Verschillen tussen huwen en samenwonen (PDF)

Verschillen tussen huwen en samenwonen op juridisch, fiscaal en sociaal vlak Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belasti...

Verschillen tussen huwen en samenwonen op juridisch, fiscaal en sociaal vlak Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Cijfers Cijfers Aantal huwelijken en aantal echtscheidingen 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Aantal huwelijken Aantal echtscheidingen Cijfers Wettelijk samenwonen voor het eerst populairder dan huwelijk 8 juli 2013 Tussen 1 januari en 10 juni van dit jaar hebben 32.510 Belgen bij de gemeente laten registreren dat ze samenwonen, terwijl er slechts 24.372 in het huwelijksbootje zijn gestapt. Het is voor het eerst dat in ons land meer mensen voor wettelijk samenwonen dan voor een huwelijk kiezen. Dat meldt Het Nieuwsblad. "Bij velen, vooral vrouwen, merken we een soort afkeer van het instituut huwelijk", verklaart socioloog Dimitri Mortelmans. "Men ziet het als iets van de vorige generaties, en vooral bij vrouwen is er een beeld van machtsonevenwicht in hun nadeel." Mortelmans ziet een enorme stijging van het totale aantal mensen dat gaat samenwonen. De groep "wettelijke samenwoners" is volgens hem maar het topje van de ijsberg. "De statistieken tonen dat een grote groep veertigers en vijftigers die al een huwelijk achter de rug hebben, daarna herpartneren", zegt dan weer relatie-experte Rika Ponnet. "Bijna 80 procent vindt een nieuwe, duurzame relatie. Maar zij kiezen voor een latrelatie of voor wettelijk samenwonen als nieuwe relatievorm. Cijfers Aantal wettelijke samenwoningen en stopzettingen 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Aantal wettelijke samenwoningen Aantal stopzettingen wettelijke samenwoning Cijfers Aantal wettelijke samenwoningen en aantal huwelijken 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Aantal wettelijke samenwoningen Aantal huwelijken Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Feitelijk samenwonen Feitelijk samenwonen Definitie – Socio -juridische verhouding die bestaat tussen personen die samenleven en een gezamenlijke huishouding voeren, buiten het kader van het huwelijk of van wettelijke samenwoning – Amper geregeld in de Belgische wetgeving – Geen formaliteiten Daad van samenwoning volstaat Bewijs: zelfde domicilieadres in het bevolkingsregister – Toegankelijk voor Twee of meerdere personen Personen met een familieband Feitelijk samenwonen Voorwaarden – Beide partners moeten beschikken over Rechtsbekwaamheid – Feit dat een persoon in staat is titularis te zijn van zijn rechten en plichten – In principe is iedereen rechtsbekwaam Handelingsbekwaamheid – Juridische mogelijkheid om die rechten en plichten waarvan men titularis is ook uit te oefenen – Niet handelingsbekwaam: minderjarigen, verlengd minderjarigen, krankzinnigen – Nieuwe samenlevingsvormen? Cohousing/centraal wonen Kangoeroewonen/zorgwonen Assistentiewoningen/serviceflats Woongemeenschap … Feitelijk samenwonen Bewijsvoering – Geen verklaring van feitelijke samenwoning – Toch soms bewijs van aanvangsdatum nodig Attest opvragen bij dienst bevolking Gemeenschappelijk huishouden aantonen – Bijv. via gemeenschappelijke rekening Feitelijk samenwonen Rechtsgevolgen – Geen rechtsbescherming van de partners – Enige rechtsgevolgen die gelden zijn verplichtingen die de partners onderling overeenkwamen – Een onderlinge overeenkomst tussen de partners kan zowel notarieel, onderhands als mondeling Feitelijk samenwonen Beëindiging – Van rechtswege Bij overlijden van één van de partners – Door wederzijdse toestemming Partners beslissen in onderling akkoord om de feitelijke samenwoning – Stop te zetten – Om te zetten naar wettelijke samenwoning of huwelijk – Door eenzijdige beslissing van één van de partners Geen verzet mogelijk door andere partner Wettelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Definitie – Burgerlijk wetboek Eerste boek, titel Vbis “wettelijke samenwoning” (art. 1475 tot art. 1479) – Initiële wet dateert van 23 november 1998, in werking vanaf 1 januari 2000 – Art. 1476 “Onder wettelijke samenwoning wordt de toestand van samenleving verstaan van twee personen die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd door middel van een geschrift dat tegen ontvangstbewijs wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats” Wettelijk samenwonen Voorwaarden – Niet verbonden zijn door een huwelijk of een andere wettelijke samenwoning – Beide partners moeten beschikken over rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid – Verklaring van wettelijke samenwoning afleggen bij de burgerlijke stand – In principe samenwonen met de partner op het adres dat bij de verklaring opgegeven werd, maar geen samenwoningsplicht – Toegankelijk voor Twee personen Personen met een familieband Wettelijk samenwonen Bewijsvoering: verklaring bij de burgerlijke stand – Inhoud Identiteitsgegevens van beide partners Datum Adresgegevens van de gemeenschappelijke woonplaats De wil om samen te wonen – “Beide partners verklaren wettelijk te willen samenwonen overeenkomstig de wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning” Eventuele verwijzing naar een samenlevingscontract – Door beide partijen ondertekend – Verklaring wettelijk samenwonen ≠ samenlevingscontract – Neerleggen bij ambtenaar van burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats – Ambtenaar controleert of aan alle voorwaarden voldaan is – Aanpassing bevolkingsregister Wettelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Rechtsgevolgen (art. 1477) – Bijdrageplicht Plicht om bij te dragen in de lasten van de samenwoning in verhouding tot het vermogen – Hoofdelijke aansprakelijkheid ten aanzien van schuldeisers Een schuld door één van de partners aangegaan in het kader van het gemeenschappelijk huishouden verbindt de andere partner hoofdelijk Uitzondering: buitensporige uitgaven (feitenkwestie) Wettelijk samenwonen Rechtsgevolgen (art. 1477) – Bescherming van gezinswoning en huisraad Artikel overgenomen van gehuwden (art. 215) Gezinswoning = woning die ze samen betrekken – Kan eigendom zijn van één van de partners Toestemming van beide partners is vereist om de gezinswoning – Te hypothekeren – Te verkopen – Te verhuren – In pand te geven Geen bescherming van een tweede woning Wettelijk samenwonen Eigendomsverdeling – Indeling in twee vermogens Eigen vermogen partner A Eigen vermogen partner B – Vallen binnen het eigen vermogen van een partner Goederen die in bezit waren vóór de samenwoning Inkomsten uit arbeid of vervangingsinkomsten Goederen van tijdens de samenwoning waarvan de partner de eigendom kan bewijzen – Vb. Goederen gefinancierd met eigen goederen Inkomsten uit eigen goederen – Wat overblijft Behoort volgens wettelijk vermoeden in onverdeeldheid toe aan de beide partners Elke partner is 50 % eigenaar (tenzij anders overeengekomen in het samenlevingscontract) Wettelijk samenwonen Beëindiging – Van rechtswege Bij overlijden van één van de partners Bij huwelijk of andere wettelijke samenwoning van één van de partners – Vrijwillige beëindiging (onderlinge overeenstemming of eenzijdig) Schriftelijke verklaring aan burgerlijke stand – Identificatiegegevens partners – Gemeenschappelijke woonplaats – Datum verklaring wettelijke samenwoning Ondertekend door minstens één van de partners Bij eenzijdige beëindiging wordt de andere partner bij deurwaardersexploot op de hoogte gebracht Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Huwen Huwen Definitie – Burgerlijk wetboek Eerste boek, titel V “het huwelijk” (art. 143 tot art. 228) en titel VI “echtscheiding” (art. 229 tot art. 311) Derde boek, titel V “huwelijksvermogensstelsels” (art. 1387 tot art. 1581) – Het huwelijk is “De gehele levensgemeenschap tussen twee natuurlijke personen (de echtgenoten) die bij een plechtige overeenkomst wordt aangegaan en waarvan zowel de interne als de externe werking als instituut georganiseerd is” “Instituut” zowel intern als ten opzichte van derden – Gevolg: verzet is mogelijk door overheid Huwen Voorwaarden – Toegankelijk voor Twee personen (verbod op polygamie) Geen bloedverwanten t.e.m. de 3e graad – Minimumleeftijd 18 jaar – Rechts- en handelingsbekwaam – Beide partners moeten volledig vrijwillig instemmen Huwen Formaliteiten – Aangifte minstens 14 dagen vóór huwelijksdatum Voorzien van geboorteaktes en eventueel huwelijkscontract Controle van de voorwaarden door ambtenaar van burgerlijke stand – Kan weigering of uitstel tot gevolg hebben Huwelijksvoltrekking op gemeente- of stadhuis – Voorlezen van artikels uit het Burgerlijk Wetboek – Opmaak huwelijksakte (≠ huwelijkscontract) – Overhandiging trouwboekje Huwen Huwelijksvermogensstelsels – Geheel van regels die de onderlinge vermogenstoestand van de echtgenoten bepaalt – Aanvankelijk drie standaardvormen Scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten (wettelijk stelsel) Scheiding van goederen Algehele gemeenschap – De partners kunnen deze vormen vrij invullen op basis van hun persoonlijke situatie (zie huwelijkscontract) – Vermogensverdeling is van belang bij Overlijden Echtscheiding Bewijs ten opzichte van schuldeisers Huwen Huwelijkscontract – Notariële akte waarin de toekomstige echtgenoten Hun huwelijksvermogensstelsel vermelden Het eigendomsrecht van bepaalde goederen bewijzen Financiële zaken op voorhand regelen – Verbod om af te wijken van de regels van het “primair huwelijksstelsel” Verplichting tot samenwoning en getrouwheid Bescherming van de gezinswoning – Toestemming noodzakelijk om over de rechten te beschikken Verplichte bijdrage in de lasten van het huwelijk in verhouding tot het vermogen Huwen Beëindiging – Bij overlijden van één van de partners – Echtscheiding: nieuwe echtscheidingswet (01/09/2007) Invoering van een schuldloze echtscheiding Inkorting van de procedure Indeling in twee echtscheidingsvormen – Echtscheiding door onderlinge toestemming – Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting  Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht Wijzigingen aan de huwelijksregeling (1/9/18) – Hertrouwen kan zonder aan erfenis van kinderen te raken – Samen een woning kopen vóór het huwelijk wordt goedkoper – Betere scheiding van goederen – Nieuw huwelijksstelsel voor de zwakke partner – Solidariteit na overlijden – Meer duidelijkheid voor zelfstandigen  Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht Opnieuw trouwen zonder aan erfenis kinderen te raken – Nieuw samengestelde gezinnen – Uitbreiding Wet Valkeniers (Valkeniersclausule) – Partner mag wel nog minimum 6 maanden in de gezinswoning wonen  Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht Samen een woning kopen wordt goedkoper Toekomstige echtgenoten die een goed verwerven vóór het huwelijk, kunnen deze verklaring laten opnemen in de eigendomsakte Inbreng in gemeenschap bij later huwelijk Geen huwelijkscontract meer nodig  Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht Meer duidelijkheid: wat is eigen en wat is gemeenschappelijk? – Schade- en arbeidsongevallenvergoedingen Vergoeding wegens persoonlijke ongeschiktheid: eigen vermogen Economische of huishoudelijke ongeschiktheid: gemeenschappelijk vermogen – Individuele levensverzekeringen – Beroepsgoederen, aandelen/stemrechten en cliënteel Onderscheid tussen eigendomsrecht (titre) en vermogenswaarde (finance) Recht is steeds eigen Economische waarde gerealiseerd tijdens het huwelijk is gemeenschappelijk Ex kan bedrijf niet meer dwarsbomen  Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht Nieuw huwelijksstelsel om zwakkere partner te beschermen – Er kan in het huwelijkscontract meer solidariteit worden ingebouwd – Nieuw standaard huwelijksstelsel – Scheiding van goederen met verrekening van aanwinsten Economisch zwakkere partner krijgt bepaald percentage van economisch sterkere partner Evenwicht tussen autonomie en solidariteit – Rechtelijke billijkheidscorrectie Maximum 1/3 Wie niet wil delen na echtscheiding moet dit in huwelijkscontract voorzien – Informatieplicht notaris  Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht De langstlevende echtgenoot erft meer – Kinderloze echtgenoten erven meer Enkel erfgenamen van de 4de orde Scheiding van goederen (exclusieve onverdeeldheid) Het vernieuwde huwelijksvermogensrecht Verbod op verkoop tussen echtgenoten is afgeschaft Tot 1 september 2018 verboden Nietigheid relatief: kon enkel ingeroepen worden door de echtgenoten en schuldeisers Schenking herroepbaar Kan oplossing bieden indien bv. bouwgrond of woning eigendom is van één echtgenoot Huwen Toekomst Hervorming relatievermogensrecht – Bescherming feitelijk en wettelijk samenwonende partners – Rechten en plichten Wettelijk samenwonen ‘Affectieve relatie’ Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Samenlevingscontract Samenlevingscontract Definitie – Overeenkomst waarin samenwonende of toekomstig samenwonende partners een aantal afspraken maken over de manier waarop ze hun samenwoning regelen en over wat er gebeurt als deze samenwoning ten einde komt – Is niet verplicht voor feitelijke en wettelijke samenwonenden – Enige voorwaarde: partners zijn het eens over de inhoud Samenlevingscontract Mogelijke clausules – Aanwezige bezittingen indelen in persoonlijke en onverdeelde bezittingen – Bijdrage aan de