درس 13 نهم: نهضت مشروطه PDF

‫تهیه کننده‪ :‬علی ندافی‬ ‫درس سیزدهم ( نهضت مشروطـه)‬ ‫سئواالت متن مطالعات اجتماعی نهم‬ ‫‪-1‬در دورۀ مظفرالدین شاه رویدادی بزرگ در ایران رخ داد‪ ،‬این رویداد ‪..‬نهضت مشروطیت ‪..‬بود‪.‬‬...

‫تهیه کننده‪ :‬علی ندافی‬ ‫درس سیزدهم ( نهضت مشروطـه)‬ ‫سئواالت متن مطالعات اجتماعی نهم‬ ‫‪-1‬در دورۀ مظفرالدین شاه رویدادی بزرگ در ایران رخ داد‪ ،‬این رویداد ‪..‬نهضت مشروطیت ‪..‬بود‪.‬‬ ‫‪-2‬نتیجه نهضت مشروطه چه بود؟‬ ‫نهضت مشروطه باعث شد نظام پادشاهی استبدادی ‪ ،‬جای خود را به پادشاهی مشروطه داد‪.‬‬ ‫‪ -3‬نظام پادشاهی مشروطه چه نوع حکومتی است؟‬ ‫در نظام پادشاهی مشروطه قدرت و اختیارات پادشاه بر اساس قانون محدود می شود و ادارۀ کشور تنها در اختیار شاه نیست و نهادهایی مانند مجلس‬ ‫شورا و هیئت وزیران (دولت) در اداره کشور مشارکت و دخالت دارند‪.‬‬ ‫‪-4‬چرا در میانه دوران سلطنت ناصرالدین شاه اوضاع سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی ایران رو به افول نهاد و در دوران مظفرالدین شاه‬ ‫بیشتر شد؟‬ ‫با افزایش نفوذ و دخالت انگلستان و روسیه در ایران‪ ،‬اوضاع سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی ایران رو به افول نهاد ‪.‬این روند در دوران پادشاهی‬ ‫مظفرالدین شاه‪ ،‬به سبب ضعف و ناتوانی او فزونی یافت‪.‬‬ ‫‪-5‬چرا مردم ایران (در دورۀ قاجار) به تکاپوی اصالح اوضاع کشور افتادند؟‬ ‫مردم ایران که طعم تلخ استعمار را چشیده بودند و می دانستند که حکومت استبدادی کشورشان نیز قادر به مبارزه با استعمارگران نیست‪ ،‬با تکیه بر‬ ‫آموزه های دین اسالم و مذهب شیعه‪ ،‬به تدریج به تکاپوی اصالح اوضاع کشور بر آمدند‪.‬‬ ‫‪-6‬کشورهای استعمارگر چگونه می خواستند کشورهای دیگر را مستعمره خود قرار دهند؟‬ ‫آنها پس از انقالب صنعتی تالش کردند تا تمام جهان را در چنگ خود بگیرند و از منافع اقتصادی آنها بهره مند شوند‪.‬یکی از برنامه های آنها‪،‬‬ ‫تضعیف حکومت های مستقل در سراسر جهان و در نهایت تبدیل آن کشورها به مستعمرات کشورهای قدرتمندی چون انگلستان بود‪.‬آنها همچنین‬ ‫با ایجاد فقه های جدید و دامن زدن به اختالفات مذهبی و اجتماعی‪ ،‬سعی کردند تا نیروی مقاومت مردمی را در این کشور تضعیف کنند‪.‬‬ ‫‪ -7‬نقش روشنفکران در انقالب مشروطه چه بود؟‬ ‫از اواسط دوره قاجار‪ ،‬برخی شروع به تمجید از ویژگی های تمدن غربی و حکومت های مشروطه کردند و در مقابل‪ ،‬اوضاع نابسامان کشور را بیان‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫‪ -8‬روشنفکران در دورۀ قاجاریه چه چیزی را ترویج می دادند؟