Notatki z Genetyki i Dziedziczenia PDF

**Notatki z Genetyki i Dziedziczenia** **GENETYKA I DZIEDZICZENIE** **1. Pojęcie gatunku i populacji** \- Gatunek: Grupa populacji mogących się krzyżować, izolowana rozrodczo (Mayr, Dobzhansky). \- Populacja: Grupa osobników tego samego gatunku zamieszkująca określony obszar i mająca wspólną pul...

**Notatki z Genetyki i Dziedziczenia** **GENETYKA I DZIEDZICZENIE** **1. Pojęcie gatunku i populacji** \- Gatunek: Grupa populacji mogących się krzyżować, izolowana rozrodczo (Mayr, Dobzhansky). \- Populacja: Grupa osobników tego samego gatunku zamieszkująca określony obszar i mająca wspólną pulę genów. **2. Dziedziczenie i genetyka** \- Gregor Mendel: I Prawo (czystości gamet) i II Prawo (niezależnego dziedziczenia cech). \- Chromosomowa teoria dziedziczności: Geny są zlokalizowane na chromosomach (Morgan). \- Genom: Całość DNA komórki, obejmuje geny i odcinki międzygenowe. **3. Struktura DNA** \- DNA składa się z nukleotydów tworzących sekwencje genów, które decydują o cechach organizmu. \- Replikacja DNA: Proces kopiowania DNA przed podziałem komórkowym. **GENETYKA I DZIEDZICZENIE** **1. Pojęcie gatunku i populacji** \- Gatunek: Grupa populacji mogących się krzyżować, izolowana rozrodczo (Mayr, Dobzhansky). \- Populacja: Grupa osobników tego samego gatunku zamieszkująca określony obszar i mająca wspólną pulę genów. **2. Dziedziczenie i genetyka** \- Gregor Mendel: I Prawo (czystości gamet) i II Prawo (niezależnego dziedziczenia cech). \- Chromosomowa teoria dziedziczności: Geny są zlokalizowane na chromosomach (Morgan). \- Genom: Całość DNA komórki, obejmuje geny i odcinki międzygenowe. **3. Struktura DNA** \- DNA składa się z nukleotydów tworzących sekwencje genów, które decydują o cechach organizmu. \- Replikacja DNA: Proces kopiowania DNA przed podziałem komórkowym. \- Transkrypcja: Przepisywanie informacji z DNA na mRNA. \- Translacja: Tworzenie białka na podstawie mRNA w rybosomach. **4. Kod genetyczny** \- Cechy kodu: Trójkowy (3 nukleotydy = 1 kodon), degeneracja (jeden aminokwas - wiele kodonów), uniwersalność (u wszystkich organizmów). **5. Zmienność genetyczna** \- Mutacje i rekombinacje jako źródło zmian w genomie. \- Dziedziczenie pozajądrowe: DNA mitochondrialne i chloroplastowe (u roślin). **DOBÓR NATURALNY I EWOLUCJA** **1. Dobór naturalny** \- Mechanizm przetrwania najlepiej przystosowanych organizmów. \- Rodzaje doboru: Kierunkowy - preferuje skrajne wartości cech (np. dłuższe futro). Stabilizujący - preferuje średnie wartości cech. Rozrywający - preferuje skrajne wartości, eliminuje pośrednie. **2. Genetyka populacji** \- Bada zmienność genetyczną w populacjach, mechanizmy zmieniające skład genów (mutacja, dryf genetyczny, dobór naturalny). \- Allele - różne formy tego samego genu, wpływają na cechy organizmu. **3. Specjacja** \- Proces tworzenia nowych gatunków wskutek doboru rozrywającego i izolacji rozrodczej. **GENETYKA ZACHOWANIA** **1. Rola genów w zachowaniu** \- Zróżnicowanie zachowań wynika z interakcji genetyki i środowiska (nature vs. nurture). \- Badania bliźniąt: MZ (jednojajowe) mają wspólny kod genetyczny, różnice wynikają z wpływów środowiskowych. DZ (dwujajowe) - 50% wspólnych genów, różnice wynikają z obu czynników. **2. Odziedziczalność (h²)** \- Proporcja zmienności cech w populacji wynikająca z różnic genetycznych. \- Wyrażana jako procent wpływu genów na daną cechę. **3. Czynniki środowiskowe** \- Wspólne - np. warunki życia rodziny, status społeczny. \- Specyficzne - unikalne doświadczenia danej jednostki (kolejność narodzin, wpływ rówieśników). **METODY BADAWCZE W GENETYCE** **1. Testy genetyczne** \- Cytogenetyczne: Analiza struktury chromosomów (np. z krwi, płynu owodniowego). \- Biochemiczne: Badanie funkcji białek (np. poziom enzymów). \- Molekularne: Analiza sekwencji DNA (PCR, sekwencjonowanie). **2. Reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR)** \- Amplifikacja DNA - cykliczne rozdzielanie, hybrydyzacja i wydłużanie nici DNA, używana do badań diagnostycznych. **3. Zastosowanie w praktyce** \- Diagnostyka chorób genetycznych, ocena ryzyka dziedzicznych schorzeń. \- Badania nad bioróżnorodnością, ochrona gatunków.