PP H1 Arm en Rijk 2024-2025 PDF

3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND 1 NEDERLAND © Noordhoff Uitgevers bv De Brug 1 Arm en rijk in de wereld 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 1 ARM EN RIJK IN DE WERELD Hoeveel baby’s zou Edna in het platteland van Kenia een vaccinatie kunnen gaan gev...

3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND 1 NEDERLAND © Noordhoff Uitgevers bv De Brug 1 Arm en rijk in de wereld 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 1 ARM EN RIJK IN DE WERELD Hoeveel baby’s zou Edna in het platteland van Kenia een vaccinatie kunnen gaan geven? Jouw leerdoelen Je kent manieren om de welvaart en het welzijn van gebieden met elkaar te vergelijken. Je begrijpt hoe welvaart en welzijn met elkaar samenhangen. Je kunt op een wereldkaart in grote lijnen een driedeling maken op basis van de welvaart in de landen. © Noordhoff Uitgevers bv Welvaart 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 1 ARM EN RIJK IN DE WERELD Waardoor wordt de welvaart van een land vooral bepaald? Door wat de mensen er verdienen. © Noordhoff Uitgevers bv Welvaart meten 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 1 ARM EN RIJK IN DE WERELD Waaraan kun je de welvaart van een land zien? bbp per persoon, koopkracht en aantal mensen dat leeft onder de armoedegrens werkgelegenheid verdeling van de beroepsbevolking: landbouw – industrie – diensten formele sector en informele sector Hoe kun je landen verdelen als je kijkt naar het inkomen? hoge-inkomenslanden midden-inkomenslanden lage-inkomenslanden © Noordhoff Uitgevers bv Welzijn 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 1 ARM EN RIJK IN DE WERELD Wat is welzijn? De levensomstandigheden van mensen in een land. Wat is de HDI? De Human Development Index: landen krijgen een score op basis van de levensomstandigheden. Waarvan is de HDI een combinatie? levensverwachting alfabetiseringsgraad gemiddeld inkomen © Noordhoff Uitgevers bv Regionale verschillen 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 2 REGIONALE VERSCHILLEN Welke andere regionale verschillen zijn er in Nederland? Jouw leerdoelen Je weet dat er in Nederland regionale verschillen bestaan in welvaart, woonomgeving en gezondheid. Je begrijpt het verband tussen opleiding, manier van leven en gezondheid. Je kunt op een inkomenskaart de gebieden aanwijzen met een lagere en een hogere levensverwachting. © Noordhoff Uitgevers bv Verschillen 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 2 REGIONALE VERSCHILLEN Wat is regionale ongelijkheid? Wanneer er in een land verschillen in welvaart zijn tussen gebieden. Wat is het brp per persoon waarmee je die verschillen kunt meten? Alles wat in een bepaald gebied verdiend wordt, gedeeld door het aantal inwoners van dat gebied. Welke factoren kunnende regionale verschillen en daardoor sociale ongelijkheid bepalen? opleiding beroepen leeftijdsopbouw bevolkingssamenstelling kwaliteit van de woningen © Noordhoff Uitgevers bv Woonomgeving 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 2 REGIONALE VERSCHILLEN Wat kun je zeggen over de bebouwingsdichtheid als je stedelijke en landelijke gebieden vergelijkt? De bebouwingsdichtheid is hoger in stedelijke gebieden, er zijn meer huizen per km2. Wat valt je op als de kwaliteit van de woonomgeving tussen stedelijke en landelijke gebieden vergelijkt? In stedelijke gebieden zijn files, is lucht-, water- en bodemvervuiling; in landelijke gebieden zorgt intensieve landbouw voor teveel stikstof en fijnstof, ook komt er verontreiniging vanuit het buitenland binnen. © Noordhoff Uitgevers bv Gezondheid 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 2 