Respiratory System Anatomy PDF

SOLUNUM SİSTEMİ ANATOMİSİ (Systema Respiratorium)  SOLUNUM SİSTEMİ (Systema Respiratorium) Genel Bilgiler Burun Cavitas Nasi Paranazal Sinüsler Yutak (Pharynx) Gırtlak (Larynx) Soluk Borusu (Trachea)...

SOLUNUM SİSTEMİ ANATOMİSİ (Systema Respiratorium)  SOLUNUM SİSTEMİ (Systema Respiratorium) Genel Bilgiler Burun Cavitas Nasi Paranazal Sinüsler Yutak (Pharynx) Gırtlak (Larynx) Soluk Borusu (Trachea) Bronşlar Mediastinum  Solunum Sistemi Besinlerin oksidasyonu sonucu vücut için zararlı olan CO2 açığa çıkmaktadır. İşte canlıların metabolik aktiviteleri için gerekli O2’nin atmosferden alınmasını ve vücuttaki artık C02’nin dışarıya atılmasını sağlayan sisteme solunum sistemi denir. Solunum canlılığın devamı için zorunlu olup hayat boyu devam eder. Vücut hücrelerinin oksijenle desteklenmesi = İnspirasyon Açığa çıkan karbondioksitin vücut dışına atılmasına = Ekspirasyon İnspirasyon+Ekspirasyon = Respirasyon  Solunum sisteminin fonksiyonları Akciğerlerde hava ile kan arasında gaz alış-verişini sağlamak, Solunum yüzeyini sıcaklık değişiminden ve diğer çevresel faktörlerden korumak, Solunum sistemini ve diğer dokuları patojenlerin girişine karşı korumak, Sesin oluşumunu sağlamak Kokunun alınmasına yardımcı olmak Kanın pH ayarlanmasında rol oynar  Solunum sistemi Solunum sistemi solunum organları (akciğerler) ve solunum yollarından oluşur. Nefes burundan girdikten sonra farinkse geçer. Farinks özefagus(yemek borusu) ve larinks (gırtlak) olmak üzere ikiye ayrılır. Larinks aşağıda trakea (soluk borusu) olarak devam eder. Trakea her iki akciğere giren iki bronşa ayrılır. Sağ ve Sol primer bronş Nefes son olarak akciğer içindeki bronşiyollere girer.  Solunum sistemi Solunum Solunum organları yoları (Akciğerler) Üst solunum Alt solunum yolları yolları Trakea(soluk Burun-Ağız borusu) Farinks(yutak) Bronşlar Larinks(gırtlak) Bronşiyoller  BURUN Burun solunum sisteminin ilk bölümü olup, üç yüzlü bir piramidi benzetilebilir. İskeletini kemik ve kıkırdak meydana getirir; üzeri kas ve deri ile örtülüdür Burun sadece koku organı olmayıp solunan havanın ısıtılması nemlendirilmesi ve yabancı partiküllerden temizlenmesi gibi görevlere de sahiptir. Burun; nasus externus ve cavitas nasi olmak üzere iki kısımda incelenir.  Nasus Externus Burun sırtına dorsum nasi, Dorsum nasi’nin yukarıda alın ile birleşen kısmına radix nasi(burun kökü), Uç kısmına apex nasi, Burun deliklerini dıştan çevreleyen kısımlarına alae nasi, Burnun ön alt kısımlarında oval şekilli burun deliklerine nares adı verilir.  Cavitas Nasi Bu boşluklar önde nares adı verilen delikler ile dışarıya, Arkada choanae adı verilen delikler ile nazofarinkse (nasopharynx) açılırlar. Burun boşluğunun giriş kısmına vestibulum nasi denir. Burun mukozasının alt ⅔’ü solunum bölgesi (regio respiratoria), Regio respiratoria’da burundan alınan hava ısıtılır ve nemlendirilir. Burun mukozasının Üst ⅓’ü de koku alma bölgesi (regio olfactoria)’dır. Regio olfactoria’da koku duyusunu alan reseptörlere sahip hücreler bulunur.  