Fizyoloji-Dokular PDF

FİZYOLOJİ *Hayatın kaynağı ve gelişiminden sorumlu fiziksel ve kimyasal faktörleri açıklayan bilim dalıdır. *Canlı organizmadaki tüm yaşamsal işlevleri inceleyen bir bilim dalıdır. Bu nedenle fizyoloji bilimi belli başlı alt birimlere ayrılır; Virus fizyolojisi Bakteri fizyolojis...

FİZYOLOJİ *Hayatın kaynağı ve gelişiminden sorumlu fiziksel ve kimyasal faktörleri açıklayan bilim dalıdır. *Canlı organizmadaki tüm yaşamsal işlevleri inceleyen bir bilim dalıdır. Bu nedenle fizyoloji bilimi belli başlı alt birimlere ayrılır; Virus fizyolojisi Bakteri fizyolojisi Hücre fizyolojisi İnsan Fizyolojisi  Vücudun temel canlı birimi Hücre dir. *Her hücre tipi bir veya birkaç fonksiyon için özelleşmiştir.(Örn: Eritrositler oksijen taşır.) *Vücut ta yaklaşık 100 tirilyon hücre vardır. *Hücrelerin çoğalma yetenekleri ile yıpranan hücrelerin yerine yenisi yapılır. *Şekil, boyut ve fonksiyon olarak birbirinden farklı olmakla birlikte bazı ortak özellikleri vardır. Örneğin tüm hücreler bir memmbran ile çevrili olup,karbonhidrat,yağ ve proteinleri oksijenle yakarak enerji elde eder ve atık ürünlerini kendilerini çevreleyen sıvıya verirler. Aynı fonksiyonu gören, benzer yapıdaki hücre grupları DOKU olarak adlandırılır. İntrauterin hayatta zigot bölünerek çoğalır ve daha sonra üç tabakadan ektoderm,endoderm ve ara tabaka olan mesoderm den gelişir. Bu tabakalar ilerde farklı işlevler yapaçak olan dokuların esasıdır. **Endoderm den organizmanın epitel dokuları, mesoderm’den bağ,destek ve kas dokusu, ektodermden ise sinir dokusu gelişir. Gelişim esnasında embriyonun bu üç tabakadan gelişmesi ve sonra aynı fonksiyona yönelik, benzer hücrelerden oluşmuş yapıların biraraya gelerek dokuları oluşturmasına HİSTOGENESİS adı verilir.  Histogenesis sonucu organizmada dört ana doku tipi oluşur. 1-Epitel Dokusu 2-Destek Dokusu(bağ dokusu,kıkırdak dokusu,kemik dokusu ,kan dokusu ve lenf dokusu) 3-Kas Dokusu 4-Sinir Dokusu Dokuların sistematik olarak bir araya gelmesiyle Organlar Organların biraraya gelmesi ile Sistemler oluşur. EPİTEL DOKU ÖRTÜ EPİTELİ BEZ (SALGI) EPİTELİ *Vücudun dış yüzünü sararak koruma sağlar. *Salgı yapar. Endokrin ve Ekzokrin *Boşluklu organların iç yüzeyini örten örtü epiteli , - koruma , - absorpsiyon ve reabsorpsiyon işlevi, - salgılama -duyu işlevinden sorumludur. *örtü epiteli ile bağlantılıdır. *Boşaltıcı kanalları yoktur. *salgılarını boşaltıcı kanallar ile dış ortama salgılar *salgılarını doğrudan kana verir. (Tükürük bezleri, derideki ter ve yağ bezleri ) Epitel doku :İçerden ve dışarıdan vücut yüzeyini örten dokudur 1-Hücre katmanlarına göre -basit epitel doku -çok katlı epitel doku 2-Hücre çeşidine göre -yassı epitel -kubik epitel -Silindirik epitel. 3-Bulundukları yere göre -örtü epiteli -bez epitel -Duyu epiteli  DESTEK DOKU Hücrelerarası maddenin bol olduğu dokulardan biridir. Çoğunluğu esas madde oluşturur,hücreler azınlıktadır. Esas madde hem dokuları birbirine bağlar hem de hücrelerin beslenmelerine aracılık yapar. *Bağ Dokusu *Kıkırdak Dokusu, *Kemik dokusu *Kan ve lenf dokusu olmak üzere sınıflandırılır. BAĞ DOKUSU Epitel hücrelerin en az bir yüzü bağ dokusu ile temastadır. Kan damarları bakımından zengindir. Epitel ve kas dokusundaki hücrelerin beslenmesini sağlar. Destekleyici ve şekillendirici görevleri vardır. Hücrelerin arasını doldurarak dokuların şekillenmesini,dokuların arasını doldurarak organların şekillenmesini ve organlarını birbirine bağlayarak sistemlerin organizasyonunu sağlar. Bağ dokuda genellikle üç tip hücre ve lif bulunur. Bazı hücrelerin sitoplazma uzantıları vardır. Embriyo safhasındaki bağ dokusu hücreleri, bu uzantılarından dolayı yıldız şeklindedir. Bağ dokusunun esas hücresine “fibroplast” adı verilir. Fibroblastlar, bağ dokusunun liflerini yapan hücrelerdir. Diğer bağ dokusu hücreleri arasında en önemlileri “mast hücreleri” ile “makrofaj” lardır. Makrofajlar, Amip gibi yalancı ayaklar çıkararak vücuda giren yabancı cisimleri ve bakterileri yutar. Bağ dokusu lifleri “ağsı”, “kollagen”, “elastik” lifler olarak üç tipte görülür.  