Po Powstaniu Styczniowym PDF

## Po Powstaniu Styczniowym ### **Na co będę zwracać uwagę:** - Jakie [represe] stosowali zaborcy po upadku powstania styczniowego - Na czym polegała rusyfikacja, germanizacja i kulturkampf - Czym wyróżniała się autonomia galicyjska - Jakie postawy zajmowali Polacy wobec zaborców ### **Represje...

## Po Powstaniu Styczniowym ### **Na co będę zwracać uwagę:** - Jakie [represe] stosowali zaborcy po upadku powstania styczniowego - Na czym polegała rusyfikacja, germanizacja i kulturkampf - Czym wyróżniała się autonomia galicyjska - Jakie postawy zajmowali Polacy wobec zaborców ### **Represje po upadku powstania:** Po stłumieniu powstania styczniowego, Rosjanie przystąpili do bezwzględnego odwetu na Polakach. Około 10 tys. powstańców, podobnie jak po zrywie listopadowym, w obawie przed prześladowaniami udało się na emigrację. Jedną z form kary za udział w walkach było zesłanie w głąb Rosji. Polaków deportowano do europejskiej części państwa rosyjskiego lub dalej, na Kaukaz i Syberię. Skazywano ich na wieloletnią [katorgę] bądź osiedlenie, często bez prawa powrotu. Znaczną część zesłańców stanowili młodzi ludzie ze stanu szlacheckiego. Drogę liczącą kilka tysięcy kilometrów przemierzali na piechotę lub [kibitkami]. Tylko część zesłańców powróciła do domu po odbyciu kary albo w wyniku amnestii, czyli darowania dalszej części wyroku. Wśród poległych, aresztowanych przez władze carskie i zesłanych na katorgę byli najwięksi patrioci, a zarazem osoby dobrze wykształcone. Społeczeństwo polskie po raz kolejny straciło znaczną część swoich elit. **Katorga** - tu rodzaj kary, ciężkiej pracy przy wyrębie drzew w tajdze lub w kopalniach. **Kibitka** - czterokołowy wóz konny, używamy przez Rosjan do przewożenia więźniów. *** ### **Ciekawostka:** Pobyt Polaków na Syberii przyczynił się do rozwoju cywilizacyjnego tamtego regionu. Zesłańcy stanowili wykształconą elitę, byli wśród nich lekarze, inżynierowie, naukowcy, nauczyciele, przedsiębiorcy oraz rzemieślnicy. Jednak władze rosyjskie najczęściej nie potrafiły wykorzystać umiejętności przesiedlonych, wyniszczając ich ciężką pracą w kopalniach rudy i ołowiu. ### **Rusyfikacja:** Po powstaniu styczniowym, zaborca rosyjski rozpoczął intensywną [rusyfikację]. Proces ten polegał na stopniowym niszczeniu świadomości narodowej Polaków poprzez narzucanie im kultury rosyjskiej i języka rosyjskiego. W ramach rusyfikacji: - Zamykano polskie instytucje kulturalne i naukowe - Usunięto język polski z administracji, ze szkolnictwa i z życia publicznego - Wprowadzono rosyjski jako język wykładowy w szkołach, a języka polskiego nauczano jako przedmiotu nieobowiązkowego, po rosyjsku. Zwalniano z pracy polskich nauczycieli oraz rozwijano system dozorowania uczniów. - Pomniejszano osiągnięcia polskiej kultury i historii w oczach młodzieży. *** ### **Represje wobec Królestwa Polskiego:** - Wprowadzenie stanu wojennego - Włączenie Królestwa Polskiego bezpośrednio do Rosji, czyli likwidacja jego odrębności ustrojowej i prawnej. - Zmiana nazwy Królestwa na Kraj Przywiślański - Zniesienie centralnych organów państwowych w Warszawie. - Wprowadzenie rosyjskiej administracji lokalnej, rosyjskiego sądownictwa i prawa. - Ustanowienie urzędu generała-gubernatora o szerokich uprawnieniach cywilnych i wojskowych (w miejsce namiestnika Królestwa) ### **Represje wobec Kościoła Katolickiego i Unijnego:** - Podporządkowanie Polskiego Kościoła Kolegium Duchownemu w Petersburgu. (protestujących przeciwko temu biskupów zesłano na Syberię.) - Rozpoczęcie likwidacji klasztorów oraz konfiskaty dóbr kościelnych - Likwidacja struktur Kościoła Greckokatolickiego (unickiego) i zastąpienie ich strukturami Kościoła prawosławnego. ### **Germanizacja i Kulturkampf:** Represje popowstaniowe