gemeenschappelijke rekening bepalen – Volmachten op de gemeenschappelijke rekening toekennen aan één of beide partijen – Bevoegdheden om contracten af te sluiten toekennen aan één of beide partijen – Afspraken met betrekking tot de kinderen – Verdeling vermogens bij relatiebreuk – Onderhoudsplicht: hulp- of bijstandsuitkering aan de partner (beperkt in de tijd) – Tijdelijk woonrecht – … Samenlevingscontract Formaliteiten voor feitelijk samenwonenden – Niet verplicht – Kan notarieel of onderhands Voordeel notarieel – Betere rechtsbescherming van de partners – Juridisch correct + specifiek advies van de notaris – Weerlegbaar ten aanzien van derden – Beperkte kostprijs (± € 300) – Geen regels aangezien feitelijk samenwonen niet wettelijk erkend Samenlevingscontract Formaliteiten voor wettelijk samenwonenden – Niet verplicht – Steeds notarieel Onderhandse akte is geen geldig bewijsmiddel ten aanzien van derden of ten aanzien van elkaar – Wettelijke beperkingen Samenlevingscontract Verboden clausules – Beperkingen opleggen aan de individuele vrijheid van de partners (vb. trouw) – Strijdig met de openbare orde en de goede zeden – Strijdig met andere artikels uit de wetgeving die wettelijke samenwoning regelt – Strijdig met de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij – Strijdig met de regels die de wettelijke orde van erfopvolging bepalen Gevolg: geen erfenisbeschikkingen Samenlevingscontract Inventaris – Oplijsten van de verschillende bezittingen van de partners Eigen goederen van de partners Goederen van beide partners samen – Niet verplicht Kan zowel voor feitelijk als voor wettelijk samenwonenden – Voordeel Vereenvoudigt verdeling bij overlijden of beëindiging Bescherming ten aanzien van schuldeisers – Al dan niet notarieel – Aanhangsel bij het samenlevingscontract Kan ook opgemaakt (of aangepast) worden los van het samenlevingscontract – Registratie aan te raden Inventaris dateren – Regelmatig actualiseren Financiële rekeningen Financiële rekeningen: individuele en/of gemeenschappelijke rekeningen – Gemeenschappelijke rekening Beide partners betalen bijdragen Rekening wordt gebruikt om gemeenschappelijke uitgaven te financieren Echtgenoten gehuwd volgens het wettelijk stelsel of het stelsel van algehele gemeenschap – Komt terecht in de bestaande gemeenschap Echtgenoten gehuwd met scheiding van goederen, of ongehuwd samenwonenden – In onverdeeldheid Drie opties – Twee individuele rekeningen – Eén gemeenschappelijke rekening – Twee individuele en één gemeenschappelijke rekening Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Wettelijk erfrecht Wettelijk erfrecht Huwelijkspartner – Langstlevende echtgeno(o)t(e) heeft gewaarborgd erfrecht (sinds 14/05/1981) Is steeds mede-erfgenaam – Voorwaarden Niet ontzet uit ouderlijke macht of voogdij van gemeenschappelijke kinderen Huwelijk niet ontbonden door echtscheiding Niet feitelijk gescheiden/gescheiden van tafel en bed (indien de voorwaarden zijn vervuld) Niet onwaardig te erven Wettelijk erfrecht Huwelijkspartner – Indien er ook nakomelingen zijn Langstlevende echtgenoot erft vruchtgebruik over de gehele nalatenschap Nakomelingen erven blote eigendom – Zowel voor roerende als onroerende goederen – De waarde van het vruchtgebruik is afhankelijk van de leeftijd van de vruchtgebruiker Belangrijk in het kader van de eventueel verschuldigde successierechten/erfbelasting – Bij de feitelijke omzetting kan men rekening houden met andere percentages, o.m. op basis van de werkelijke levensverwachting van de gebruiker – Recentere tabellen (1 juli in BS) Wettelijk erfrecht % VG Leeftijd vruchtgebruiker 72% Onder 20 jaar 68% Tussen 20-30 jaar 64% Tussen 30-40 jaar 56% Tussen 40-50 jaar 52% Tussen 50-55 jaar 44% Tussen 55-60 jaar 38% Tussen 60-65 jaar 32% Tussen 65-70 jaar 24% Tussen 70-75 jaar 16% Tussen 75-80 jaar 8% Boven de 80 jaar Wettelijk erfrecht Huwelijkspartner – Indien er geen nakomelingen zijn Indien er nog andere erfgenamen zijn tot de derde orde – Langstlevende ontvangt in volle eigendom het aandeel van de overledene in het gemeenschappelijk vermogen + het vruchtgebruik van de eigen goederen van de overledene – De erfgenamen tot de derde orde krijgen de blote eigendom van de eigen goederen Wettelijk erfrecht Wettelijk samenwonende partner – Wettelijk erfrecht voor langstlevende wettelijk samenwonende partner (18/05/2007) Ook zonder testament erven wettelijk samenwonenden van elkaar – De wettelijk samenwonende partner erft steeds Het vruchtgebruik van de woning die tijdens het samenwonen diende als gemeenschappelijke woning Het vruchtgebruik van het aanwezige huisraad – De andere wettige erfgenamen erven hiervan de blote eigendom – De overlevende partner kan De woning blijven bewonen Over de huuropbrengsten beschikken Zijn vruchtgebruik verkopen – Wettelijk erfrecht geldt niet voor 2e woning of andere goederen van de nalatenschap Wettelijk erfrecht Wettelijk samenwonende partner – Wettelijk erfrecht van samenwonende partner is niet van toepassing als de overlevende wettelijk samenwonende een afstammeling is van de vooroverleden wettelijk samenwonende – Bijkomende erfenissen worden geregeld via andere technieken Wettelijk erfrecht Feitelijk samenwonende partner – Geen wettelijk erfrecht – Geen bescherming van gezinswoning – Bescherming moet worden geregeld via andere technieken  Echtgenoot Wettelijk Feitelijk samenwonende samenwonende partner partner Erfdeel Indien nakomelingen: Vruchtgebruik op de Niets vruchtgebruik op alles gezinswoning Indien geen nakomelingen: Meer via testament, Meer via testament, Indien erfgenamen tot rekening houden met rekening houden met de de derde orde: volle de reservataire reservataire erfgenamen eigendom op de erfgenamen gemeenschap + vruchtgebruik op het eigen vermogen Vanaf 1/9/18: Indien geen afstammelingen: goederen exclusief in onverdeeldheid in volle eigendom naar langstlevende Alles naar langstlevende ongeacht huwelijksstelsel indien enkel erfgenamen van de vierde orde Indien enkel erfgenamen van de vierde orde: volle eigendom op alles Reserve Vruchtgebruik op ½ van de Niets Niets nalatenschap, minstens gelijk aan het vruchtgebruik op de gezinswoning Erfbelasting Successierechten voor samenwonenden – Vlaams Gewest Gelijkstelling met gehuwden indien ze bij het openvallen van de nalatenschap wettelijk samenwonend zijn of meer dan één jaar feitelijk samenwonen – Brussels Hoofdstedelijk Gewest Gelijkstelling met gehuwden indien ze bij het openvallen van de nalatenschap wettelijk samenwonend zijn of meer dan één jaar feitelijk samenwonen – Waals Gewest Enkel gelijkstelling met gehuwden voor wettelijk samenwonenden – Samenwonen primeert op bloedband