Proseminarium Zdrowie M. (1) PDF

(Małgorzata Poniatowska) Numer albumu: 40141 Wpływ zdrowia i relacji społecznych na poziom szczęścia pacjentów chorych onkologicznie Praca zaliczeniowa...

(Małgorzata Poniatowska) Numer albumu: 40141 Wpływ zdrowia i relacji społecznych na poziom szczęścia pacjentów chorych onkologicznie Praca zaliczeniowa napisana pod kierunkiem dr inż. Ewy Łączek – Tarazewicz Kierunek: Psychologia Specjalność: Psychologia kliniczna Specjalność: Psychoterapia Gdańsk 2025  SPIS TREŚCI WSTĘP………………..………………………….………………………………………...... ROZDZIAŁ I. WPROWADZENIE TEORETYCZNE DO ZAGADNIENIA SZCZĘŚCIA W KONTEKŚCIE CHOROBY NOWOTWOROWEJ………..…...…......8 1.1. Charakterystyka pojęcia szczęścia……………………………….…………..………….8 1.1.1. Definicje i modele szczęścia w psychologii …………………………….…………….8 1.1.2. Jakość życia – zależności, definicje i czynniki wpływające na subiektywne poczucie satysfakcji……………………..………………..…………………………………………...11 1.2. Choroba onkologiczna i jej wpływ na psychikę………………….…………………......... 1.2.1. Psychologiczne aspekty choroby nowotworowej…………………………….……........ 1.2.2. Radzenie sobie ze stresem związanym z chorobą………………………………...……. ROZDZIAŁ II. METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH …………………………...…. 2.1. Cel/e badań własnych…………………………………………………………………….. 2.1.1. Określenie celów badawczych…………………………………………………………. 2.2. Pytania badawcze, hipotezy badawcze…………………………………………………... 2.2.1. Sformułowanie pytań badawczych …………………………………………………… 2.2.2. Sformułowanie hipotez badawczych…….……………………………………………. 2.2.3. Uzasadnienie kierunkowości lub dwukierunkowości hipotez………………………… 2.3. Typ badań ………………………………………………………………………………… 2.4. Zmienne …………………………………………………………………………………... 2.4.1. Zmienne w postaci terminów teoretycznych………………………………………….. 2.5. Strategia badań…………………………………………………………………………… 2.5.1. Operacjonalizacja hipotez …………………………………………………………….. 2.5.2. Plan badań……………………………………………………………………………... 2.5.3. Opis zastosowanych metod badawczych……………………………………………… 2.6. Procedura przeprowadzania badań……………………………………………………….. 2.6.1. Opis przebiegu badania………………………………………………………………… 2.6.2. Sposób zbierania danych……………………………………………………………….. 2.7. Charakterystyka grupy badanej…………………………………………………………… 2.7.1. Definicja populacji……………………………………………………………………… 2.7.2. Liczba osób w próbie…………………………………………………………………… 2.7.3. Charakterystyka parametrów próby:……………………………………………………. ROZDZIAŁ III. ANALIZA I INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ WŁASNYCH... 2 3.1. Opis wyników badań ………………...……………………………………………………. 3.1.1. Szczegółowa struktura według pytań/hipotez badawczych…………………………….. 3.1.2. Analizy statystyczne ze zwięzłą interpretacją merytoryczną odnośnie do weryfikacji lub nie hipotez badawczych…………………………………………………………………….. 3.1.3. Interpretacja wyników nie wychodząca poza stwierdzone fakty w postaci wyników analiz statystycznych……………………………………………………………………………. 3.2. Próba syntezy i interpretacji uzyskanych wyników ……………………………………….. 3.2.1. Analiza psychologiczna wyników badań……………………………………………….. 3.2.2. Interpretacja wyników w kontekście teorii i literatury…………………………………. 3.2.3. Wyjaśnienie możliwych powodów zaistnienia wyników………………………………. 3.3. Podsumowanie wyników badań…………………………………………………………… 3.3.1. Interpretacja psychologiczna bez odniesienia do statystyk…………………………….. 3.3.2. Najważniejsze wnioski z badań ………………………………………………………... 3.4. Wyniki badań własnych a dotychczasowe badania………………………………………... 