Cavitas Nasi İç duvarı septum nasi oluşturur. Septum nasi’nin arka kısmı os etmoidale’nin dikey parçası (lamina perpendicularis) ve vomer), orta kısım kıkırdaktan (cartilago septi nasi) ve ön kısmı ise mukozadan meydana gelmiştir.  Burun boşluğunun 4 duvarı vardır: Üst duvarının kemik yapısını arkadan öne doğru os sphenoidale, os ethmoidale, os frontale os nasale. Alt duvarını sert damak (palatum durum) Ön ¾’ünü maxilla, arka ¼’ünü os palatinum Dış yan duvar;Burun boşluğunun dış duvarında bulunan kabartılara concha denir. Bunlar üç adet olup yukarıdan aşağıya doğru concha nasalis superior, concha nasalis media ve concha nasalis inferior Conchaların arasındaki geçitlere de Meatus denir. 3 adettir. Sinüsler buralara dökülür.  SINUS PARANASALES (PARANAZAL SİNÜSLER) Burun boşluğunun yapısına katılan kemiklerin içerisinde bulunan değişik şekil ve büyüklükteki 4 çift boşluktur. Paranazal sinüsler sesin rezonansını ayarlar, Yüz kemiklerinin ağırlığını hafifleterek dengeyi sağlar  Yüze gelen darbelerde beyine tampon görevi yaparak travmalardan korur Solunan havanın nemli kalmasını sağlar. Normalde hava ile dolu olan bu boşluklar birer kanal aracılığı ile burun boşluğunun dış duvarına açılırlar. Sinus frontalis, cellulae(sinus)ethmoidales, sinus sphenoidalis ve sinus maxillaris olmak üzere 4 çift paranazal sinus bulunur. Sinus Frontalis: Alın sinüsü, meatus nasi medius’a açılır Sinus Maxillaris: Yanak sinisu, meatus nasi medius’a açılır Sinus Sphenoidalis: concha nasalis superior arkasına açılır Cellulae Ethmoidales: Cellulae ethmoidales anteriores Meatus nasi medius’a açılır Cellulae ethmoidales posteriores: Meatus nasi superior’a açılır.  PHARYNX (YUTAK) Bir taraftan ağız boşluğu ve yemek borusu diğer taraftan burun boşluğu ve gırtlak ile bağlantı kuran yutak sindirim ve solunum sisteminin ortak bir bölümüdür. Kabaca huni şeklinde olan yutağın kafatası tabanına tutunan bölümü geniş olup aşağıya doğru daralarak 6.servikal vertebranın alt kenarı seviyesinde yemek borusu ile devam eder. Pharynx’in ön duvarında bulunan delikler bu boşluğun burun, ağız ve gırtlak boşlukları ile olan bağlantısını sağlarlar.  Pharynx ön komşuluk ve bağlantıları dikkate alınarak Pars nasalis (nasopharynx) Pars oralis (oropharynx) Pars laryngea (laryngopharynx) olmak üzere 3 bölüme ayrılır.  LARYNX (GIRTLAK) C3-C6 omurları arasında uzanan larynx, hem solunum yolu olarak hemde sesin oluşumu ile görevlidir. Kıkırdak, zar, bağ ve kaslardan yapılmıştır. Yutma esnasında tükrük ve besin maddelerinin alt solunum yollarına geçişini engelleyen bir refleks merkezi görevi görür. Tiroid kıkırdağın (cartilago thyroidea), Adem elması (prominentia laryngea) Larynx Kıkırdakları  LARYNX KIKIRDAKLARI Cartilago thyroidea: En büyüğüdür. Prominentia laryngea (Adem elması) Membrana thyrohyoidea ile yukarıda hyoid kemiğe tutunur. –Ses telleri önde bu kıkırdağa tutunur.  LARYNX KIKIRDAKLARI Cartilago cricoidea: Larynx’i bağlar aracılığı ile soluk borusuna birleştir ve taşlı yüzük şeklindedir. – Trachea’nın ilk kıkırdağı üzerine oturur. – En kalın ve en sağlam olandır.  