مطالعات پتروژگرافی و پترولوژی توده گابرودیوریت جنوب شرق بانه PDF

‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایرا...

‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫دانشکده علوم طبیعی‬ ‫گروه علوم زمین‬ ‫پایان نامه‬ ‫برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته ی زمین شناسی گرایش پترولوژی‬ ‫عنوان‬ ‫مطالعات پتروژگرافی و پترولوژی توده گابرودیوریت جنوب شرق بانه‬ ‫استاد راهنما‬ ‫دکتر محسن مؤید‬ ‫استاد مشاور‬ ‫دکتر احمد جهانگیری‬ ‫پژوهشگر‬ ‫مژگان قادری‬ ‫بهمن ‪3131‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫هب پاس تعبیر عظیم و انسانی شان از کلمه ایثار و از خودگذشت گان‬ ‫هب پاس عاطفه سرشار و گرمای امیدبخش وجودشان هک رد این سردرتین روزگاران بهترین ابیتشپن است‬ ‫هب پاس قلب اهی زبرگشان هک فریاد رس است و سرگردانی و رتس رد پناهشان هب شجاعت میگراید‬ ‫و هب پاس محبت اهی بی ردیغشان هک رهگز فروکش نمی کند‬ ‫با سپاس ازهس وجود مقدس‪:‬‬ ‫آانن هک انتوان شدند ات ما هب تواانیی ربسیم‪...‬‬ ‫مواهیشان سپید شد ات ماروسفید شویم‪...‬‬ ‫و عاشقاهن سوختند ات گرمابخش وجود ما و روشنگر راهمان باشند‪...‬‬ ‫پدرم‬ ‫ماردم‬ ‫استادم‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫تقدری و تشکر‬ ‫نخستت ستپاس و ستتایش از آن خدا ونتتدی استت هک بنتد کتوککش را رد ردیتای بیکتران اندیشته‪ ،‬قطته ای ستا ت ات وستتت ان را از ردیچته اندیشته انب‬ ‫آموزگارانی زبرگ هب تماشا دنیشن‪ ،‬لذا اکنون هک رد ساهی ساربند نوازی اهیشان پایان انهم حاضر هب انجام رسید است‪ ،‬ربخود الزم میدانم ات مراتب سپاس را‬ ‫اززبرگوارانی هب جا آورم هک اگر دست یاریگرشان نبود‪ ،‬رهگز این پایان انهم هب انجام نمی رسید‪.‬‬ ‫ابتدا از استاد گرانقدرم جناب آاقی دکتر مؤید هک زحمت راهنمایی این پایان انهم را ربعهد داشته اند‪ ،‬امکل سپاس را دارم‬ ‫متح‬ ‫از استاد عالی قدرم جناب آاقی دکتر جهانگیری هک زحمت مشاور این پایان انهم را مل شدند‪ ،‬صمیماهن تشکر میکنم‪.‬‬ ‫سپاسیدیگر راهب مهربانترین همرااهنزندگیم‪،‬پدرم‪ ،‬ماردم‪ ،‬خوارهان و رباردانمتقدیممیکنم هک حضورشانرد فضایزندگیممصدا قبی ریای سخاوت بود‬ ‫اند‪.‬هب رسم سپاس از مساعی‪ ،‬هم کتاری و نقطته نظتهات استتادان ارجمنتد جنتاب آاقی دکتتر متؤدنٰ‪ ،‬جنتاب آاقی دکتتر عامتل و سترکاراانم دکتتر حتا علتی‬ ‫اوغلی هک هموار آسمان صبر و دشت علمشان فرا را تالشم بود است و رد این مدت از وجودشان بهر گرفته ام‪.‬‬ ‫همچ‬ ‫نین از مسئولین محترم دادکشن علوم طبیعی و مدرییت محترم گرو زمین شناسی جناب آاقی دکتر واعظی و مسئولین محترم آزمتاه جنتاب آاقی‬ ‫مهندس فرزاهن ومهندس مصیب زاد هک رد طی اجرای این تحقیق‪ ،‬هم کاری صمیماهن ای با من داشته اند نهایت تشکر و سپاس را دارم‪.‬‬ ‫ورد ااتمته از دوس تتان و هم ک تاران ارجمنتتدم ا تانماه قرب تانی‪ ،‬لک تی محل ته‪ ،‬طل توعی‪ ،‬انص تاری ‪ ،‬رش تیدی‪ ،‬بازگ تانی‪ ،‬ف تر زاد ‪ ،‬ستتانانی‪ ،‬پ تورمهرانٰ‪ ،‬عثم تان پ تور‪،‬‬ ‫جهانبخشتیانٰ و آاقیتان نستیم‪ ،‬صت ی اتانی‪ ،‬ستیا ی‪ ،‬تیترداد‪ ،‬فیروزاتانی‪ ،‬شتری زاد و دیگتر دوستتانی هک مترا رد انجتام ایتن تحقیتق یتاری نمودنتد‪ ،‬قتتدردانی و تشتکر‬ ‫مینمایم‪.‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫نام خانوادگی‪ :‬قادری نام‪ :‬مژگان‬ ‫عنوان پایان نامه‪ :‬مطالعات پتروگرافی و پترولوژی سنگهای گابرودیوریت جنوب شرق بانه‬ ‫استاد راهنما‪ :‬دکتر محسن مؤید استاد مشاور‪ :‬دکتر احمد جهانگیری‬ ‫مقطع تحصیلی‪ :‬کارشناسی ارشد رشته‪ :‬زمین شناسی گرایش‪ :‬پترولوژی‬ ‫دانشکده‪ :‬علوم طبیعی تاریخ فارغ التحصیلی‪ :‬بهمن ‪ 3131‬تعداد صفحات‪313 :‬‬ ‫کلید واژهها‪ :‬کرتاسه‪ ،‬مزوزوئیک‪ ،‬گابرو دیوریت‪ ،‬توده نفوذی‪ ،‬زون سنندج‪ -‬سیرجان‪ ،‬بانه‪.‬‬ ‫چکیده‬ ‫مجموعه توده های نفوذی بانه در شمال غربی استان کردستان و زون سننندج‪ -‬سنیرجان واقنع شنده اسنت‪.‬اینن‬ ‫مجموعه در سنگ های دگرگونی درجه پایین کرتاسه تزریق شده و سن احتمالی آن کرتاسه پسین‪ -‬پالئوسن اسنت‪.‬‬ ‫این توده ها از سه فاز نفوذی مجزا تشکیل گردیده اند‪.‬گنابرو دیورینت‪ ،‬گرانینت و گرانینت گارننت دار اینن سنه فناز‬ ‫ماگمایی را شکل میدهند‪.‬گابرو دیوریتها نخستین واحد تشکیل دهنده هستند که در برخی مناطق توسط گرانینت‬ ‫قطع شده اند و در مناطق دیگر برهم کنش بین این دو توده مشخص است‪.‬بنابراین گرانیت همزمان یا کمی پن از‬ ‫گابرو دیوریتها نفوذ کرده است‪.‬گرانیت گارنت دار جوان ترین واحد مجموعه است که معمنو ا بنه صنورت داینک در‬ ‫گرانیت ها نفوذ کرده است‪.‬گسل ها و چین خوردگی های زیادی در محدوده ورقه مشاهده میشود کنه اصنلی تنرین‬ ‫روند گسلها با راندگی غربی منطفه بانه و در امتداد شمال غرب‪ -‬جنوب شرق است‪.‬سنگهای منطقه از نوع گنابرو تنا‬ ‫کوارتزدیوریت است‪.‬کانی های اصلی تشکیل دهنده گابروها شامل پالژیوکالز‪ ،‬کلینو پیروکسن‪ ،‬الیوین و کنانی هنای‬ ‫اصلی تشکیل دهنده کوارتز دیوریتها پالژیوکالز‪ ،‬آمفیبول‪ ،‬کوارتز‪ ،‬کانی هنای اپنک منیباشند‪.