‬ ‫بعضی از روشنفکران این دوران‪ ،‬پذیرش بی چون و چـرای اندیشه های غـربی و خودباختگی در برابر غـرب را ترویج می کردند و نهضت اصالح‬ ‫طلبی مردم ایران را که بر اساس عدالت خواهی و نفی استعمار بود‪ ،‬با عقاید و اندیشه های غربی‪ ،‬در می آمیختند‪.‬‬ ‫‪-9‬چه چیزی انگیزه مردم را برای مبارزه با استبداد و سلطۀ خارجی بیشتر کرد؟موفقیت نهضت تنباکو و قتل ناصرالدین شـاه‬ ‫‪-10‬چه عواملی باعث بوجود آمدن اعتراضات مردمی در دوران مظفرالدین شاه شد؟‬ ‫مظفرالدین شاه‪ ،‬شاهی ناالیق بود که توانایی سامان دادن به کشور را نداشت و ماجرای هزینه های سنگین سفرهای او به خارج کشور در عین وضعیت‬ ‫بد اقتصادی مردم‪ ،‬موجب ناراحتی های فراوانی شده بود‪.‬چنین اوضاعی در کنار برخی توهین ها به مقدسات دینی مردم از سوی برخی کارگزاران‬ ‫کشورهای استعمارگر در ایران‪ ،‬سبب به وجـود آمدن اعتراضات مـردمی به رهبری علمای تهران و در رأس آنها‪ ،‬آیت اهلل بهبهانی و آیت اهلل‬ ‫سیدمحمد طباطبایی بود‪.‬‬ ‫‪-11‬کدام عامل جریان مشروطه را سرعت بخشید؟ماجرای فلک شدن برخی از تجار بود‪.‬‬  ‫‪-12‬جریان فلک شدن تجار توسط حاکم تهران چه بود؟‬ ‫در آن زمان‪ ،‬قیمت برخی کاالهای اساسی مانند نان و قند باال رفت‪ ،‬برخی از مردم به همراه تعدادی از تاجران قند به این گرانی اعتراض کردند‪.‬‬ ‫حاکم تهران بجای آنکه به شکایت آنان رسیدگی کند‪ ،‬به آنها توهین کرد و تاجران را فلک کرد‪.‬‬ ‫‪-13‬عکس العمل مردم از به فلک کشیده شدن تجار توسط حاکم تهران چه بود؟‬ ‫اعتراضات ادامه یافت و عده ای از علما با تحصن (بست نشینی) در حرم حضرت عبدالعظیم از مردم حمایت کردند‪.‬‬ ‫‪-14‬پس از به فلک بستن تجار‪ ،‬تحصن علما در حرم عبدالعظیم ‪...‬یک ماه ‪..‬طول کشید‪.‬‬ ‫‪-15‬در رأس تحصن کنندگان حرم عبدالعظیم چه کسانی قرار داشتند؟‬ ‫آیت اهلل بهبهانی و آیت اهلل سید محمد طباطبایی‪.‬‬ ‫‪ -16‬مهمترین خواسته معترضین در حرم عبدالعظیم چه بود؟‬ ‫تشکیل عدالت خانه در تمام شهرها و عمل به قانون اسالمی به شکل دقیق بود‬ ‫غلط ( )‬ ‫صحیح(*)‬ ‫‪ -17‬مظفرالدین شاه به خواسته های مهاجران عبدالعظیم عمل نکرد ‪.‬‬ ‫‪-18‬وقتی مظفرالدین شاه به خواسته های مهاجران عبدالعظیم عمل نکرد علما و مردم دست به چه اقدامی زدند؟