مواد معدنی PDF

‫مواد معدنی‬ ‫مدرس ‪ :‬دکتر محمد‬ ‫رشیدمایوان‬  ‫مواد معدنی‬ ‫مواد معدنی را به طور سنتی به دو دسته ی ‪-1‬‬ ‫‪‬‬ ‫مواد معدنی عمده یا عناصر حجیم (روزانه ‪100‬‬ ‫میلی گرم یا بیشتر مورد نیاز هستند) و ‪ -2‬مواد‬ ‫معدنی ریز یا عناصر جزئی (روزانه کمتر از ‪15‬‬ ‫میلی گرم مورد نی...

‫مواد معدنی‬ ‫مدرس ‪ :‬دکتر محمد‬ ‫رشیدمایوان‬  ‫مواد معدنی‬ ‫مواد معدنی را به طور سنتی به دو دسته ی ‪-1‬‬ ‫‪‬‬ ‫مواد معدنی عمده یا عناصر حجیم (روزانه ‪100‬‬ ‫میلی گرم یا بیشتر مورد نیاز هستند) و ‪ -2‬مواد‬ ‫معدنی ریز یا عناصر جزئی (روزانه کمتر از ‪15‬‬ ‫میلی گرم مورد نیاز هستند) تقسیم بندی می‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫مواد معدنی حدود ‪ 5-4‬درصد یا ‪ 2/8‬و ‪3/5‬‬ ‫‪‬‬ ‫کیلوگرم از وزن بدن را به ترتیب در زنان و‬ ‫مردان تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫حدود ‪ 50‬درصد این وزن مربوط به کلسیم و ‪25‬‬ ‫‪‬‬ ‫درصد مربوط به فسفر (به شکل فسفات) می‬ ‫باشد‬ ‫حدود ‪ 99‬درصد کلسیم و ‪ 70‬درصد فسفر در‬ ‫‪‬‬ ‫استخوان ها و دندان ها قرار دارند‬ ‫‪‬‬ ‫کلسيم‬ ‫‪‬فراوان ترين ماده معدنی در بدن‬ ‫(‪ 1/5 -2‬درصد وزن بدن)‬ ‫‪‬حدود ‪ 99‬درص د کلس يم در‬ ‫استخوانها و دندانها موجود است‬  ‫‪ ‬کمتر از ‪ 1‬درصد کلسیم بدن در عملکردهای‬ ‫متابولیکی حیاتی (انقباض عروق‪ ،‬انتقال‬ ‫عصبی‪ ،‬عملکرد عضالنی و‪ )...‬شرکت می کند‬ ‫‪ ‬کلسیم اغلب بصورت یونیزه و آزاد جذب می‬ ‫شود ولی مولکولهای کوچک کلسیم مانند‬ ‫اگزاالت کلسیم و کلسیم کربنات نیز قابل‬ ‫جذب می باشند‬ ‫‪ ‬کلسیم سرم از سه جزء تشکیل شده‬ ‫است ‪ -1‬کلسیم آزاد یا یونیزه (‪47/6‬درصد)‪،‬‬ ‫کلسیم باند شده به آنیون ها مانند فسفات‬ ‫کلسیم‪،‬سیترات کلسیم و‪ 6/4(...‬درصد) و ‪46‬‬ ‫درصد نیز بصورت باند شده با پروتئین‬ ‫‪ ‬معم وال ب الغين فق ط ح دود ‪ 30‬درص د‬ ‫کلسيم خورده شده را جذب می کنند‬ ‫‪ ‬رشد‪ ،‬بارداری‪ ،‬شيردهی‪ ،‬کمبود کلسيم و‬ ‫ورزش ی ک ه منج ر ب ه اف زايش ت راکم‬ ‫استخوان می شود نياز به کلسيم و جذب‬ ‫آن را افزايش می دهد‬ ‫‪ ‬به تر اس ت س المندان مکم ل کلس يم را‬  ‫جذب‬ ‫‪ ‬کلسیم در تمامی قسمت های روده جذب‬ ‫میشود‬ ‫‪ ‬سرعت جذب در دئودنوم بعد از صرف غذا‬ ‫باالترین‬ ‫‪ ‬در قسمت های انتهایی روده‪ ،‬بیشترین مقدار‬ ‫جذب‬ ‫‪ ‬جذب فعال‪ ،‬در غلظت های کم و تحت کنترل‬ ‫ویتامین د‬ ‫‪ ‬جذب غیر فعال‪ ،‬غیر قابل اشباع و در تمام‬ ‫طول روده کوچک‬ ‫‪‬‬ ‫عوامل مؤثر بر جذب‬ ‫الکتوز‬ ‫‪‬‬ ‫اگزاالت (اسفناج)‬ ‫‪‬‬ ‫اسيدهای چرب آزاد‬ ‫‪‬‬ ‫فيتات‬ ‫‪‬‬ ‫فيبر‬ ‫‪‬‬ ‫برخی داروها‬ ‫‪‬‬ ‫دريافت بسيار زياد فسفات‬ ‫‪‬‬ ‫مصرف مقادير زياد پروتئين حيوانی‬ ‫‪‬‬ ‫کافئين‬ ‫‪‬‬ ‫اسید معده‬ ‫‪‬‬  ‫عوامل مؤثر بر جذب‬ ‫‪ ‬داروهایی مانند فورزماید (دیورتیک قوس‬ ‫هنله)‪ ،‬هیدروکلروتیازید‪ ،‬کورتیکواستروئیدها‪ ،‬و‬ ‫سیس پالتین موجب افزایش دفع کلسیم می‬ ‫شوند‬ ‫‪ ‬اسید فیتیک (در پوسته خارجی غالت)‪،‬‬ ‫اگزاالت‪ ،‬الکل‪ ،‬کافئین‪ ،‬یائسگی‪ ،‬سوجذب‬ ‫چربی‪ ،‬دریافت زیاد سدیم و فعالیت بدنی‬ ‫شدید(تعریق) نیز موجب افزایش دفع کلسیم‬ ‫می شوند‬ ‫‪ ‬کلسیم عمدتا از طریق ادرار‪ ،‬عرق و مدفوع‬ ‫دفع می شود‬  ‫عوامل مؤثر بر جذب‬ ‫‪ ‬هورمون ها‬ ‫‪ ‬گلوکوکورتیکوئیدی‬ ‫‪ ‬تیروئیدی‬ ‫‪ ‬استروژن‬ ‫‪ ‬تستوسترون (مهار بازجذب استخوان ها)‬  ‫عملکرد کلسیم‬ ‫‪ ‬رسيدن به توده و چگالی مطلوب استخوانی در‬ ‫دوران بلوغ و قبل از آن‬ ‫‪ ‬کم ک ب ه ترش ح هورمونه ا‪ ،‬آنزیمه ای هض می و‬ ‫انتقال دهنده‌های عصبی‬ ‫‪ ‬کمک به حفظ فشار خون نرمال‬ ‫‪ ‬الزم برای انقباض عضالت بخصوص قلب‬ ‫‪ ‬کمک به تشکیل لخته خون‬  ‫مقادير توصيه شده‬ ‫‪‬کودکان و نوجوانان ‪mg/d 1300‬‬ ‫‪‬بزرگس االن ‪mg/d 1200- 1000‬‬ ‫بر حسب سن و جنس‬ ‫‪‬بارداری و شيردهی ‪mg/d‬‬ ‫‪ 1300- 1000‬بر حسب سن‬  ‫منابع غذايی‬ ‫‪ ‬شير و لبنيات‬ ‫‪ ‬سبزيجات با برگهای سبز تيره‪ ،‬بادام‪،‬‬ ‫استخوانهای ساردين‪ ،‬ماهی‪ ،‬لوبيای‬ ‫سبز‬ ‫مکمل های کلسيم‬ ‫‪ ‬کربنات کلسيم و سيترات کلسيم‬  ‫کمبود‬ ‫دريافت کلسيم و ويـتامين ‪ D‬در اغلب‬ ‫زنان سالمند ناکافی است‬ ‫دريافت ناکافی کلسيم و ويـتامين ‪D‬‬ ‫سبب بروز استئوماالسی می شود‬ ‫دري افت ناک افی کلس يم در ب روز‬ ‫بيماريه ای مزم نی مث ل س رطان‬ ‫کولون و پرفشاری خون نقش دارد‬  ‫مواجهه بدن با کمبود دریافت‬ ‫کلسیم‬ ‫‪ ‬افزایش جذب از روده‬ ‫‪ ‬افزایش آزادسازی از استخوان‬ ‫‪ ‬کاهش دفع از کلیه‬ ‫به همین خاطر اغلب حتی در شرایط کمبود‪،‬‬ ‫غلظت کلسیم خون نرمال است مگر در شرایط‬ ‫کمبود ویتامین ‪ D‬یا غلظت غیرطبیعی هورمونهای‬ ‫دخیل در تنظیم غلظت کلسیم‬  ‫استئوپروز‬ ‫عامل خطر‬ ‫عامل محافظ‬ ‫افزایش سن‬ ‫سن کم‬ ‫‪ BMI‬پایین‬ ‫‪ BMI‬باال‬ ‫نژاد قفقازی‪ ،‬آسیایی‪،‬‬ ‫نژاد آفریقایی امریکایی‬ ‫هیسپانیک‬ ‫سیگار‬ ‫عدم مصرف سیگار‬ ‫مصرف بیش از حد الکل‬ ‫مصرف مقادیر متوسط الکل‬ ‫کم تحرکی‬ ‫انجام منظم ورزشهای تحمل‬ ‫وزن‬ ‫داروهای کورتونی