‬بافنت غالن گابروهنا‬ ‫افیتیک و بافت غال کوارتز دیوریتها گرانو ر میباشد‪.‬و با توجه به مطالعات صورت گرفته این سنگها از نظر اشباع از‬ ‫الومین جزء سنگهای متا آلومین میباشند و با توجه به نمودارهای تعیین سری ماگمایی جنزء سنری کالنک آلکنالن‬ ‫میباشند‪.‬با توجه به آنالیز نقطه ای پیروکسن و الیوین‪ ،‬نوع الیوین ها از نوع کریزولیت و پیروکسنها از نوع دیوپسنید‬ ‫میباشند‪.‬نمودارهای مربوط به کانی پیروکسن نیز تایید کننده وابسته بودن این سننگها بنه سنری کالنک آلکنالن و‬ ‫محدوده تشکیل این سنگها با کمانهای آتشفشانی و حاشیه فعال قاره ای است‪.‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فهرست‬ ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫‪ 3-3‬ماگماتیسم و تکتونیک صفحه ای ‪1...................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-3-3‬ماگماتیسم در مناطق گسترش پوسته اقیانوسی ‪1..............................................................................‬‬ ‫‪2-3-3‬ماگماتیسم در مناطق فرورانش ‪4..............................................................................................................‬‬ ‫‪1-3-3‬ماگماتیسننم در امتننداد گسننلهای عرض نی ()‪Transvers‬و گسننلهای تغیی نر شننکل دهننندههننا‬ ‫()‪5........................................................................................................................................................... Transform‬‬ ‫‪ 4-3-3‬ماگماتیسم درون صفحه ای ‪5...................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-3-3‬ماگماتیسم در صفحات اقیانوسی ‪6..........................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-3-3‬ماگماتیسم در صفحات قاره ای ‪6.............................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-3‬بافت های موجود در سنگ های آذرین درونی و نیمه عمیق ‪6..................................................................‬‬ ‫‪ 1-3‬شکل و نحوه استقرار سنگ های آذرین درونی ‪3...........................................................................................‬‬ ‫‪ 2-3‬سنگ هایی آذرین گابرویی‪33.......................................................................................................................... :‬‬ ‫‪3-4-3‬تعریف گابرو ‪33.............................................................................................................................................‬‬ ‫‪2-4-3‬شکل گیری گابروها ‪33...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-4-3‬مروری بر پتروگرافی گابروها ‪33...............................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-4-3‬انواع سنگهای خانواده گابرو ‪32................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-4-3‬ساخت و بافت سنگهای گابرویی ‪32........................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-4-3‬دگرسانی سنگهای گابرویی ‪31.................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-4-3‬محل پیدایش سنگهای گابرویی ‪31........................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-3‬معرفی سنگهای دیوریتی ‪31..............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-5-3‬تعریف دیوریت ‪31.......................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-5-3‬مروری بر پتروگرافی دیوریتها ‪31............................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-5-3‬ساخت و بافت دیوریتها ‪34........................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-5-3‬شکل گیری دیوریتها ‪34............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-5-3‬منشا دیوریتها ‪34........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 6-3‬واحدهای زمین شناختی و ساختمانی ایران ‪34.............................................................................................‬‬ ‫‪ 3-6-3‬زون سنندج – سیرجان ‪35.......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 7-3‬پیشینه مطالعاتی ‪26.............................................................................................................................................‬‬ ‫أ‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فهرست‬ ‫فصل دوم‪ :‬مواد و روشها‬ ‫‪ 3-2‬موقعیت جغرافیایی و ژئومورفولوژی محدوده مورد مطالعه ‪13....................................................................‬‬ ‫‪ 2-2‬راههای دسترسی به محدوده مورد مطالعه ‪12................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-2‬زمین شناسی و چینه نگاری محدوده مورد مطالعه ‪11................................................................................