3.4.1. Odniesienie do literatury z Rozdziału I…………………………………………………. 3.4.2. Konfrontacja z literaturą naukową……………………………………………………… 3.4.3. Co nowego, co potwierdzają wyniki, z czym się nie zgadzają i dlaczego……………… 3.4.4. Jakie wady innych badań zostały przezwyciężone przez badania własne……………… 3.5. Ograniczenia badań własnych……………………………………………………………... 3.5.1. Co nie udało się, jakie błędy popełniono……………………………………………….. 3.5.2. Co należałoby poprawić w badaniach, gdyby ponownie je podjęto……………………. 3.5.3. Zakres generalizacji wyników badań, próba osób, wybór innych kwestionariuszy, reprezentatywność bodźców, zastosowanie innych modeli analiz……………………………... 3.6. Praktyczne implikacje badań……………………………………………………………… 3.6.1. Wartość praktyczna i zastosowanie wyników badań…………………………………… 3.7. Perspektywy przyszłych badań …………………………………………………………… ZAKOŃCZENIE ……………………………………………………………..…………......... BIBLIOGRAFIA……………………………………………………………………………..... Aneks…………………………………………………………………………………………… Spis rysunków………………………………………………………………………………….. Spis tabel……………………………………………………………………………………….. Kwestionariusz użyty w badaniu……………………………………………………………... 3  WSTĘP Wzrastająca liczba osób chorych na nowotwory stawia przed społeczeństwem liczne wyzwania zdrowotne i społeczne. Zrozumienie czynników wpływających na jakość życia osób dotkniętych tymi chorobami staje się kluczowe, zwłaszcza w kontekście zdrowia publicznego i polityki społecznej. Jednym z kluczowych obszarów zainteresowania naukowego jest subiektywne poczucie szczęścia oraz jego wpływ na stan zdrowia, zwłaszcza wśród osób chorych onkologicznie. Temat ten jest wyjątkowo istotny w kontekście zdrowia publicznego, polityki społecznej oraz nauk o zdrowiu, ponieważ zarówno szczęście, jak i zdrowie odgrywają kluczową rolę w zachowaniu dobrostanu jednostki. Badania naukowe sugerują, że wyższy poziom szczęścia wiąże się z lepszym stanem zdrowia fizycznego i psychicznego. Na przykład badania Angnera, Ghandhi i Williams Purvis (2013) wykazały, że osoby starsze o wysokim poziomie szczęścia mają lepszą sprawność funkcjonalną i mniejsze ryzyko chorób przewlekłych1. Podobnie Steptoe (2019) podkreśla, że szczęście może działać jako czynnik ochronny, zmniejszając poziom stresu oraz ryzyko hospitalizacji2. Zrozumienie tych zależności może pomóc w opracowaniu strategii promocji zdrowia ukierunkowanych na poprawę jakości życia osób chorych onkologicznie. Szczęście to złożone zjawisko obejmujące komponenty emocjonalne, poznawcze i społeczne. Analogicznie, zdrowie definiowane przez WHO jako "pełen dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny", również posiada charakter wielowymiarowy. Badanie związku między tymi dwoma konstrukcjami pozwala na głębsze zrozumienie mechanizmów wpływających na jakość życia ludzi oraz identyfikację czynników ryzyka i ochronnych. Pandemia COVID-19 uwydatniła znaczenie czynników psychologicznych, takich jak szczęście i satysfakcja z życia, w kontekście zdrowia publicznego. Osoby starsze i chore onkologicznie jako grupy szczególnie narażone na negatywne skutki pandemii, doświadczyły wzrostu izolacji społecznej i pogorszenia jakości życia. Badanie zależności między szczęściem a zdrowiem może dostarczyć cennych wskazówek dotyczących wspierania dobrostanu tej grupy w sytuacjach kryzysowych. 