REGIONALE VERSCHILLEN In de grote steden van de Randstad is de levensverwachting lager dan het gemiddelde. Waarom leven de mensen in de dorpen rond de grote steden wel langer leven? Mensen met een langere opleiding en een beter inkomen leven vaak gezonder dan mensen met een kortere opleiding en een lager inkomen. © Noordhoff Uitgevers bv De Brug 3 Buurtkenmerken 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 3 BUURTKENMERKEN Heeft dat iets te maken met de mensen die in die buurten wonen? Jouw leerdoelen Je kent een aantal bewonerskenmerken. Je begrijpt de samenhang tussen buurt- en bewoners- kenmerken. Je kunt aan de hand van buurtkenmerken uitspraken doen over de bewoners en andersom. © Noordhoff Uitgevers bv Wijken en buurten 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 3 BUURTKENMERKEN Wat is het verschil tussen een wijk en een buurt? Een wijk komt vaak overeen met een woonplaats of een deel van een grotere woonplaats. Een wijk bestaat uit één of meerdere buurten. Een buurt is een onderdeel van een wijk waarin één functie het belang- rijkste is. Welke kenmerken van de bevolkings- samenstelling bepalen een wijk of buurt? inkomen leeftijd (ontgroening, vergrijzing) geboren in buitenland opleidingsniveau Nederland is pluriforme samenleving. © Noordhoff Uitgevers bv Bebouwing 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / DE BRUG 3 BUURTKENMERKEN Wat is de relatie tussen bebouwings- dichtheid en bevolkingsdichtheid? Als er een hoge bebouwingsdichtheid is, is de bevolkingsdichtheid ook vaak hoog. Maar dat geldt niet voor bedrijventerreinen. Wat wordt bedoeld met de openbare ruimte in een stad? De gemeenschappelijke (publieke) ruimte in een wijk of buurt. © Noordhoff Uitgevers bv Verandering in woonbuurten 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.1 VERANDERINGEN IN WOONBUURTEN Welke veranderingen hebben plaatsgevonden in Nederlandse steden? Jouw leerdoelen Je kent de kenmerken van woonbuurten. Je begrijpt hoe en waarom woonbuurten veranderen. Je kunt aan de hand van woningsoorten en woningtypen woonbuurten onderscheiden. © Noordhoff Uitgevers bv Veranderingen in de samenleving 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.1 VERANDERINGEN IN WOONBUURTEN Waarom trokken tussen 1970 en 1990 veel gezinnen uit de stad naar de omliggende gemeenten? Oorzaken: verpaupering in de steden toegenomen welvaart toegenomen mobiliteit Aan welke eisen moest de nieuwe woonomgeving voldoen? scheiding van wonen en werken genoeg parkeerruimte nieuwe en goed onderhouden woningen ruime woningen voor gezinnen genoeg voorzieningen aanwezig © Noordhoff Uitgevers bv Woonomgeving 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.1 VERANDERINGEN IN WOONBUURTEN Om de leefbaarheid in de verpauperde binnensteden te verbeteren werden buurten opgeknapt en woningen gemoderniseerd. Op welke twee manier gebeurt dat? renovatie: opknappen van oude huizen sanering: afbraak en nieuwbouw Welk begrip past het beste bij deze wijk die zo’n 100 jaar oud is? sanering © Noordhoff Uitgevers bv 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.1 VERANDERINGEN IN WOONBUURTEN Steden werden door de stads- vernieuwingen weer aantrekkelijk. Wel ontstond er woningverdunning. Wat is dat? Er wonen minder mensen in een woning dan vroeger het geval was. Wat is het gevolg van het vervangen van verouderde huurhuizen en pakhuizen door dure woningen? Gentrificatie: herwaardering van een oude buurt. Welke gevolgen heeft gentrificatie? Jonge gezinnen verlaten de steden, omdat de huizen duur worden en er een tekort aan goedkope (huur-)huizen is. © Noordhoff Uitgevers bv 1.2 De positie van Nederland 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.2 