‬‬ ‫‪ 3-1-2‬سنگ آهک پرمین ‪11........................................................................................................................... PI‬‬ ‫‪ 2-1-2‬واحد فیلیت کرتاسه ‪14..................................................................................................................... Kph‬‬ ‫‪ 1-1-2‬واحد ولکانیک متامورف کرتاسه ‪15............................................................................................... Kmv‬‬ ‫‪ 4-1-2‬واحد سنگ آهک کرتاسه ‪15.............................................................................................................. KI‬‬ ‫‪ 5-1-2‬واحد ‪15................................................................................................................................................. Qt1‬‬ ‫‪ 6-1-2‬واحد ‪16................................................................................................................................................. Qt2‬‬ ‫‪ 7-1-2‬توده نفوذی گابرو‪-‬دیوریت )‪16................................................................................................... )gb-d‬‬ ‫‪ 4-2‬تکتونیک و زمین شناسی ساختمانی محدوده ‪16..........................................................................................‬‬ ‫‪ 5-2‬روش مطالعه ‪16.....................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-5-2‬مطالعه کتابخانه ای‪16.............................................................................................................................. :‬‬ ‫‪ 2-5-2‬مطالعات صحرایی‪16................................................................................................................................. :‬‬ ‫‪ 1-5-2‬مطالعات آزمایشگاهی‪17.......................................................................................................................... :‬‬ ‫‪ 4-5-2‬مطالعات نهایی‪17...................................................................................................................................... :‬‬ ‫فصل سوم‪ :‬بحث و نتیجه گیری‬ ‫‪ 3-1‬زمین شناسی عمومی استان کردستان ‪13......................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-1‬جایگاه تکتونیکی استان کردستان ‪41..............................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-1‬پتروگرافی ‪43.........................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-1-1‬سریسیت شیست ‪42...................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-1-1‬گابروها ‪41.....................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-1-1‬کوارتزدیوریت ‪47.........................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 4-1‬نامگذاری و طبقه بندی سنگ های آذرین ‪53................................................................................................‬‬ ‫‪ 5-1‬طبقه بندی سنگهای درونی (پلوتونیک) ‪53....................................................................................................‬‬ ‫‪ 31 3-5-1‬درصد > ‪52..................................................................................................................................... M‬‬ ‫‪ 6-1‬نام گذاری سنگ های مافیک براساس نورم (درصد وزنی ) ‪52...................................................................‬‬ ‫ب‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فهرست‬ ‫‪ 7-1‬ژئوشیمی ‪54...........................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-7-1‬تصحیح نتایج آنالیز های شیمیایی ‪56....................................................................................................‬‬ ‫(‪57.................................... )TAS‬‬ ‫‪ 2-7-1‬رده بندی براساس دیاگرام مجموعه آلکالن در مقابل سیلی‬ ‫‪ 1-7-1‬نمودارهای عناصر کمیاب‪55................................................... )Winchester and Floyd 1977(.‬‬ ‫‪ 4-7-1‬نمودار کاتیونی رده بندی سنگهای پلوتونیک‪53..........)Debon and Le Fort 1983( A-B.‬‬ ‫‪ 5-1‬تعیین سری ماگمایی ‪61.....................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-5-1‬رده بندی براساس دیاگرام ‪ SiO2‬در مقابل ‪63............ )Peccerillo and Taylor 1976( K2O‬‬ ‫‪ 2-5-1‬رده بندی براساس دیاگرام ‪ Na2O +K2O‬در مقابل ‪63.. ) Irvine & Barargar 1971( SiO2‬‬ ‫‪ 1-5-1‬رده بندی براساس عناصر کمیاب دیاگرام ‪ Th‬در مقابل ‪62.............. )Hastie et al 2007( Co‬‬ ‫‪ 3-1‬تعیین ضری اشباع از آلومین ‪62......................................................................................................................