1 Angner, E., Ghandhi, J., & Williams Purvis, K. (2013). Daily functioning, health status, and happiness in older adults. Journal of Happiness Studies, https://link.springer.com/article/10.1007/s10902-012-9395-6[Dostęp: 26.01.2025]. 2 Steptoe, A. (2019). Happiness and health. Annual Review of Public Health. Retrieved from https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-publhealth-040218-044150[Dostęp: 26.01.2025]. 4 Poczucie szczęścia ma istotny wpływ na jakość życia pacjentów onkologicznych, łącząc aspekty fizyczne, psychiczne i społeczne. Badania sugerują, że wyższy poziom szczęścia wiąże się z lepszym zdrowiem, ale nadal nie do końca poznano mechanizmy tej zależności. Kluczowe czynniki to wsparcie społeczne, radzenie sobie ze stresem, poczucie sensu życia i postrzeganie tożsamości po chorobie nowotworowej. Akceptacja ciała po leczeniu onkologicznym, lęk przed nawrotem oraz zmiany w samoocenie wpływają na dobrostan psychiczny pacjentów. Holistyczne podejście do leczenia, uwzględniające aspekty psychiczne i społeczne, jest kluczowe w procesie przystosowania się do choroby. Jakość życia pacjentów onkologicznych jest kształtowana przez kompleksową interakcję czynników medycznych, psychospołecznych i emocjonalnych. W tym kontekście kluczowe będzie zbadanie roli wsparcia społecznego, umiejętności radzenia sobie ze stresem, poczucia sensu życia oraz postrzegania tożsamości po chorobie. Integracja tych aspektów w procesie leczenia może znacząco poprawić poziom szczęścia pacjentów i ich zdolność do przystosowania się do choroby. Głównym problemem badawczym pracy jest określenie wpływu zdrowia fizycznego, psychicznego oraz relacji społecznych na poziom szczęścia pacjentów chorych onkologicznie. W ramach badania zostaną uwzględnione różne czynniki medyczne oraz psychospołeczne, które mogą wpływać na dobrostan osób zmagających się z chorobą nowotworową. Badanie skupi się na analizie, w jaki sposób te czynniki kształtują jakość życia pacjentów, rozumianą jako subiektywną ocenę zadowolenia z życia, obejmującą aspekty fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe. Szczególną uwagę poświęcimy wymiarom jakości życia, takim jak sprawność fizyczna, samopoczucie emocjonalne, zdolność do pełnienia ról społecznych, relacje interpersonalne oraz poczucie sensu życia i nadziei. Ponadto, badanie uwzględni rolę wsparcia psychologicznego i społecznego w poprawie poczucia kontroli nad sytuacją i równowagi wewnętrznej pacjentów. Celem jest także zrozumienie, jak wsparcie społeczne, w tym relacje z rodziną, przyjaciółmi oraz personelem medycznym, wpływa na poziom szczęścia i satysfakcji z życia pacjentów onkologicznych. Praca ma na celu wskazanie, w jaki sposób różne aspekty zdrowia fizycznego, psychicznego oraz wsparcia społecznego przyczyniają się do poprawy jakości życia pacjentów, a tym samym do wzrostu ich poczucia szczęścia w trudnym okresie leczenia onkologicznego. Hipoteza główna pracy zakłada, że jakość życia pacjentów chorych onkologicznie jest istotnie determinowana przez czynniki medyczne związane z leczeniem, takie jak rodzaj terapii, etap leczenia oraz skutki uboczne terapii, a także czynniki psychospołeczne, takie jak wsparcie społeczne, radzenie sobie ze stresem, poczucie sensu życia, przeżywane emocje 5 i postrzeganie własnej tożsamości po chorobie nowotworowej. W oparciu o tę hipotezę, sformułowane zostały dwie hipotezy badawcze: pierwsza mówi, że pielęgnowane relacje mają istotny wpływ na poziom szczęścia pacjentów onkologicznych, a