Erfbelasting Wijziging 1 september 2018 – De tarieven in de zijlijn gaan omlaag Het hoogste tarief van 65% valt weg Er komt een nieuwe lagere schijf van 25% voor erfenissen tot 35.000 euro – De langstlevende partner krijgt een vrijstelling van 50.000 euro bovenop de gezinswoning – Een jongere onder 21 jaar die beide ouders verliest krijgt een vrijstelling van 75.000 euro op roerend vermogen en op het huis waarin hij/zij woont – Flexibele erfenissprong wordt mogelijk Wie een erfenis krijgt in de rechte lijn (van een partner, ouder, grootouder), kan die volledig of voor een deel kosteloos doorgeven aan zijn of haar eigen kinderen Voor die kosteloze erfenissprong heb je een jaar de tijd Erfbelasting OUDE Erfbelasting Voorbeeld – U erft van uw echtgenoot een bedrag van € 250 000 (roerend) – U betaalt: € 0 → € 50 000 aan 3% = 0 € 50 000 → € 250 000 aan 9% = € 18 000 – Totaal € 18 000 erfbelasting te betalen Erfbelasting Voorbeeld – U erft van uw broer een bedrag van € 250 000 – U betaalt: € 0 → € 35 000 aan 25% = € 8 750 € 35 000 → € 75 000 aan 30% = € 12 000 € 75 000 → € 250 000 aan 55% = € 96 250 – Totaal € 117 000 erfbelasting te betalen Erfbelasting Voorbeeld – U erft van uw tante een bedrag van € 250 000 – U betaalt: € 0 → € 35 000 aan 25% = € 8 750 € 35 000 → € 75 000 aan 45% = € 18 000 € 75 000 → € 250 000 aan 55% = € 96 250 – Totaal € 123 000 erfbelasting te betalen Erfbelasting Vlaams Gewest – Voorbeeld Men erft € 100 000 aan roerende goederen van zijn tante – Te betalen erfbelasting = € 40 500 Men erft € 100 000 aan roerende goederen van zijn tante die meer dan één jaar bij jou inwoont – Te betalen erfbelasting = € 4 500 Successierechten Vrijstelling gezinswoning – Een samenwonende langstlevende partner moet in Vlaanderen net als een gehuwde partner geen erfbelasting betalen op het netto-aandeel dat hij ontvangt in de gezinswoning Zowel in volle eigendom als in vruchtgebruik Wettelijk samenwonen of minstens drie jaar onafgebroken feitelijk samenwonen en een gemeenschappelijk huishouden voeren – Brussel en Wallonië: ook vrijstelling voor gehuwden en wettelijk samenwonenden Successierechten Kinderen van gehuwde of samenwonende partners – Een erfenis tussen een stiefouder en een stiefkind wordt in Vlaanderen gelijkgesteld met een verkrijging in rechte lijn Ongeacht wie van wie erft, zonder dat adoptie nodig is Gehuwden, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden > 1 jaar – Stiefouder dient ten voordele van zijn stiefkind een testament op te maken Hierbij dient de stiefouder rekening te houden met zijn reservataire erfgenamen zoals bijvoorbeeld zijn eigen kinderen Successierechten Kinderen van gehuwde of samenwonende partners – Stiefouder zou het stiefkind ook kunnen adopteren om het kind een wettelijk erfrecht te geven Gewone adoptie – Men erft van de stiefouder maar niet van zijn familieleden – Men behoudt ook nog zijn erfrechten bij zijn natuurlijke ouders – Men geniet als stiefkind altijd van de successietarieven 'rechte lijn' en men is ook reservatair erfgenaam (op voorwaarde dat het om een stiefouderadoptie gaat) Volle adoptie – Oorspronkelijke bloedband met de biologische ouder wordt doorgeknipt – Men geniet als stiefkind altijd van de successietarieven 'rechte lijn' en men is ook reservatair erfgenaam Successierechten Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Testament Schenking Huwelijkscontract Levensverzekering Beding van aanwas Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Testament: reservataire erfgenamen – Wettelijk minimum dat gegarandeerd wordt aan de naaste erfgenamen, ongeacht de inhoud van het testament (gewaarborgd erfrecht) – Wetgeving is van dwingend recht – De “reserve” is het verplichte deel dat gaat naar de erfgenamen – Het “beschikbaar gedeelte” is wat overblijft na aftrek van de reserve Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Reservataire erfgenamen – Voor de kinderen Altijd ½ voor alle kinderen samen – Voor de echtgenoot Het vruchtgebruik van de helft van de volledige nalatenschap = abstracte of algemene of kwantitatieve reserve Ten minste gelijk aan het vruchtgebruik van de gezinswoning + huisraad = specifieke of concrete of kwalitatieve reserve Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Reservataire erfgenamen – Kinderen + echtgenoot De reserve van echtgenoot wordt afgenomen van het beschikbare deel – Inkorting Indien de overledene via schenkingen het reservatair gedeelte heeft overschreden, kunnen de reservataire erfgenamen bij de rechtbank een vordering tot inkorting instellen om hun aangetast deel van de reserve terug te krijgen (30 jaar) Niet-erfgenaam kan zelf binnen het jaar standpunt erfgenamen vragen, dan moeten zij reageren binnen het jaar en inkorting vorderen binnen de 2 jaar Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Reservataire erfgenamen – Wettelijk samenwonende partner is geen reservataire erfgenaam Kan dus volledig worden onterfd – Indien men een samenwonende partner bij overlijden iets wil nalaten moet men steeds rekening houden met de bestaande reserves van de kinderen Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Hervorming wettelijk erfrecht (vanaf 1 september 2018) – Reserve kinderen: altijd 1/2 – Reserve ouders verdwijnt – Erfovereenkomsten mogelijk – Inbreng in rekenboedel beperkt tot afstammelingen Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Schenking onroerende goederen – Samenwonenden betalen dezelfde schenkbelasting als gehuwden indien zij een onroerende schenking ontvangen van hun partner Voorwaarde: wettelijk samenwonen of minstens één jaar feitelijk samenwonen in Vlaanderen Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Notariële schenking roerende goederen: tarief schenkbelasting in het Vlaamse Gewest (vlak tarief) – Schenking van een roerend goed aan een echtgeno(o)t(e) of samenwonende partner (wettelijk samenwonend of langer dan 1 jaar feitelijk samenwonend) of familielid in rechte lijn Over het bruto aandeel van de begiftigde wordt een recht geheven van 3% – Schenking van een roerend goed aan een andere persoon Over het bruto aandeel van de begiftigde wordt een recht geheven van 7% Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Huwelijkscontract en samenlevingscontract – In een samenlevingscontract mogen geen erfenisbeschikkingen opgenomen worden Testament is noodzakelijk – Via het huwelijkscontract kunnen gehuwden afwijken van het wettelijk erfrecht Voorbeeld: toewijzing van het gemeenschappelijk vermogen bij overlijden Huwelijksvermogensrecht heeft voorrang op het wettelijk erfrecht Technieken om af te wijken van het wettelijk erfrecht Voorbeeld huwelijkscontract: clausule langst leeft, al