‬‬ ‫‪ 31-1‬ژئوشیمی عناصر فرعی و کمیاب ‪61...............................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-31-1‬عناصر کمیاب ‪61......................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-31-1‬عناصر نادر خاکی ‪66...............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 1-31-1‬روند تغییرات عناصر کمیاب براساس نمودار عنکبوتی ‪63...............................................................‬‬ ‫‪ 33-1‬تعیین محیط تکتونیکی ‪71..............................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-33-1‬تعیین محیط تکتونیکی براساس عناصر اصلی ‪74.............................................................................‬‬ ‫‪ 2-33-1‬تعیین محیط تکتونیکی براساس عناصر جزئی نامتحرک ‪74..........................................................‬‬ ‫‪ 32-1‬مینرال شیمی ‪76................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 3-32-1‬الیوین ‪77....................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 2-32-1‬پیروکسن ‪51..............................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 31-1‬نتیجه گیری ‪53..................................................................................................................................................‬‬ ‫‪ 34-1‬پیشنهادات‪31.................................................................................................................................................... :‬‬ ‫‪36.................................................................................................................................................‬‬ ‫منابع‬ ‫ج‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‬ ‫پایههای نظری‬ ‫و‬ ‫پیشینه‬ ‫پژوهشی‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫‪ 3-3‬ماگماتیسم و تکتونیك صفحه ای‬ ‫تحقیقات نشان داده است که بین فعالیتهای ماگمائی و در نتیجه سری های ماگمائی وتکتونینک صنفحه‬ ‫ای رابطه بسیار تنگاتنگی وجود دارد (شکل ‪.)3-3‬بیشتر سنگ های آتشفشانی در مناطق زلزله خیز متمرکز‬ ‫هستند و مناطق زلزله خیز خود در حاشیه صفحات قرار دارند‪.‬اکثر آتشفشان های عهد حاضنر در منناطق در‬ ‫حال فرورانش‪ ،‬شکاف های اقیانوسی و بر روی گسل های عرضی قرار گرفته اند‪ ،‬بسته به موقعیت تکتنونیکی‬ ‫منطقه‪ ،‬نوع گدازه و درنتیجه سری ماگمائی متفاوت خواهد بود‪.‬به گونه ای که امروزه پننج سنری ماگمنائی‬ ‫مرتبط با تکتونیک صفحه ای شناخته شده است‪.‬‬ ‫شکل ‪ 3-3‬محیط های فعال آتشفشانی و تکتونیك صفحه ای (خان نصر اصفهانی‪)3131 ،‬‬ ‫‪ 3-3-3‬ماگماتیسم در مناطق گسترش پوسته اقیانوسی‬ ‫بازالت های مناطق گسترش پوسته اقیانوسی شامل پشته های میان اقیانوسی و حوضه هنای حاشنیه ای از‬ ‫نوع بازالت کوارتزدار بوده و از ‪ K ,P,Ti‬تهی هستند‪.‬هرچه سرعت گسترش زیادتر باشد‪ ،‬بازالتها خصوصیت‬ ‫تولئیتی بیشتری داشته و دارای هیپرستن و پالژیوکالز (بنا آنورتینت کنم) بیشنتری هسنتند‪.‬شنکاف عفنار‬ ‫درخلیج عدن و ایسلند در اقیانوس اطل مثال هائی از پشته های میان اقیانوسی و گودال ماریاننا و تونگنا در‬ ‫غرب اقیانوس آرام مثال هائی ازحوضههای فرورانشی هست (شکل ‪.)2-3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫شکل ‪ 2-3‬چگونگی تشکیل و گسترش پشتههای میان اقیانوسی (خان نصر اصفهانی‪)3131 ،‬‬ ‫‪ 2-3-3‬ماگماتیسم در مناطق فرورانش‬ ‫بین فعالیت های ماگمائی و کانون زلزله های عمیق (بیش از ‪ 311‬کیلومتر) رابطه واضنح و آشنکار وجنود‬ ‫دارد‪.‬کانون زلزلهها درسطوح شی داری قرار میگیرند که شی آنها بطرف قاره باشد‪.‬فاصله اولین آتشفشان‬ ‫از گودال اقیانوسی حدود ‪ 75‬تا ‪ 375‬کیلومتر است و هر چه از این فاصله دورتر شنویم‪ ،‬تعنداد آتشفشنان و‬ ‫حجم آنها کمتر میشود‪.‬در مناطق فرورانش سریهای ماگمائی مختلفی را میتوان مشاهده نمنود (شنکل ‪-3‬‬ ‫‪.)1‬سری توله ایت) جزاینر تونگنا‪ ،‬سناندوی وماریاننا)‪ ،‬سنری تولنه اینت ‪ +‬کالنک آلکنالن (جزاینر کورینل‪،‬‬ ‫‪ ،)Kouriles‬سری توله ایت ‪ +‬کالک آلکالن ‪ +‬شوشونیتی (فیجی )‪ ،‬سری توله ایت ‪ +‬کالک آلکنالن ‪+‬آکنالن‬ ‫(ژاپن وکامچاتکا)‪ ،‬سری کالک آلکالن‪ +‬شوشونیتی (شیلی‪ ،‬پرو و بولینوی )‪ ،‬سنری کالنک آلکنالن ‪ +‬آلکنالن‬ ‫(آلئوسن) از انواع سری های ماگمائی در مناطق فرورانش میباشد‪.‬ترتی قرار گرفتن سریها بصورتی است که‬ ‫هر چه از گودال اقیانوسی دورترشویم‪ ،‬ابتندا سنری تولنه اینت و سنپ سنریهای کالنک آلکنالن‪ ،‬آلکنالن و‬ ‫شوشونیتی را خواهیم دید‪.‬همچنین مقدار‪ ،K Rb, Ba, Cs, Th, U, Pb ،‬عناصر نادر خاکی سبک (‪ )LREE‬و‬ ‫نسبت ‪ Th/U‬و ‪Rb/Sr‬افزایش و مقدار ‪ ،SiO2‬نسبت به ‪ Na/K‬و ‪ K/Rb‬عناصر نادر خناکی سننگین (‪)HREE‬‬ ‫کاهش مییابد‪.