و ضد تشنج‬ ‫دیورتیکها‬ ‫جنس مؤنث‬ ‫جنس مذکر‬ ‫سابقه مادری شکستگی ناشی‬ ‫سنجش تراکم استخوان و‬ ‫از پوکی استخوان یا سابقه‬ ‫درمان (در صورت لزوم)‬ ‫شکستگی استخوان فرد‬ ‫کمبود استروژن (آمنوره‪،‬‬ ‫(‪Estrogen Replacement )ERT‬‬ ‫منوپوز بویژه زودهنگام یا‬ ‫‪Therapy‬‬ ‫ناشی از جراحی)‪ ،‬کمبود‬  ‫‪ ‬تشخیص ← ‪DEXA (Dual-energy X-ray‬‬ ‫)‪absorptiometry‬‬ ‫درمان‪:‬‬ ‫‪ ‬دریافت مقادیر کافی کلسیم‪ ،‬فسفر‪ ،‬منیزیم‪،‬‬ ‫ویتامین ‪ ،D‬ویتامین ‪ ،K‬پتاسیم‬ ‫‪ERT ‬‬ ‫‪ ‬بیس فسفوناتها (مهار فعالیت استئوکالستها)‬  ‫مسموميت‬ ‫دريافت بيش از ‪ mg/d 2000‬به خصوص در افرادي که‬ ‫‪‬‬ ‫مکمل ويتامين ‪ D‬استفاده می کنند منجر به‬ ‫هايپرکلسمی و مسموميت می شود‪.‬‬ ‫مسموميت با کلسيم می تواند منجر به کلسيفيه شدن‬ ‫‪‬‬ ‫بافتهای نرم به خصوص کليه‌ها شود‪.‬‬ ‫دريافت زياد کلسيم همچنين در جذب آهن‪ ،‬روی و‬ ‫‪‬‬ ‫منگنز مداخله می‌کند‪.‬‬ ‫بنابراين مکملهای مواد معدنی بايد در زمانهای‬ ‫‪‬‬ ‫فسفر‬  ‫‪ ‬رتبه دوم فراوانی در بافتها‬ ‫‪ 85 ‬درصد آن ← استخوانها و دندان‬ ‫ها‬ ‫‪ ‬در بزرگساالن سطح فسفرآلی سرم‬ ‫توسط پاراتورمون در حد ‪ 3‬تا ‪ 4‬میلی‬ ‫گرم در ‪ 100‬میلی لیتر حفظ می‬ ‫شود‬ ‫‪ ‬کاهش فسفر خون (هیپوفسفاتمی)‬ ‫یعنی سطح فسفر کمتر از ‪ 2/5‬در‬  ‫جذب‬ ‫دو هورمون اصلی باعث هموستاز فسفر میشوند؛ ‪-1‬‬ ‫‪‬‬ ‫ویتامین دی (افزایش جذب فسفر) ‪ -2‬هورمون‬ ‫پاراتیروئید (با افزایش بازجذب فسفر از استخوان و‬ ‫فعال نمودن ویتامین دی‪ ،‬موجب افزایش فسفر‬ ‫سرم می شود)‬ ‫در رژیم های گیاهخواری نسبت عمده فسفر بصورت‬ ‫‪‬‬ ‫فیتات است که جذب آن بسیار کم (ب دلیل اینکه‬ ‫انسان فاقد آنزیم فیتاز می باشد)است‬ ‫جذب فسفر در روده از طریق دو مکانیسم صورت‬ ‫‪‬‬ ‫میگیرد ‪ -1‬انتقال غیرفعال (بیشتر جذب فسفر) ‪-2‬‬ ‫انتقال فعال از طریق کوترانسپورترهای سدیم‪-‬‬ ‫فسفات که ویتامین دی از این طریق در جذب فسفر‬ ‫موثر می باشد‬  ‫عملکرد‬ ‫‪ ‬در ساختمان ‪ DNA‬و ‪ ،RNA، ATP‬کراتين‬ ‫فس فات‪ ،‬فس فوليپيد غش اهای س لولی‪،‬‬ ‫ب رخی پي ام رس ان ه ای ثانوي ه و‬ ‫هيدروکسی آپاتيت‬ ‫‪ ‬فعالسازی یا غیرفعالسازی آنزیمها‬  ‫منابع غذايي‬ ‫‪ ‬منابع خوب پروتئينی‬ ‫‪ ‬گوشت‪ ،‬مرغ‪ ،‬ماهی و تخم مرغ منابع‬ ‫عالی‬ ‫‪ ‬شير و لبنيات‪ ،‬مغزها‪ ،‬حبوبات و غالت‬ ‫منابع خوب‬ ‫‪ ‬رژیم غذایی معمولی ‪20‬‬  ‫کمبود‬ ‫‪‬کمبود فسفات ن^ادر است ولی‬ ‫در اف رادی ک ه داروه ای بان د‬ ‫کننده فسفات مصرف می‌کنند‬ ‫می‌تواند بروز کند‬ ‫‪‬در کمب^^ود ش^^ديد فس فر‬  ‫‪‬علل کمبود فسفر‬ ‫‪ ‬تغذيه کامل وريدی بدون فسفات‬ ‫کافی‬ ‫‪ ‬پرکاری پاراتيروئيد‬ ‫‪ ‬درمان اسيدوز ديابتی‬ ‫‪ ‬الکليسم‬ ‫‪ ‬بيماری کبدی‬ ‫‪ ‬نوزادان نارس‬  ‫مسمومیت‬ ‫‪ ‬هیپرفسفاتمی در بیماری های پیشرفته‬ ‫کلیوی و هیپوپاراتیروئیدی دیده می شود‬ ‫که موجب نفروکلسینوزیس و‬ ‫کلسیفیکاسیون بافتهای نرم می شود‬ ‫‪ ‬مصرف طوالنی مدت رژیم کم کلسیم و‬ ‫پرفسفات سبب افزایش مداوم‬ ‫پاراتورمون می شود که به این حالت‬ ‫هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه تغذیه‬ ‫منیزیم‬  ‫‪‬دومین کاتیون فراوان داخل‬ ‫سلولی‬ ‫‪‬تقریبًا نیمی در استخوانها و نیمی‬ ‫در بافتهای نرم‬ ‫عملکرد‬ ‫پایداری ساختار ‪ATP‬‬ ‫‪‬‬ ‫اکسیداسیون چربی ‪ ،‬قند و پروتئین‬ ‫‪‬‬ ‫تنظیم انقباضات‬ ‫‪‬‬ ‫انتقال عصبی‬ ‫‪‬‬ ‫بالکر فیزیولوژیک کانال کلسیم‬ ‫‪‬‬ ‫بهبود تراکم استخوان‬ ‫‪‬‬  ‫منابع غذایی‬ ‫‪ ‬منابع خوب‪ :‬دانه‌ها‪ ،‬مغزها‪ ،‬حبوبات‪ ،‬غالت‬ ‫کامل‪ ،‬سبزیجات برگی سبز‬ ‫‪ ‬منبع متوسط‪ :‬شیر‬  ‫منیزیم‬ ‫عل^ل کمب^ود ح^اد‪ :‬بیم^اری کلی^وی‪ ،‬دیورتیکه^ا‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫س^وءجذب‪^ ،‬ها^یپ^رتیر^وئی^دی‪ ،‬پ^انکر^ات^یت‪ ،‬کمب^ود‬ ‫‪ ،Pro، DM‬اختالالت پاراتیروئی^د‪ ،‬اس^ترس بع^د از‬ ‫جراحی‬ ‫عالئم کمب^ود ش^دید‪ :‬ل^رزش‪ ،‬اسپاس^م‪ ،‬تغی^یرات‬ ‫‪‬‬ ‫شخص^یتی‪ ،‬بی ^اش^تهایی‪^ ،‬ته^وع‪ ،‬اس^تف^راغ‪ ،‬تت^انی‬ ‫و در نهایت تشنج و کما‬ ‫سدیم‬  ‫‪‬الکترولیت اصلی مایع خارج‬ ‫سلولی‬ ‫‪ 40-35%‬در اسکلت و مابقی در‬ ‫مایعات بدن‬  ‫عملکرد‬ ‫‪ ‬تنظیم حجم پالسما و مایع خارج سلولی‬ ‫‪ ‬عملکرد عصبی عضالنی‬ ‫‪ ‬حفظ تعادل اسید – باز‬  ‫میزان مجاز سدیم‬ ‫‪ ‬کاهش مصرف سدیم در همه افراد به میزان‬ ‫‪ 2400‬میلی گرم در روز معادل یک قاشق‬ ‫چایخوری نمک‬  ‫میزان سدیم موجود در غذاها‬ ‫در ن ان‪ :‬تقریب ًا مع ادل ‪ 250‬میلی‌گ رم س دیم در ه ر‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 100‬گرم‬ ‫در گوش ت ه ای ف رآوری ش ده مث ل سوس یس و‬ ‫‪‬‬ ‫کالباس‪ :‬تقریب ًا معادل ‪ 1500‬میلی گرم سدیم در هر‬ ‫‪ 100‬گرم ماده‬ ‫در اسنک هایی مانند چیپس‪ ،‬فرآورده‌های غالت حجیم‬ ‫‪‬‬ ‫ش ده و ذرت ب وداده‪ :‬تقریب ًا مع ادل ‪ 1500‬میلی گ رم‬ ‫سدیم در هر ‪ 100‬گرم‬  ‫کمبود‬ ‫‪ ‬علل کمبود‪:‬‬ ‫‪ ‬کاهش دف ع آب از ب دن ی ا تج ویز بیش از ح د‬ ‫مایع ات‪ ،‬نارس ایی قل بی‪ ،‬کلی وی ی ا کب دی ←‬ ‫درم^ان‪ :‬مح دودیت آب‪ ،‬دیورتی ک‪ ،‬مح دودیت‬ ‫سدیم خوراکی‬ ‫‪ ‬اس تفراغ م داوم‪ ،‬تعری ق بیش از ح د‪ ،‬اس هال‪،‬‬ ‫سوختگی‪ ،‬زخم باز‪ ،‬ترشح بیش از حد دستگاه‬ ‫گ وارش‪ ،‬مص رف س رخود و زی اد دیورتیکه ا ←‬ ‫درم^ان‪ :‬تأمین مایعات طی ‪ 24‬ساعت و تجویز‬ ‫‪ ‬دریافت بیش از ‪ g/d 2/3‬سدیم ← افزایش ‪،BP‬‬ ‫سنگ کلیه و در برخی موارد ← استئوپروز و‬ ‫چاقی‬ ‫پتاسیم‬  ‫‪ ‬کاتیون اصلی داخل سلولی‬ ‫‪ ‬همک اری ب ا س دیم در حف ظ تع ادل آب‪ ،‬تع ادل‬ ‫اسموتیک و اسید – باز‬ ‫‪ ‬همکاری با کلسیم در فعالیت عصبی – عضالنی‬  ‫هیپوکالمی (کمبود)‬ ‫‪ ‬ضعف عضالنی‬ ‫‪ ‬کرامپ اندامهای تحتانی‬ ‫‪ ‬استفراغ و ضعف‬ ‫‪ ‬اختالل در تحویل انسولین به بافتها‬ ‫‪ ‬علل‪ :‬مصرف دیورتیکها‪ ،‬استروئیدها‪ ،‬کتو‬ ‫اسیدوز دیابتی‬ ‫‪ ‬دریافت غذایی ناکافی ← ‪ ، HTN‬مشکالت‬ ‫منابع‬ ‫‪ ‬میوه‬ ‫سبزی‬ ‫‪‬‬ ‫گوشت تازه‬ ‫‪‬‬ ‫لبنیات‬ ‫‪‬‬  ‫هایپرکالمی‬ ‫‪ ‬عالیم‪:‬‬ ‫‪ ‬ضعف عضالنی‬ ‫‪ ‬فلج‬ ‫‪ ‬نارسایی تنفسی‬ ‫‪ ‬آریتمی‬ ‫‪ ‬عل ل‪ :‬دی الیز (ک اذب)‪ ،‬مش کالت کلی وی‪،‬‬ ‫دیورتیکه ای نگهدارن ده پتاس یم‪ ،‬خ ونریزی از‬ ‫دستگاه گوارش‪ ،‬کاتابولیسم‪ ،‬اسیدوز متابولیک‪،‬‬ ‫مصرف بیش از حد مکمل پتاسیم‬ ‫آهن‬  ‫آهن‬ ‫‪ ‬آهن ماده مغذی است که در مقادیر جزئی‬ ‫در تمامی سلولها یافت می شود‬ ‫‪ ‬آنمی فقر آهن در کودکان‪ ،‬دختران نوجوان‬ ‫و زنان در سنین باروری شایع می باشد‬ ‫(درمان با مکمل یاری و رژیم غنی از آهن)‬ ‫‪ ‬کمبود تغذیه ای آهن و کمخونی فقر آهن‬ ‫شایعترین کمبود تغذیه ای در دنیاست‬  ‫آهن‬ ‫‪ ‬بدن انسان بالغ دارای دو مخزن عمده آهن‬ ‫می باشد‬ ‫‪ -1 ‬آهن عملکردی موجود در هموگلوبین‪،‬‬ ‫میوگلوبین و آنزیم ها‬ ‫‪ -2 ‬آهن ذخیره ای موجود در فریتین‪،‬‬ ‫هموسیدرین و ترانسفرین(پروتئین حامل آهن‬ ‫در خون)‬ ‫مردان بالغ سالم حدود ‪ 3/8‬گرم و زنان ‪ 2/3‬گرم‬ ‫‪‬‬ ‫آهن در بدن خود دارند‪.‬زنان ذخیره آهن کمتری‬ ‫نسبت به مردان دارند‬ ‫آهن به صورت هموگلوبین و میوگلوبین در انتقال‬ ‫‪‬‬  ‫مخازن اصلی آهن بدن در بزرگساالن‪:‬‬ ‫‪ ‬عملکردی‪ Hb :‬و ‪ Mb‬و آنزیمها‬ ‫‪ ‬ذخیره‌ای‪ :‬فریتین‪ ،‬هموسیدرین‪ ،‬ترانسفرین‬  ‫انواع آهن‬ ‫‪ ‬آهن به دو شکل شیمیایی وجود دارد ‪ -1‬آهن هم‬ ‫که در هموگلوبین‪ ،‬میوگلوبین و تعدادی از آنزیم‬ ‫ها وجود دارد و ‪ -2‬آهن غیرهم که اساسا در‬ ‫مواد غذایی گیاهی موجود است‬ ‫آهن غیرهم در مواد غذایی به مقدار فراوانی وجود‬ ‫‪‬‬ ‫دارد در حالیکه زیست فراهمی آهن