪...‬ساخته‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫مونا اا منصاهای سازند آنها پی اااند‬ ‫‪ )1‬اه زناطه میان خون‬ ‫با گسترش دانش تجربی‪ ،‬شیمیدانها‬ ‫‪ )2‬ه چنین ا زیاضهند هه گاما انان اه مونا و نضاوان آنها اه یکدیها سیب تغییا و گاهی‬ ‫مونا میروا‬ ‫اهیوا خون‬ ‫هازااا م ین اس‪.‬یاضهند‬ ‫‪ )3‬اا نین زوند آنها اه توننایی ننهخا‪ ،‬مناسبتاین ماا اانی ی‬ ‫تا نایی هه میتوننند مونای نو اا ویژگیهای منحصا اه ضاا و الخون بانای هنند‬ ‫گسترش فناوری به میزان دسترسی به مواد مناسب وابسته است‪ ،‬به طوری که کشف و درک خواص یک مادة جدید پرچمدار توسعة فناوری است‪.‬‬ ‫✓ گسهاش صن ‪.‬خوازو مدیون رناخ‪.‬و اسهاسی اه فوالد نس‪.‬‬ ‫اا ننانیی میهنی نس‪.‬هه نز مونای اه نام نیمه رساناها ساخهه میروند‬ ‫✓ پیشاض‪.‬صن ‪.‬نلکهاونی‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫فرآیند کلی تولید دوچرخه ‪:‬‬ ‫✓ منشأ ننانی اوچاخه نز ماین نس‪.‬‬ ‫✓ اخشی نز آن نز مونا م دنی و اخشی مونا نفهی نس‪.‬‬ ‫✓ مونا نولیه آن اه بوز خام قاال نسهفاا نیسهند و ااید ضاآوزی روند‬ ‫✓ از هنهام تولید وزقههای ضوالای مونا ناخالص مونوا از سنگ م دن و‬ ‫مقدنزی ضلا هنهام ااشهازی اه پس اند تیدیل میروا‬ ‫✓ از هنهام تولید تایا مونا نضاضی نه‪.‬ت یاهازی و خوش ساخ‪.‬ردن‬ ‫ااش زا میروند هه آنها هم اه منونن پس اند ازمیآیند‬ ‫اا هون و زبوا‪.‬زنگ میزنند‬ ‫✓ پس نز چند سا قس ‪.‬های ضلای از ت ا‬ ‫و قس ‪.‬های السهیکی و پالسهیکی ضاسوا و ههنه میروند و م کن نس‪.‬‬ ‫از محی زها و یا اازیاض‪.‬روند‬ ‫نمایی از چرخه مواد ‪:‬‬ ‫فرآوری‬ ‫تهیه فلزها و‬ ‫مواد شیمیایی‬ ‫اکتشاف و استخراج منابع‬ ‫تولید لوازم‬ ‫خانگی و‬ ‫اداری و‬ ‫خودرو‬ ‫کره زمین‬ ‫ضایعات‬ ‫با توجه به شکل باال‪:‬‬ ‫همه مونا بیی ی و ساخههی نز ها زمین اه اس‪.‬میآیند‬ ‫ ‬ ‫و هه اتدقیما نز هتتتا زمیتتن اه است‪.‬میآیند‪.‬‬ ‫مونا بیی ی مانند ااخی ضلانت و مونای مانند نف‪.‬نل ا‬ ‫ ‬ ‫و هه اطوز غیامسهقیم نز مونا بیی ی ساخهه میروند نیا نز هتتتتا زمین اه استتت‪.‬میآیند‬ ‫السهی‬ ‫مونا ساخههی مانند پالسهی‬ ‫ ‬ ‫مونای هه نز بیی ‪.‬اه اس‪.‬میآوزیم اه رکل پس اند و زااله و ااخی اه رکل ورکیب شده اا ننانی هونها اه بیی ‪.‬اامیگااند‬ ‫ ‬ ‫نام هل مونا از ها زمین اه تقریب ثابت میماند زیان ها چه هه نز آن نسهخانج میروا و اه بوز مسهقیم یا غیامسهقیم موزا نسهفاا‬ ‫ ‬ ‫قانز میگیاا از آخا اه صوزت پس اند اه خاک و ها زمین اامیگااا و بیق قانون پایسههی نام مقدنز آن ثاا‪.‬خونهد ماند‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫برخی بر این باورند که هر چه میزان بهره برداری از منابع یک کشور بیشتر باشد‪ ،‬آن کشورتوسعه یافتهتر است‪.‬البته به نکات زیر باید‬ ‫دقت کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬ونوا منااع نشانه ثاوت ملی نس‪.‬‬ ‫‪ -2‬میانن اها ااانزی اه پیشاض‪.‬تکنولوژی و مدیای‪.‬منااع ننسانی نزتیاط انزا‬ ‫‪ -3‬نمکان نقهصاای اانی ااانر‪.‬و اها ااانزی نین منااع ونوا انزا‬ ‫‪ -4‬سه موزا ضو از هناز ااانر‪.‬نصولی و مناسب از زنسهای پیشاض‪.‬پایدنز م ناانز نس‪.‬‬ ‫برآورد میزان تولید و مصرف نسبی برخی مواد در جهان ‪:‬‬ ‫نکات نمودار باال‪:‬‬ ‫ایشهاین مقدنز نسهخانج نز ها زمین از ها سا مااوط اه مونا م دنی و همتاین مقدنز نسهخانج مااوط اه ضلاها نس‪.‬‬ ‫ ‬ ‫فلزها > سوختهای فسیلی > مواد معدنی‪ :‬مقادیر استخراج‬ ‫نسهخانج ضلاها نز سا ‪ 2005‬تا سا ‪ 2030‬ادوانً او ااناا میروا از االیکه نسهخانج مونام دنی و سوخ‪.‬های ضسیلی ه ها نز او ااناا نضانیش‬ ‫ ‬ ‫یاضهه نس‪.‬‬ ‫مج وع میانن نسهخانج مونا م دنی ضلاها و سوخ‪.‬های ضسیلی نز ادوا ‪ 38‬میلیازا تن از سا ‪ 2005‬اه ادوا ‪ 72‬میلیتازا تتن از ستا ‪2030‬‬ ‫ ‬ ‫میزسد‬ ‫از ستا ‪ 2015‬اه تقایب ‪ 7‬میلیازا تن ضلا از نهان نستهخانج و مصتاش رتد نست‪.‬زمین منیع م ی ی نز هدنیای نززرت ند و ضتاوزی اانی زندگی‬ ‫ ‬ ‫نس‪.‬‬ ‫زندگی روزانة ما به منابع شیمیایی وابسته است‪.‬‬ ‫مثالً‪:‬‬ ‫‪ -1‬سیایجات و میو ها اا نسهفاا نز هواهای پداسیو‪ ،‬نیدروژ و فتفر ار زرد میهنند‬ ‫خوزنهی زن نز امکی و ریا ادس‪.‬میآوزند‬ ‫‪ -2‬ن‬ ‫‪ -3‬نسهکان ریشهنی نز شن و ااسنه ساخهه رد نست‪.‬‬ ‫‪ -4‬ظاش غتن میتونند نز اا‪ ،‬چیگی ساخهه رد اارد‬ ‫‪ -5‬قارق نز فوال من‪ ،‬نز ساخهه رد نس‪.‬‬ ‫‪ -6‬سوخ‪.‬ها زن نز ا زمیتتن ایاون میهشند‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫ویافشهو‬ ‫نکشه‪:‬وباوپیشددد د فتو دددددفات‪،‬وسددددده ورفاروتروواماهوبا ورفشهو وباوایصور ن ‪،‬ومیزانوموددد د فومفابتوس ناس نوافزای‬ ‫اسدددددددتنوبهوس نهایوکهوام زروهمهواف اتوواماهوتروپیواسدددددددش اتروازورل صوهم ار‪،‬وش تر یوشددددد د وددددددد و وان ا و سدددددددای و‬ ‫الکش نیک وهتددشف نوریمیصوایصونیازهاوبهوهم ارور لی وتسددش ارهاو وابزارآ ت‪،‬وس د شوش د رواسددتوراورجااددایوویان وب ایو‬ ‫ویاب ‪،‬وبهوس نهایوکهوسا نهوحجموان ه وازومفابتوشیمیاییوبی رب تاریوم ش تن‬ ‫اسش اتروازوه ایایوزمیف وافزای‬ ‫نکشهو‪:‬وپ اکف س ومفابتوتروشا رمیانهو ووف بوآم یکایوشمال وبیشش یصو وسپسوتروشمالوآم یکایووف بیو وقاررواسش الیاو‬ ‫ووف بوآف یجاو وکمش یصومج اروتروش قوآسیاو وقارروآف یجاو(بهووزوقتمتووف بیوآن)واستنوو‬ ‫و‬ ‫نکشدده‪:‬وزمددیصوان دداریوازورشددای وارزشددمف واسددتنوه ف د وکددهوایددصومفددابتوبددهو د رویکتددانور زیددتونش د ران نوپ اکف د س ومفددابتو‬ ‫ورجارتوویان وباش نوو‬ ‫م ر ان وتلی وپی ای‬ ‫و‬ ‫الگوها و روندها در رفتار مواد و عنصرها‪:‬‬ ‫✓ ری یاننها اا مشاهدة مونا و ننجام آزمایشهای گوناگون آنها زن اقیق اازسی میهنند‬ ‫نین اازسیها یافدن اطالعات بیمدر و قیقور رباره ویژگی ها و اواص اوا نس‪.