‬بسته به نوع برخورد صفحهها سه نوع فرورانش شناخته شده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬فرورانش دو صفحه اقیانوسی که در آن گدازهها توله ایتی میباشد (جزایر ساندوی ‪ ،‬ماریان و تونگا)‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫‪ -2‬فرورانش پوسته اقیانوسی به زیر پوسته قاره ای که همراه با گدازه های کالنک آلکنالن اسنت ( سناحل‬ ‫غربی آمریکای جنوبی)‪.‬‬ ‫‪ -1‬فرورانش بین پوسته اقیانوسی و پوسته حدواسط همراه با گدازه های متناوب توله ایت و کالک آلکنالن‬ ‫(خلیج مکزیک)‪.‬‬ ‫شکل ‪ 1-3‬مراحل تشکیل یك زون فعال فرورانشی (خان نصر اصفهانی‪)3131 ،‬‬ ‫‪ 1-3-3‬ماگماتیسم در امتداد گسلهای عرضیی ()‪Transvers‬و گسیلهای تغیییر شیکل دهنیدههیا‬ ‫()‪Transform‬‬ ‫این گسل ها نوع سوم مرز صفحات هستند که باعث جابجائی عرضی صفحات نسبت به یکدیگر منیشنوند‪.‬‬ ‫اگر سیستم کششی در مجاورت این گسلها فعال شود‪ ،‬ماگماتیسم آلکالن بوقوع خواهد پیوست‪.‬‬ ‫‪ 1-3-3‬ماگماتیسم درون صفحه ای‬ ‫با وجودی که این سری های ماگمائی چندان فراوان نیستند‪ ،‬مطالعه آنها بدلیل آنکه با تکتونینک صنفحه‬ ‫‪5‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫ای مطابقت ندارند‪ ،‬حائز اهمیت است‪.‬این ماگماتیسم هم در صفحات قاره ای و هم در صفحات اقیانوسی‬ ‫مشاهده میشوند‪.‬‬ ‫‪ 5-3-3‬ماگماتیسم در صفحات اقیانوسی‬ ‫گدازه های این نوع آلکالن تفریق یافته بوده و میزان سدیم آنها بیشتر از پتاسیم اسنت‪.‬اینن آتشفشنان هنا‬ ‫بدنبال هم قرار گرفته‪ ،‬فاقد زلزله بوده‪ ،‬دارای آنومالی ثقل سنجی مثبت و از نظر زمین گرمائی بسنیار فعنال‬ ‫میباشند‪.‬‬ ‫‪ 6-3-3‬ماگماتیسم در صفحات قاره ای‬ ‫ریفت شرق آفریقا و کامرون (مااگماتیسم ترشیر و کواترنر) با گدازه های آلکالن (فاقند گندازه هنای کالنک‬ ‫آلکالن‪ -‬گدازه های توله ایت فقط در اتیوپی مشاهده میشود) نمونه ای از ماگماتیسم درون صفحات قاره ای‬ ‫هستند‪.‬یکی از مشخصات این مناطق وجود حرکات خشکی زائنی منیباشند بطنوری کنه زیربننای قندیمی‬ ‫آتشقشان های دوران سوم و چهارم آفریقا ‪ 3‬تا ‪ 1‬کیلومتر با آمده اند‪.‬گدازه های این منناطق اغلن بازالنت‬ ‫های آلکالن‪ ،‬نفلینیت‪ ،‬ملیلیت‪ ،‬لوسیتیت‪ ،‬شوشونیت‪ ،‬تراکیت‪ ،‬فنولیت و کربناتیت و مقدار کمی ایگنمبریتی‬ ‫میباشد‪.‬شکل (‪ )4-3‬ارتباط بین تکتونیک صفحه ای و توزیع عناصر را نشان میدهد‪.‬‬ ‫شکل (‪ )1-3‬ارتباط بین تکتونیك صفحه ای و توزیع عناصر (خان نصر اصفهانی‪)3131 ،‬‬ ‫‪ 2-3‬بافت های موجود در سنگ های آذرین درونی و نیمه عمیق‬ ‫بافت دانه ای یا گرانوالر (‪ :)Granular‬سنگ تماماا از بلور تشکیل شده است‪.‬در این بافت سه تیپ دانه‬ ‫تشخیص داده شده است‪.‬اگر اکثر دانهها شکل دارباشند‪ ،‬بافت را پان ایدیومورفیک (‪)Panidiomorphic‬‬ ‫گویند و چون بیشتر در سنگ های مپروفیری متداول است‪ ،‬بنابراین به آن بافت مپروفیریک‬ ‫(‪ )Lamprophyric‬میگویند‪.‬در صورتی که برخی دانهها ایدیومورف و برخی هیپ ایدیومورف یا گزنومورف‬ ‫باشند به آن بافت هیپ ایدیومورفیک (‪ )Hypidiomorphic‬گویند و معمو ا در گرانیتها متداول بوده و به آن‬ ‫بافت گرانیتیک (‪ )Granitic‬نیز میگویند‪.‬اگر اجزاء تشکیل دهنده سنگ گزنومورف و بی شکل باشند به آن‬ ‫‪6‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫بافت پورفیریک (‪ )Porphyric‬گویند و چون این بافت در آپلیتها متداول است به آن بافت آپلیتیک‬ ‫(‪ )Aplitic‬گویند‪.‬بافت میکروگرافیک (‪ )Micrographic‬تداخل کوارتز در داخل پتاسیم فلدسپار میباشد که‬ ‫در بعضی از سنگها آذرین اسید مخصوصاا در گرانیت ها‪ ،‬پگماتیتها و گرانوفیرها مشاهده می شود‪.‬این بافت‬ ‫در واقع همان ساخت گرافیک در مقیاس میکروسکوپی است‪.‬در مقایسه با بافت میکروگرافیک‪ ،‬بافت دیگری‬ ‫بنام بافت میرمکیتی (‪ )Myrmekitic‬وجود دارد که در آن کوارتز بصورت کرمی شکل در داخل پالژیوکالز‬ ‫سدیم دار (الیگوکالز) قرار می گیرد (شکل ‪.)5-3‬‬ ‫شکل ‪ 5-3‬بافت میرمکیت‪ -‬گرانوفیر (توده اسکیر گارد شرق گرینلند)‪( XPL -‬معین وزیری‪)3133 ،‬‬ ‫بافت افیتیك یا بافت دلریتی (‪ :)Ophitic or Doleritic‬در بعضی از سنگها مخصوصاا گابروها‪ ،‬دیابازها‬ ‫و بازالت ها ممکن است تیغه هائی از پالژیوکالز در بین بلورها هیپ ایندیومورف و درشنت اوژینت و پیژونینت‬ ‫(پیروکسن) قرار گیرند‪ ،‬که به این بافت افیتیک گویند‪.‬اگر بلورها تیغنه ای از ژینوکالز کنه اصنطالحاا ت‬ ‫نامیده می شوند از پیروکسن خارج شود‪ ،‬بافت را ساب افیتیک (‪ )Subophitic‬و اگر شیشه جای پیروکسن را‬ ‫بگیرد‪ ،‬بافت را هیالوافیتیک (‪ )Hyolloophitic‬گویند‪.‬‬ ‫بافت پوئی کیلیتیک (‪ )Poikilitic‬به بافتی گفته می شود که بلورهنای ینک کنانی رینز در داخنل بلورهنا‬ ‫درشت کانی دیگر وارد شده باشد‪.‬مثالا در بعضی سنگ های پلوتونیک اسنیدی بلورهنای فلدسنپار پتاسنیم‪،‬‬ ‫تیغه های کوچکی از پالژیوکالز را در بر میگیرد و یا در بعضی از سننگهای فنوق بنازی مثنل پریندوتیت هنا‬ ‫سطوحی از هورنبلند اطراف دانههای تخم مرغی شکل الیوین و پیروکسن را می گیرند‪.‬این بافت ممکن است‬ ‫در طی زمان تبلور ماگما صورت گیرد و یا ممکن است نتیجه تجزیه ماگماتینک بعند باشند‪ ،‬پدینده دوم در‬ ‫پریدوتیتها به اثبات رسیده است‪.