Globalisering: Hfd. 3 & 4 - PowerPoint

Globalisering De GEO Hfd. 3 & 4 Globalisering 1  PowerPoint PowerPoint is de grote lijn en geeft structuur aan de ontwikkelingen in de tijd Het boek ontbreekt deze structuur Deze PowerPoint is meer dan een samenvatting van het boek. Maak g...

Globalisering De GEO Hfd. 3 & 4 Globalisering 1  PowerPoint PowerPoint is de grote lijn en geeft structuur aan de ontwikkelingen in de tijd Het boek ontbreekt deze structuur Deze PowerPoint is meer dan een samenvatting van het boek. Maak goede aantekeningen bij de dia’s. Begrippen zijn rood weergegeven Dia’s zijn genummerd voor je aantekeningen 2  PowerPoint Plastic, plastic, plastic: de Turkse stad Adana ligt er vol mee Uitbuiting in Chinese fabrieken van Shein, grootste kledingbedrijf ter wereld Chinese magneten als machtsmiddel Rijkste en armste Nederlanders ontmoeten elkaar steeds minder Hoe het Nederlandse slavernijverleden nog altijd doorwerkt 3  Voorkennis - Het vergelijken van landen Vergelijken van landen Zie document over het vergelijken van landen, 4  Voorkennis - Het vergelijken van landen Centrum-periferiemodel Indicatoren Type economie Productieketen bestaat uit: DDU Wat is globalisering? Geef een passende uitleg m.b.v de dimensies 5 Wat is globalisering? 6 Globalisering als proces en wereldbeelden Wereldbeeld Geschiedenis Fase van globalisering De nieuwe tijd : 1500 – 1800 Fase 1: kolonisatie gericht op handel De nieuwste tijd: 1800 – 1950 Fase 2: imperialisme; kolonisatie gericht op exploitatie De Eigentijdse tijd: Fase 3: dekolonisatie en 1950 – 1990 koude oorlog De Eigentijdse tijd: Fase 4: versnelling van 1990 - heden globalisering; een nieuwe economische orde Globalisering vanuit Europees perspectief 7  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 1: kolonialisme gericht op handel vanuit Europa (1500-1800) Kolonie (vestigingskoloniën) is een land dat door een ander land word bestuurd. Europese landen begonnen met uitbreiden van hun macht: kolonialisme Ontdekkingsreizen Vestigingskoloniën Voorbeeld: Noord-Amerika, Australië enz. 8 Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 1: Kolonialisme vanuit Europa (1500-1800) Een reis van Amsterdam naar Batavia duurde ong. 9 maanden Eén van de belangrijkste wereldkaarten van de 16de eeuw 9  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 2: kolonialisme gericht op exploitatie - Industriële revolutie in Europa zorgt voor mondiale kettingreactie - Vraag naar grondstoffen (mijnbouwproducten en landbouwproducten) en voedingsmiddelen - Gevolg ->machtsuitbreiding en het ontstaan van exploitatiekoloniën (wingewest) 10  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 2: kolonialisme gericht op exploitatie; de wereld wordt kleiner - Afname relatieve afstand en absolute afstand - Absolutie ligging en relatieve ligging 11  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 2: kolonialisme gericht op exploitatie Internationale arbeidsverdeling: De arbeider in de koloniën werken in de landbouw en de mijnbouw en zijn leverancier van grondstoffen (landbouw- en mijnbouwproducten) aan de moederlanden. De arbeider in de werken in de industrie. 12  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 2: kolonialisme gericht op exploitatie; ruimtelijke inrichting van een exploitatiekolonie Spoorlijn tussen mijn / plantages en de zeehaven. Transport per schip naar het centrumland. 13  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 2: kolonialisme gericht op exploitatie Centrum-periferiemodel zorgt voor: - Regionale ongelijkheid - Sociale ongelijkheid Centrum: Europa en later de VS Periferie: koloniën 14  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 3: Een driedeling in de wereld (1950-1990) - Eerste wereld: vrijemarkteconomie en democratisch - Hegemoniale staat: VS - Tweede wereld: planeconomie en communistisch - Koude Oorlog: strijd tussen eerste en tweede wereld 15  Globalisering als proces en wereldbeelden Centrum-periferie tijdens de periode 1950 -1990 Centrum: West-Europa, VS en Japan. Semi-periferie: Opkomende economieën Periferie: Echte Derde wereld landen 16  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 3: Een driedeling in de wereld (1950-1990) Na de Tweede Wereldoorlog; dekolonisatie De Derde wereld - Afhankelijk van export van primaire producten (grondstoffen) - Zwakke economische structuur 17  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 3: ruilvoetverslechtering en schulden in de Derde wereld Economische problemen door slechte handelsbalans Ongunstige ruilvoet. De ruilvoet geeft de verhouding aan tussen: de prijzen van de export- en importgoederen. De