‬‬ ‫✓ هدش ه‬ ‫نیتن‬ ‫✓ ااقانزی نزتیاط میان نین انا ها و نبالمات ه چنین یاضهن نلهوها و زوندها گامی مهمتر و مؤثاتا از پیشاض‪.‬ملم اه ر از میآید زیان اانسا‬ ‫زوندها نلهوها و زونا می تونن اه زما و زنز هسهی پی ااا اه ه ین خابا می تونن ملم ری ی زن مطال ه ه فوتار‪،‬وه شمف انهو ومفظم زضهتاز‬ ‫منصاها و مونا اانی یاضهن زوندها و نلهوهای زضهاز فیزیکی و شیمیایی اننس‪.‬‬ ‫میهند تا اجم ننیوهی‬ ‫نقشه زن اانی ری یدننهاس‪.‬هه اه آنها ه‬ ‫✓ ندو اوز نی منصاها ن ایشی این یا نز چیدمان منصاها اوا و ه انند ی‬ ‫نز مشاهد ها زن سازماندهی و تجایه و تحلیل هنند تا نلهوهای پنهان از زضهاز منصاها زن آرکاز ن ایند‬ ‫بنیادی ترین ویژگی آنها ی نی عد اومی چید رد نند‬ ‫✓ از ندو اوز نی منصاها اانسا‬ ‫گاو نای گاضهه نند‬ ‫اوو آنها امابه نس‪.‬از ی‬ ‫✓ منصا هایی هه آرایش الکدرونی الیۀ ظرفی‬ ‫رایانی اه پیشاینی اواص و رفدار آن خونهد هاا‬ ‫منصا از ندو اوز نی ه‬ ‫✓ ت یین موق ی‪(.‬اوز و گاو ) ی‬ ‫والکش نو–ونجهددهوایوارددموهفود هایویددکوسد روشد یهوبددهوهددمواسددتنوزید اوراد اتوالکشد نوهددایو فیشد و‬ ‫نکشه‪:‬واغلشوآرای‬ ‫ب اب یوتارن ن‬ ‫و‬ ‫نکشه‪:‬وهفو وهایوو لوت رروایوراوب واساسورفشاروآنیاوم ور انوتروسهوتسشۀوفلز‪،‬ونافلزو وش هوفلزوق اروتاتن‬ ‫و‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬ ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫خواص فلز ها‪:‬‬ ‫‪ )1‬نغلب انزنی چهالی زیاا نند و نغلب نقطه ذو‪ ،‬و نوش ااال انزند‬ ‫‪ )2‬ستتتطح اتتان (ازخشتتان) و صیتتقلی انزند‬ ‫‪ )3‬اه بتتوز م د از ست ‪.‬چپ و ماها ندو قانز انزند‬ ‫‪ )4‬قاالیت‪.‬مفهو ردن و وزقه وزقه ردن انزند‬ ‫‪ )5‬زستتانایی گامایی و نلکهایکی ااالیتتی انزند‬ ‫‪ )6‬تت تتتایتتل اه نز اس‪.‬انان نلتتکهاون انزند‬ ‫‪ )7‬ایش تا منصاهای ندو زن تشکیل می اهند و از ها ‪ 4‬اسهه ونوا انزند‬ ‫‪ )8‬چکشخونزند (از نثا ضااه تغییا رکل میاهند ولی خُاا ن یروند)‬ ‫‪ )9‬ایشها آنها نامدند مانند‪ :‬سدیم منیایم آلومینیم‬ ‫‪ ) 10‬سخهی و نسهحکام ضلاها مهفاوت نس‪.‬اه بوزی هه نغلب ضلاها سخهی و نسهحکام زیاای انزند ولی ضلاهای قلیایی نام هسهند‬ ‫‪ )11‬ضلا مایع ← 𝒈𝑯 ( نیو از گاو اونزاهم و اوزة رشم قانز انزا )‬ ‫خواص نافلز ها‪:‬‬ ‫‪ )1‬از نثا ضتتتااه خاا میرتتتوند (چکشختتتونز نیتسهند)‬ ‫‪ )2‬نغلب چهالی هتم و نقطه ذو‪ ،‬و نوش هم انزند‬ ‫‪ )3‬ت ایل اه گاضهتتن یا اه نرهانک گتنرهن نلکهتتاون انزند‬ ‫‪ )4‬سطح آنها ازخشتتان نیس‪.‬الکه هدز نس‪.‬‬ ‫‪ )5‬از اسهه ‪ s‬و ‪ p‬از س ‪.‬زنس‪.‬و ااالی ندو قانز انزند‬ ‫‪ )6‬ایشها آنها گازند مانند‪O2،N2،H2 :‬و‪Cl2 ،F2،‬و گازهای نجیب‬ ‫‪ )7‬اام(‪ )Br2‬تنها ناضلا مایع نس‪ (.‬اام از گاو هفدهم و اوزة چهازم قانز انزا )‬ ‫زسانایی گامایی انزند)‬ ‫‪ )8‬زسانایی خوای ندنزند (نلیهه گانضی‪.‬زسانایی نلکهایکی و نل ا‬ ‫نت سفا‪:‬‬ ‫‪ )9‬اال‪.‬ضیایکی ناضلا ها از امای نتا و ضشاز ی‬ ‫مایع→ ‪Br2‬‬ ‫نامد→ ‪Se,S8 ,P4 ,C,I2‬‬ ‫گاز → ‪, Cl2 ,F2 ,O2 ,N2 ,H2‬گاز های نجیب‬ ‫خواص شبه فلز ها‪:‬‬ ‫‪ )1‬ه هی نامدند و از اسهه ‪ p‬قانز انزند و ماز این ضلا و ناضلا می اارند‬ ‫‪ 8 )2‬منصا )‪(At, Po, Te, Sb, As, Ge, Si, B‬‬ ‫مشااه ناضلاها‪ :‬رکنند اوان ‪ -‬ت ایل اه نرهانک گتنزی نلکهاون‬ ‫‪ )3‬خون‬ ‫مشااه ضلاها‪ :‬زسانایی ‪ -‬سطح صیقلی‬ ‫‪ )4‬خون‬ ‫ضیایکی ریه ضلاها ایشها اه ضلاها رییه اوا از االی هه زضهاز ری یایی آنها ه انند ناضلاها نس‪.‬‬ ‫‪ )5‬خون‬ ‫‪ )6‬از گاو های ‪ 13‬تا ‪ 17‬و از اوز های ‪ 2‬تا ‪ 6‬قانز انزند (از ها گاوهی هه ریهضلا انرهه ااریم مناصا ااالتا و زنس‪.‬تا آن ناضلا و مناصا‬ ‫پایین تا و چپ تا آن ضلا هسهند )‬ ‫* هلیم با اینکه در گروه ‪ 18‬جدول دوره ای عنصرر ها جای دارد‪ ،‬اما عنصرری از دسرته 𝒔 اسرت و آرایش الکترونی الیه ررفیت آن با‬ ‫دیگر گاز های نجیب متفاوت است‪.‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫ش وه فل وز > نافل وز > فل وز ‪:‬را ا وت‬ ‫نکشه‪:‬وتروبیصوسهوتسشهوهفو ‪،‬وش هوفلزهاوکمش یصومج اروراوتارن نوووووووووو‬ ‫نکشه‪:‬وب ش وازوس رهایوو لوت ررایوفجطوشام وفلزن ومانف وس روفلزهایوقلیایی‪،‬وس روفلزهایوقلیاییوشاک ‪،‬وس رو‬ ‫فلزهایو اسههو(س رو‪1‬وراو‪12‬بهوو و‪)H‬نوب ش وفجطوشام ونافلزن ومانف وس روسازهایونجیشو(س رو‪)18‬نو ل وتروب ش وازو‬ ‫س ورهاوهموفلز‪،‬وهمونافلزو وهموش وهفلزو و توتارتو(س رو‪14‬و و‪)15‬نوو‬ ‫و‬ ‫✓ خواص فیزیکی و شیمیایی عنصرها به صورت دورهای تکرار میشود که به قانون دورهای عنصرها معروف است‪.