dotknęły nie tylko poddanych cara, lecz także Polaków z zaboru pruskiego. Prześladowania nasiliły się szczególnie po 1871 r., czyli po zjednoczeniu Niemiec. W silnym i jednolitym państwie do którego dążył kanclerz Otto von Bismarck, nie było możliwe zachowanie odrębności narodowej Polaków. Z tego powodu poddawano ich [germanizacji], czyli zmuszano do przyjmowania kultury niemieckiej i języka niemieckiego. W ramach tego procesu: - W 1876 r. uznano język niemiecki za jedyny język urzędowy w Wielkopolsce. - Ograniczono prawo posługiwania się językiem polskim w miejscach publicznych. - Rozpoczęto proces zmiany polskich nazw geograficznych oraz nazwisk. - Usuwano język polski ze szkół (tylko religii nauczano po polsku). Działania germanizacyjne zbiegły się w czasie z wprowadzaną w całych Niemczech polityką [kulturkampfu], czyli “walki o kulturę”. Celem kulturkampfu było ograniczenie roli Kościoła katolickiego, który Bismarck planował całkowicie podporządkować państwu. Polski Kościół w Wielkopolsce nie zastosował się do postanowień niemieckich władz. Na księży spadły represje - kary pieniężne i więzienie. Ostatecznie jednak polityka kulturkampfu na ziemiach polskich zakończyła się niepowodzeniem i zwiększyła opór ludności wobec zaborcy. ### **Polacy wobec rusyfikacji:** - Na ziemiach zaboru rosyjskiego rozwinął się [pozytywizm warszawski] - ruch upowszechniający idee pracy organicznej, a także konieczność kształcenia ubogich warstw społeczeństwa. Pozytywiści chcieli, aby Polacy stali się nowoczesnym narodem. Walkę o niepodległość odsuwali na bardziej sprzyjający czas, choć czcili pamięć polskich powstań. - Głównymi czynnikami spajającymi Polaków stały się język polski, historia, tradycja i religia katolicka. - Na wszystkich etapach edukacji prowadzono tajne nauczanie, zwane [tajnymi kompletami]. Młodzież w ukryciu przed zaborcą uczyła się historii, geografii i literatury polskiej. Tajne nauczanie prowadzono również na ziemiach zabranych, gdzie najważniejszym ośrodkiem oświaty i kultury było Wilno. - Dużą rolę w walce o zachowanie polskości odegrały prasa, sztuka i nauka. Mimo cenzury artyści i dziennikarze przekazywali patriotyczne treści, dzięki stosowaniu aluzji zrozumiałych tylko dla polskich odbiorców. - Popularnością cieszyli się prowadzone w różnych punktach Warszawy kursy dla kobiet, nazywane Uniwersytetem Latającym. ### **Polacy wobec germanizacji:** - Nakaz nauczania religii po niemiecku wywołał protesty dzieci i ich rodziców. W 1901 r. we Wrześni doszło do strajku szkolnego - uczniowie za odmowę modlitwy po niemiecku byli bici, a rodzicom za nieposyłanie dzieci do szkoły wytaczano procesy sądowe. - W 1906 r. w Wielkopolsce wybuchł strajk szkolny, w którym wzięło udział ok. 70 tys. dzieci. Do tych wydarzeń nawiązuje jedna z najsłynniejszych polskich pieśni patriotycznych Rota autorstwa Marii Konopnickiej. - W celu propagowania polskiej prasy i literatury powstawały różne instytucje kulturalno-oświatowe, np. [Towarzystwo Czytelni Ludowych]. - Aby walczyć z działalnością niemieckiej Komisji Kolonizacyjnej, tworzono polskie banki i spółdzielnie. Skutecznie rywalizowały one z niemieckimi instytucjami w obrocie ziemią, udzielały kredytów, pomagały w kształceniu dzieci i wspierały polskie inwestycje. . W 1871 r. powstał Związek Spółek Zarobkowych, który finansował polskie przedsięwzięcia. Wybitnym działaczem zaangażowanym w prace tej instytucji był ksiądz Piotr Wawrzyniak. ### **Antypolska polityka władz niemieckich:** Pomimo porażki [kulturkampfu], Niemcy nie rezygnowali z antypolskiej polityki. W 1885 r. władze niemieckie rozpoczęły [rugi pruskie], czyli akcję wysiedlania Polaków przebywających nielegalnie w państwie niemieckim. W ciągu dwóch lat z Rzeszy Niemieckiej usunięto prawie 26 000 osób. Byli to