heeft – Clausule in het huwelijkscontract waarbij bij overlijden zowel de roerende als de onroerende goederen volledig toekomen aan de langstlevende – Tijdelijke onterving van de kinderen – Dure clausule voor tarief successierechten – Oplossing Aanpassen van het huwelijkscontract Uitgebreid erfrecht voor de langstlevende echtgenoot Kostprijs van de wijziging van het huwelijkscontract: ± € 300 Wijzigen naar een contract met een keuzebeding  Technieken Technieken om af te wijkenom vanafhet te wettelijk wijken van het wettelijk erfrecht erfrecht Levensverzekering – Kapitaal uitgekeerd bij overlijden verzekerde – Rekening houden met reservataire erfgenamen – Zie “Verzekeringen” Tontine en beding van aanwas – Overeenkomst bij een gemeenschappelijke aankoop van een goed waardoor het deel van de partner die eerst overlijdt toekomt aan de langstlevende – Kan zowel voor roerende als onroerende goederen – Kan worden opgenomen in het samenlevingscontract – Zie “Kopen”  Programma Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie  Programma Huren  Huren Huren Wettelijk samenwonenden en gehuwden die samen ondertekenen – Situatie bij overlijden Bescherming gezinswoning (langstlevende erft bij overlijden vruchtgebruik op de gezinswoning) – Langstlevende mag in de woning blijven wonen – Geen gewaarborgd erfrecht voor wettelijk samenwonenden – Situatie bij echtscheiding/relatiebreuk Opzegging moet door beide partners samen gebeuren – Aanpassing huurcontract? Beide partners zijn aansprakelijk voor de totaliteit van de huurprijs  Huren Huren Gehuwde ondertekent alleen – Echtgenoot wordt automatisch medehuurder – Beide partners zijn hoofdelijk aansprakelijk tot het betalen van de huur – Beide partners kunnen van de verhuurder eisen om zijn verplichtingen na te leven – Beide partners moeten de beëindiging bevestigen – Verhuurder moet stopzetting aan beide echtgenoten doen – Bescherming gezinswoning Bij overlijden van de ondertekenende echtgenoot mag de echtgenoot blijven wonen (reservatair erfgenaam) Huurrecht behoort tot de nalatenschap – Echtscheiding Niet-ondertekenende echtgenoot moet woning verlaten Onderhandeling met verhuurder is aan te raden  Huren Huren Wettelijk samenwonende ondertekent alleen – Niet-ondertekenende partner is van rechtswege medehuurder En is medeaansprakelijk – Bescherming van de gezinswoning geldt zolang de samenwoning duurt Langstlevende mag in de woning blijven wonen Geen gewaarborgd erfrecht – Bij stopzetting van de samenwoning moet de bewoner instaan voor de betaling van de huur Automatisch de ondertekenende partner  Huren Huren Feitelijk samenwonenden die samen ondertekenen – Elke huurder heeft individueel recht om er te wonen – Zelfs indien één van de partners vertrekt blijven de beide partijen verbonden door het contract Overeenkomst met verhuurder noodzakelijk Verhuurder zal hoofdelijke aansprakelijkheid verkiezen – Eventueel afspraken maken in samenlevingscontract  Huren Huren Feitelijk samenwonende ondertekent alleen – Enkel de ondertekende huurpartner is gebonden – Andere partner heeft geen rechten en plichten Moet bij beëindigen de woning verlaten – Geen bescherming van de gezinswoning Bij overlijden moet de niet-ondertekenende partner de woning verlaten – Niet-ondertekenende partner kan medehuurder worden Mits akkoord verhuurder Huren Huren Toepassing: opzegging indien één huurder contract ondertekent – Principe Indien één huurder tekent: verhuurder moet opzegbrief naar één huurder sturen Indien twee huurders tekenen: verhuurder moet opzegbrief naar beiden sturen – Indien één huurder tekende en ondertussen is hij feitelijk samenwonend Eén opzegbrief volstaat – Indien één huurder tekende en ondertussen is hij gehuwd of wettelijk samenwonend Echtgenoot of partner wordt medehuurder Twee opzegbrieven, ook indien er maar één huurder heeft getekend – Hoe kan de verhuurder dit weten? Opzegbrief aan huurder “en eventuele wettelijke medehuurders” Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Kopen  Kopen Kopen Mede-eigenaars – Elke mede-eigenaar heeft een gelijk eigendomsaandeel Tenzij schriftelijk anders overeengekomen – Iedere mede-eigenaar draagt bij in de nuttige uitgaven Uitgaven tot behoud en onderhoud Kosten van beheer Belastingen Andere lasten betreffende de gemeenschappelijke woning Kopen Woning aangekocht door één van de partners – Feitelijk samenwonenden Eigenaar kan partner aan de deur zetten Eigenaar kan woning verkopen, verhuren, hypothecair belasten zonder akkoord van de partner – Wettelijk samenwonenden en gehuwden Genieten bescherming gezinswoning Eigenaar kan woning niet verkopen, verhuren, hypothecair belasten zonder akkoord van de partner – Probleem: partner niet-eigenaar investeert in de woning Afspraken maken via huwelijkscontract of samenlevingscontract – Bouwgrond aangekocht door één van de partners Woning wordt ook eigendom van die partner (= natrekking) Oplossing: recht van medeopstal Kopen Woning aangekocht door één van de partners – Overlijden van de partner-eigenaar Wettelijk samenwonende partner en echtgenoot erven het vruchtgebruik van de woning, blote eigendom gaat naar de erfgenamen Feitelijk samenwonenden: volle eigendom gaat naar de erfgenamen – Erfgenamen kunnen eisen de woning te verlaten Kopen Woning aangekocht door één van de partners – Oplossingen feitelijk samenwonenden Testamentair vruchtgebruik nalaten – Let op voor reservataire erfgenamen Levenslange huur – Overlevende partner huurt van de erfgenamen – Redelijke huurprijs bepalen (niet aanzien als schenking) Aankoopoptie – Langstlevende partner heeft een voorkooprecht Verkoop/schenking van de helft Kopen Woning wordt samen aangekocht – Geen onderscheid tussen gehuwden, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden Beide partners zijn eigenaar Meestal 50/50 – Andere verdeling kan, ongeacht de geïnvesteerde middelen Kopen Bescherming van de gezinswoning – Feitelijk samenwonenden Gevaar dat de langstlevende niet in de woning kan blijven wonen als er niets op voorhand bepaald werd – Ook al is deze partner 50% eigenaar van de woning – Wettelijke erfgenamen van de overledene bekomen de eigendom op 50% van de woning – Zij hebben het recht de overlevende te vragen hen uit te kopen – Risico op discussies over de prijs Oplossing – Beding van aanwas – Testament Beding van aanwas / Tontine Tontine – Overeenkomst waarbij twee of meer personen een deel of het geheel van hun bezittingen in een gemeenschap inbrengen. Telkens één van hen overlijdt, komt zijn aandeel toe aan de overige personen – Wordt opgenomen in een notariële akte of al in de verkoopsovereenkomst – Bij overlijden verdwijnt het goed uit de nalatenschap Eigendom