‬‬ ‫‪ 118‬منصا ندو رناسایی و توس آیوپاک تأیید رد نس‪.‬اه بوزی هه هیچ خانهنی از ندو خالی نیتددتن انااانین چنین اه ن تا میزستد‬ ‫ه‬ ‫نس‪.‬‬ ‫هه نس‪.‬ونو اانی هشف منصاهای بیی ی اه پایان زسید و تنها زن نضانیش ر از منصاها تهیه و تولید آنها اه صوزت ساشش‬ ‫(مثالً گانزشهایی ازااز هشف و رناسایی منصا ر ازة ‪ 120‬یا ‪ 121‬از آزمایشها های تحقیقاتی و مدزن نزنئه رد نس‪).‬‬ ‫رناسایی منصاها اا مدا نت ی ایشها نز ‪ 118‬سیب خونهد رد تا بیقهاندی تاز نی نز منصاها نزنئه روا زیان از ندو اوز نی نماوزی نایی اانی آنها‬ ‫پیشاینی نشد نس‪.‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬ ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫نافلز → 𝐂‬ ‫ویژگی عناصر گروه ‪: 14‬‬ ‫𝒊𝑺‬ ‫شبه فلز }‬ ‫𝒆𝑮‬ ‫𝒏𝑺‬ ‫فلز }‬ ‫𝒃𝑷‬ ‫آرایش الکترونی اتم عنصر های این گروه به ‪ ns 2 np2‬ختم می شود‪(.‬در الیة ررفیت خود ‪ 4‬الکترون دارند)‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬ ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫دوره سوم‪:‬‬ ‫𝑎𝑁‪11‬‬ ‫𝑔𝑀‪12‬‬ ‫𝑙𝐴‪13‬‬ ‫𝑖𝑆‪14‬‬ ‫𝑃‪15‬‬ ‫𝑆‪16‬‬ ‫𝑙𝐶‪17‬‬ ‫𝑟𝐴‪18‬‬ ‫فلز‬ ‫شبه فلز‬ ‫نافلز‬ ‫کاربرد برخی فلز ها‪:‬‬ ‫کاربرد 𝒍𝑨‬ ‫کاربرد 𝒆𝑭‬ ‫کاربرد 𝒖𝑨‬ ‫تمرین‪ -1 :‬جدول زیر را تکمیل کنید‪.‬‬ ‫شبه فلز‬ ‫فلز‬ ‫نافلز‬ ‫فلز‬ ‫نافلز‬ ‫فلز‬ ‫فلز‬ ‫فلز‬ ‫نافلز‬ ‫شبه فلز‬ ‫نافلز‬ ‫(منظور گرافیت است)‬ ‫𝒆𝑮‬ ‫𝒃𝑷‬ ‫𝑷‬ ‫𝒈𝑴‬ ‫𝒍𝑪‬ ‫𝒏𝑺‬ ‫𝒍𝑨‬ ‫𝒂𝑵‬ ‫𝑺‬ ‫𝒊𝑺‬ ‫𝑪‬ ‫رسانایی الکتریکی‬ ‫رسانایی گرمایی‬ ‫سطح صیقلی‬ ‫چکش خواری‬ ‫تمایل به دادن‪،‬‬ ‫گرفتن یا اشتراک‬ ‫الکترون‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫شارل ژانت شیمیدان فرانسوی در سال ‪ 1927‬با کنار هم چیدن عنصرهای شناخته شده در زمان خود‪ ،‬الگویی ارائه کرد که براسرراآ آن‬ ‫میتوان عنصرهای با عدد اتمی بزرگتر از ‪ 118‬را نیز طبقهبندی کرد‪.‬‬ ‫ویژگی های جدول پیشنهادی ژانت‪:‬‬ ‫‪ )1‬اا مد هوننهومی ه خوننی انر‪.‬‬ ‫‪ )2‬از او زایف ندید نین ندو زیاالیه ‪ g‬اه منونن زیا الیه پنجم پس نز زیاالیه های 𝒔 ‪ d p‬و ‪ f‬پا می روا (نز منصا ‪ 120‬اه ا د)‬ ‫ااخالش ندو اوز نی نماوزی منصاهای اسه ‪ s‬از‬ ‫پلکان نس‪.‬از نین ندو‬ ‫‪ )3‬ندو پیشنهاای ژنن‪.‬نز پایین (چپ) اه ااال (زنس‪ ).‬رییه ی‬ ‫س ‪.‬زنس‪.‬قانز گاضهه نند‬ ‫قس ‪.‬مجان از پایین ندو قانز نهاضهه نند و ازون ندو قانز‬ ‫‪ )4‬از ندو ژنن‪.‬ااخالش ندو اوز نی نماوزی منصاهای اسه ‪ f‬اه منونن ی‬ ‫انزند‬ ‫‪ )5‬تشخیص اسهه منصاها آسان نس‪.‬‬ ‫‪ )6‬تاتیب نضانیش مدا نت ی زمای‪.‬رد نس‪.‬‬ ‫‪ )7‬زوند های ضلای و ناضلای زمای‪.‬نشد نس‪.‬و ر از گاو ها ن ی ندنزا‬ ‫‪ )8‬مکان و اسهه منصاهای ‪ 119‬و ‪ 120‬زن ازس‪.‬ت یین هاا نس‪.‬‬ ‫‪ )9‬پیش اینی رد هه منصا ‪ 121‬اه اسهه ندید ‪ g‬ت لق انزا‬ ‫نکات مربوط به رنگ عنصر ها‪:‬‬ ‫اه مل‪.‬ونهنش پتیای ااال و نره ا پتیای زیاا و ننحال پتیای هم از آ‪ ،‬از زیا آ‪ ،‬نههدنزی می روا‬ ‫ فت وس ی‬ ‫ فت وق مز از امای خیلی ااال (ادوا ℃‪ )240‬مشه ل می روا پس می تونن آن زن از هونی آزنا نههدنزی هاا‬ ‫ سدیم (سفید ‪ -‬نقا نی) منیایم و آلومینیم (خاهسهای) ضسفا(قاما و سفید) گوگاا( ززا) گاز هلا (ززا)‬ ‫رفتار عنصرها و شعاع اتم‪:‬‬ ‫رفتار شیمیایی ضلاها اه میانن توننایی نتم آنها از نز اس‪.‬انان نلکهاون وناسهه نس‪.‬‬ ‫‪ )1‬انرهن نال‬ ‫‪ )2‬زسانایی نلکهایکی و گامایی‬ ‫رفتارهای فیزیکی فلزها‪:‬‬ ‫‪ )3‬خاصی‪.‬چکشخونزی‬ ‫‪ )4‬رکلپتیای (قاالی‪.‬وزقه و مفهو ردن)‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬ ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫زضهاز ری یایی ناضلاها اه میانن ت ایل آن ها اه گرفدن الکدرو یا اه اشدرا‪ ،‬گذاشدن الکدرو وناسهه نس‪.‬‬ ‫‪ )1‬سطح غیا صیقلی و هدز‬ ‫‪ )2‬م وال زسانایی ندنزند‬ ‫رفتارهای فیزیکی نافلزها‪:‬‬ ‫‪ )3‬رکنند ( رکل پتیای ندنزند و خاا می روند)‬ ‫مطااق مد هوننهومی نتم زن مانند کره ای از ن ا می گیاند هه نلکهاون ها پیانمون هسهه و از‬ ‫الیه های نلکهاونی از اا ااه‪.‬نند انااانین می تونن اانی ها نتم ر ت امی از ن ا گاض‪.‬و آن‬ ‫زن نندنز گیای هاا‬ ‫نتم اازگها اارتد نندنزة‬ ‫ادیهی نست‪.‬هه رت اع نتم های مخهلف یکستان نیست‪.‬و ها چه رت اع ی‬ ‫آن نتم نیا اازگ تا نس‪.‬‬ ‫بررسی تغییرات شعاع اتمی‬ ‫* در یک گروه‪ :‬اه بوز هلی از ها گاو نز ااال اه پایین ر اع نت ی افزایش می یااد؛ زیان ت دنا الیه های نلکهاونی بیمدر می روا‬ ‫‪H:‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Li:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Na:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪K:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اوز نز چپ اه زنستت‪.‬رتت اع نت ی کاهش می یااد؛ زیان ت دنا الیه های نلکهاونی ثاا‪.