druga zakłada, że pacjenci w zaawansowanym stadium choroby mają niższy poziom szczęścia niż pacjenci na wcześniejszych etapach leczenia. W pracy zostaną wykorzystane metody ilościowe, by uzyskać obraz zależności między zdrowiem a szczęściem pacjentów. Do pomiaru szczęścia wykorzystane będą narzędzia takie jak Skala Satysfakcji z Życia (SWLS) oraz Skala Afektu Pozytywnego i Negatywnego (PANAS), które pozwalają na dokładne określenie poziomu subiektywnego poczucia szczęścia. W celu pomiaru zdrowia pacjentów uwzględnione będą wskaźniki fizyczne (np. ciśnienie krwi, poziom glukozy), psychiczne (np. poziom depresji według GDS) oraz społeczne (np. wsparcie społeczne). Do analizy danych zostaną zastosowane metody statystyczne, takie jak analiza regresji i modelowanie ścieżkowe, które pozwolą na identyfikację zależności pomiędzy zmiennymi oraz weryfikację założonych hipotez. Wyniki badań mogą być wykorzystane w wielu dziedzinach tj.: zdrowie publiczne, psychoonkologia, polityka społeczna. Mogą również pomóc w zrozumieniu mechanizmów, które leżą u podstaw zależności między zdrowiem a dobrostanem psychologicznym. Mogą także przyczynić się do projektowania programów edukacyjnych promujących zdrowy styl życia. Badając relacje zdrowie – szczęście – wsparcie społeczne możemy udowodnić zasadność tworzenia interwencji ukierunkowanych na poprawę dobrostanu psychicznego. Korzystając z wiedzy naukowej możemy być pewni, że wdrażanie strategii zmniejszających izolację społeczną osób chorych onkologicznie ma sens. Struktura pracy jest pomyślnie zorganizowana. W rozdziale I przedstawiono wprowadzenie teoretyczne do zagadnienia szczęścia w kontekście choroby nowotworowej. W pierwszej części tego rozdziału omówione zostaną definicje szczęścia, różne modele tego pojęcia w psychologii oraz zależności między jakością życia a subiektywnym poczuciem satysfakcji. W drugiej części rozdziału przedstawione zostaną psychologiczne aspekty choroby nowotworowej, z uwzględnieniem wpływu na psychikę pacjentów oraz strategii radzenia sobie ze stresem, które mogą wpływać na ich dobrostan. W rozdziale II zostanie opisana metodologia badań własnych. Omówione zostaną cele badawcze, pytania badawcze oraz hipotezy, które stanowią fundament przeprowadzonego badania. Przedstawione zostaną także zmienne, strategia badań, operacjonalizacja hipotez oraz opis metod badawczych zastosowanych w pracy. Zawarte będą również szczegóły 6 dotyczące procedury przeprowadzania badań, w tym proces zbierania danych, oraz charakterystyka grupy badanej. Rozdział III dotyczy analizy i interpretacji wyników badań. Zaprezentowane zostaną szczegółowe analizy wyników uzyskanych w kontekście weryfikacji hipotez badawczych, a także psychologiczna interpretacja wyników w odniesieniu do istniejącej literatury przedmiotu. Omówione zostaną również ograniczenia badań oraz ich praktyczne implikacje, wskazując na ewentualne kierunki przyszłych badań w tym zakresie. Wybór tematu pracy jest uzasadniony rosnącym zainteresowaniem badaniami dotyczącymi zdrowia psychicznego i fizycznego pacjentów chorych onkologicznie oraz ich subiektywnego poczucia szczęścia. W obliczu starzejącego się społeczeństwa oraz coraz liczniejszych przypadków zachorowań na nowotwory, zrozumienie czynników wpływających na jakość życia tej grupy jest kluczowe zarówno z perspektywy medycznej, jak i społecznej. Ponadto, pandemia COVID-19 uwydatniła znaczenie wspierania