‬‬ ‫بافت اینترگرانوالر (‪ :)Inter granular‬در بسیار از سنگ کم عمق مخصوصاا دیابازهنا و ینا واهنای نیمنه‬ ‫هنا‬ ‫عمیق‪ ،‬فضاهای موجود در بین دانه ها بوسیله کانی های فرومنیزین مثل الیوین‪ ،‬پیروکسن و یا مواد آهنن دار‬ ‫پر میگردند‪ ،‬که به این بافت اینترگرانو ر گفته می شود‪.‬‬ ‫بافت پورفیروئید (‪ :)Porphyroide‬در اثر وجود درشت بلورهائی از ارتوز و یا میکروکلین در زمینه ای از‬ ‫دیگر کانیها که دارا بافت دانه ای هستند‪ ،‬در بعضی ازگرانیتها و سینیتها بوجود منی آیند‪.‬در اینن بافنت‬ ‫منظره ای شبیه به بافت پورفیری ایجاد می گردد و به همین دلیل افت پورفیروئید یا پورفیری کاذب نامیده‬ ‫می شود (شکل ‪.)6-3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫شکل ‪ 6-3‬بافت پورفیروئید در گرانیت (معین وزیری‪)3133 ،‬‬ ‫بافت حلقوی یا اربیکوالر (‪ :)Orbiculaire‬در اثر وجود کرات متحدالمرکز و متناوب کنانی هنای تینره و‬ ‫روشن در زمینه سنگ با بافت دانهای بوجود می آید‪.‬کانی های روشن در امتداد شعاع کنره و کنانیهنا تینره‬ ‫رنگ موازی با سطح کره رشد میکنند‪.‬گابروی اربیکنو ر جزینره کنورس در جننوب فرانسنه کنه از تنناوب‬ ‫یههای پالژیوکالز بازیک (روشن) و آمفیبول (تیره) تشکیل شده است‪ ،‬نمونهای مشهور از این بافت است‪.‬‬ ‫بافت تراکیتوئید (‪ :)Trachitoid‬در برخی از سنگ ها درونی ماننند گنابرو بلورهنای کشنیده پالژینوکالز‬ ‫بصورت موازی قرار گرفته و منظره ای جریانی شبیه بافت تراکیتی ایجاد میکنند‪.‬‬ ‫بافت کنسرتال (‪ :)Consertal‬بافتی که در آن مرز بین کانی ها‪ ،‬مضرس و در هم فرورفته است‪.‬‬ ‫بافت اینترافاسیکولیت (‪ :)Intrafasciculate‬نوعی بافت در سنگهای نیمه عمیق است که در آن فضای‬ ‫خالی وسط تیغههای کشیده پالژیوکالز توسط پیروکسن (اوژیت) پر می شود‪.‬‬ ‫بافت پرتیت و آنتی پرتیت (‪ :)Perthitic and Antiperthitic‬هر دو جزء بافت های تداخلی منیباشنند‪.‬‬ ‫پرتیت تداخل پالژیوکالز درون فلدسنپار آلکنالن منی باشند‪.‬و آنتنی پرتینت ادخنال فلدسنپار آلکنالن درون‬ ‫پالژیوکالز می باشد‪.‬‬ ‫بافت سیمپلکتیت (‪ :)Symplectite‬از دیگر بافتهای تداخلی است کنه در آن یکنی از کانیهنای تنداخلی‬ ‫حالت کرمی شکل (‪ )vermicular‬به خود میگیرد‪.‬‬ ‫بافت اسفرولیتی (‪ :)Spherulitic‬در گدازه های سیلیسی و یا سنگهای بیرونی غننی از شیشنه‪ ،‬مجموعنه‬ ‫شعاعی از کانی ها سوزنی و رشته ای (کوارتز‪ ،‬تریدیمیت‪ ،‬ارتوکالز‪ ،‬سانیدین و پالژیوکالز سدیک ( وجود دارد‬ ‫که به آنها اسفرولیت اطالق کرده و بافت حاصله را بافت اسفرولیتی نامند‪.‬این بافت هم در سننگهای آذرینن‬ ‫درونی و هم در سنگهای آذرین بیرونی مشناهده منیشنود‪.‬درسننگهای دروننی معمنو ا از اجتمناع شنعاعی‬ ‫پالژیوکالزهای تیغهای شکل که در بین آنها کانی های دیگر مخصوصناا پیروکسنن قنرار منی گینرد‪ ،‬بوجنود‬ ‫می آید‪.‬‬ ‫ج‬ ‫بافت واریولیتیك (‪ :)Variolitic‬بافتی بادبزنی شکل از تیغهها و یا سوزن های هم جهت پالژیوکالز است‬ ‫که بین آنها را شیشه ویا بلورها پیروکسن‪ ،‬الیوین و آهن پر می کند‪.‬این بافت مشابه بافت اسفرولیتی است با‬ ‫این تفاوت که حالت شعاعی ندارد‪.‬‬ ‫بافت کرونا (‪ :)Corona‬بلورهای یک کانی در مرکز و یا حاشیه توسط یک یا چند کانی احاطه شده است‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫این بافت به نام های حاشیه واکنشی و یا کرونای واکنشی نیز معروف می باشد‪.‬‬ ‫بافت راپاکیوی (‪ :)Rapakivi‬برای توصیف رشد فلدسپار سدیک اطراف فلدسپار پتاسیک بکار برده می‬ ‫شود‪.‬بافت آنتی راپاکیوی رشد فلدسپار پتاسیک‪ ،‬اطراف پالژیوکالز می باشد‪.‬این بافت در سنگها با پتاسیم‬ ‫با مثل شوشونیتها به وفور یافت می شود‪.‬بافت کلیفیته (‪ )Kelyphitic‬رشد ریز بلورهای سوزنی شکل‬ ‫پیروکسن و یا هورنبلند اطراف الیوین و گارنت می باشد‪.‬‬ ‫بافت میارولیتیك (‪ :)Miarolitic‬نوعی بافت حفره ای در سنگ ها درونی و نیمه عمیق اسنت کنه در آن‬ ‫حفرات دایره ای نبوده و شکل خاصی ندارند‪.‬برخالف سنگ ها بیرونی که حفرات توسط کانی ها ثانویه پر می‬ ‫شوند‪ ،‬در این بافت کانی های خود سنگ بصورت اولیه رشد نموده اند (شکل ‪.)7-3‬‬ ‫شکل ‪ 3-3‬بافت میارولیتیك در گرانیت حفره ای بی شکل به واسطه رشد بلوری کوارتز‪ ،‬فلدسپار آلکالن و‬ ‫بیوتیت پر شده است (معین وزیری‪)3133 ،‬‬ ‫‪ 1-3‬شکل و نحوه استقرار سنگ های آذرین درونی‬ ‫مهمترین عوامل موثر در شکل توده های آذرین شامل ترکی ماگما‪ ،‬گرانروی و حجم ماگما‪ ،‬عمق تزرینق‬ ‫ماگما‪ ،‬موقعیت تکتونیکی ساختمان و ترکی سنگ های در برگیرنده ماگما میباشد‪.‬سنگها آذرین درونی در‬ ‫اعماق زمین متبلور می شوند‪.‬اغل سنگهای درونگیر توده های نفوذی‪ ،‬سنگها رسوبی و یا دگرگونی هستند‪.‬‬ ‫این سنگ ها دارای یه بندی یا صفحه وارگی هستند‪.