‬می ماند از االی هه‬ ‫* در یک دوره‪ :‬اه بوز هلی از ی‬ ‫ت دنا پاوتون های هستتتهه افزایش می یااد اا افزایش ت دنا پاوتون ها نیاوی ناذاه نی هه هستتتهه اه نلکهاون ها ونزا می هند افزایش یاضهه و‬ ‫ر اع نت ی کاهش می یااد‬ ‫‪3Li‬‬ ‫‪4Be‬‬ ‫‪5B‬‬ ‫‪6C‬‬ ‫‪7N‬‬ ‫‪8O‬‬ ‫‪9F‬‬ ‫‪3p )2 )1‬‬ ‫‪4p‬‬ ‫‪)2 )2‬‬ ‫‪5p )2 )3‬‬ ‫‪6p )2 )4‬‬ ‫‪7p )2 )5‬‬ ‫‪8p )2 )6‬‬ ‫‪9p )2 )7‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫𝑭 𝑶 𝑵 𝑪 𝑩 𝒆𝑩‬ ‫𝒊𝑳‬ ‫𝒂𝑵‬ ‫در هر گروه از باال به پایین به طور کلی با افزایش‬ ‫در یک تناوب از چپ به راست‬ ‫شعاع اتمی کاهش می یابد‪.‬‬ ‫شعاع اتمی‪ ،‬تمایل به از دست دادن الکترون‬ ‫𝑲‬ ‫افزایش و تمایل به گرفتن الکترون کاهش می یابد‪.‬‬ ‫در یک گروه از باال به پایین‬ ‫به عبارت دیگر در هر گروه از باال به پایین خصلت‬ ‫𝒃𝑹‬ ‫شعاع اتمی افزایش می یابد‪.‬‬ ‫فلزی افزایش و خصلت نافلزی کاهش می یابد‪.‬‬ ‫𝒔𝑪‬ ‫کور یصوشاا وم ب طوبهوهفو وس رو‪17‬واستنوو‬ ‫نکشه‪:‬وترویکوت رر‪،‬وبزرگور یصوشاا وارم وم ب طوبهوهفو وس روا لو وک‬ ‫فونظ وازوسازونجیش)و‬ ‫(و‬ ‫و‬ ‫نکشه‪:‬وتروک وو ل‪،‬وبزرگور یصوشاا وارم وم ب طوبهوهفو وسزیم(‪ )Cs‬وکمور یصوشاا وارم وم ب طوبهوهی ر ژنو(‪)H‬واستنو‬ ‫و‬ ‫نکشه‪:‬وبیشش یصوشولتونافلزیوم ب طوبهوفل ئ رواستنو‬ ‫و‬ ‫وپذی یوبیشش یوتاششهوباش ‪،‬ون ی اریوآنوتش ارور واستن و‬ ‫نکشه‪:‬وه هویکوهفو و اکف‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫(جمع بندی)‬ ‫✓ در فلزات‪ :‬شعاع اتمی ↑ ∝ قابلیت از دست دادن الکترون ↑ ∝ تشکیل کاتیون راحت تر∝ خاصیت فلزی↑ ∝ واکنش پذیری↑‬ ‫✓ در نافلزات‪ :‬شعاع اتمی ↓ ∝ قابلیت گرفتن الکترون ↑ ∝ تشکیل آنیون راحت تر∝ خاصیت نافلزی↑ ∝ واکنش پذیری↑‬ ‫✓ در کل‪ :‬شعاع اتمی ↑ ∝ خصلت فلزی ↑ ∝ خصلت نافلزی ↓‬ ‫به طور کلی در یک دوره از چپ به راست‪:‬‬ ‫به طور کلی در یک گروه از باال به پایین‪:‬‬ ‫تعداد الیه های الکترونی اشغال شده‪:‬‬ ‫تعداد الیه های الکترونی اشغال شده‪:‬‬ ‫تعداد الکترون ها‪:‬‬ ‫تعداد الکترون ها‪:‬‬ ‫تعداد الکترون های درونی‪:‬‬ ‫تعداد الکترون های درونی‪:‬‬ ‫تعداد الکترون های بیرونی‪:‬‬ ‫تعداد الکترون های بیرونی‪:‬‬ ‫تعداد پروتون ها‪:‬‬ ‫تعداد پروتون ها‪:‬‬ ‫شعاع اتمی‪:‬‬ ‫شعاع اتمی‪:‬‬ ‫خصلت فلزی)تمایل به از دست دادن الکترون)‪:‬‬ ‫خصلت فلزی)تمایل به از دست دادن الکترون)‪:‬‬ ‫خصلت نافلزی)تمایل به گرفتن یا به اشتراک گذاشتن الکترون)‪:‬‬ ‫خصلت نافلزی)تمایل به گرفتن یا به اشتراک گذاشتن الکترون)‪:‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬ ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ :‫تمرین‬.‫ شعاع اتم های زیر را مقایسه کنید‬-2 H , Li , Na , K )1 F , Cl , Br , I )2 C , F , O , N )3 Li , B , C , Be )4 Si , S , Cl , P )5 Si , Mg , Al , Na )6 P , Cl , K , As )7 Ca , S , Mg , H )8 Li , Mg , Na , K )9 O , F , S , Cl )10 :‫تمرین‬.‫ واکنش پذیری گونه های زیر را مقایسه کنید‬-3 Li , K , Na , Rb )1 F , I , Br , Cl )2 Na , Al , Mg , K )3 @abolghasemi_alireza 13 @shimi_mohandes_abolghasemi  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫‪P , Cl , S , F )4‬‬ ‫‪Mg , Ca , Rb , Sr )5‬‬ ‫‪C , Si , N , F )6‬‬ ‫در جدول دوره ای در هر گروه از باال به پایین با ‪.............‬شعاع اتمی خاصیت فلزی ‪.............‬و خاصیت نافلزی ‪............‬و در هر دوره‬ ‫ ‬ ‫از چپ به راست با ‪...........‬شعاع اتمی خاصیت فلزی ‪............‬و خاصیت نافلزی ‪.............‬می یابد‪.‬‬ ‫در گروه اول ‪............‬گروه ‪ 17‬از باال به پایین واکنش پذیری ‪..............‬می شود‪.‬‬ ‫ ‬ ‫بررسی گروه اول جدول تناوبی‪:‬‬ ‫‪ )1‬ضلا های گاو نو اه ردت اا آ‪ ،‬ونهنش می اهند و ااز تولید می هنند (اه ه ین الیل اه آنها ضلا های قلیایی می گویند )‬ ‫‪ )2‬آزنیش نلکهاونی منصا های نین گاو اه ‪ 𝑛𝑠 1‬خهم می روا‬ ‫‪ )3‬ضلانت نین گاو ت ایل ردید اه نز اس‪.‬انان نلکهاون و زسیدن اه آزنیش گاز نجیب قیل نز خوا انزند‬ ‫اارند‬ ‫‪ )4‬اه مل‪.‬ونهنش پتیای زیاا ضلا های گاو نو نیاید اا سطح پوس‪.‬از ت ا‬ ‫‪ )5‬مقایسه ونهنش ضلاهای قلیایی لیهیم سدیم و پهاسیم اا گاز هلا‪:‬‬ ‫‪ :‬شعاع اتمی‪ ،‬واکنش پذیری( فعالیت شیمیایی)‬ ‫(لیتیم)‬ ‫ 𝒍𝑨 > 𝒈𝑴 > 𝒂𝑵 ‪:‬مقایسه شعاع اتمی دورة سوم‬ ‫تست‪:‬‬ ‫‪ -1‬شیب نمودار تغییر شعاع اتمی کدام سه عنصر‪ ،‬بیشتر است؟(کنکور تجربی خارج ‪)1399‬‬ ‫𝑖𝑆‪16𝑆 , 15𝑁 , 14‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫𝐶‪8𝑂 , 7𝑁 , 6‬‬ ‫‪)1‬‬ ‫𝑎𝑁‪13𝐴𝑙 , 12𝑀𝑔 , 11‬‬ ‫‪)4‬‬ ‫𝑠𝐴‪35𝐵𝑟 , 34𝑆𝑒 , 33‬‬ ‫‪)3‬‬ ‫بررسی گروه هفدهم جدول دوره ای(هالوژن ها)‪:‬‬ ‫‪ )1‬آزنیش نلکهاونی منصا های نین گاو اه ‪ 𝑛𝑠 2 𝑛𝑝5‬خهم می روا‬ ‫‪ )2‬از امای نتا ضلوئوز و هلا اه صوزت گازی رکل اام اه اال‪.‬مایع و ید اه اال‪.‬نامد نس‪.‬‬ ‫‪ )3‬نز ن ا ری یایی هالوژن ها ونهنش پتیاتاین ناضلانت هسهند‬ ‫نلکهاون اه آزنیش گاز نجیب ا د نز خوا یا هم اوزة خوا می زسند‬ ‫‪ )4‬اا ازیاض‪.‬ی‬ ‫‪ )5‬از نین گاو نز ااال اه پایین ونهنش پتیای و خصل‪.‬ناضلای ه ها می روا‬ ‫‪ )6‬از نین گاو ها سه اال‪.