‬ ‫در پی تشکیل نشدن عدالت خانه و شدید شدن اعتراضات‪ ،‬شهر حالت نیمه تعطیل به خود گرفت و آیت اهلل طباطبایی و بهبهانی که پیشرفت کار را‬ ‫بدون همراهی آیت اهلل شیخ فضل اهلل نوری ناممکن می دیدند‪ ،‬از او خواستند تا به جمع معترضین بپیوندند‪.‬شیخ فضل اهلل که بزرگترین عالم تهران‬ ‫بود‪ ،‬با انان همراه شد و در پی او‪ ،‬اکثر روحانیون تهران به معترضان ملحق شدند‪.‬در نهایت‪ ،‬جمعی چند هزار نفره‪ ،‬برای به دست آوردن مطالبات‬ ‫خود‪ ،‬راهی قم شدند و با ارسال نامه به عالمان دیگر شهرها و مراجع در عراق‪ ،‬بسیاری از ایشان را با خود همراه کردند‪.‬‬ ‫‪-19‬چـرا عده ای از معترضین در سفارت انگلستان تحصن کردند؟‬ ‫با خروج علما از تهران‪ ،‬در شهر شایعه شد که دولت قرار است تجار و کسبه ای را که جزء معترضان هستند‪ ،‬تحت فشار قرار دهد‪.‬از این رو‪ ،‬جمعی‬ ‫از آنها به تحریک برخی وابستگان انگلستان‪ ،‬به سفارت این کشور پناه بردند‪.‬به تدریج جمعیت تحصن کنندگان در سفارت افزایش یافت و به هزاران‬ ‫نفر تاجر‪ ،‬کاسب‪ ،‬طلبه و عموم مردم رسید‪.‬‬ ‫‪-20‬عکس العمل اعضای سفارت انگلیس در برابر تحصن مردم در سفارت خانه چه بود؟‬ ‫اعضای سفارت از این فرصت استفاده کردند و با پذیرایی از مردم‪ ،‬به تأثیر گذاری بر خواسته های آنان پرداختند و بیشتر مردم نیز‪ ،‬از سیاست پیچیدۀ‬ ‫استعماری انگلیس و سوء استفادۀ این کشور از تحصن آنها‪ ،‬غافل بودند‪.‬بسیاری از مردم برای اولین بار در سفارت با واژۀ "مشـروطـه" آشنا شدند‬ ‫و انگلیسی ها و غربگرایان به انان القا کردند که بادی همچون انگلستان‪ ،‬مشروطه و مجلس شورا بخواهند‪.‬‬ ‫‪-21‬فرمان مشروطیت توسط چه کسی و در چه تاریخی امضا شد؟توسط مظفرالدین شــاه و در مرداد ‪.1285‬‬ ‫‪-22‬پس از صدور فرمان مشروطه عده ای از سیاستمداران مشروطه خواه‪ ،‬به سرعت ‪..‬قانون اساسی‪..‬را تدوین کردند‪.‬‬ ‫‪-23‬مسائل و حوادث پس از مشروطه که باعث شد هدف های اصلی جنبش مشروطه خواهان بطور کامل محقق نشود چه بود؟‬ ‫پ)شهادت شیخ فضل اهلل نوری‬ ‫ب)تعطیلی مجلس‬ ‫الف) تدوین متمم قانون اساسی و شدت گرفتن اختالف ها‬ ‫ث)وقوع جنگ جهانی اول‬ ‫ت)افزایش دخالت های خارجی‬ ‫‪-24‬چرا قانون اساسی کاستی هایی داشت و عکس العمل علما در این زمینه چه بود؟‬ ‫تنظیم شتابان قانون اساسی توسط نمایندگان موجب بروز کاستی هایی در آن شد‪.‬این کاستی ها‪ ،‬آیت اهلل شیخ فضل اهلل نوری و جمعی زیادی از‬ ‫علما و دلسوزان را واداشت تا خواستار افزودن برخی متمم ها به قانون اساسی شوند‪.‬‬ ‫‪-25‬متمم قانون اساسی با تالش چه کسی به قانون اساسی افزوده شد؟