‬براساس این که توده ی نفوذی با طبقنات رسنوبی ینا‬ ‫دگرگونی موازی یا متقاطع باشد‪ ،‬دو گروه توده های نفوذی هم شی بنا سننگ درونگینر و تنوده هنای نفنوذ‬ ‫متقاطع با سنگ درونگیر قابل تفکیک است (شکل ‪.)5-3‬توده های نفوذی هم شی با سنگ درونگیر شنامل‬ ‫سیل (‪ ،)Sill‬کولیت (‪ ،)Laccolith‬لوپولیت (‪ ،)Lopolith‬فاکولیت (‪ )Phacolith‬و بیسمالیت (‪)Bysmalith‬‬ ‫میباشد‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫شکل ‪ 3-3‬انواع اشکال حاصل از قرار گیری تودههای نفوذی (درویش زاده و آسیابانها‪)3133 ،‬‬ ‫‪ )Buddington (1964‬پ از بررسی کشیدگی تودههای گرانیتی‪ ،‬تودههای نفنوذی را براسناس عمنق بنه‬ ‫انواع اپی زونال (کم عمق)‪ ،‬مزوزونال (نیمه عمیق)‪ ،‬کاتازونال (عمیق )تقسنیم نمنود‪.‬دراینن تقسنیم بنندی‬ ‫توده های نفوذی در نوع اپی زونال در سنگهای سرد و کم عمق پوسته صنورت منیپنذیرد‪.‬بنرعک در ننوع‬ ‫کاتازونال تبلور و جایگیری توده بصورت یه ای یا عدسی شکل تحت شرایط حنرارت و عمنق زیناد بوضنوح‬ ‫مشاهده میشود‪.‬توده های اپی زونال یه های سنگ میزبان را قطع نموده و بصورت غیرهمشنی بنا سننگ‬ ‫دربرگیرنده جایگزین میشوند‪.‬توده های مزوزونال به دو صورت همشی و غیرهمشی مشناهده منیشنوند‪.‬‬ ‫محل تماس توده های کاتازونال با سنگهای دربرگیرنده همشی با یه بندی سنگ میزبان است‪.‬تنوده هنای‬ ‫کاتازونال عموماا همگن بوده و فقط از یک نوع سنگ آذرین تشکیل شده اند‪.‬حفرههای با بافت میارولیتیک و‬ ‫حفره های حاوی بلورهای درشت درتوده های اپی زونال مشاهده شده ولی در توده های کاتازونال وجود ندارد‪.‬‬ ‫کشیدگی کانی ها (فولیاسیون یا فابریک) فقط در محل تماس در توده های اپی زونال مشناهده منیشنود‪.‬در‬ ‫توده های مزوزونال کشیدگی کانی ها و زنولیت ها بصورت کمانی یا گنبدی شکل و با نام های تپه های شنلیرن‬ ‫یا کمان های شلیرن وجود دارد‪.‬فولیاسیون تودههای کاتازونال موازی با فولیاسیون سنگ دربرگیرنده است‪.‬‬ ‫آپوفیز (‪ )Apophys‬رگه های دایکی شکل کوتاه و نامنظمی هستند که از توده نفوذی به سنگ دربرگیرنده‬ ‫نفوذ میکنند و می تواند به اشکال گنبدی ینا کمنانی (‪ )Domes or Arches‬باشند‪.‬کنوپال (‪ )Cupola‬تنوده‬ ‫نفوذی استوک مانند که بخاطر فرسایش سنگ دربرگیرنده از توده بزرگتر نمایان شده است‪.‬‬ ‫زنولیت و اتولیت (‪ )Xenolith and autolith‬مانند شلیرن قطعات کوچکی از سنگ هستند که درون سنگ‬ ‫نفوذی وجود دارند‪.‬زنولیت ها (ادخالهای تصادفی) قطعاتی از سنگها بیگانه (از ماگمای یکسان بوجود نیامنده‬ ‫اند) می باشدکه درون توده نفوذی مشاهده می شوند‪.‬اتولینت هنا (ادخالهنای همجنن ) قطعناتی از سننگ‬ ‫دربرگیرنده ای است که با ماگمای تولید کننده ی توده نفوذی در ارتباط است‪.‬‬ ‫دایکهای حلقوی (‪ )Ring Dike‬بصورت حلقههای قوسی شکلی هستند که به طنرف بینرون انحننا دارنند‪.‬‬ ‫دایکهای مخروطی (‪ )Cone Dike‬بصورت حلقههای قوسی شکل می باشند که به طرف داخنل انحننا دارنند‪.‬‬ ‫فونل (‪ )Funne‬توده نفوذی است که در بین یه ای رسوبی با شی همگرا (همانند دایک ها مخروطی) قنرار‬ ‫‪31‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫گرفته است (شکل ‪.)3-3‬‬ ‫(‪)a‬‬ ‫()‪)c( b‬‬ ‫شکل ‪ -a 3-3‬نمایش آپوفیز‪ -‬کوپالکمان شیلرن‪ -b.‬اتولیت و زنولیت ب‪ -‬دایك حلقوی و مخروطی‪.‬‬ ‫‪ -c‬فونل (درویش زاده و آسیابانها‪)3133 ،‬‬ ‫‪ 1-3‬سنگ هایی آذرین گابرویی‬ ‫‪ 3-1-3‬تعریف گابرو‬ ‫در خانواده گابرو‪-‬بازالت‪ ،‬سنگهای فقیر از سیلی و پتاسیم و غنی از کلسیم‪ ،‬منیزیم وآهنن منی باشنند‪.‬‬ ‫گابرو سنگ آذرین درونی دانه درشت با رنگ تیره تا نیمه روشن حاوی کانی های اصلی اوژیت و پالژیوکالز از‬ ‫نوع برادوریت و یا کلسیکتر و معادل بازالت و دلریت است‪.‬از کنانی هنای دیگنر منی تنوان ارتوپیروکسنن‪،‬‬ ‫پیژونیت‪ ،‬الیوین و کوارتز را نام برد‪.‬‬ ‫‪ 2-1-3‬شکل گیری گابروها‬ ‫گابروها در حجمهای متفاوت از نظر اندازه در حد ینک اسنتوک تنا باتولیتهنای بنزر ظناهر منیشنوند‪.‬‬ ‫تودههای نفوذی گابرو به شکل لوپولیت نیز ظاهر میشوند‪.‬در یک توده بزر گابرویی‪ ،‬معمنو ینه بنندی‬ ‫کانی ها دیده میشود‪ ،‬بطوری که کانی های تیره تر در قسمتهای تحتانی متمرکز میشنوند و بنه تندریج بنه‬ ‫طرف با کانی های روشن تر تمرکز دارند‪.‬‬ ‫‪ 1-1-3‬مروری بر پتروگرافی گابروها‬ ‫این سنگها تمام بلورین بوده و دارای بافت فانریتی هستند‪ ،‬کنانی هنای فرومنینزین ( پیروکسنن‪ ،‬اوژینت‪،‬‬ ‫هیپرستن‪ ،‬الیوین و هورنبلند) گاهی ‪ 25‬تا ‪ 51‬درصد سنگ را تشکیل میدهند‪.‬پیروکسن هنا در حاشنیه بنا‬ ‫هورنبلند حاصل از ماگمای باقیمانده یا با آمفیبول حاصل از فرآیند هیندرو ترمنال جنایگزین منیشنوند‪.‬در‬ ‫گابروها پالژیوکالزها ( برادوریت یا بیتونیت) ‪ 45‬تا‪ 71‬درصد سنگ را تشکیل میدهنند‪.‬پالژینو کالزهنا بنه‬ ‫صورت شکلدار و نیمه شکلدار مشاهده میشوند و فراوانتر از سایرکانیها هستند‪.‬معمو ٌ دارای ماکنل پلنی‬ ‫‪33‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫سنتتیک و ندرتاٌ کارلسباد میباشند و از روی خواص نوری ترکی آنهنا در حند برادورینت منیباشند‪.‬اگنر‬ ‫پالژیوکالز سدیک تر از برادوریت باشند سنگ جزء دسته دیورینت محسنوب منیشنود‪.‬عنده ای از سننگ‬ ‫شناسان بعضی از سنگهای کم سلی سیاه رنگ که واجد الیوین بوده و پالژیوکالزهنای بنا ترکین آنندزین‬ ‫دارند را از این دسته به شمار منیآورنند‪.