prijzen van de grondstoffen zijn laag (export) t.o.v. de industrieproducten (import) 18  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 3: ruilvoetverslechtering en schulden in de Derde wereld / periferie Gevolg -> schulden (aanvullende informatie) Naast een economische oorzaak nemen de schulden ook toe door slecht bestuur (politieke oorzaak) Kenmerken van ontwikkelingslanden / Derde wereldlanden Armoede onder brede lagen van de bevolking Zwakke economische structuur (grondstoffen economie) Zwakke overheid 19  Globalisering als proces en wereldbeelden Fase 3: Transformatie van industrie naar diensten in centrumlanden Factoren die zorgen voor het minder belangrijk worden van industrie in centrumlanden Mondiale concurrentie Stijgende loonkosten Afzetproblemen Verouderde industrie De-industrialisatie Ontstaan van diensteneconomie zoals de zakelijke dienstverlening 20  Globalisering als proces en wereldbeelden Een driedeling in de wereld 21  Globalisering als proces en wereldbeelden Een driedeling in de wereld (1950-1990) 22  Versnelde globalisering Fase 4: Versnelling in de globalisering sinds 1990. Afstanden worden kleiner Absolute afstand Relatieve afstand Technische ontwikkelingen: Ontw. in de communicatietechnologie Ontw. in de transporttechnologie ➔Tijd-ruimte-compressie ➔Infrastructuur 23  Versnelde Globalisering Versnelling in de globalisering sinds 1990 Relatieve afstand –de afstand uitgedrukt in tijd, geld en moeite. Voorbeeld van containerisatie 24  Versnelde Globalisering Motor achter versnelde globalisering sinds 1990 Technologische ontwikkelingen Vrijhandel. Door wegvallen van handelsbelemmeringen kunnen MNO’s een mondiaal netwerk opzetten. Het WTO zorgt afspraken tussen landen om een mondiale vrijemarkteconomie mogelijk te maken. Globalisering is de wereldwijde concurrentie tussen steden (wereldstad) Anders gezegd: de wereld wordt als het ware één groot dorp, ook wel een: global village 25  Economische globalisering: oorzaken Vervagende grenzen door vrijhandel Landen nemen allerlei maatregelen om handelsbelemmeringen, zoals tariefmuren en importquota met andere landen te verminderen. De WTO stimuleert de vrijhandel van een vrijemarkteconomie. Protectionisme of handelsbelemmeringen is het beleid van de overheid om de eigen bedrijven te beschermen tegen de producten en diensten van buitenlandse bedrijven Invoerbeperkingen / importquota; Invoerrechten / importheffing / tariefmuren; Kwaliteitseisen Landen kunnen bedrijven ook met subsidies aan binnenlandse bedrijven helpen om de productie kosten te verlagen. 26  Economische globalisering: oorzaken Handelsblok: groep landen waarbinnen handel geliberaliseerd (vrijhandel) is Intern: vrijhandel (ideaal) Extern: tegenwicht tegen andere handelsblokken/WTO 27  Economische globalisering: oorzaken Mutinational:”think global, act local” Landen kunnen MNO’s lokken door gunstige vestigingsfactoren: 1. Belastingvoordelen, investeringssubsidies 2. Goede infrastructuur 3. Stabiele politiek klimaat 4. Grote beroepsbevolking 5. Arbeidsmarkt (loon- en kennisniveau) 6. Beperking vakbondsactiviteiten 7. Weinig milieueisen stellen Het belang van elke factor hangt af van het type bedrijf of bedrijfsonderdeel 28  Economische globalisering: oorzaken Verandering in de productieketen Multinationale ondernemingen (MNO’s) of multinationals Vroeger werd een product helemaal door één bedrijf gemaakt. Tegenwoordig zijn de MNO’s anders georganiseerd. Ontwerp; productie; marketing – R&D (research and development) – Opsplitsen productieketen; activiteiten van grondstof, halffabricaten naar eindproduct. – Marketing; alle maatregelen om het eindproduct te verkopen aan de consument. Opsplitsen van productieketen om arbeidsintensieve en kennisarme productie over te plaatsen naar lage lonen landen. Voorbeelden van opsplitsen productieketen – Subcontracting Uitbesteden van productie aan andere bedrijven. – Outsourcing Uitbesteden van werkzaamheden die geen kernactiviteiten zijn, zoals ICT. – Offshoring Verplaatsen deel bedrijf naar andere landen. – Reshoring Delen van bedrijf terug halen (nieuwe trend) 29  Economische globalisering: oorzaken Mutinational:”think global, act local” Vanaf 1990 kun je de versnelde economische globalisering aflezen aan: snelle toename wereldhandel; sterke stijging buitenlandse investeringen; groei van het internationale transport- en communicatieverkeer. 30  Economische globalisering: oorzaken Grote tegenstellingen binnen een land Toename sociale ongelijkheid en regionale ongelijkheid tussen stad en platteland Centrum: China, VS, West-Europa, Japan, Singapore. Semi-periferie: NIC’s / opkomende economieën o.a. BRIC / BRICSMIT Periferie: Kenia, Malawi, Bolivia 31  Economische globalisering: gevolgen Huidige mondiale netwerken van de goederen. Ander voorbeeld is het informatiestromen. Centrumgebied zijn dominant. 