شیخ فضل اهلل نوری‬  ‫‪-26‬متمم قانون اساسی در چه موردی بود؟‬ ‫بخش هایی در متمم قانون اساسی تصویب شد که بنابر آن‪ ،‬باید چند نفر از مجتهدان و فقیهان اسالم که با شرایط و زمان خود آشنا بودند‪ ،‬در مجلس‬ ‫شورا شرکت می کردند تا قانون های مصوب‪ ،‬مخالف قواعد اسالمی نباشد‪.‬‬ ‫‪-27‬پس از مظفرالدین شاه چه کسی جانشین او شد؟‬ ‫د) احمدمیرزا ( )‬ ‫ج) محمدعلی شاه (*)‬ ‫ب) احمد شاه ( )‬ ‫الف) ناصرالدین شاه ( )‬ ‫‪-28‬محمدعلی شاه چگونه پادشاهی بود؟پادشاهی مستبد بود‪.‬‬ ‫‪-29‬به دستور ‪..‬محمدعلی شاه‪،..‬مجلس به توپ بسته شد و منحل گردید‪.‬‬ ‫‪-30‬مجلس چگونه توسط محمدعلی شاه به توپ بسته شد و منحل گردید؟‬ ‫او با پشتیبانی دولت روسیه و حمایت طرف داران حکومت استبدادی‪ ،‬تصمیم گرفت حکومت نوپای مشروطه را نابود سازد‪.‬پس از چند ماه اختالف‬ ‫و درگیری موافقان و مخالفان مشروطه و حوادثی مانند قتل صدراعظم شاه و سوء قصد به جان شاه‪ ،‬به دستور محمدعلی شاه‪ ،‬مجلس به توپ بسته‬ ‫شد و منحل گردید‪.‬‬ ‫‪-31‬با تعطیلی مجلس‪ ،‬گروهی از مشروطه خواهان به ‪..‬اروپـا‪..‬رفتند‪.‬‬ ‫‪-32‬مجاهدان مشروطه خواه در تبریز به رهبری‪..‬ستارخان‪..‬و ‪..‬باقرخان‪..‬در برابر حکومت استبدادی محمدعلی شاه به پا خاستند‪.‬‬ ‫‪-33‬چه کسانی در برابر استبداد محمدعلی شاه به پا خاستند و چه نتیجه ای گرفتند؟‬ ‫مردم و علما در داخل کشور به مقاومت پرداختند‪.‬مقاومت اصلی از سوی مردم تبریز و به سردمداری ستارخان و باقرخـان و با حمایت مراجع نجف‬ ‫شکل گرفت‪.‬در این زمان‪ ،‬طرف داران مشروطه در گیالن و اصفهان‪ ،‬در پی انتشار خبر مقاومت مردم تبریز‪ ،‬راهی تهران شدند و آن را تصرف‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫‪-34‬فاتحان تهران پس از فتح تهران دست به چه اقدامی زدند؟‬ ‫با تشکیل مجلسی فوق العاده‪ ،‬محمدعلی شاه را برکنار کردند و پسر نوجوانش‪ ،‬احمدشاه‪ ،‬را به جانشینی او برگزیدند‪.‬‬ ‫‪-35‬با پیروزی دوبارۀ مشروطه خواهان چه اتفاقی افتاد؟‬ ‫با پیروزی دوباره مشروطه خواهان انتظار می رفت که دشمنان واقعی نهضت‪ ،‬مجازات شوند‪.‬اما آنها رها شده و محمدعلی شاه نیز بدون محاکمه به‬ ‫خارج کشور منتقل شد‪.‬همچنین‪ ،‬در اولین روزها‪ ،‬جمعی از علما دستگیر شدند و شیخ فضل اهلل نوری نیز پس از یک محاکمۀ نمایشی‪ ،‬به شکلی‬ ‫دردآور اعدام شد‪.‬‬ ‫‪ -36‬شهادت شیخ فضل اهلل نوری در جریان نهضت مشروطه نشان دهندۀ چیست؟