Sociale Inclusie en Diversiteit - SID H1 PDF

SOCIALE INCLUSIE EN DIVERSITEIT HOOFDSTUK 1: HET ONTSTAAN VAN DE DIVERSE SAMENLEVING MAATSCHAPPELIJKE ONTW IKKELINGEN IN DE 21 E EEUW Zowel wereldwijd als lokaal constante veranderingsprocessen op economisch, cultureel en politiek vlak Globalisering = proces waarbij gebeurtenissen aan de andere k...

SOCIALE INCLUSIE EN DIVERSITEIT HOOFDSTUK 1: HET ONTSTAAN VAN DE DIVERSE SAMENLEVING MAATSCHAPPELIJKE ONTW IKKELINGEN IN DE 21 E EEUW Zowel wereldwijd als lokaal constante veranderingsprocessen op economisch, cultureel en politiek vlak Globalisering = proces waarbij gebeurtenissen aan de andere kant van de wereld een impact hebben op ons leven  Vb. oorlog in Oekraïne  prijzen stijgen hier, migratie,… Glokalisering = lokale context wordt steeds belangrijker  Vb. ontgroening (afnemend aantal jonge mensen), vergrijzing (toenemend aantal oudere mensen), Belgische politiek,… Informatisering en technologisering van communicatie  via verschillende communicatiemiddelen staan wij constant in contact met de hele wereld  Vb. sociale media Transculturaliteit: overstijgt culturen  contact met de hele wereld zorgt ervoor dat de taal, het woordgebruik en gewoontes wereldwijd veranderen  Vb. emoji’s, tienerwoord van het jaar,… HOE MOETEN W E ONS VERHOUDEN TOT DEZE NIEUW E SAMENLEVING? Etnocentrisme = de wereld bekijken vanuit je eigen waarden en normen  Eigen cultuur als maatstaf en ziet deze als enige juiste en normale Etnorelativisme = alle culturen zijn gelijk aan elkaar. Er wordt gekeken met respect voor de andere cultuur (i.p.v. deze te willen veranderen) Universalisme = probeert zich te focussen op gelijkenissen tussen culturen, i.p.v. te focussen op verschillen  Hoe samenleven? = actieve aandacht voor divers-sensitieve houding - Oordeel uitstellen - Vooroordelen tegengaan - Open houding - … W AAROM IS SID BELANG RIJK BINNEN SRW ?  Als jeugdprofessional werk je - In een samenleving die veel diverser is dan vroeger  Tegen 2030 woont 2/3 van de bevolking in steden  Grootstedelijkheid en superdiversiteit beïnvloeden je job als jeugdprofessional - In diverse contexten - Met mensen met diverse achtergronden  Dit vraagt een divers-sensitieve basishouding - Voorbereid zijn op situaties die je op voorhand niet helemaal kan inschatten: open houding, niet oordelen, perspectiefwissel, aandacht,… - Iedereen verdient kwaliteitsvolle dienstverlening en ondersteuning Een divers-sensitieve basishouding veronderstelt inzicht op drie niveaus: 1. Macroniveau: inzicht en begrip van de superdiverse samenleving en haar uitdagingen is essentieel, begrijpen wat superdiverse samenleving betekent 2. Mesoniveau: de lokale context begrijpen en kunnen inschatten wanneer diversiteit en maatschappelijke kwetsbaarheid van tel is  Bv. Een school gaat schoolreis lokaler organiseren, terwijl andere scholen verre skireis blijven aanbieden  hangt af van het publiek van je school 3. Microniveau: goed begrip van de processen van identiteitsvorming van jongeren met betrekking tot diversiteit is belangrijk  Etniciteit, opleidingsniveau,… MIGRATIEPROCESSEN IN BELGIË TERMINOLOGIE Migratie = een migratiebeweging maken - Intern: binnen hetzelfde land - Extern: naar een ander land Immigratie = migratiebeweging vanuit een land van herkomst naar België Emigratie = migratiebeweging van een Belg naar een ander land Mensen met een migratie-achtergrond Vreemdeling = iemand met een andere nationaliteit MIGRATIEVORMEN Vrijwillige migratie: door huwelijk, gezinshereniging, behoefte aan verandering Semivrijwillige migratie: door gebrek aan werk, toekomstperspectief, uit onvrede met bestaande situatie in zijn land Onvrijwillige migratie: mensen die hun land verlaten omwille van politieke dreiging, oorlog MIGRATIEPROCESSEN IN BELGIË Migratie is van alle tijden Belgische samenleving was nooit homogeen Doorheen geschiedenis verschillende migratiestromen Diverse samenleving is een feit en is onomkeerbaar geworden TIJDLIJN IMMIGRATIEPROCESSEN IN BELGIË 1830: ontstaan België als natiestaat Tot 1918 (einde WOI): beperkte migratie uit buurlanden  België was eerder een emigratieland (Belgen trokken meer naar buitenland, dan mensen naar België) 1908: oprichting Belgisch-Congo  heel veel Belgen naar Congo geëmigreerd Interbellum (1918-1940): toename migratie  Limburgse steenkoolmijnen, Waalse staalindustrie, grootschalige landbouw  Italië, Oost-Europa (Polen, Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië, Hongarije) Na WOII: eerst Duitse krijgsgevangenen in de mijnen, toe dat niet meer kon  Italianen en later Polen aantrekken 1946: ondertekening Belgisch–Italiaanse steenkoolakkoord over migratie van Italiaanse gastarbeiders Tussen 1946 en 1949 trok Belgische overheid 100.000 arbeiders aan om in de mijnen te werken  Zeer slechte werkomstandigheden! 