głównie pochodzący z Galicji i Królestwa Polskiego robotnicy rolni, którzy pracowali w niemieckich gospodarstwach. Postrzegano ich jako utrudnienie dla planów germanizacji Polaków. W 1886 r. powstała [Komisja Kolonizacyjna], która miała wspierać osadnictwo niemieckie na polskich ziemiach. W ciągu kolejnych 30 lat przesiedlono do Wielkopolski ponad 20 000 niemieckich rodzin. Dodatkowo, w 1904 r. Niemcy wprowadzili tzw. [nowelę osadniczą]. Zabraniała ona stawiania budynków bez zgody władz, przy czym jej uzyskanie było dla Polaków niezwykle trudne, ponieważ urzędnicy mogli udzielać takiego pozwolenia jedynie Niemcom. W 1900 r. wprowadzono dalsze przepisy germanizacyjne. Zaczęto zmuszać uczniów do nauki religii i odmawiania modlitw po niemiecku. Zakazano wywieszania polskich szyldów i reklam, adresowania listów w języku polskim, a nawet umieszczania polskich napisów na nagrobkach. W życie weszła też tzw. [ustawa kagańcowa], zabraniająca używania języka polskiego na spotkaniach publicznych, jeśli Polacy stanowili mniej niż 60 % mieszkańców powiatu. ### **Autonomia Galicyjska:** W drugiej połowie XIX w. sytuacja Polaków z zaboru austriackiego wyglądała inaczej niż na pozostałych ziemiach polskich. Pod wpływem przemian w monarchii habsburskiej mieszkańcy Galicji od 1861 r. korzystali z coraz szerszej [autonomii]. Politycy galicyjscy zapewniali cesarza Franciszka Józefa I o lojalności i oddaniu. Dzięki temu władzę w zaborze austriackim przejęli niemal w całości Polacy, a język polski obowiązywał w administracji i szkolnictwie. Wprowadzono wolność prasy i wydawnictw oraz prawo zakładania stowarzyszeń. Najważniejszą instytucją autonomiczną Galicji był Sejm Krajowy z siedzibą we Lwowie. Władzę wykonawczą sprawował Wydział Krajowy, a za edukację odpowiadała Rada Szkolna Krajowa. Ze względu na swobodę, jaką cieszyli się mieszkańcy zaboru austriackiego, został on głównym ośrodkiem polskości. ### **To już wiem:** 1. Konsekwencją powstania styczniowego były masowe represje wobec jego uczestników. Ponadto zlikwidowano odrębność Królestwa Polskiego - w jego miejsce utworzono Kraj Przywiślański, w którym wprowadzono stan wojenny. Prześladowania objęły też Kościół katolicki. 2. Rusyfikacja i germanizacja polegały na narzucaniu Polakom kultury i języka zaborców. Aby zachować polskość, prowadzono tajne nauczanie. Popularność zyskali warszawscy pozytywiści, którzy rozwijali ideę pracy organicznej. 3. Galicja zyskała szeroką autonomię dzięki przemianom w monarchii Habsburgów w latach 60. XIX w. Obszar Galicji miał duże znaczenie dla rozwoju polskiego życia kulturalnego i politycznego. 4. Postawa lojalistyczna zaczęła dominować wśród Polaków po upadku powstania styczniowego. Starania o odzyskanie niepodległości odłożono na bardziej sprzyjający moment. Polacy skupili się na walce o zachowanie polskości, przeprowadzali zgodne z prawem protesty, zakładali instytucje kulturalno-oświatowe oraz spółdzielnie wspierające polskie inwestycje. ### **Sprawdź się:** 1. Opisz represje, które dotknęły Polaków po upadku powstania styczniowego. 2. Wyjaśnij, na czym polegała rusyfikacja prowadzona przez władze carskie. 3. Przedstaw postawy Polaków wobec polityki zaborcy rosyjskiego. 4. Wyjaśnij, czym była germanizacja. 5. Scharakteryzuj formy walki Polaków z próbami germanizacji. 6. Wyjaśnij, na czym polegała autonomia galicyjska. 7. Porównaj sytuację Polaków w zaborze pruskim i rosyjskim z Galicją. 8. **MINI PROJEKT:** Utwórzcie trzy zespoły i przydzielcie każdemu inny zabór: pruski, rosyjski i austriacki. Waszym zadaniem będzie przygotowanie prezentacji o sytuacji w poszczególnych zaborach po upadku powstania styczniowego. Skupcie się przede wszystkim na gospodarce, edukacji i kulturze. Wybierzcie przedstawiciela, który zaprezentuje Waszą pracę.