‬ ‫شهادت مظلومانۀ بزرگترین عالم تهران در جریان نهضت مشروطه که قبل از آن در نهضت تنباکو نیز نقش موثری داشت‪ ،‬نشانه ای از انحراف در‬ ‫مسیر مشروطه بود که از مدت ها قبل‪ ،‬شروع شده بود‪.‬‬ ‫‪ -37‬شیخ فضل اهلل نوری مخالف و طرفدار چه نوع مشروطه ای بود؟‬ ‫با م شروطۀ منطبق بر ارزش های غربی مخالف بود و طرف دار مشروطه شرعی بر پایه ارزش های اسالمی بود‪.‬‬ ‫‪-38‬انگلستان و روسیه برای مقابله با آلمان و متحدانش چه تصمیمی گرفتند؟‬ ‫تصمیم گرفتند بجای رقابت‪ ،‬با یکدیگر همکاری کنند‪.‬به همین دلیل‪ ،‬طی قرار داد ‪ 1907‬ایران را بین خود تقسیم کردند‪.‬‬ ‫‪-39‬قرارداد ‪ 1907‬بین کدام کشورها بسته شد؟انگلستان و روسیه‬ ‫‪-40‬جنگ جهانی اول در چه سالی و بین چه کشورهایی رخ داد؟در سال ‪ 1914‬میالدی (‪ 1292‬شمسی) بین متحدین و متفقین‬ ‫‪-41‬جنگ جهانی اول پس از‪..‬چهار‪..‬سال با پیروزی ‪..‬متفقین‪..‬به پایان رسید‪.‬‬  ‫‪-42‬نتیجه جنگ جهانی اول چه بود؟‬ ‫بر اثر این جنگ‪ ،‬میلیون ها نفر کشته‪ ،‬زخمی و آواره شدند و خسارت ها و ویرانی های زیادی به بار آمد‪.‬‬ ‫‪-43‬در جنگ جهانی اول متحدین و متفقین کدام کشورها بودند؟‬ ‫آلمان‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬اتریش‪ ،‬مجارستان و عثمانی‬ ‫متحدین‬ ‫انگلستان‪ ،‬روسیه‪ ،‬فرانسه‪ ،‬در اواخر جنگ (آمریکا)‬ ‫متفقین‬ ‫‪-44‬موضع ایران در جنگ جهانی اول چه بود؟‬ ‫دولت ایران در ابتدای جنگ جهانی اول بی طرفی کامل خود را اعالم کرد اما انگلستان‪ ،‬روسیه و عثمانی این بی طرفی را نادیده گرفتند و نیروهای‬ ‫خود را وارد ایران کردند‪.‬پس از آن برخی مناطق ایران صحنۀ نبرد نیروهای روسیه و انگلستان با قوای عثمانی بود‪.‬‬ ‫‪-45‬دلیرمردان تنگستانی به فرماندهی ‪..‬رئیسعلی دلواری‪..‬با ایثار جان خویش ضربۀ سنگینی به اشغالگران وارد آورد‪.‬‬ ‫‪-46‬کدامیک از کشورهای زیر در جنگ جهانی اول جزء کشورهای متفقین بود؟‬ ‫د) عثمانی ( )‬ ‫ج) انگلستان (*)‬ ‫ب) ایتالیا ( )‬ ‫الف) آلمان ( )‬ ‫‪-47‬آثار و پیامدهای سیاسی و اجتماعی جنگ جهانی اول در ایران را بنویسید‪.‬‬ ‫جنگ جهانی اول موجب بی ثباتی و آشفتگی بیشتر اوضاع ایران شد‪.‬به دلیل حضور نیروهای اشغالگر و درگیری های نظامی‪ ،‬دولت مرکزی به‬ ‫نهایت ضعف رسید و تسلط خود را بر امور کشور از دست داد‪.‬نافرمانی و سرپیچی از فرمان دولت مرکزی گسترش یافت و امنیت و آسایش مردم‬ ‫از بین رفت ‪.‬در آن سالها‪ ،‬ایرانیان دچار مصیبت های بزرگی مانند قحطی‪ ،‬فقر‪ ،‬گرسنگی و شیوع بیماری های واگیردار شدند و افراد زیادی جان‬ ‫خود را از دست دادند‪.