‬ضیایکی ونوا انزا ( ضلوئوز و هلا (گاز) اام (مایع) ید (نامد) )‬ ‫‪ )7‬مقایسه ویژگی هالوژنهای ضلوئوز هلا و اام‪:‬‬ ‫نماد شیمیایی عنصر‬ ‫𝐹‪9‬‬ ‫𝑙𝐶‪17‬‬ ‫𝑟𝐵‪35‬‬ ‫آرایش الکترونی فشرده‬ ‫‪[ 2𝐻𝑒]2𝑠 2 2𝑝5‬‬ ‫‪[ 10𝑁𝑒]3𝑠 2 3𝑝5‬‬ ‫𝑟𝐴‪[ 18‬‬ ‫‪]3𝑑 10 2‬‬ ‫‪4𝑠 4𝑝5‬‬ ‫نماد آخرین زیرالیه‬ ‫‪2𝑝5‬‬ ‫‪3𝑝5‬‬ ‫‪4𝑝5‬‬ ‫تعداد الیه های الکترونی در اتم‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫شعاع اتمی)‪)pm‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪114‬‬ ‫شرایط واکنش با گاز هیدروژن‬ ‫نام هالوژن‬ ‫اهی از امای ℃ ‪ -200‬اه سام‪.‬ونهنش می اهد‬ ‫فلوئور‬ ‫از امای نتا اه آزنمی ونهنش می اهد‬ ‫کلر‬ ‫از امای ℃ ‪ 200‬ونهنش می اهد‬ ‫برم‬ ‫از امای ااالتا نز ℃ ‪ 400‬ونهنش می اهد‬ ‫ید‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫تست‪:‬‬ ‫‪ -2‬در کدام گسترة دمایی (با یکای ℃) ‪ ،‬دو هالوژن از جدول تناوبی عنصر ها‪ ،‬با گاز هیدروژن واکنش می دهند؟‬ ‫(کنکور ریاضی اردیبهشت ‪)1403‬‬ ‫‪ -200 )4‬تا ‪400‬‬ ‫‪ -200 )3‬تا ‪250‬‬ ‫‪ -200 )2‬تا ‪-50‬‬ ‫‪ -100 )1‬تا ‪100‬‬ ‫* با افزایش شعاع اتمی در گروه هالوژنها‪ ،‬خصلت نافلزی کمتر شده و واکنشپذیری آنها کم میشود‪.‬به همین دلیل هالوژن باال‬ ‫می تواند با ترکیب هالوژن پایین تر از خود واکنش دهد ولی برعکس نه!‬ ‫𝑰 > 𝒓𝑩 > 𝒍𝑪 > 𝑭‪ :‬واکنشپذیری‬ ‫‪Cl2 +2KBr→2KCl+Br2‬‬ ‫×→‪Cl2 +KF‬‬ ‫✓ در تولید المپ چراغهای جلوی خودروها‪ ،‬از هالوژنها استفاده میشود‪.‬‬ ‫تفاوت فلزها با هم‪:‬‬ ‫ار اه بوزی هه هتا ضلتا زضهازهتای‬ ‫نگا چه همه ضلاها از اال‪.‬های هلی رفدارهای امابهی ارند‪ ،‬ااا وفاوتهای قابل ووجهی ایا آنها وجو‬ ‫ویژة خوا زن انزا اانی ن ونه‪:‬‬ ‫ر هوا ویره میروا‬ ‫✓ ضلا سدیم نرم نس‪.‬و اا چاقو ااید رد و به سرع‬ ‫ر و پگجرة فلزی نسهفاا میروا نین ضلا اا نهسیژن از هونی مابو‪ ،‬اه کُندی ونهنش میاهد و اه‬ ‫✓ آهن ضلای محکم نس‪.‬و نز آن اانی ساا‬ ‫زنگ آهن تیدیل می روا‬ ‫✓ بال از گتز زمان نالی ضلای خوا زن افظ میهند و ه چنان خوشزنگ و ازخشان ااقی میماند (میرا جزء فلزات نجیب بو ه و ر ندیجه ر‬ ‫ای کگد‪).‬‬ ‫اقاوا‬ ‫برابر اکتایش و اور گی و من‪ ،‬م‬ ‫دنیایی رنگی با عنصر های دستۀ 𝒅 ‪:‬‬ ‫یکی نز نصتیلتاین و نززند تاین صتنایع استهی هشتوزمان شنیمنهگری نست‪.‬گااناندی اا تان وههایوشدیشد وهایوآبیورنگ مه لق اه هانزنن ستا‬ ‫پیش هه از ناای شنمال رربی ایرا هشتف رتد و قط ات شدیش وهایومای وبهوسد زیوهه بی هاوشهای ااستهانرتناستی از لاستهان و رتوش اه‬ ‫اس‪.‬آمد نس‪.‬نشان نز ونوا نین صن ‪.‬از زوزگازنن اسیاز اوز انزا‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫* رنگ آبی سنگ فیروزه ‪ ،‬سرخی یاقوت و سبزی زمرد نشان از وجود برخی ترکیبات فلزات واسطه در سنگ های نام برده می باشد‪.‬‬ ‫✓ فلز های دستة 𝒅‪ ،‬به فلز های اسههومعروف اند‪.‬در حالیکه فلز های دسته 𝒔 و 𝒑 به فلز هایوا ل شهرت دارند‪.‬‬ ‫فلزهای دسته 𝒅 ‪:‬‬ ‫ضلاهای اسه ‪ d‬اسههنی نز منصاها هسهند هه زیا الی ‪ d‬نتم آنها ر حال پر شد نس‪.‬‬ ‫نخستتین ستتای نز نین ضلاها از وره چهارم ندو نای انزند هه آارین زیا الی نرتتغا رتتد آنها ‪ 4s‬و آارین زیاالیهنی هه نلکهاونها ونزا آن‬ ‫میروند ‪ 3d‬نس‪.‬نین منصاها انزنی مدا نت ی ‪ 21‬تا ‪ 30‬میاارند و آزنیش آنها اه صوزت زیا نس‪:.‬‬ ‫عنصر‬ ‫𝒄𝑺‪21‬‬ ‫𝒊𝑻‪22‬‬ ‫𝑽‪23‬‬ ‫𝒓𝑪‪24‬‬ ‫𝒏𝑴‪25‬‬ ‫𝒆𝑭‪26‬‬ ‫𝒐𝑪‪27‬‬ ‫𝒊𝑵‪28‬‬ ‫𝒖𝑪‪29‬‬ ‫𝒏𝒁‪30‬‬ ‫آرایش الکترونی الیة‬ ‫‪3𝑑 1 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 2 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 3 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 5 , 4𝑠 1‬‬ ‫‪3𝑑 5 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 6 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 7 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 8 , 4𝑠 2‬‬ ‫‪3𝑑 10 , 4𝑠 1‬‬ ‫‪3𝑑 10 , 4𝑠 2‬‬ ‫ررفیت‬ ‫نخستین سری از فلزات واسطه‪:‬‬ ‫در بین این ‪ 10‬عنصر واسطه دوره چهارم‪:‬‬ ‫‪ )1‬نولین منصا ونسطه )‪ (21Sc‬می تونند اه هنهام تشکیل یون پایدنز )‪ (21Sc3+‬اه آزنیش گاز نجیب قیل نز خوا ااسد‬ ‫‪ )2‬تنها منصا ونسطه نز اوزة چهازم هه می تونند اا تشکیل یون پایدنز اه آزنیش گاز نجیب ااسد نسکاندیم )‪ (21Sc‬نس‪.‬‬ ‫‪ )3‬او منصا ‪ 4s‬نی ه پا (‪ 24‬و ‪ )29‬و او منصا ‪ 3d‬نی ه پا (‪ 24‬و ‪ )25‬انزند‬ ‫‪ )4‬هش‪.‬منصا ‪ 4s‬پا و او منصا ‪ 3d‬پا انزند‬ ‫‪ )5‬هنهام نز اس‪.‬انان نلکهاون و تشکیل هاتیون ناهدن نلکهاون های ‪ 4s‬و سپس ‪ 3d‬زن نز اس‪.‬می اهند‬ ‫‪26Fe: [18Ar]3d6,‬‬ ‫‪4s2 → 26Fe2+: [18Ar]3d6 → 26Fe3+: [18Ar]3d5‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫‪ )6‬نتم اغلب ضلاهای ونسطه اا تشکیل هاتیون اه آزنیش گاز نجیب اس‪.