‬اگرچنه شناید بهتنر اسنت کنه آنهنا را جنزء مافینک دیوریتهنا ینا‬ ‫مالدیوریت ها طبقه بندی کرد (سرابی‪.)3171 ،‬کنوارتز نندرتاٌ بیشنتر از ‪ 5‬درصند حجنم سننگ را تشنکیل‬ ‫میدهد‪.‬در کوارتز گابرو و کوارتز نوریت کوارتز جزء کانی های اصلی سنگ میباشد‪.‬ارتوکالز در گابروها یک‬ ‫سازنده غیر معمول میباشد و در میکروپگماتیت ها به صورت همرشدی با کوارتز دیده میشنود‪.‬کنانی هنای‬ ‫فرعی دیگر در گابروها عبارتند از آپاتیت‪ ،‬روتیل‪ ،‬ایلمنیت‪ ،‬مگنتینت و اسنپینل منیباشند‪.‬انکلوزینون هنای‬ ‫ایلمنیت و سایر اکسیدهای آهن در پیروکسنها ممکن است تولید ساخت شلیرن بنماید (سرابی‪.)3171 ،‬‬ ‫‪ 1-1-3‬انواع سنگهای خانواده گابرو‬ ‫گابروی معمولی از پالژیوکالز‪ ،‬کلینو پیروکسن (دینا ژ)‪ ،‬اوژینت و مقنداری کنانی فرعنی مثنل مگنتینت‪،‬‬ ‫ایلمنیت‪ ،‬کرومیت‪ ،‬آپاتیت‪ ،‬روتیل و بیوتینت تشنکیل یافتنه اسنت‪.‬بافنت اینن سننگها هینپ ایندیومورفیک‬ ‫گرانو رویا افیتیک می باشد‪.‬اگر میزان ارتوپیروکسنن درگنابروی معمنولی بیشنتر از کلینوپیروکسنن شنود‪،‬‬ ‫نوریت بوجود می آید‪.‬این پدیده به دلیل زیاد شدن اکسید منیزیم و کم شدن اکسنید کلسنیم صنورت منی‬ ‫گیرد‪.‬نوریت ها دارای بافت هیپ ایدیومورفیک و آلوتریومورفیک گرانو ر هستند‪.‬در یوکرینت (‪ )Oucrite‬دو‬ ‫نوع پیروکسن موجود میباشد ولی پالژیوکالز موجود در حد برادوریت میباشد‪.‬الیوین گابرو نوعی گابرو بنا‬ ‫الیوین زیاداست‪.‬اگر الیوین به حدی زیاد شود که تنها کانی مافیک سنگ باشد و یا به عبنارت دیگنر سننگ‬ ‫فقط از الیوین و پالژیوکالز تشکیل یابد‪ ،‬تروکتولیت نامیده میشود‪.‬آلیوالیت (‪ )Allivalit‬منحصراا از الیوین و‬ ‫آنورتیت تشکیل شده است‪.‬نوعی گابرو که تماماا از آنورتیت تشکیل یافته است را آنوتوزیت مینامند‪.‬گابروی‬ ‫رنگینی سننگ‬ ‫حاوی پیروکسن یا الیوین که بطور استثنائی غنی از آهن باشد‪ ،‬فروگابرو مینامند‪.‬اگر اندی‬ ‫از ‪ 71‬تجاوز کند (سنگ تیره تر شود)‪ ،‬مالگابرو یا مالنوریت بوجود میآید‪.‬گابروئی که در اثر تجزیه‪ ،‬غنی از‬ ‫کانی های ثانویه (کلریت‪ ،‬اپیدوت وکلسیت) شود به طوریکه سنگ رننگ سنبز بنه خنود گرفتنه باشند اپنی‬ ‫دیوریت نامیده میشود‪.‬دولریت یا دیاباز نوعی گابرو دانه ریز و نیمه عمیق میباشند‪.‬فوئیندگابرو ینا آلکنالی‬ ‫گابرو نوعی گابرو است که مقدار فلدسپاتوئید (آنالسیم) موجود در آن از ‪ 31‬درصد بیشتر و حاوی پیروکسنن‬ ‫کلسیک باشد‪.‬از انواع گابروهای آلکنالن منی تنوان تشننیت (‪ ،)Teschenite‬اسکسنیت (‪ ،)Essexite‬ترالینت‬ ‫(‪ ،)Theralithe‬شنننونکینیت (‪ ،)Shonkinite‬ایژولینننت (‪ ،)Ijolite‬فروگوسنننیت (‪)Fergusite‬و سنننومائیت‬ ‫(‪ )Sommaite‬را نام برد‪.‬‬ ‫‪ 5-1-3‬ساخت و بافت سنگهای گابرویی‬ ‫گابروها معمو ٌ دارای بافت دانه ای با دانه های متوسط تا درشت و نیمه شکل دار هستند‪.‬بافت پگمناتیتی‬ ‫به ندرت در این سنگها دیده میشود‪.‬بافت پورفیری (با بلورهای درشت اولیه پالژیوکالز) کمیاب است‪.‬ولنی‬ ‫بافت گنیسی و نواری ممکن است دیده شود که هم الیوینها و هم پالژیوکالزهای این سنگ ممکن است کم‬ ‫و بیش بصورت موازی با هم قرار گرفته باشند‪.‬یکی دیگر از بافتهای معمول‪ ،‬بافت افیتینک اسنت کنه در آن‬ ‫‪32‬‬ ‫دسترسی به این مدرک بر پایة آییننامة ثبت و اشاعة پیشنهادهها‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬و رسالههای تحصیل ت تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها ) وزار ت علوم‪ ،‬تحقیقا ت‪ ،‬فناوری به شمارة ‪/195929‬و تاریخ ‪ (1395/9/6‬از پایگاه اطلعا ت علمی ایران )گنج( در پژوهشگاه علوم و فننناوری‬ ‫اطلعا ت ایران )ایرانداک( فراهم شده و استفاده از آن با رعایت کامل حقوق پدیدآوران و تنها برای هدفهای علمی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬و پژوهشی و بر پایة قانون حمایت از مؤلفان‪ ،‬مصنفان‪ ،‬و هنرمندان )‪ (1348‬و الحاقا ت و اصلحا ت بعدی آن و سایر قوانین و مقررا ت مربوط شدنی است‪.‬‬  ‫فصل اول‪ :‬پایههای نظری و پیشینه پژوهشی‬ ‫تعدادی بلور نسبتاٌ ریز پالژیوکالز در داخل بلور درشت پیروکسن قرار میگیرند و معرف تبلور همزمنان اینن‬ ‫دو کانی سنگ است (سرابی‪.)3171 ،‬در این سنگها بافت اربیکو ر نیز گاهی دیده شنده اسنت‪.‬در برخنی از‬ ‫توده های نفوذی گابرو‪ ،‬بافت و درشتی دانه ها و ترکی سنگ ممکن است از یک نقطه به نقطه دیگنر تغیینر‬ ‫فاحشی داشته باشد‪.‬در گابروها معمو ٌ مانیتیت شکل دار و پیروکسن و الیوین و پالژیوکالزها نیمه شکل دار‬ ‫میباشند واگرکوارتز و ارتوز وجود داشته باشد فضای باقیمانده را پر میکنند‪.‬‬ ‫‪ 6-1-3‬دگرسانی سنگهای گابرویی‬ ‫پالژیوکالزها دگرسان شده و تبدیل به آلبیت و زوئیزیت و ینا سنایر کانیهنای دسنته اپیندوت منی شنوند‪.‬‬ ‫پیروکسن ها که ممکن است آمفیبول جانشین آنها شده باشد دگرسان شنده بنه کلرینت‪ ،‬تالنک و سنرپانتین‬ ‫تبدیل میشوند‪.‬الیوین در اثر دگرسانی به سرپانتین و مانیتیت تبدیل میگردد‪.‬‬ ‫‪ 3-1-3‬محل پیدایش سنگهای گابرویی‬ ‫از مهمترین مناطق پیدایش گابروها میتوان به مناطق زیر اشاره کرد (‪.)Gill, 2010‬‬ ‫‪ -3‬مراکز گسترش اقیانوس‬ ‫‪ -2‬جزایر اقیانوسی‬