‬‬  ‫فعالیت های درس ‪13‬‬ ‫‪-1‬کار برگۀ شمارۀ (‪ )10‬را انجام دهید‪.‬‬ ‫(جواب بر عهدۀ دانش آموزان)‬ ‫‪-2‬چه جریان هایی با چه تفاوت هایی در نهضت مشروطه نقش داشتند؟‬ ‫در این نهضت دو گروه که شامل علما و روشنفکران بودند نقش داشتند‪.‬علما خواهان ایجاد عدالتخانه و اجرای قوانین اسالمی و مبارزه با استعمارگران‬ ‫بودند‪.‬و روشنفکران خواهان برقراری عدالت و مبارزه با استعمار بر اساس عقاید و اندیشه های غرب بودند‪.‬‬ ‫‪-3‬چه حوادث مهمی در فاصلۀ فرمان مشروطیت تا آغاز جنگ جهانی اول رخ داد؟‬ ‫تدوین قانون اساسی‪ ،‬درگذشت مظفرالدین شاه‪ ،‬پادشاهی محمدعلی شاه‪ ،‬به توپ بستن مجلس و تعطیلی آن‪ ،‬فتح تهران‪ ،‬شهادت شیخ فضل اهلل‬ ‫نوری و تقسیم ایران بین انگلیس و روسیه (قرارداد ‪. )1907‬‬ ‫‪-4‬مهمترین موانع و مشکالت داخلی نظام مشروطه را توضیح دهید‪.‬‬ ‫استبداد محمدعلی شاه و وابستگی او به روسیه‪-‬اختالف بین رهبران مشروطه‪ -‬انحراف از مسیر اسالم‪.‬‬ ‫‪ -5‬پس از مطالعۀ متن‪ ،‬به نقشه دقت کنید و بگویید‪:‬‬ ‫الف)روسیه و انگلستان در قرارداد ‪ 1907‬تقریبا کدام نواحی ایران را تحت نفوذ خود گرفتند؟‬ ‫روسیه شمال‪ ،‬شمال شرقی و شمال غربی و انگلستان جنوب شرقی ایران را تحت نفوذ خود قرار داد‪.‬‬ ‫ب) هدف انگلستان و روسیه از امضای قرارداد ‪ 1907‬چه بود؟‬ ‫برای مقابله با قدرت روزافزون آلمان و متحدانش‪ ،‬تصمیم گرفتند به جای رقابت‪ ،‬با یکدیگر همکاری کنند‪.‬‬ ‫پ) قرارداد ‪ 1907‬چه نتایجی برای ایران داشت؟‬ ‫روسیه با خیالی آسوده در امور داخلی ایران مداخله می کرد و اجازه نمی داد که دولت و مجلس اوضاع آشفتۀ کشور را سروسامان دهند‪.‬عالوه‬ ‫بر این‪ ،‬نیروهای روسیه وارد خاک ایران شدند‪.‬آنها در تبریز تعدادی از مشروطه خواهان را کشتند و در مشهد نیز حرم امام رضا(ع) را به گلوله بستند‪.‬‬ ‫‪-6‬آثار و پیامدهای سیاسی و اجتماعی جنگ جهانی اول در ایران را بنویسید‪.‬‬ ‫جنگ جهانی اول موجب بی ثباتی و آشفتگی بیشتر اوضاع ایران شد‪.‬به دلیل حضور نیروهای اشغالگر و درگیری های نظامی‪ ،‬دولت مرکزی به‬ ‫نهایت ضعف رسید و تسلط خود را بر امور کشور از دست داد‪.‬نافرمانی و سرپیچی از فرمان دولت مرکزی گسترش یافت و امنیت و آسایش مردم‬ ‫از بین رفت ‪.‬در آن سالها‪ ،‬ایرانیان دچار مصیبت های بزرگی مانند قحطی‪ ،‬فقر‪ ،‬گرسنگی و شیوع بیماری های واگیردار شدند و افراد زیادی جان‬ ‫خود را از دست دادند‪.‬‬