‬ن ی یااند از االی هه هاتیون ااصل نز ضلاهای نصلی اغلب اه آزنیش گاز نجیب‬ ‫می زسند‬ ‫‪ )7‬اغلب ضلا های ونسطه از تاهیب های ری یایی خوا هاتیون های مخهلفی زن می توننند نیجاا هنند (آهن‪ ،𝐹𝑒 2+ , 𝐹𝑒 3+ :‬اس‪)𝐶𝑢1+ , 𝐶𝑢2+ :‬‬ ‫وم وباشف ن(ب ایومثال؛ ‪ 𝐶𝑢2+‬آبیو ‪ 𝐹𝑒 2+‬س زوو)‬ ‫نکشه‪:‬وی نوهاو ور کیشوهایوفلزوهایو اسهه‪،‬واغلشورن‬ ‫نکشه‪:‬واغلشوفلزهایو اسههوترو یاتوبهوشک ور کیشهایوی ن وهمچ نواکتی ها‪،‬وک بفاتهاو نننویافتوو‬ ‫م ش ن نومانف ؛ آهصوکهوت واکتی و یا وتارت‪:‬و(آهصو)‪(III‬واکتی )و ‪،𝐹𝑒2 𝑂3‬و(آهصو)‪(II‬واکتی )و𝑂𝑒𝐹و‬ ‫و‬ ‫تمرین‪:‬‬ ‫‪ -4‬آرایش الکترونی یون های زیر را بنویسید‪.‬‬ ‫‪2+‬‬ ‫𝑒𝐹‪26‬‬ ‫=‬ ‫‪2+‬‬ ‫𝑛𝑍‪30‬‬ ‫=‬ ‫‪3+‬‬ ‫𝑉‪23‬‬ ‫=‬ ‫‪2+‬‬ ‫𝑟𝐶‪24‬‬ ‫=‬ ‫و‬ ‫کاربرد برخی از فلزهای واسطه‪:‬‬ ‫اسکاندیم )‪:( 21Sc‬‬ ‫ن تشیصو ضلا ونسطه از ندو نس‪.‬هه از وسایل خانه مانند ولویزیو رنگی و برای شیمهها ونوا انزا‬ ‫طال )𝒖𝑨(‪:‬‬ ‫زن اا ورقههای نامکی نز بال تائین میهنند ضلا بال اه نندنز نی چکشاوار و نرم نست‪.‬‬ ‫از م ازی نستالمی گنید و گلدسته رت ازی نز نماهن مقد‬ ‫چگد ادرارب تیدیل هاا اه ه ین الیل ستاخ‪.‬ااگهها و زرتهه ستیمهای استیاز‬ ‫هه چگد گرم نز آن زن میتونن اا چکشهازی اه صتفحهنی اا اتناح‬ ‫نازک (نخ بال) اه زناهی نمکانپتیا نس‪.‬‬ ‫آن اا گازهای مونوا از هونها و مونا مونوا از‬ ‫رسنانایی الکدریکی باالی بال و افظ نین زستتانایی از رتتانی امایی گوناگون واکگش ندا‬ ‫بالس‪.‬‬ ‫ادن ننسان ه ان اا بامواب میا پاتوهای خوزریدی نز ن له ویژگیهای خا‬ ‫وراومفاکسوم وکف وو‬ ‫نکشه‪:‬وازو الوتروساشتوکالروفضاون رتانواسش اتروم وش تنوبهوتلی وایصوکهو الوپ ر یوف ابف‬ ‫وهمزمانواوازروم وته وکهون روش رشی وبهوتاش وبیای ‪،‬وپسوتاش وآنور شصواماوشفکوم ومان نوو‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫‪ )1‬ر ش بال‬ ‫‪ )1‬چکش خونز ونام‬ ‫‪ )2‬قط ات نلکهایکی و هامپیوتای‬ ‫‪ )2‬زسانایی نلکهایکی ااال و افظ آن از اماهای‬ ‫‪ )3‬قط ات نلکهاونیکی ازچاخ ویلچیا‬ ‫گوناگون(مل‪.‬نسهفاا از قط ات نلکهایکی و هامپیوتای)‬ ‫خواص‬ ‫کاربرد‬ ‫‪ )3‬ونهنش ندنان اا گازهای هونها‬ ‫‪ )4‬هال ضاا نوزانن‬ ‫‪ )4‬ونهنش ندنان اا مونا ادن(مل‪.‬نسهفاا از زیوزآالت)‬ ‫‪ )5‬تایین گنید و گلدسهه‬ ‫‪ )5‬اازتا‪ ،‬زیاا پاتوهای خوزریدی‬ ‫‪ )6‬ساخ‪.‬ااگه ها و زرهه سیم های اسیاز نازک‬ ‫تیار کم نست‪.‬اه بوزی هه اانی نستهخانج مقدنز‬ ‫هاچند بال از بیی ‪.‬اه رتکل ضلای و منصتای خوا نیا یاض‪.‬میرتوا نما مقدنز آن از م اان بال بس‬ ‫عد حلقه عروسنی‬ ‫ی‬ ‫ه ی نز آن ااید نز اجم ننیوهی خاک م دن نستهفاا هاا اه ه ین الیل پست اند استیاز زیاای تولید میرتوا (برای سناا‬ ‫ر آذربایجا رربی نز منااع نسهخانج بال از نیانن هسهند‬ ‫حدو سه ون پتماند ایجا ایشو ) اجدم طالی اووه ر اصفها و مرشورا‬ ‫عنصرها به چه شکلی در طبیعت یافت میشوند؟‬ ‫اغلب منصاها از بیی ‪.‬اه رکل تاهیب یاض‪.‬میروند (مثالً سدیم اه صوزت هانی ستفید (رتیای و رتفاش) زنتگ ‪ NaCl‬منهنتا اته صتوزت هتانی‬ ‫صوزتی زنگ ‪ MnCO3‬هلسیم اه صوزت هانی سفید (ریای) زنگ ‪ CaCO3‬و آهن اه صوزت نهسیدهای آهن) هاچند ااخی ناضلاها ماننتد اکتننیژ ‪،‬‬ ‫نیدروژ ‪ ،‬گوگر و اه رکل آزنا از بیی ‪.‬ونوا انزند و ونوا ن ونههایی نز ضلاهای نقره‪ ،‬اس و پالوین نیا از بیی ‪.‬گانزش رد نس‪.‬نلیهته از‬ ‫میان ضلاها وگها طال به شکل کلواهها یا رگههای مر البهالی اا‪ ،‬یاض‪.‬میروا‬ ‫آهن )𝒆𝑭(‪:‬‬ ‫✓ آهن اغلب از بیی ‪.‬اه شنکل اکتنید یاض‪.‬میرتوا یکی نز اوز های پاهازااا و نقهصتاای ملم رتی ی یاضهن زن های گوناگون و مناستب‬ ‫اانی نسهخانج و تولید منصاها نز بیی ‪.‬نس‪.‬‬ ‫✓ آهن ضلای نس‪.‬هه از سطح نهان بیمدرین اصرف ساالنه زن از این صنایع گوناگون انزا‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫در سال قبل خواندیم که یکی از روشهای شناسایی یونها در محلولشان‪ ،‬اضافه کردن یک ترکیب به آنهاست‪ ،‬به طرروری کرره بررا یررون‬ ‫موردنظر رسوب تشکیل دهد‪.‬‬ ‫کاتیون مورد شناسایی‬ ‫آنیونی که باید استفاده کنیم‬ ‫رسوب تشکیل شده‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝐴𝑔+‬‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝐶𝑙 −‬‬ ‫)𝑠(𝑙𝐶𝑔𝐴 نقره کلرید‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝐵𝑎2+‬‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝑆𝑂42−‬‬ ‫)𝑠( ‪ 𝐵𝑎𝑆𝑂4‬باریم سولفات‬ ‫رسوب سفید رنگ‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝐶𝑎2+‬‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝑃𝑂43−‬‬ ‫)𝑠( ‪ 𝐶𝑎3 (𝑃𝑂4 )2‬کلسیم فسفات‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝑀𝑔2+‬‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝑂𝐻 −‬‬ ‫)𝑠( ‪ 𝑀𝑔(𝑂𝐻)2‬منیزیم هیدروکسید‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝐹𝑒 2+‬‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝑂𝐻 −‬‬ ‫)𝑠( ‪ 𝐹𝑒(𝑂𝐻)2‬آهن) ‪) II‬هیدروکسید‬ ‫رسوب سبز رنگ‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝐹𝑒 3+‬‬ ‫)𝑞𝑎( ‪𝑂𝐻 −‬‬ ‫)𝑠( ‪ 𝐹𝑒(𝑂𝐻)3‬آهن) ‪) III‬هیدروکسید‬ ‫رسوب قهوه ای رنگ‬ ‫محلو ااید محلولی انزنی یون ‪ 𝑂𝐻 −‬مانند محلو ‪ NaOH‬نضاضه هنیم تا زستو‪،‬‬ ‫طرز شناسایی یون آهن )‪ :(II‬اانی