LARYNX KIKIRDAKLARI Cartilago epiglottica: Yaprak şeklinde. Bir bağ aracılığı ile cartilago thyroidea’ya bağlanır. Yutma esnasında soluk borusunu kapatır. – Os hyoideum’un arkasındadır. – Gırtlak ve yemek borusu girişinde yönlendirici rolü vardır.  Larynx’in kıkırdakları Cartilago arythenoidea: Piramit şeklinde bir çift kıkırdaktır. Gırtlağın ses çıkarma ve sifinkterik fonksiyonlarında direk rol alır. Processus vocalis’e lig. vocale (ses teli) tutunur.  LARYNX KIKIRDAKLARI Cartilago arythenoidea (2 tanedir) – Cartilago cricoidea’nın üzerinde oturur Sesin oluşumundan sorumludur  CAVITAS LARYNGIS Vestibulum laryngis: Larynx’in girişi ile plica vestibularis arasında kalan kısımdır. Ventriculus laryngis: Üstte plica vestibularis ve altta ise plica vocalis arasında kalan, yanlara doğru genişleme yapmış kısımdır. – Rima glottidis (sağ sol ses telleri arasında kalan açıklık) Cavitas infraglottica: Plica vocalis’in altında kalan larynx boşluğudur. Soluk borusunun boşluğu ile devam eder. Plica vocalis ile cart.cricoidea alt kenarı arası CAVITAS LARYNGIS  Larynx’in Kasları Ekstrinsik kasları hyoid altı ve hyoid üstü kaslar oluşturur. İntrinsik kaslar ise larynx’in kendi kıkırdakları arasında uzanır. intrinsik kaslar ses tellerinin hareketinden ve dolayısı ile ses çıkarmaktan sorumludur. Bu kaslar; m. cricothyroideus, m. cricoarytenoideus posterior, m. cricoarytenoideus lateralis, m. thyroarytenoideus ve m. arytenoideus’tur. Bu kaslardan sadece m. cricoarytenoideus posterior mizmar aralığını (rima glottidis) açar. M.cricothyroideus (m.anticus): Gerer (sesi inceltir) M.thyroarytenoideus: Gevşetir (sesi kalınlaştırır) M.cricoarytenoideus lateralis: Adduksiyon M. Arytenoideus: Cart. arytenoidea'ları biribirine yaklaştırarak, rima glottidis'in özellikle arka bölümünü kapatır. M.cricoarytenoideus posterior (m.posticus)***:Abduksiyon (rima glottidis’i genişleten tek kas budur) Larynx kıkırdaklarının larynx kasları tarafından hareket ettirilmesine bağlı olarak ligamentum vocale titreşir ve ses ortaya çıkar.. Rima glottidis (mizmar aralığı) m. cricoarythenoideus posterior, m. cricoarythenoideus lateralis,  TRACHEA (SOLUK BORUSU) Solunum yollarının larinksten sonra gelen bölümü olan trakea, C6-T4 omurlar hizasında bulunur. Larynx’ten sonraki 10-13 cm uzunluğundaki borudur. Arka uçları birleşmemiş “U” harfi şeklinde 16-20 adet kıkırdak halkadan oluşur. Halkaları birbirine bağlayan lig.anulare adı verilen bağ dokusu Arkada kalan açık kısımları m. trachealis adındaki düz kas dokusu tarafından kapatılmıştır. Sağ ve sol akciğere giren (Bronchus principalis dexter ve sinister) iki ana bronşa ayrılır. Trachea iki bölümde incelenir. Boyunda bulunan kısma pars cervicalis, göğüs boşluğundaki kısmına pars thoracalis denir.  