komt bij de langstlevende Geen rekening houden met reserves Erfgenamen kunnen geen aanspraak maken op het goed Beding van aanwas / Tontine Tontine – Eventueel beperken tot het vruchtgebruik – Juridisch kanscontract Partners moeten zelfde kans op overleven hebben Kan eventueel gecompenseerd worden met een grotere inbreng – Levenslang bindend Blijft bestaan bij beëindiging van de relatie Behalve wanneer beide partners én de verkoper akkoord gaan met stopzetting – Eventueel volmacht van de verkoper voorzien – Vrij van successierechten Wel registratiebelasting op de verkoopwaarde van het verkregen deel – Vlaanderen: 12% Beding van aanwas / Tontine Beding van aanwas – Wordt opgenomen in een notariële akte of al in de verkoopsovereenkomst Mogelijkheid om een bestaande eigendomsakte van een gemeenschappelijk aangekocht goed aan te passen – Zelfde uitwerking als tontine – Mogelijkheid om te beëindigen Beding aangaan voor bepaalde termijn, met stilzwijgende verlenging Tot huwelijk, wettelijke samenwoning Beding van aanwas / Tontine Testament of beding van aanwas? Erfbelasting bij testament is vaak lager dan registratiebelasting bij beding van aanwas Situatie Kost erfenis beding van aanwas Een woning wordt aangekocht door Voorbeeld twee wettelijk samenwonenden in € 15.000 (€ 125 000 x 12%) Vlaanderen Kost erfenis testament Waarde van het onroerend goed bij overlijden is € 250.000 €0 Beding van aanwas / Tontine Beding van aanwas of testament? – Nadeel testament Eenzijdig herroepbaar Rekening houden met reservataire erfgenamen – Oplossing: optioneel beding van aanwas (testament + beding van aanwas) Beding van aanwas / Tontine Beding van aanwas is ook mogelijk voor roerende goederen – Geen registratierechten – Geen rekening houden met reservataire erfgenamen – Voorbeeld A en B zijn feitelijk samenwonend en beide titularis van alle rekeningen met een totaalbedrag van € 200 000 Dit spaargeld houden ze aan in onverdeeldheid waardoor ze elk 50 % eigenaar zijn Beding van aanwas – Als A overlijdt zal B geen registratierechten noch successierechten verschuldigd zijn op de € 100 000 ( = 200 000/2) die B via het beding van aanwas ontvangt – Kan zowel via de notaris als via onderhandse akte Onderhandse akte kan eventueel geregistreerd worden (in functie van dateren van overeenkomst) Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Huren Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Lenen  Lenen Lenen Aansprakelijkheid – Men gaat samen lening aan Iedere mede ontlener is aansprakelijk voor zijn deel Praktijk: ontlener stelt contract op waarbij iedere lener hoofdelijk aansprakelijk is voor het geheel Gehuwden en wettelijk samenwonenden zijn solidair aansprakelijk voor leningen die ze samen hebben aangegaan  Lenen Lenen Aansprakelijkheid – Eén partner gaat de lening aan Enkel de ondertekende partner is aansprakelijk Gehuwden met gemeenschap: zijn beiden solidair aansprakelijk Beslaglegging mag op alle goederen die in de woning aanwezig zijn – Niet-lenende partner kan achteraf de eigendom op zijn goederen bewijzen (vb. inventaris) Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Belastingen Belastingen Personenbelasting – Tot 31/12/2003: gehuwden en alleenstaanden – Vanaf 01/01/2004: gehuwden, wettelijk samenwonenden en alleenstaanden Feitelijk samenwonenden hebben beiden het statuut van alleenstaanden Fiscale regels met betrekking tot gehuwden gelden ook voor wettelijk samenwonenden Belastingen Personenbelasting – Gehuwden en wettelijk samenwonenden Decumul Ontvangen een gemeenschappelijke aangifte Worden afzonderlijk belast op – Hun persoonlijke inkomsten – De helft van de gemeenschappelijke inkomsten Vanaf het inkomstenjaar volgend op het jaar van huwelijk of verklaring van wettelijke samenwoning Wettelijk samenwonenden worden voor hun aangifte in de personenbelasting gelijkgesteld met gehuwden ‘met scheiding van goederen’ – Bijvoorbeeld van belang voor roerende en onroerende inkomsten – Voor- of nadelen op het gebied van de personenbelasting doen zich jaarlijks voor Belastingen Personenbelasting – Feitelijk samenwonenden Krijgen afzonderlijke aangifte Worden belast als alleenstaanden Geen fiscale optimalisatie mogelijk tussen de partners Belastingen Personenbelasting – Gehuwden en wettelijk samenwonenden Gehuwden en wettelijk samenwonenden vullen een gezamenlijke aangifte in, tenzij … – voor het jaar van het huwelijk of verklaring van de wettelijke samenwoning – voor het jaar van echtscheiding, scheiding van tafel en bed of beëindiging van de wettelijke samenwoning – vanaf het jaar na het jaar van de feitelijke scheiding – voor het jaar van overlijden van één van de echtgenoten of wettelijk samenwonenden (tenzij voor de vestiging van een gemeenschappelijke aanslag wordt gekozen) Voordelen gehuwden en wettelijk samenwonenden Voordelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden – Belastingvrije sommen Geen discriminatie op het gebied van basis belastingvrije som Gehuwden en wettelijk samenwonenden kunnen de belastingvrije sommen overdragen naar de andere partner – Beroepsverliezen Gehuwden en wettelijk samenwonenden kunnen beroepsverliezen bij elkaar aanzuiveren Voordelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden Huwelijksquotiënt – Enkel mogelijk voor gehuwden en wettelijk samenwonenden – Gezin met één inkomen Aan diegene zonder beroepsinkomsten wordt 30 % toegekend van de beroepsinkomsten van de andere die een inkomen heeft (plafond AJ 2025 € 13 050) – Gezin met twee inkomens Indien één van de partners een inkomen geniet dat lager ligt dan 30 % van de twee beroepsinkomens samen > zelfde methode – Automatisch toegepast door de fiscus Voordelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden Meewerkende echtgenoot/wettelijk samenwonende partner – Enkel mogelijk voor gehuwden en wettelijk samenwonenden – Toekenning van 30 % van de beroepsinkomsten (na aftrek van de sociale bijdragen en beroepskosten) aan de meewerkende echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende partner die niet beschikt over beroepsinkomsten > € 16 950 (AJ 2025) – Andere voorwaarden Werkelijk meehelpen Normale bezoldiging Melden in de fiscale aangifte Maxi-statuut Nadelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden – Belastingvrije sommen Bijkomende belastingvrije sommen – Feitelijke koppels: kind van de ene partner kan ten laste genomen worden door de andere partner » Op voorwaarde dat deze het kind hoofdzakelijk ten laste heeft – Feitelijke koppels: één van de partners kan genieten van bijkomende belastingvrije som voor alleenstaanden met kinderen (€ 1 920 AJ 2025) Nadelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden Belasting op inkomsten – Bedrijfsvoorheffing Een voorschot op de belastingen, berekend wordt op de beroepsinkomsten – Voorafbetaling van de verschuldigde persoonlijke belastingen Bestaat bijna volledig uit inhoudingen op het loon die door de werkgevers aan de belastingdienst worden doorgestort Feitelijk samenwonenden worden fiscaal als alleenstaanden beschouwd – Indien zij kinderen ten laste hebben wordt de verhoging van de belastingvrije som verrekend in een vermindering van de bedrijfsvoorheffing Gehuwden en wettelijk samenwonenden met kinderen ten laste komen hiervoor niet in aanmerking Nadelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden – Bijzondere bijdrage sociale zekerheid Gezinsbijdrage die wordt afgehouden op het loon van werknemers en ambtenaren De bijdrage wordt berekend op het totaal gezamenlijk belastbaar gezinsinkomen Bij gemeenschappelijke aanslag worden de inkomens samengeteld waardoor ook op het laagste inkomen betaald moet worden BBSZ wordt geleidelijk afgebouwd (2022, 2024, 2026 en 2028) Nadelen: gehuwden en wettelijk samenwonenden – Bijzondere bijdrage sociale zekerheid: voorbeeld Johan genoot in 2021 een belastbaar inkomen van € 60 000 als zelfstandige bedrijfsleider Zijn partner Conny had in 2021 een bruto-inkomen als werkneemster van € 25 000 Bijzondere bijdrage sociale zekerheid… – … voor Johan indien hij feitelijk samenwoont met Conny = € 0 – … voor Conny indien zij feitelijk samenwoont met Johan = € 274,18 – … indien ze gehuwd of wettelijk samenwonend zijn = € 731,28 Voordeel door feitelijke samenwoning = € 457,10 Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Levensverzekering Levensverzekering Levensverzekeringen met fiscaal voordeel – Pensioensparen en langetermijnsparen Voorwaarden: begunstigde bij overlijden = echtgeno(o)t(e) / wettelijk samenwonende partner of bloedverwanten tot 2de graad – Feitelijk samenwonende partner komt niet in aanmerking als begunstigde in bij levensverzekeringen in het kader van het pensioensparen of het lange termijnsparen Levensverzekering Levensverzekeringen met fiscaal voordeel – Groepsverzekering Een contract (of een verzameling van contracten), afgesloten bij een verzekeringsmaatschappij, door een onderneming of door een rechtspersoon in het voordeel van alle (of een bepaalde categorie van of bepaalde categorieën van) personeelsleden of de bedrijfsleiders Uitkering bij overlijden – Vrijgesteld van successierechten indien de uitkering bij overlijden gebeurt aan de echtgenoot of aan kinderen jonger dan 21 jaar » Niet geldig voor zelfstandige bedrijfsleiders – Geen gelijkstelling tussen loontrekkende wettelijk samenwonenden en gehuwden – Als het overlijdenskapitaal aan de langstlevende echtgenoot wordt uitgekeerd, wordt er een Riziv-bijdrage van 3,55% en een solidariteitsbijdrage tussen 0 en 2% afgehouden » Die bijdragen worden niet afgehouden als het kapitaal wordt betaald aan een samenwonende partner of aan de kinderen  Levensverzekering Discriminatie feitelijk samenwonenden in verband met 80%- regel – Vaststelling van het maximaal te verzekeren kapitaal in de 80%-regel Omzettingscoëfficiënt Gehuwd/wettelijk Alleenstaand samenwonend Leeftijd bij Geen indexering Indexering 2% Geen indexering Indexering 2% uitkering Geen overdracht Geen overdracht Overdracht 80% Overdracht 80% 60 jaar 12,9130 15,6389 14,8470 18,3749 61 jaar 12,6137 15,1980 14,5651 17,9277 62 jaar 12,3100 14,7559 14,2754 17,4763 63 jaar 12,0023 14,3133 13,9810 17,0209 64 jaar 11,6908 13,8705 13,6791 16,5621 65 jaar 11,3761 13,4282 13,3711 16,1004 Belastinghervorming - plannen om de 80%-regel te wijzigen  Levensverzekering Groepsverzekering Kan de ex-echtgenoot een gedeelte van het kapitaal van de groepsverzekering opeisen? Gehuwd met wettelijk stelsel of algehele gemeenschap Arrest Grondwettelijk Hof 27 juli 2011 Kapitaal groepsverzekering maakt deel uit van het gemeenschappelijk vermogen Ex-echtgenoot kan aanspraak maken op een deel van de reserve Zowel voor premies gestort door werkgever als door werknemer De ex-echtgenoot kan geen afkoop eisen De ex-echtgenoot kan enkel aanspraak maken op een gedeelte van de reserve samengesteld tijdens het huwelijk Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament – Principe Iemand als begunstigde aanduiden buiten het wettelijk erfrecht Iemand binnen wettelijke erfgenamen meer geven dan waarop men recht heeft volgens het wettelijk erfrecht – Gevolgen De derde ontvangt bij overlijden van de nalater een kapitaal hoewel hij eventueel geen erfgenaam was en niet in het testament vermeld staat Is rechtstreeks begunstigd: geld komt niet eerst in nalatenschap terecht Mogelijkheid om een hoger bedrag dan de reserve te verzekeren – Werkwijze: afsluiten van een spaar- of beleggingsverzekering Constructie Verzekeringsnemer = nalater Verzekerde = nalater Begunstigde overlijden = derde De nalater stort eenmalige of regelmatige premies in zijn verzekering Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament – De levensverzekering is de ideale techniek voor feitelijk samenwonenden om elkaar te begunstigen bij overlijden – Constructie: A – A – A - B Verzekeringsnemer = partner 1 Verzekerde = partner 1 Begunstigde bij leven = partner 1 Begunstigde bij overlijden = partner 2 Partner 2 sluit een spiegelcontract af – Keuze tussen eenmalige storting of periodieke premies – Successierechten verschuldigd aangezien beding ten behoeve van een derde Oplossing: incalculeren in het overlijdenskapitaal Levensverzekering Levensverzekeringen als alternatief voor testament – De levensverzekering is de ideale techniek voor feitelijk samenwonenden om elkaar te begunstigen bij overlijden – Constructie: A – B - A Verzekeringsnemer = partner 1 Verzekerde = partner 2 Begunstigde bij overlijden = partner 1 Partner 2 sluit een spiegelcontract af – Keuze tussen eenmalige storting of periodieke premies – Geen successierechten verschuldigd aangezien beding ten behoeve van zichzelf Andere verzekeringen – Brandverzekering – Autoverzekering – Familiale verzekering – Hospitalisatieverzekering – Begrafeniskostenverzekering Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie Sociale zekerheid Sociale zekerheid Feitelijke gezinssituatie – Geen rekening houden met de juridische gezinssituatie voor partners (gehuwd, feitelijk samenwonend, wettelijk samenwonend) – Opdeling volgens feitelijke gezinssituatie Alleenstaanden Personen met gezinslast Persoon woont samen met zijn partner (samenwonenden) – Doel: bewaren van sociale evenwicht  Sociale zekerheid Uitkering bij ziekte of invaliditeit (loontrekkende) Statuut Samenwonende Werknemer met Alleenstaande werknemer zonder gezinslast werknemer