32  Economische globalisering: gevolgen Global shift Het verschuiven van het economische zwaarte punt in de wereld is de global shift. Uitschuiving 33  Economische globalisering: gevolgen Global shift Economische activiteiten verplaatsen zich van VS, EU en Japan naar o.a. Azië. Voorbeelden Arbeidsintensief en kennisarme productie(kleding- en schoenenindustrie); Assemblage-industrie; Kantoorbanen (back-office activiteiten) zoals boekhouding, callcenters; software ontwikkeling (India), fotobewerking. China is de werkplaats van de wereld! Het speelt een cruciale rol in veel productieketens. Hiermee groeit ook de politieke invloed van China op de wereld. 34  Economische globalisering: gevolgen De (ruimtelijke) gevolgen van globalisering Ontwikkelingen in centrumgebieden De-industrialisatie door vertrek van o.a. de maakindustrie; verlies van praktische banen; Ontwikkelingen in Semi-perifere gebieden: Versnelde industrialisatie; Afname extreme armoede en toenamen van sociale en regionale ongelijkheid; Toename van DBI en kennisoverdracht; Door toename welvaart ontstaan nieuwe afzetmarkten voor MNO’s; 35  Economische globalisering: gevolgen De (ruimtelijke) gevolgen van globalisering Ontwikkelingen in centrumgebieden sinds 2016 Vitale delen van de productieketen terug halen (reshoring). Voorbeeld is kleding, callcenters, mondmaskers. De productie is wel gerobotiseerd om de productiekosten laag te houden; Ontwikkelingen in de semiperiferie Als de lonen in een land stijgen vertrekken MNO’s naar andere gebieden waar de lonen lager zijn. Afwenteling in ruimte en tijd 36  Economische globalisering: gevolgen Afwenteling in ruimte en tijd Voorbeelden van afwenteling in ruimte E-Waste management in India; Sloopstranden in Azië; Uitputting bodem door winning van grondstoffen; Milieuverontreiniging door winning van goud en India. Voorbeelden van afwenteling in de tijd Uitstellen van reductie CO2 waardoor de klimaatsverandering doorzet; Gebruik van aquifer (diep grondwater) waardoor toekomstige generatie geen water meer heeft. 37 §1.3 Economische globalisering: gevolgen Internationale arbeidsverdeling veranderd met de tijd Hoe is de internationale arbeidsverdeling tijdens de koloniale periode? Hoe is de internationale arbeidsverdeling sinds 1990? Ruilvoet nog erin 38 Economische globalisering 39  Culturele globalisering Cultuurgebieden Op basis van culturele indicatoren kan de wereld ingedeeld worden in cultuurgebieden. Maar grenzen tussen die cultuurgebieden zijn door migratie en culturele uitwisseling moeilijk te trekken. Talen, godsdiensten en andere cultuurverschijnselen zijn (o.a.) door kolonialisme, militaire veroveringen, handelscontacten en migratie verspreid. 40  Culturele globalisering Cultuurgebieden Diffusie: het verspreiden en vermengen van vernieuwingen en ideeën over de wereld. Bij diffusie van cultuurelementen spelen tegenwoordig ook sociale media en toerisme een belangrijke rol. Amerikanisering: Amerikaanse cultuur is dominant - gewoontes - kleding, films - Engels: lingua franca 41  Culturele globalisering Culturele globalisering Cultuur bestaat uit twee delen: Materiele cultuurkenmerken – Hotelketens, winkels, films, Amerikaanse musicals enz. verspreiden zich snel over de wereld. – De wereld gaat steeds meer een eenheidsworst worden (homogeen) Immateriële cultuurkenmerken – Taal, geloof, overtuigingen, waarden en normen. – Deze veranderen minder snel. 42  Culturele globalisering Culturele globalisering Wat speelt een rol in de verdere globalisering van culturen? internationale toerisme handel migratie snelle groei van de informatietechnologie Culturele verandering is tweerichtingsverkeer Weerstand tegen globalisering Verlies van culturele identiteit (cultuur, taal, religie) Zorgt voor tegenacties en herwaardering van regionale en nationale identiteiten. 43  §6 Vergelijken van landen Het vergelijken van landen Zie document over het vergelijken van landen, dit is beter dan het boek Aanvulling: Demografische indicator: Andere PowerPoint 44  Tijdsperiode en wereldbeelden Wereldbeeld Geschiedenis Fase van globalisering De nieuwe tijd : 1500 – 1800 Fase 1: kolonisatie gericht op handel De nieuwste tijd: 1800 – 1950 Fase 2: imperialisme; kolonisatie gericht op exploitatie De Eigentijdse tijd: Fase 3: dekolonisatie en 1950 – 1990 koude oorlog De Eigentijdse tijd: Fase 4: versnelling van 1990 - heden globalisering; een nieuwe economische orde 45