رناسایی یون ‪ 𝐹𝑒 2+‬از ی‬ ‫سیا زنگ ‪ 𝐹𝑒(𝑂𝐻)2‬تشکیل روا‬ ‫)𝑞𝑎(𝑙𝐶𝑎𝑁‪𝐹𝑒𝐶𝑙2(𝑎𝑞) + 2𝑁𝑎𝑂𝐻(𝑎𝑞) → 𝐹𝑒(𝑂𝐻)2(𝑠) + 2‬‬ ‫رسوب سبز رنگ‬ ‫محلو ااید محلولی انزنی یون ‪ 𝑂𝐻 −‬مانند محلو ‪ NaOH‬نضاضه هنیم تا زستو‪،‬‬ ‫طرز شناسایی یون آهن )‪ :(III‬اانی رناسایی یون ‪ Fe3+‬از ی‬ ‫قهو نی زنگ ‪ 𝐹𝑒(𝑂𝐻)3‬تشکیل روا‬ ‫)𝑞𝑎(𝑙𝐶𝑎𝑁‪𝐹𝑒𝐶𝑙3(𝑎𝑞) + 3𝑁𝑎𝑂𝐻(𝑎𝑞) → 𝐹𝑒(𝑂𝐻)3(𝑠) + 3‬‬ ‫محلول بیرنگ رسوب قهوهای رنگ محلول بیرنگ محلول زرد رنگ‬ ‫رسوب قهوه ای‪/‬آجری رنگ‬ ‫‪Fe(OH)3‬‬ ‫رسوب سبز رنگ‬ ‫‪Fe(OH)2‬‬ ‫آزمایشی برای اثبات وجود یون ‪ Fe3+‬در زنگ آهن‪:‬‬ ‫نستید ))𝑞𝑎(𝑙𝐶𝐻( نضتاضه هنیم یون های آهن مونوا از آن اه صتوزت محلو از می آیند اا‬ ‫نگا اه زنگ آهن مقدنزی محلو هیدزو هلای‬ ‫نگا قطا قطا محلو 𝐻𝑂𝑎𝑁 نضاضه هنیم زسو‪ ،‬قهو نی زنگ ‪ 𝐹𝑒(𝑂𝐻)3‬تشکیل می روا‬ ‫)𝑙(𝑂 ‪𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠)+ 6𝐻𝐶𝑙(𝑎𝑞)→ 2𝐹𝑒𝐶𝑙3 (𝑎𝑞)+ 3𝐻2‬‬ ‫)𝑞𝑎(𝑙𝐶𝑎𝑁‪𝐹𝑒𝐶𝑙3 (𝑎𝑞)+ 3𝑁𝑎𝑂𝐻(𝑎𝑞)→ 𝐹𝑒(𝑂𝐻)3 (𝑠)+ 3‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫مقایسه ی واکنش پذیری عنصرها‪:‬‬ ‫ونهنش پتیای ها منصتا اه م نای ت ایل نتم آن منصتا اه ننجام واکگش شنیمیایی نست‪.‬ر شنرای یکتنا هر چه قدر واکگش پذیری اوو ها بیش‬ ‫ور باشد‪ ،‬ومایل آ ها برای انجام واکگش بیمدر اس ‪.‬‬ ‫مثال ونهنش پتیای ضلاهای قلیایی (مانند ستدیم و پهاستیم) نز ونهنش پتیای ضلاهای ونستطه (مانند آهن و زوی)ایشتها نست‪.‬هم چنین ونهنش پتیای‬ ‫آهن و زوی نز مس و نقا و بال ایشها نس‪.‬‬ ‫واکنش پذیری‬ ‫رفتار‬ ‫ناچیا‬ ‫هم‬ ‫زیاا‬ ‫مس نقا بال‬ ‫آهن زوی‬ ‫سدیم پهاسیم‬ ‫نام فلز‬ ‫از رتانی یکستان ت ایل ضلاهای قلیایی ستدیم و پهاستیم اانی تیدیل رتدن اه هاتیون بیش ور ام فلزهای واسنهه نست‪.‬از نهیجه تأمین رتانی نهه‬ ‫انزی نین ضلاها ارونزتا نس‪.‬‬ ‫و𝐚𝐍 < 𝐧𝐙 < 𝐠𝐀واستنو‬ ‫بوس هتو اکف‬ ‫نکشهو‪:‬وتروش ایطویکتانوتروه ایوم‬ ‫خود به خودی)طبیعی(‬ ‫→ 𝑪𝑩 ‪𝑨 +‬‬ ‫𝑩 ‪𝑨𝑪 +‬‬ ‫𝑩 < 𝑨 ‪:‬پایداری ⟹ عنصر𝑩 > عنصر𝑨 ‪:‬واکنش پذیری ⟹‬ ‫𝑪𝑨 < 𝑪𝑩 ‪:‬پایداری ⟹ ترکیب𝑪𝑨 > ترکیب𝑪𝑩 ‪:‬واکنش پذیری‬ ‫خود به خودی)طبیعی(‬ ‫→ ‪𝑨𝒍 + 𝑭𝒆2 𝑶3‬‬ ‫𝒆𝑭 ‪𝑨𝒍2 𝑶3 +‬‬ ‫𝒆𝑭 < 𝒍𝑨 ‪:‬پایداری ⟹ 𝒆𝑭 > 𝒍𝑨 ‪:‬واکنش پذیری ⟹‬ ‫‪: 𝑨𝒍2 𝑶3 > 𝑭𝒆2 𝑶3‬پایداری ⟹ ‪: 𝑭𝒆2 𝑶3 > 𝑨𝒍2 𝑶3‬واکنش پذیری‬ ‫غیر خود به خودی)غیر طبیعی(‬ ‫→ ‪𝑪𝒖 + 𝒁𝒏𝑺𝑶4‬‬ ‫𝒏𝒁 ‪𝑪𝒖𝑺𝑶4 +‬‬ ‫𝒖𝑪 < 𝒏𝒁 ‪:‬پایداری ⟹ 𝒖𝑪 > 𝒏𝒁 ‪:‬واکنش پذیری ⟹‬ ‫‪: 𝑪𝒖𝑺𝑶4 < 𝒁𝒏𝑺𝑶4‬پایداری ⟹ ‪: 𝑪𝒖𝑺𝑶4 > 𝒁𝒏𝑺𝑶4‬واکنش پذیری‬ ‫✓ 𝒖𝑨 > 𝒈𝑨 > 𝒖𝑪 > 𝑯 > 𝒆𝑭 > 𝒊𝑻 > 𝒏𝒁 > 𝑪 > 𝒍𝑨 > فلز های گروه ‪ > 2‬فلز های گروه ‪ ∶ 1‬واکنش پذیری‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬ ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫(مجموعه واکنش های مهم)‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑵𝒂 > 𝑭𝒆) :‬‬ ‫✓‬ ‫∆‬ ‫)انجام می شود( )𝑠(𝑒𝐹 ‪2𝑁𝑎(𝑠) + 𝐹𝑒𝑂(𝑠) → 𝑁𝑎2 𝑂(𝑠) +‬‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑭𝒆 > 𝑪𝒖):‬‬ ‫✓‬ ‫∆‬ ‫انجام نمی شود → )𝑠(𝑂𝑒𝐹 ‪𝑪𝑢(𝑠) +‬‬ ‫)انجام می شود( )𝑠(𝑢𝐶 ‪𝐹𝑒(𝑠) + 𝐶𝑢𝑆𝑂4 (𝑎𝑞) → 𝐹𝑒𝑆𝑂4 (𝑎𝑞) +‬‬ ‫آبی رنگ‬ ‫قرمز رنگ‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑵𝒂 > 𝑪):‬‬ ‫✓‬ ‫انجام نمی شود → )𝑠(𝐶 ‪2𝑁𝑎2 𝑂(𝑠) +‬‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑪 > 𝑭𝒆) :‬‬ ‫✓‬ ‫)انجام می شود( )𝑔( ‪2𝐹𝑒𝑂(𝑠) + 𝐶(𝑠) → 2𝐹𝑒(𝑠) + 𝐶𝑂2‬‬ ‫در شرکت فوالد مبارکه اصفهان برای استخراج آهن از سنگ معدن آن )هماتیت) استفاده می شود‪:‬‬ ‫)انجام می شود( )𝑔( ‪2𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠) + 3𝐶(𝑠) → 4𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐶𝑂2‬‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑨𝒍 > 𝑭𝒆) :‬‬ ‫✓‬ ‫از واکنش ترمیت برای جوش دادن خطوط راه آهن استفاده می شود)تولید گرما و نور بسیار شدید)‪:‬‬ ‫)انجام می شود( )𝑙(𝑒𝐹‪𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠) + 2𝐴𝑙(𝑠) → 𝐴𝑙2 𝑂3 (𝑠) + 2‬‬ ‫وتاتنوشه طورارآهصواسش اتروم ش تنو‬ ‫نکشه‪:‬وازوآهصومذابوب ایوو‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑨𝒍 > 𝑪𝒖) :‬‬ ‫✓‬ ‫)انجام می شود( )𝑠(𝑢𝐶‪2𝐴𝑙(𝑠) + 3𝐶𝑢𝑆𝑂4 (𝑎𝑞) → 𝐴𝑙2 (𝑆𝑂4 )3 (𝑎𝑞) + 3‬‬ ‫✓ مقایسه واکنش پذیری‪(𝑪 > 𝑺𝒊) :‬‬ ‫)انجام می شود( )𝑙(𝑖𝑆 ‪𝑆𝑖𝑂2 (𝑠) + 2𝐶(𝑠) → 2𝐶𝑂(𝑔) +‬‬ ‫* سیلیسیم عنصر اصلی سازنده ی سلول های خورشیدی است‪.‬‬ ‫مقایسه واکنش پذیری‪(𝑴𝒈 > 𝑻𝒊) :‬‬ ‫✓‬ ‫∆‬ ‫)انجام می شود( )در محیط دارای آرگون( ‪𝑇𝑖𝐶𝑙4 + 2𝑀𝑔 → 𝑇𝑖 + 2𝑀𝑔𝐶𝑙2‬‬ ‫✓ مقایسه واکنش پذیری‪(𝑻𝒊 > 𝑭𝒆) :‬‬ ‫∆‬ ‫)انجام می شود( ‪3 𝑇𝑖 + 2𝐹𝑒2 𝑂3 → 4𝐹𝑒 + 3𝑇𝑖𝑂2‬‬ ‫✓ مقایسه واکنش پذیری‪(𝒁𝒏 > 𝑪𝒖) :‬‬ ‫)انجام می شود( )𝑠(𝑢𝐶 ‪𝒁𝑛(𝑠) + 𝐶𝑢𝑆𝑂4 (𝑎𝑞) → 𝑍𝑛𝑆𝑂4 (𝑎𝑞) +‬‬ ‫آبی رنگ‬ ‫قرمز رنگ‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫* هر چه فلز فعال تر باشد‪ ،‬میل بیش تری به ایجاد ترکیب دارد و ترکیب هایش پایدارتر از خود فلز می باشند و هر چه قدر واکنش پذیری‬ ‫فلزی بیش تر باشد‪ ،‬استخراج آن فلز دشوارتر است‪.