8 augustus 1956: Mijnramp Marcinelle: - 262 doden, vooral Italianen  Gevolgen: - De Italiaanse overheid eist garanties op veilige werkomstandigheden. België is laks. De samenwerking springt af - België: nieuwe akkoorden met Griekenland en Spanje voor arbeidsmigratie (1956) Vanaf de jaren 60: - 1960: onafhankelijkheid Congo (1962: onafhankelijkheid Rwanda en Burundi)  Veel Belgen die in Congo woonden keren terug (omdat ze zich niet meer veilig voelden)  Slechts een beperkte migratie van individuele Congolezen, Rwandezen en Burundezen die naar België komen (anders dan in NL) - Jaren 60 (Golden sixties): economische groei: nood aan werkvolk voor de mijnbouw, maar nu ook spoorwegtunnels, metro’s, snelwegen en haven. Opnieuw actief recruteren  Marokkanen en Turken komen erbij (1964) Vanaf 1974: Migratiestop en recruteringsstop (oliecrisis = schaarste!!)  Naturalisatie/regularisatie van 10.000 mensen (arbeidskaart en verblijfsvergunning)  Migranten (kunnen nu ook) beslissen om te blijven: - Gezinshereniging en gezinsvorming - Eigendom en gemengde huwelijken worden mogelijk - Besef groeit nu pas dat een deel mensen zal blijven - Nog geen inspanningen van overheid om integratie te bevorderen, men gaat er vanuit dat naturalisatie een voldoende voorwaarde is voor integratie  Overheid en immigranten investeerden tot dan toe onvoldoende in taal en integratie omwille van tijdelijkheidsgedachte In 1981: 36% van de mensen met roots in het buitenland is in België geboren  Tijdelijkheidsgedachte is een illusie gebleken (bij mensen zelf en beleidsmakers) Jaren 90: - Vooral gezinshereniging vanuit Marokko en Turkije - Verdrag van Schengen (1992): Europese migratie binnen EU-landen (politieke en sociaal-economische unie)  vrije verkeer tussen landen mogelijk - Asielaanvragen niet meer zoveel uit Afrika en Azië, maar wel Europees vasteland en Midden-Oosten door:  Golfoorlog (990-1991)  Burgeroorlog en uiteenvallen Joegoslavië (1992-1995) Migratie in de 21ste eeuw: - Nieuwe patronen - Complexere vormen van migratie door  Sociaal-economische (pendelen, transmigratie, betaalbaar vliegverkeer,…)  Technologische ontwikkelingen (internet, gsm,…) - Oorlogsvluchtelingen  Vluchtelingen uit oorlogsgebieden in het Midden-Oosten, Noord- en Midden- Afrika (Egyptische revolutie in 2011, burgeroorlog in Mali en Zuid-Soedan, Libië en Syrië)  Dreiging van IS in 2014  Aanhoudende conflicten in Irak, Afghanistan, Syrië  21 eeuw is de eeuw van superdiversiteit ste EMANCIPATIEBEW EGINGEN = bewegingen die strijden voor gelijke rechten Verschillende emancipatiebewegingen in 20ste en begin 21ste eeuw bepalen meer hoe we kijken naar diversiteit 1. Feminisme 2. LGBTQAI+ 3. Etnische zelforganisaties Te linken aan Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) 1. FEMINISME HISTORISCHE CONTEXT Samenlevingen in Europa: patriarchale organisatie  Mannen en mannelijke rollen = dominant in de m’ij Situatie vrouwen vóór 20ste eeuw: - geen stemrecht - geen zelfbeschikking - geen vrije keuze partner - geen recht op erfenis - geen recht op onderwijs - uitsluiting van veel beroepen - Rol van de vrouw= huishouden - Vrouw = zwak en ongelijkwaardig DEFINITIES - Feminisme als beweging dat streeft naar maatschappelijke veranderingen om de positie van vrouwen te verbeteren (D’Ancona, 1989) - Feminisme als strijd voor gelijkheid van mannen en vrouwen dat zich verzet tegen patriarchaat en seksisme (Macionis, Peper & Van Leun, 2014)  Feminisme is een denkbeeld: bril, manier van kijken naar de wereld  Verschillende stromingen GELIJKHEID MAN/VROUW : TIJDLIJN FEMINISTISCHE GOLVEN Verschillende golven in de geschiedenis  Eerste (1850-1900): strijden voor vrouwenkiesrecht, arbeidspositie vrouwen en bescherming sekswerkers  Tweede (1965-1980): thema’s zoals arbeid en rechtspositie, onderwijs, machts- en besluitvorming, seksualiteit en relaties  tweede gold gekomen door de