DE POSITIE VAN NEDERLAND BINNEN EUROPA Hoe welvarend is Nederland vergeleken met andere Europese landen? Jouw leerdoelen Je kent de positie van Nederland in Europa wat betreft welvaart en kwaliteit van leefomgeving. Je begrijpt de verklaring voor die positie. Je kunt op een kaart van Europa patronen van welvaart en woonomgeving aanwijzen. © Noordhoff Uitgevers bv Welvaart 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.2 DE POSITIE VAN NEDERLAND BINNEN EUROPA Wat is opvallend als je de welvaart van Nederland vergelijkt met andere Europese landen? Nederland is rijk: bbp/persoon en koopkracht is hoog; goederen zijn duur in Nederland; de regionale ongelijkheid is in Nederland kleiner; Nederlanders hebben hoog opleidingsniveau; Nederland heeft moderne economie met grote dienstensector. © Noordhoff Uitgevers bv Kwaliteit woonomgeving 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.2 DE POSITIE VAN NEDERLAND BINNEN EUROPA Welke nadelen heeft Nederland als je de kwaliteit van de woonomgeving vergelijkt met andere Europese landen? hoge bebouwingsdichtheid weinig ruimte hoge verkeersdruk slechte luchtkwaliteit geen goede waterkwaliteit © Noordhoff Uitgevers bv Gezondheid 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.2 DE POSITIE VAN NEDERLAND BINNEN EUROPA Hoe gaat het met de gezondheid in Nederland vergeleken met andere Europese landen? Ondanks hoge welvaart gemiddelde levensverwachting; zuigelingensterfte was hoger, is nu vergelijkbaar met buurlanden; veel mensen lijden aan welvaartsziekten; gezondheid wordt beïnvloed door de matige kwaliteit van de woonomgeving. © Noordhoff Uitgevers bv 1.3 Wat doet de overheid? 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.3 WAT DOET DE OVERHEID? Waarom al die regels van bovenaf? Jouw leerdoelen Je begrijpt welke maatregelen de overheid kan treffen om de leefomgeving van mensen te verbeteren. Je weet hoe de overheid de gezondheid van mensen probeert te bevorderen. Je kunt uitleggen hoe de overheid invloed kan hebben op de welvaart in Nederland. © Noordhoff Uitgevers bv Gezonde woon- en leefomgeving 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.3 WAT DOET DE OVERHEID? Welke vijf onderwerpen hebben te maken hebben met een gezonde woon- en leefomgeving? gebouwde omgeving, mobiliteit, buitenruimte, milieu en gemeenschap. © Noordhoff Uitgevers bv De invloed van de overheid 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.3 WAT DOET DE OVERHEID? Welke drie bestuurslagen van de overheid nemen beslissingen over je leefomgeving? gemeente provincie het Rijk of de rijksoverheid Om de mobiliteit te verbeteren kan de overheid beslissen om het aantal vluchten van Schiphol te beperken of om extra spoorlijnen aan te leggen. Welke laag van de overheid beslist dat? Het Rijk of de rijksoverheid. © Noordhoff Uitgevers bv Veilig en gezond 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.3 WAT DOET DE OVERHEID? Hoe kan de overheid zorgen voor een veilig en gezond leven van de Nederlanders? Door goede gezondheidszorg, bijvoorbeeld door voldoende ziekenhuizen en huisartsposten; geven van voorlichting over hoe mensen gezond kunnen leven; zorgen voor een gezond leefmilieu o.a. met de Klimaatwet. © Noordhoff Uitgevers bv Overheid en welvaart 3GT / THEMA ARM EN RIJK / 1 NEDERLAND / 1.3 WAT DOET DE OVERHEID? Welke invloed heeft de overheid op de verdeling van de welvaart? De overheid kan: de sociale ongelijkheid groter of kleiner maken; de ruimtelijke ongelijkheid beïnvloeden; geld uitgeven aan infrastructuur en voorzieningen; zorgen voor een grote arbeidsmarkt; maatregelen nemen om de welvaart gelijker over Nederland te verdelen. © Noordhoff Uitgevers bv