‬‬ ‫𝐠𝐀 > 𝐞𝐅 > 𝐥𝐀 > 𝐚𝐍 ‪ :‬واکنش پذیری‬ ‫𝐠𝐀 > 𝐞𝐅 > 𝐥𝐀 > 𝐚𝐍 ‪ :‬دشواری استخراج‬ ‫تست‪:‬‬ ‫‪ -3‬کدام واکنش‪ ،‬انجام ناپذیر است؟ (𝑴‪ :‬فلز اصلی‪ :𝑿 ،‬نافلز) (تجربی خارج‪)1400‬‬ ‫∆‬ ‫‪𝑀2 𝑂(𝑠) + 𝐶𝑢(𝑠) → 𝐶𝑢𝑂(𝑠) + 2𝑀(𝑠) )1‬‬ ‫‪𝑀𝑔(𝑠) + 2𝐻𝑋(𝑎𝑞 ) → 𝑀𝑔𝑋2 (𝑎𝑞 ) + 𝐻2 (𝑔) )2‬‬ ‫‪2𝑀(𝑠) + 2𝐻2 𝑂(𝑙) → 2𝑀𝑂𝐻(𝑎𝑞) + 𝐻2 (𝑔) )3‬‬ ‫∆‬ ‫‪2𝑁𝑎(𝑠) + 𝑋2 (𝑔) → 2𝑁𝑎𝑋(𝑠) )4‬‬ ‫استخراج آهن از سنگ معدن هماتیت ))𝑠( ‪:(𝐹𝑒2 𝑂3‬‬ ‫ضلاها اغلب از بیی ‪.‬اه رکل سنگ م دن یاض‪.‬می روند‬ ‫از هشوز متا فوال ابارکه اصفها ‪ ،‬اس سرچممه کراا ‪ ،‬آلوایگیو ارا‪ ،‬و اگیزیو اراسا نز ن لته مجه تع هتای صتن هی هستهند هته اتانی‬ ‫نسهخانج ضلاها انا رد نند‬ ‫اانی نسهخانج ی ضلا نز تاهیب آن ااید نز منصای نسهفاا هاا هه ونهنش پتیای آن نز ضلا موزا ن ا ایشها اارد مثال اانی نسهخانج آهن می تونن نز‬ ‫ضلا سدیو یا منصا کربن نسهفاا هاا نز آن نا هه اسهاسی اه هاان آسا ور نس‪.‬و صاضه نقهصاای ایش تای انزا از ضوالا میازهه مانند ه ه راه‪.‬‬ ‫های ضوالا نهان اانی نسهخانج آهن نز هاان نسهفاا می روا‬ ‫‪+‬‬ ‫چان سدیم نه؟؟!!! سدیم نز ن له ضلاهای ونهنش پتیا نس‪(.‬ضلا قلیایی) و میل زیاای اه تیدیل ردن اه هاتیون 𝒂𝑵 و نیجتاا تاهیتب انزا از نهیجته‬ ‫ور اس ‪.‬‬ ‫سدرسی به فلز سدیو به نتب ‪ ،‬سخ‬ ‫)𝑔( ‪2𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠) + 3𝐶(𝑠) → 4𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐶𝑂2‬‬ ‫م االه ونهنش تولید آهن‪:‬‬ ‫)𝑔( ‪𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠) + 3𝐶𝑂(𝑠) → 2𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐶𝑂2‬‬ ‫✓ آهن از واکنش مقابل نیز به دست می آید‪:‬‬ ‫جمع بندی نکات آهن‪:‬‬ ‫✓ آهن اا ن اا ‪ 26Fe‬ناو ضلاهای ونسطه ی اسهه ‪ d‬ندو نس‪.‬هه از اوزة چهارم و گروه همدو قانز انزا‬ ‫✓ انزنی او هاتیون پایدنز ‪ Fe2+‬و ‪ Fe3+‬نس‪.‬اه ه ین الیل از نامهتنزی تاهیب های یونی آهن انز ااید نز مداهای زومی نسهفاا هنیم‬ ‫‪ :Fe2+‬یو آهن )‪ :Fe3+ ،(II‬یو آهن )‪(III‬‬ ‫✓ از ااناا خوزاگی مقاوم نیس‪.‬زیان از هونی مابو‪ ،‬اا نهسیژن ونهنش انا و من‪ ،‬آهن قهوه ای رن‪ ،‬تشکیل می اهد‬ ‫)𝑠( ‪4𝐹𝑒(𝑠) + 3𝑂2 (𝑔) → 2𝐹𝑒2 𝑂3‬‬ ‫✓ نز آهن )‪ (III‬نهسید ) ‪ (𝐹𝑒2 𝑂3‬اه منونن رن‪ ،‬قراز از نقاری نسهفاا می روا‬ ‫✓ سنگ م دن نصلی آهن ه اتی‪.‬نس‪.‬هه رامل ‪ 𝐹𝑒2 𝑂3‬اه ه ان ناخالصی ها نس‪.‬‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫✓ اانی نسهخانج آهن نز سنگ م دن آن می تونن نز هاان )‪ (C‬یا هاان مونوهسید )‪ (CO‬نسهفاا هاا‬ ‫)𝑔( ‪2𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠) + 3𝐶(𝑠) → 4𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐶𝑂2‬‬ ‫)𝑔( ‪𝐹𝑒2 𝑂3 (𝑠) + 3𝐶𝑂(𝑠) → 2𝐹𝑒(𝑠) + 3𝐶𝑂2‬‬ ‫✓ ونهنش پتیای آهن نز منصاهای گاو ‪ 1‬و ‪ 2‬آلومینیم هاان زوی و تیهانیم ه ها ولی نز منصاهایی مانند مس و نقا و بال ایش تا نس‪.‬‬ ‫✓ آهن فراوان ترین منصا ها ی زمین نس‪.‬‬ ‫✓ آهن ضلای نس‪.‬هه از سطح نهان بیش ترین مصاش ساالنه زن از این صنایع گوناگون انزا‬ ‫✓ مهازت های ننسان از نسهفاا نز آهن ایش نز ‪ 3000‬سا م ا انزا اا نین ونوا گسهاش هازااا آن مااوط اه قان ‪ 14‬نس‪.‬؛ زمانی هه هوز های‬ ‫ذو‪ ،‬گسهاش پیدن هااند‬ ‫تمرین‪:‬‬ ‫هر چه قدر فعالیت شیمیایی یک فلز بیشتر باشد‪:‬‬ ‫‪ )5‬تمایل آن به از دست دادن الکترون‪:‬‬ ‫‪ )6‬تمایل آن به تشکیل کاتیون‪:‬‬ ‫‪ )7‬سرعت انجام واکنش‪:‬‬ ‫‪ )8‬پایداری فلز‪:‬‬ ‫‪ )9‬پایداری ترکیب فلز‪:‬‬ ‫‪ )10‬استخراج فلز‪:‬‬ ‫‪ )11‬نگهداری فلز‪:‬‬ ‫استخراج مس‪:‬‬ ‫یکی نز اازگ تاین مجه ع های صتن هی م دنی نهان اه رت از می زوا و بزرگ ترین تولید هنند مس نست‪.‬اانی‬ ‫اعد اس سنرچمنمه کراا‬ ‫تهیه مس خام ( ناخالص) نز سنگ م دن آن(مس(‪ )I‬سولفید) ونهنش زیا ننجام می روا‪:‬‬ ‫‪𝐶𝑢2 𝑆 + 𝑂2 → 2𝐶𝑢 + 𝑆𝑂2‬‬ ‫آالیگده نس‪.‬و تولید اازنن نسیدی ن وا و اه محی زیس‪.‬آسیب‬ ‫✓ نین ونهنش زوی محی زیس‪.‬تأثیا زیان اازی انزا زیان گاز ‪ 𝑺𝑶2‬ی‬ ‫می زساند‬ ‫تیتانیم(𝒊𝑻‪: ) 22‬‬ ‫تیهانیم(𝒊𝑻𝟐𝟐 ) ناو ضلا های ونسطه نس‪.‬و از اوزة چهازم و گاو ‪ 4‬ندو اوز نی قانز انزا‬ ‫ ‬ ‫ضلای محکم هم چها و مقاوم از ااناا خوزاگی نس‪.‬اه ه ین الیل نز آن از ادن اوچاخه نسهفاا می روا‬ ‫ ‬ ‫اانی نام گتنزی تاهیب های یونی انزنی تیهانیم ااید نز نمدنا زومی نسهفاا هاا(زیان ظاضی‪2.‬و‪ 4‬انزا )‪:‬‬ ‫ ‬ ‫تیهانیم )𝑰𝑰( هلاید ‪𝑇𝑖𝐶𝑙2 :‬‬ ‫تیهانیم )𝑽𝑰( هلاید ‪𝑇𝑖𝐶𝑙4 :‬‬ ‫تیهانیم )𝑽𝑰( نهسید ‪𝑇𝑖𝑂2 :‬‬ ‫سفید رنگ‬ ‫‪@abolghasemi_alireza‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪@shimi_mohandes_abolghasemi‬‬  ‫مهندس علیرضا ابوالقاسمی‬ ‫فصل یک یازدهم‬ ‫تمرین‪:‬‬ ‫درستی یا نادرستی عبارت های زیر را بررسی کنید‪:‬‬ ‫‪ )12‬پس از انجام واکنش شیمیایی‪ ،‬اتم های واکنش دهنده ها به شیوه های دیگری به هم متصل می شوند و فرآورده هااا را بااه وجااود ماای‬ ‫آورند‪.‬‬ ‫‪ )13‬در واکنش های شیمیایی مجموع تعداد اتم های موجود در واکنش دهنده ها با مجموع تعداد اتم های موجود در فرآورده ها برابر است‪.‬‬ ‫‪ )14‬د?