babyboomers die hadden ingezet op de democratisering van de universiteiten en de hippies die hadden gevochten voor de vrede  Derde golf (1990-…): focus op diversiteit binnen feminisme met aandacht voor thema’s als zelfontplooiing (bv. glazen plafond, ouderschap, rol vader, …) en discriminatie  Vierde golf (vanaf 2012) - focus op intersectionaliteit ! - #MeToo beweging FEMINISME VANDAAG Niet enkel tegen vrouwendiscriminatie en gelijke rechten  beweging is geëvolueerd naar streven naar gendergelijkheid. Misvatting: - enkel voor vrouwen - niet meer nodig Eén van de 12 SDG’s (sustainable development goals: VN stelt heel wat overheden voor een aantal uitdagingen) 2. LGBTQAI+ LGBTI++ of LGBTQAI+ QUEER: iedereen die zich niet 100% hetero voelt, of questioning, niet in hokje geplaatst willen worden “+” Intersexual, asexual, pansexual, transsexual, … Beweging die actie voert voor gelijke rechten voor mensen met lesbische, homo-en biseksuele, transseksuele, interseksuele of aseksuele seksualiteit. Verzet tegen heteronormativiteit Van alle tijden en in alle culturen met wisselende acceptatie! Van getolereerde en zelfs gestimuleerde homoseksuele vriendschap in Spartaanse leger tot vervolgingen en bestraffingen van dezgn. “onnatuurlijke handelingen” in 19de -eeuws Europa! Probleem waarmee deze community mee te maken krijgt: in veel landen wordt dit nog gezien als een psychiatrische stoornis VLAANDEREN 1953: eerste vereniging voor homo’s en lesbiennes (CCB in Brussel)  mocht toen zo nog niet genoemd worden 1965: wetswijziging in Strafwetboek (Belgisch Parlement) homoseksuele contacten onder de 18 jaar = strafbaar (tot 1985) Jaren 70: holebi-organisaties worden zichtbaarder  claimen eigen identiteit en voeren openbaar acties Tot 1973 homoseksualiteit als psychiatrische stoornis vastgelegd in de DSM (Diagnostic and statistical manual of mental disorders ) WHO schrapt het in 1990 van de internationale lijst van ziekten 2003: homohuwelijk 2006: recht op adoptie 2023: verbod op conversietherapie om LGBTQAI+-personen ‘te genezen’ ORGANISATIES Vlaamse belangenverdediger van LGBTI+ Koepel van LGBTI+-organisaties (5 regenbooghuizen en 125 organisaties) Federale overheidsinstelling om de gelijkheid van mannen en vrouwen te beschermen en te bevorderen Nood aan representatie en rolmodellen  uitgeverij Querido lanceert Glow: boeken waarin Queer jongeren zich kunnen herkennen ILGA (International lesbian gay trans and intersex association) doet jaarlijks een onderzoek naar de mensenrechten van LGBTQAI+ personen in Europa.  De rainbow map geeft aan elk land een kleur voor de mensenrechtensituaties van lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transseksuelen en interseksuelen, al naar gelang landen zich bevinden op een schaal tussen 0% (grove schendingen van mensenrechten, discriminatie) en 100% (respect voor mensenrechten, volledige gelijkheid) Ondanks een vooruitstrevend beleid de laatste 20 jaar is er nog veel onbegrip, discriminatie en geweld Zelfdoding bij jongeren in Vlaanderen 3. ETNISCHE ZELFORGANISATIES Meest zichtbare toegenomen diversiteit ten gevolge van migratie Migranten keren niet terug, blijven in België en organiseren zich in zelforganisaties EDO: (Leuven) Etnisch-diverse organisaties Identiteitsgerichte versus instrumentele organisaties - Identiteitsgericht = doel zich thuis voelen, nieuwkomers helpen  bv Turkse of Marokkaanse moskeeverenigingen, organisaties, studentenverenigingen. - Instrumentele organisaties: duidelijk doel om migranten te vertegenwoordigen in werksituaties, beleid, politiek Vanaf jaren 80 - Verbindende en overbruggende functie: participatie en actief burgerschap bevorderen - Voorbeelden:  FMDO (Federatie van sociaal culturele verenigingen van mensen met migratie- achtergrond)  Project onderwijsambassadeurs  Koepelorganisatie LEVL ANDERE EMANCIPATIEBEWEGINGEN Doel? - Strijd om gelijke rechten en kansen - Strijd om kwaliteitsvol leven - Strijd om inclusief leven Bijvoorbeeld - GRIP vzw - #Black Lives Matter - Black Speaks Back - Netwerk tegen armoede - Vluchtelingennetwerk Vlaanderen - … CONCLUSIE EMANCIPATIEBEWEGINGEN Zetten zich in voor gelijke rechten en actief burgerschap Zorgen voor meer zichtbaarheid in samenleving Pleiten voor een inclusieve samenleving Blijven nog nodig omwille van toenemend geweld en onverdraagzaamheid online en in real life