هم باالتر است‬ ‫مرحله نهایی جذب آهن هم و غیرهم به داخل خون‬ ‫‪‬‬ ‫مشابه هم و بصورت انتقال فعال می باشد‬ ‫جذب آهن هم ‪ 15-35‬درصد و جذب آهن غیرهم ‪ 5‬تا‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 10‬درصد می باشد اما بصورت ترکیبی بین ‪15-5‬‬ ‫درصد می باشد‬ ‫کبد محل اصلی ذخیره آهن می باشد و بعنوان کنترل‬ ‫‪‬‬  ‫کفایت جذب آهن‬ ‫‪ ‬در بزرگساالن با ‪ Hb‬نرمال‪%5-15 :‬‬ ‫‪ ‬در ‪ID: 30-20%‬‬ ‫‪ ‬میزان جذب آهن غیر هم سبزیجات ← ‪%2-10‬‬ ‫‪ ‬میزان جذب آهن هم و غیر هم غذاهای حیوانی‬ ‫← ‪%10-30‬‬ ‫‪ ‬بین ‪ 200‬تا ‪ 1500‬میلیگرم از آهن به شکل‬ ‫فریتین و هموسیدرین در بدن ذخیره می شود‪.‬‬ ‫روزانه تا ‪ 50‬میلیگرم از ذخایر آهن می تواند‬ ‫به حرکت در آید که ‪ 20‬میلیگرم آن در ساخت‬ ‫هموگلوبین استفاده میشود‬ ‫عوامل مؤثر بر جذب آهن‬ ‫‪ ‬اسید آسکوربیک‬ ‫‪ ‬شکر و اسیدهای آمینه سولفوردار‬ ‫‪ ‬پروتئین حیوانی‬ ‫‪ ‬الکتوفرین‬ ‫‪ ‬آکلریدری‬ ‫‪ ‬بارداری و رشد‬ ‫‪ ‬فیتات‪ ،‬اگزاالت‪ ،‬تانن‬ ‫‪ ‬استئاتوره‬ ‫عملکرد‬ ‫واکنشهای اکسیداسیون احیا‬ ‫‪‬‬ ‫‪ Hb‬و ‪Mb‬‬ ‫‪‬‬ ‫آنزیمها‬ ‫‪‬‬ ‫ایمنی‬ ‫‪‬‬ ‫عملکرد شناختی‬ ‫‪‬‬ ‫ترانسفرین و الکتوفرین؟‬ ‫‪‬‬ ‫سنتز نروترنسمیترها‬ ‫‪‬‬ ‫نیاز بدن به آهن‬ ‫‪ ‬مردان و زنان یائسه‪mg/d 8 :‬‬ ‫‪ ‬زنان در سنین باروری‪mg/d 18 :‬‬ ‫‪ ‬پسران ‪ 14-18‬ساله‪mg/d 11 :‬‬ ‫‪ ‬بارداری‪mg/d 27 :‬‬ ‫‪ ‬شیردهی (‪ 9‬میلیگرم‪/‬روز)‬ ‫منابع غذایی‬ ‫‪ ‬جگر‬ ‫‪ ‬غذاهای دریایی‬ ‫‪ ‬قلوه‬ ‫‪ ‬دل‬ ‫‪ ‬گوشت قرمز کم چرب‬ ‫‪ ‬ماکیان‬ ‫‪ ‬لوبیاها‬  ‫کمبود‬ ‫‪ ‬مراحل اولیه ← عدم توانایی انجام با کفایت‬ ‫فعالیتهای بدنی و ذهنی‬ ‫‪ ‬آنمی (خستگی‪ ،‬ضعف‪ ،‬سردرد‪ ،‬بی حوصلگی‪،‬‬ ‫رنگ پریدگی‪ ،‬عدم تحمل سرما)‪.‬‬ ‫‪ ‬اختالل ایمنی‬ ‫‪ ‬در کودکی ← کاهش عملکرد تحصیلی‪ ،‬حسی‪-‬‬ ‫حرکتی‪ ،‬کاهش تمرکز و یادگیری‪ ،‬کاهش حافظه‬  ‫مراحل آنمی‬ ‫کاهش فریتین‬ ‫‪.1‬‬ ‫کاهش آهن سرم‪ ،‬افزایش ترانس فرین‪،‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫کاهش درصد اشباع ترانس فرین‬ ‫افزایش پروتوپورفیرین‪ ،‬کاهش ‪ Hb‬و ‪Hct‬‬ ‫‪.3‬‬ ‫گروههای در معرض خطر آنمی‬ ‫‪ ‬نوزادان نارس‬ ‫‪ ‬کودکان نوپا‬ ‫‪ ‬دختران نوجوان‬ ‫‪ ‬زنان سنین باروری‬ ‫‪ ‬گیاهخواران‬ ‫‪ ‬اهدا کنندگان مکرر خون‬  ‫مسمومیت‬ ‫‪ ‬ژنتی ک‪ ،‬انتق ال خ ون متع دد‪ ،‬دوزه ای ب االی‬ ‫مکمل‪ ،‬عفونت‪ ،‬آسیب کبدی‬ ‫‪ ‬عالئم‪ :‬بی حوصلگی‪ ،‬رخوت‪ ،‬خستگی‬ ‫‪ ‬باعث اف زایش ریس ک دی ابت‪ ،‬س رطان کب د‪،‬‬ ‫بیماری قلبی‪ ،‬آرتریت‬ ‫روی‬  ‫روی‬ ‫‪ ‬روی به فراوانی در بدن توزیع شده است و‬ ‫پس از آهن دومین عنصر جزئی بدن می‬ ‫باشد‬ ‫‪ ‬بدن مردان ‪ 2/5‬گرم و بدن زنان ‪ 1/5‬گرم‬ ‫روی دارد‬ ‫‪ 86 ‬درصد کل روی بدن در عضالت و‬ ‫استخوانها قرار دارد‪.