dobrostanu psychicznego, szczególnie w grupach najbardziej narażonych na negatywne skutki zdrowotne i społeczne, jak osoby chore onkologicznie. Niniejsza praca ma na celu zbadanie wpływu różnych czynników na poziom szczęścia pacjentów chorych onkologicznie. Celem pracy jest nie tylko ukazanie istoty tego zjawiska, ale także przedstawienie teoretycznych podstaw, metodologii badań oraz interpretacji wyników uzyskanych w badaniach własnych. Wyniki badań mogą przyczynić się do opracowania skutecznych programów interwencyjnych, które będą miały na celu poprawę jakości życia pacjentów oraz ich samopoczucia w obliczu choroby. 7  BIBLIOGRAFIA Heszen, I. Psychologia stresu - Opracowanie zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013, s. 54. Balboni, T. (2024) Duchowość w medycynie. Opieka duchowa jako niezbędna składowa całościowej opieki nad chorym, MEDYCYNA PRAKTYCZNA 3 (397) – Wyd. specjalne, s. 23. Dudycz, A. (2020). Kogo współcześnie zainteresuje i zainspiruje napisana podczas II wojny światowej książka Władysława Tatarkiewicza pt.„O szczęściu”?. Tutoring Gedanensis, 5(1), s. 56. Fang, H., Zeng, Y., Liu, Y., & Zhu, C. (2023). The effect of the PERMA model-based positive psychological intervention on the quality of life of patients with breast cancer. Heliyon, 9(6), s. 2, [Dostęp: 29.01.2025]. Fredrickson, B. L. (2013). Positive emotions broaden and build. In Advances in experimental social psychology (Vol. 47, pp. 1-53). Academic Press, s. 49, [Dostęp: 29.01.2025]. Fredrickson, B. L. (2004). The broaden–and–build theory of positive emotions. Philosophical transactions of the royal society of London. Series B: Biological Sciences, 359(1449), s. 1374, [Dostęp: 29.01.2025]. Kaniewska-Mackiewicz, E. (2021). Problematyka jakości życia w dyskursie nauk społecznych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Gospodarki, seria Edukacja-Rodzina- Społeczeństwo, (6), s. 206. Kołodziej-Zaleska, A., & Przybyła-Basista, H. (2018). Dobrostan psychiczny i jego pomiar za pomocą polskiej wersji Oksfordzkiego Kwestionariusza Szczęścia. Czasopismo Psychologiczne–Psychological Journal, 24(1), s. 88. 8 Petelewicz, M., & Drabowicz, T. (2016). Jakość życia–globalnie i lokalnie. Pomiar i wizualizacja, s. 16, [Dostęp: 30.01.2025]. Płatonow, A. A. Szczęście i zadowolenie z życia (PSYCHOLOGIA POZYTYWNA), Warszawa 2015, s. 4. Porczyńska-Ciszewska, A. (2019). Doświadczanie szczęścia a niepełnosprawność intelektualna. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, (24), s. 67, [Dostęp: 30.01.2025]. Rokicka, E. (2013). Jakość życia–konteksty, koncepcje, interpretacje. In Grotowska-Leder J., Rokicka E.(red.), Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013;. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 168, [Dostęp: 30.01.2025]. Sęk, H. (1993). Jakość życia a zdrowie. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 2, s. 110. Telka, E. (2013). Ocena jakości życia w wymiarze psychologicznym, zdrowotnym i społecznym. Nowa Medycyna, 4, s. 185. Angner, E., Ghandhi, J., & Williams Purvis, K. (2013). Daily functioning, health status, and happiness in older adults. Journal of Happiness Studies, 14(2), 345-362. https://link.springer.com/article/10.1007/s10902-012-9395-6. Steptoe, A. (2019). Happiness and health. Annual Review of Public Health. Retrieved from https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-publhealth-040218- 044150. 9