persoon ten laste Periode Eerste 30 dagen % van het gederfde loon Gewaarborgd loon Periode Primaire arbeidsongeschiktheid (vanaf de 31ste dag) % van het gederfde loon 60 % 60 % 60 % Minimale bruto daguitkering € 50,91 € 74,92 € 59,37 (vanaf maand 7) Maximale bruto daguitkering € 102,42 € 102,42 € 102,42 Periode Invaliditeit (na 1 jaar) % van het gederfde loon 40 % 65 % 55 % Minimale bruto daguitkering € 50,91 € 74,92 € 59,37 Maximale bruto daguitkering € 68,28 € 110,95 € 93,88 Sociale zekerheid Voorbeeld – Mijnheer Peeters is loontrekkende en wegens zware rugproblemen volledig arbeidsongeschikt gedurende 18 maanden Hij is gehuwd, zijn echtgenote beschikt over een vast inkomen en ze hebben geen kinderen meer ten laste Zijn maandelijks brutoloon bedraagt € 3 000 Welke bruto wettelijke ziekte-uitkering kan hij genieten? – Maand 1: gewaarborgd inkomen – Maanden 2 t.e.m. 12: » 60 % van 3 000 (= 1 800), met een minimum van (€ 50,91 x 26 dagen = 1 323,66) en een maximum van (€ 102,42 x 26 dagen = 2 662,92) » = € 1 800,00 – Maanden 13 t.e.m. 18: » 40 % van 3 000 (= 1 200), met een minimum van (€ 50,91x 26 dagen = 1 323,66) en een maximum van (€ 68,28 x 26 dagen = 1 775,28) » = € 1 323,66 Sociale zekerheid Uitkering bij ziekte of invaliditeit (zelfstandige) Statuut Samenwonende Zelfstandige met Alleenstaande zelfstandige zonder gezinslast zelfstandige persoon ten laste Periode < 8 dagen Uitkering Geen Periode Primaire arbeidsongeschiktheid (> 8 dagen, vanaf de 1ste dag) Bruto daguitkering € 46,45 € 76,42 € 60,56 Periode Invaliditeit (na 1 jaar) Bruto daguitkering zonder € 46,45 € 76,42 € 60,56 stopzetting Bruto daguitkering met € 51,93 € 76,42 € 60,56 stopzetting Sociale zekerheid Voorbeeld Mijnheer Peeters is zelfstandige (verdient € 3000) en wegens zware rugproblemen volledig arbeidsongeschikt gedurende 18 maanden Hij is gehuwd, zijn echtgenote beschikt over een vast inkomen, en ze hebben geen kinderen meer ten laste Welke bruto wettelijke ziekte-uitkering kan hij genieten? Primaire arbeidsongeschiktheid: Forfaitaire uitkering = € 46,45 x 26 dagen = € 1 207,70 Invaliditeit: Forfaitaire uitkering zonder stopzetting = € 46,45 x 26 dagen = € 1 207,70 Forfaitaire uitkering met stopzetting = € 51,93 x 26 dagen = € 1 350,18  Sociale zekerheid Sociale zekerheid Uitkering bij dodelijk arbeidsongeval Gehuwd koppel Wettelijk Feitelijk samenwonend samenwonend koppel koppel Uitkering sociale Echtgenoot heeft Wettelijk Feitelijk samenwonende zekerheid recht op een samenwonende heeft heeft geen recht op eenmalige uitkering recht op een eenmalige een eenmalige bij een dodelijk uitkering bij een dodelijk uitkering bij een dodelijk arbeidsongeval van arbeidsongeval van zijn arbeidsongeval van zijn zijn echtgenoot partner partner Wettelijke Echtgenoot heeft Wettelijk Feitelijk samenwonende arbeidsongevallen recht op een samenwonende heeft heeft geen recht op -verzekering uitkering van een recht op een uitkering een uitkering van een gefinancierd door rente in geval van van een rente in geval rente in geval van een de werkgever een dodelijk van een dodelijk dodelijk arbeidsongeval arbeidsongeval van arbeidsongeval van zijn van zijn partner zijn echtgenoot partner indien notarieel samenlevingscontract met verplichting tot bijstand Sociale zekerheid Pensioen – Wettelijk pensioen op basis van gepresteerde arbeid – België: repartitiestelsel voor de eerste pijler – Pensioen is een belastbaar vervangingsinkomen Belastingvermindering alleenstaande = echtgenoten, wettelijk samenwonende partners – Rustpensioen = pensioen uitgekeerd door de Staat voor eigen gepresteerde arbeid – Overlevingspensioen = pensioen uitgekeerd door de Staat voor gepresteerde arbeid van een overleden echtgenoot Sociale zekerheid Rustpensioen is afhankelijk van de gezinssituatie – Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een gezinspensioen – Gerechtigde is gehuwd – De partner heeft elke beroepsactiviteit stopgezet – De partner ontvangt geen vervangingsinkomen Om het pensioen te berekenen worden de lonen vermenigvuldigd met 75% – Voorwaarden om in aanmerking te komen voor een alleenstaandepensioen – Alle andere gevallen Om het pensioen te berekenen worden de lonen vermenigvuldigd met 60% Sociale zekerheid Overlevingspensioen – Ten minste één jaar vóór het overlijden gehuwd zijn Uitzondering – Kind uit het huwelijk geboren » Kind geboren tijdens het huwelijk » Kind geboren binnen de 300 dagen na het overlijden – Overlijden te wijten aan een ongeval na het huwelijk of aan een beroepsziekte – Kind ten laste waarvoor één van de echtgenoten kinderbijslag ontving – Langstlevende echtgenoot moet minimum 49,5 jaar zijn Uitzondering – Kind ten laste – Langstlevende echtgenoot wordt als volledig invalide (> 66%) beschouwd – Geen (vervangings-) inkomsten genieten hoger dan de grenzen van toegelaten arbeid – Wijzigingen vanaf 1/1/2015 45j. > 50j. (2025) – Overgangsuitkering 1,5 tot 4 jaar (gewijzigd vanaf 1 oktober 2021) Sociale zekerheid Overlevingspensioen – Het overlevingspensioen wordt berekend op basis van het pensioen van de overleden partner volgens het gezinsstelsel Overlevingspensioen = 80 % van het gezinspensioen – Enkel mogelijk voor gehuwde partners, niet voor feitelijk of wettelijk samenwonenden Toegeving Grondwettelijk Hof – Eerst wettelijk samenwonen, dan huwen → wettelijke samenwoning telt mee bij bepaling van termijn van 1 jaar Overzicht Inleiding: cijfers Samenwonen Feitelijk samenwonen Wettelijk samenwonen Huwen Samenlevingscontract Erven Kopen Lenen Belastingen Verzekeringen Sociale zekerheid Conclusie  Conclusie samenlevingsvormen Er is geen best choice: keuze is afhankelijk van ieders voorkeur – Bescherming patrimonium + erfrecht → huwen – Geen eigendommen → feitelijk samenwonen is een optie, zodra er eigendommen aangekocht worden beter de bescherming opzoeken van het wettelijk samenwonen of huwen – Geen overdracht van vermogen, men wil niet dat het vermogen bij de partner terechtkomt → feitelijk samenwonen (of wettelijk samenwonen en het wettelijk erfrecht neutraliseren via een testament)  Conclusie samenlevingsvormen Er is geen best choice: keuze is afhankelijk van ieders voorkeur – Pensioen → huwen, vooral wanneer slechts één partner een inkomen heeft – Belastingen → indien slechts één inkomen best wettelijk samenwonen of huwen zodat je van het huwelijksquotiënt kan genieten – Successierechten → bijna volledige gelijkschakeling, feitelijk samenwonenden moeten wel 1 jaar feitelijk samenwonen om van de voordelige tarieven te kunnen genieten (3 jaar voor gezinswoning) – Rekening houden met persoonlijke, familiale, traditionele, religieuze en andere factoren Trouwen of samenwonen