TRACHEA KOMŞULUKLARI Aşağıda : sağ, sol ana bronşlar Yukarıda: larynx alt bölümü Önde: glandula thyroidea, arcus aorta ve sternum Arkada: oesophagus Yanlarda: gl.thyroidea , a.carotis communis ,akciğer üst lobları  BRONŞLAR Hava iletiminin trachea ile lobulus (acinus) arasında kalan dallanma bölümü bronşlardır. Trachea, T4 seviyesinde; Bronchus principalis dexter Bronchus principalis sinister olmak üzere iki ana bronşa ayrılır. İkiye ayrılma noktasına bifurcatio trachea denir. Bronchus principalis – Dexter: 3 lober bronşa ayrılır – Sinister: 2 lober bronşa ayrılır  Ana Bronşlar Bronchus Principalis Dexter (sağ ana bronş) Akciğer dokusuna girdikten sonra Bronchus lobaris superior dexter, Bronchus lobaris medius dexter ve Bronchuslobaris inferior dexter olmak üzere üç lober bronşa ayrılır. Sağ ana bronş sola göre daha geniş , daha kısa ve daha dik durumdadır. Solunum yollarına kaçan cisimler, genellikle sağ ana bronşa gider. Akciğer hastalıkları da sağ akciğerde bu yüzden daha fazla görülür. Bronchus Principalis Sinister (sol ana bronş) Sağ taraftakine oranla daha uzun, daha ince ve daha oblik seyreder. Akciğere girince her bir loba giden Bronchus lobaris superior sinister Bronchus lobaris inferior sinister olmak üzere iki lober bronşa ayrılır.  AKCİĞER İÇİ (BRONCHI) BRONŞLAR Bronchus segmentalis Bronchus lobaris Sağ ve sol akciğerde 10’ ar tane vardır Sağda 3 tane Sağ broncus lobarisler 3 Solda 2 tane 3-2-5 segmental bronşa Sol broncus lobarisler 2 5-5 segmental bronşa ayrılır  AKCİĞERLER (PULMONES) Solunum yolları tarafından atmosferden alınan havanın içerisindeki O 2 ile kanda bulunan CO2’nin değişiminin (gaz alış verişi) yapıldığı organlara solunum organı (akciğer) denir. Sağ (pulmo dexter) ve sol (pulmo sinister) olmak üzere bir çift olan akciğerler , süngerimsi yapıda ve açık pembe renklidir. İki akciğer arasında kalp, yemek borusu , soluk borusu ve büyük damarların bulunduğu mediastinum boşluğu bulunur. Sağ akciğer sola göre %10 daha büyüktür. Sağ akciğerde 3 lob, Sol akciğerde 2 lob vardır.  AKCİĞERLER (PULMONES) Koni şeklinde olup; Tabanına (basis pulmonis) Tepesine (apex pulmonis) Göğüs duvarı ile komşuluk yapan yüzüne (facies costalis) Akciğerlerin birbirine bakan yüzlerine (facies mediastinalis) denir. Akciğerlerin birbirine baktığı yüzde akciğerlere giren ve çıkan anatomik oluşumların bulunduğu alana hilum pulmonis veya hilus pulmonalis denir.  AKCİĞERLER VE LOBLARI Fissura’larla loblara ayrılırlar Sağ Akciğer Sağ akciğer (3 lob) Lobus superior (3) Fissura obliqua Lobus medius (2) Fissura horizontalis Lobus inferior (5) Sol Akciğer Sol akciğer (2 lob) Lobus superior(5) Fissura obliqua Lobus inferior (5) A K Cİ Ğ E R L E R - sağ A K Cİ Ğ E R L E R - sol A K Cİ Ğ E R L E R - sağ A K Cİ Ğ E R L E R - sol AKCİĞERLER Her segment tepesi hilum pulmonale’ye, tabanı akciğer yüzeyine bakan piramidal biçimlidir. Her segmentin ayrı bronşu, ayrı damar ve sinirleri vardır. Her segment birer BAĞIMSIZ AKCİĞERCİK’tir. AKCİĞERLERİN SEGMENTLERİ  AKCİĞERLERİN DAMARLARI Akciğerlerin fonksiyonel damarları; a.,v. Pulmonalisler, Besleyici damarları ise a.,v. Bronchialis’ ler SİNİRLERİ; Otonom sinirler ile olur. Sempatik lifler servikal ve üst torakal ganglionlardan gelir. Bronşları genişletir ,damarları daraltır. Parasempatik lifler n. Vagus ‘tan gelir. Bronşları daraltır ,damarları genişletir ,sekresyonu arttırır. A.pulmonalis; Akciğerlere venöz kan taşır V.pulmanalis; Akciğerdeki oksijence zengin kanı sol atriuma taşır.  