‬میزان تقریبی روی به‬ ‫ترتیب فراوانی در مو‪ ،‬استخوان‪ ،‬کبد‪ ،‬عضله‬ ‫اسکلتی‪ ،‬پوست‪ ،‬قلب و پالسما می باشد‬ ‫‪ ‬انتقال‪ :‬آلبومین حامل اصلی روی در‬  ‫روی‬ ‫‪ 95 ‬درصد روی موجود در بدن در داخل‬ ‫سلولها قرار دارد و در ارتباط با بیش از ‪300‬‬ ‫آنزیم مختلف عمل می کند‬ ‫‪ ‬جذب روی رژیمی بین ‪ 5‬تا ‪ 50‬درصد می‬ ‫باشد که بستگی به محتوی روی و فیتات‬ ‫رژیمی دارد‬ ‫‪ ‬مکانسیم جذب روی مانند کلسیم به دو‬ ‫صورت ‪-1‬وابسته به حامل اشباع پذیر که در‬ ‫دریافت کم روی کفایت خوبی دارد و ‪-2‬‬ ‫مکانسیم غیرفعال (در صورت دریافت زیاد)‬  ‫عملکرد‬ ‫‪ ‬ساختار پروتئنهای هسته‪ ،‬آنزیمها‬ ‫‪ ‬سنتز و تجزیه درشت مغذی‌ها و اسیدهای‬ ‫نوکلئیک‬ ‫‪ ‬ایمنی‬ ‫‪ ‬بیان ژن‬ ‫‪ ‬افزایش توده استخوانی‬ ‫‪ ‬ساخت هم‬ ‫‪ ‬آزادسازی ویتامین ‪ A‬از ذخایر کبدی و‬ ‫فعالسازی آن در چشم‬  ‫عوامل مؤثر بر جذب‬ ‫‪ ‬بارداری و شیردهی ← افزایش جذب‬ ‫‪ ‬کرون و نارسایی پانکراس ← کاهش جذب‬ ‫‪ ‬مس و کادمیوم؟‬ ‫‪ ‬دریافت زیاد آهن و کلسیم؟‬ ‫‪ ‬فوالت؟‬ ‫‪ ‬فیبر‬ ‫‪ ‬گلوکز‪ ،‬الکتوز‪ ،‬پروتئین سویا؟‬  ‫منابع‬ ‫‪ ‬جگر‬ ‫‪ ‬غالت کامل‬ ‫‪ ‬لوبیا‬ ‫‪ ‬آجیل‬ ‫‪ ‬محصوالت سویا‬ ‫‪ ‬مرتبط با میزان دریافت ‪Pro‬‬  ‫کمبود‬ ‫‪ ‬کوتاهی قد‬ ‫‪ ‬هیپوگنادیسم (کاهش تولید هورمون های‬ ‫جنسی)‬ ‫‪ ‬آنمی خفیف‬ ‫‪ ‬کاهش شدت چشایی‬ ‫‪ ‬کاهش سرعت ترمیم زخم‬ ‫‪ ‬آلوپسی‬ ‫‪ ‬بثورات جلدی‬ ‫‪ ‬کاهش اشتها‬  ‫(ادامه)‬ ‫کمبود‬ ‫‪ ‬کاهش رشد‬ ‫‪ ‬اختالل رفتاری‬ ‫‪ ‬فتوفوبیا‬ ‫‪ ‬شب کوری‬ ‫‪ ‬کمبود شدید ← آتروفی تیموس‪ ،‬لنفوپنی‪،‬‬ ‫کاهش فعالیت ‪ ،NK‬کاهش ‪T-helper‬‬  ‫علل کمبود‬ ‫‪ ‬سوءجذب‬ ‫‪ ‬سوءتغذیه طوالنی مدت‬ ‫‪ ‬از دست دهی از طریق عرق و ادرار‬ ‫‪ ‬پانکراتیت‬ ‫‪ ‬الکلیسم‬ ‫‪ ‬بارداری‬ ‫‪ ‬افزایش سن‬ ‫فلوئور‬  ‫‪ ‬عملکرد ← استحکام استخوان و مینای دندان‬ ‫‪ ‬منابع ← آب فلور دار‪ ،‬غذاهای دریایی‪ ،‬جگر‪،‬‬ ‫گوشت‪ ،‬مرغ‪ ،‬چای‬ ‫‪ ‬مسمومیت ← تغییر رنگ و لکه دار شدن مینای‬ ‫دندان‬ ‫مس‬  ‫عملکرد‬ ‫‪ ‬ایجاد پیوند متقاطع در کالژن‬ ‫‪ ‬موجود در پروتئینهای ناقل الکترون‬ ‫‪ ‬الزم برای ساخت هم و کمک به سلولها برای‬ ‫مصرف آهن‬ ‫‪ ‬موجود در سیستم دفاع آنتی اکسیدانی‬  ‫منابع‬ ‫‪ ‬محصوالت حیوانی به جز شیر‬ ‫‪ ‬جگر‬ ‫‪ ‬قلوه‬ ‫‪ ‬گوشت‬ ‫‪ ‬شکالت‬ ‫‪ ‬آجیل‬ ‫‪ ‬غالت و حبوبات‬ ‫‪ ‬خشکبار‬  ‫کمبود‬ ‫‪ ‬آنمی‬ ‫‪ ‬نوتروپنی‬ ‫‪ ‬مشکالت اسکلتی‬ ‫‪ ‬از دست دادن رنگدانه های پوست و مو‬ ‫‪ ‬اختالل در بافتهای پیوندی‬ ‫‪ ‬اختالل ساخت خون‬ ‫ید‬  ‫ید‬ ‫ید جز مواد معدنی بسیار جزئی می باشد که مقدار‬ ‫‪‬‬ ‫آن با میکروگرم اندازه گیری می شود‬ ‫بدن بطور طبیعی دارای ‪ 20‬تا ‪ 30‬میلیگرم ید می‬ ‫‪‬‬ ‫باشد که بیش از ‪ 75‬درصد آن در غده تیروئید وجود‬ ‫دارد و بقیه در سراسر بدن بخصوص در غدد شیری‬ ‫پستان‪ ،‬مخاط معده و خون توزیع شده است‬ ‫برای سنتز هورمون های تیروئیدی به ید غذایی نیاز‬ ‫‪‬‬ ‫می باشد‬ ‫متابولیسم و جذب‪ :‬ید به شکل یداید(آنیون ید) به‬ ‫‪‬‬ ‫راحتی جذب می شود‬ ‫ید در گردش خون به دو صورت آزاد و پیوند با‬ ‫‪‬‬  ‫‪ ‬عملکرد‪ :‬سنتز هورمونهای تیروئیدی‬ ‫‪ ‬نی از ب دن‪ ، ،μg/d 150 :‬ب ارداری ‪ 220‬و در‬ ‫شیردهی ‪ 290‬میکروگرم‪/‬روز‬ ‫‪ ‬منابع‪ :‬غذاهای دریایی‪ ،‬نمک غنی شده‬ ‫‪ ‬کمبود در بارداری و اوایل نوزادی ← کرتینیسم‬ ‫با عالئم اختالل ذهنی‪ ،‬فلج اسپاستیک دست و‬ ‫پ ا‪ ،‬ناش نوایی‪ ،‬اختالل تکلم‪ ،‬اختالل راه رفتن‪،‬‬ ‫کوتاهی قد‪ ،‬هیپوتیروئیدی‬ ‫‪ ‬گواتروژنها‬ ‫‪ ‬دف^ع ید به طور عمده از طریق ادرار صورت‬ ‫سلنیم‬  ‫سلنیم (سلنیوم)‬ ‫سلنیم یکی ازامالح مع دنی ض روری ب رای ت امین‬ ‫سالمتی است ولی نیاز بدن به آن بسیار اندک‬ ‫است‪.‬‬ ‫سلنیم ب ا پروت ئین ه ا ت رکیب می ش ود و تولی د‬ ‫م وادی ب ه ن ام س^لنوپروتئین می کن د ک ه از‬ ‫آنزیمهای آنتی اکسیدانی مهم است‪.‬‬ ‫خواص آن تی اکس یدانی س لنوپروتئین ه ا ب ه‬ ‫پیش^گیری از تخ^ریب س^لولی ناش^ی از‬ ‫رادیکالهای آزاد کمک می کند‪.‬‬ ‫‪ ‬عملکرد ← فعالیت آنتی اکسیدانی‪ ،‬همکاری با‬ ‫ویتامین ‪ ،E‬الزم برای فعالیت هورمونهای‬ ‫تیروئیدی‬ ‫‪ ‬منابع سلنیم‪ :‬غذاهای دریایی‪ ،‬قلوه‪ ،‬جگر‪،‬‬ ‫گوشت‪ ،‬ماکیان‬ ‫‪ ‬میزان مورد نیاز‪ :‬بزرگساالن ‪55‬‬ ‫میکروگرم‪/‬روز‪ ،‬بارداری ‪ ،60‬شیردهی ‪70‬‬ ‫‪ ‬کمبود‪:‬‬ ‫‪ TPN ‬طوالنی مدت‬ ‫‪ ‬افزایش استعداد ابتال به سرطان‬ ‫کروم‬ ‫‪ ‬عملکرد ← تسهیل فعالیت انسولین و در نتیجه‬ ‫متابولیسم درشت مغذی‌ها‪ ،‬کاهش استرس‬ ‫اکسیداتیو‪ ،‬تنظیم بیان ژن‬ ‫‪ ‬منابع ← مخمر‪ ،‬جگر‪ ،‬سیب زمینی‪ ،‬غذاهای‬ ‫دریایی‪ ،‬غالت کامل‬ ‫‪ ‬کمبود ← مقاومت به انسولین‪ ،‬اختالل در‬ ‫متابولیسم چربی‬