PLEURA (PLEVRA) Akciğerlerin dış yüzünü ve göğüs boşluğunun iç yüzünü örten seröz zara plevra (pleura) denir. Pleura Visceralis; akciğerlerin dış yüzünü örten Pleura Parietalis; göğüs boşluğunun iç yüzünü ve diyaframın üst yüzünü örten yaprağıdır.  PLEURA Parietal ve visceral pleuralar birbirlerinin devamı şeklindedir. İki plevra parçası arasında oluşan boşluğa cavitas pleuralis denir. Bu boşluğun basıncı negatiftir ve boşlukta iki yaprağın birbirleri üzerinde kolay kaymasını sağlayan bir sıvı (liquor pleurale) bulunur.  CAVITAS THORACIS (GÖĞÜS BOŞLUĞU) Toraks iskeleti koni şeklindedir. İçerisinde kalp ve akciger gibi solunum ve dolaşım sistemine ait hayati organları , sisteme ait yardımcı oluşumları ,sinirler ve oesophagus bulunur. Göğüs kafesi 12 adet göğüs omuru, 12 çift kosta, 1 adet sternum’dan oluşur. İki adet açıklığı vardır. -Apertura thoracis superior; göğüs kafesinin üst kısmındaki açıklık, içinden boyundan gelen veya giden damarlar, sinirler, özofagus ve trachea geçer. -Apertura thoracis inferior; göğüs kafesinin alt kısmındaki açıklık bu açıklık diyafram tarafından kapatılmıştır.  DIAPHRAGMA (DİYAFRAM) Diyafram , göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran ,kubbe şekilli, kas ve bağ dokudan oluşan bir yapıdır.  MEDIASTINUM Göğüs boşluğu içerisinde akciğerlerin birbirlerine bakan yüzleri arasında bulunan boşluktur. Önde sternum ve kıkırdak kaburgalar, arkada torakal vertebralar , yanlarda akciğerler, yukarıda apertura thoracis superior ve aşağıda diyafram bulunur. Mediastinum önde angulus sterni ile arkada 4. Torakal vertebranın alt kenarından geçen horizantal bir düzlem ile -Mediastinum Superius -Mediastinum İnferius olmak üzere iki kısma ayrılır.  Mediastinum Superius Thymus veya kalıntıları N.vagus Arcus aortae N.phrenicus Truncus brachiocephalicus Trachea V. Cava superior ‘ un üst yarısı Oesophagus Ductus thoracicus Lenf nodülleri bulunur.  Mediastinum İnferius Angulus sterniyi 4. torakal Vertebranın alt kenarına birleştiren düzlemin altında kalan bölümdür. Mediastinum anterius, Mediastinum medius, Mediastinum posterius olmak üzere üçe ayırır. Mediastinum Anterius Corpus sterni ile pericardium arasında bulunur. Icerisinde gevşek bağ doku , thymus artıkları , a.thoracica interna ‘nın dalları bulunur. Mediastinum Medius Mediastinum inferiusun en geniş bölümüdür. İçerisinde, kalp, pericardium, aorta ascendens, v.cava.superior , truncus pulmonalis, n. Phrenicus, akciğer kök oluşumları bulunur. Mediastinum Posterius Önden bifurcatio trachea, pericardium, a.,v, pulmonalis; arkadan 5- 12 torakal ver., yanlardan akciğerler tarafından sınırlıdır. İçerisinde; pars thoracica aortae V. Azygos V. Hemiazygos N. Vagus N. Splanchnicus’lar Oesophagus Ductus thoracicus ve lenf nodları Bulunur. TEŞEKKÜRLER Öğr. Gör. Ömer Faruk GÜNEY