Bağ dokunun ana hücreleri 3 çeşit ana hücre vardır. Fibroblast hücreler: (elastik, Bağ dokusunda en çok bulunan hücrelerdir.) Mast hücreleri: (histamin ve heparin içerirler, histamin damar genişletici,heparin zayıf bir antikoagulant olarak görev yapar) Makrofajlar. (savunma) Fibroblast hücreler Işık mikroskobunda iğ biçimli oval çekirdekli bir hücre olarak görünür. Düzensiz şekillidir, küçük sitoplazmik uzantıları vardır. Fibroblastlar bağ doku ara maddesini büyük oranda sentezleyen ve salgılayan hücrelerdir. Bağ dokudaki kollagen,elastik ve retikülin lifleri ile amorf kısmının glikozaminoglikan ve glikoproteinlerini sentezlerler ve salgılarlar., Makrofaj' lar Kemik iliğinde meydana gelen monositler dolaşıma geçip üç gün kadar damarlarda sirküle olduktan sonra kapillar damarlar yoluyla bağ dokuya geçerek (diyapedez ) makrofajlara dönüşürler. Kandan bağ dokuya yeni geçen monositlere histiyosit adı verilir. Bunlar inaktif olarak yaşamlarına bağ doku içinde devam ederler, vücuda yabancı maddelerle karşılaşınca aktifleşir makrofajlara dönüşür ve vücut savunmasında görev alırlar. Bağ dokusunda: Makrofaj Karaciğer'de : Kupfer'in yıldız hücresi Akciğer'de : Alveoler makrofaj Dalak'ta : Sabit ya da serbest makrofaj Kemik iliği'nde: Makrofaj Kemik dokuda: Osteoklast Kıkırdak dokuda: Kondroklast Pleura'da: Pleural makrofaj Periton'da: Peritoneal makrofaj Sinir sistemi'nde: Mikrogliya Deride: Langerhans hücreleri Bağ dokular kendi arasında 4 kısımda incelenir. Gevşek bağ doku :en yaygın bağ dokusudur organları bağlar Yağ dokusu Fibroz bağ dokusu: tendon, ligament, deri, göz Elastik bağ doku Kıkırdak ve Kemik Dokusu Asıl destek dokusunu kıkırdak ve kemik dokusu oluşturmaktadır. Kıkırdak dokusu; *Yumuşak dokulardan oluşmuş organların (burun,gırtlak,hava yolları, akçiğerler, kulak kepçesi) desteklenmesini sağlar. *Her iki dokunun yüzeyi düzgün ve basınça dayanıklıdır.Bu yüzden eklem yüzeylerini de kaplayarak kemikler için kaygan bir yüzey oluşturur. Kemik dokusu; Kemikler vücuttaki en sert yapılardır. Diğer dokular da olduğu gibi hücrelerarası madde ile hücrelerden yapılmıştır.  Kıkırdak Doku: Bulunduğu yere esneklik verir. Kan damarı taşımaz. 3 çeşittir. Hiyalin Kıkırdak: Omurgalı embriyolarında iskeleti oluşturur. Ergin memelilerde *soluk borusu, *kaburga uçları, *burun ve uzun kemiklerin uç kısmında bulunur. Elastik Kıkırdak: Çok esnektir. Kulak kepçesi ve ses telinde bulunur. Lifli Kıkırdak: Uzun kemiklerin eklem yerlerinde bulunur. Doku – Destek doku – Yağ doku (adipoz doku) Yalnızca bir enerji deposu olarak değil aynı zamanda endokrin bir organ gibi çalışmaktadır. Beyaz yağ hücresi ihtiyaç fazlası enerjiyi trigliserit olarak yağ hücresinde depolar ve gerek duyulduğunda hızla dolaşıma verebilir. Yağ dokusu vücuttaki en büyük enerji deposudur. Enerjinin yağ hücresinde depolanması ve salgılanması hormonal (insülin, katekolaminler, glukokortikoitler vb.) sinyallerle kontrol edilir.  Yağ dokusunu oluşturan yağ hücrelerinin tipine göre uniloküler multiloküler yağ dokusu olarak ikiye ayrılır. Uniloküler yağ dokusu (beyaz apidoz doku); erişkinlerde organizma yağ dokusunun neredeyse tamamı bu tiptedir. Multiloküler yağ dokusu (kahverengi adipoz doku); oldukça az miktarda ve belirli bölgelerde bulunur. Embriyoda ve yeni doğanda oldukça yaygındır. Doğumdan sonra yerini beyaz yağ dokusu alır. Kemik Dokusunun Fonksiyonları 1-Koruma, 2-Desteklik sağlama, 3-Hareket, 4-Kan hücresi yapımı (kemik iliği ile) ve metabolizmaya yardımcı olmak, 5-Vücutttaki kalsiyum ,mağnezyum ve fosfor dengesini düzenler.Bu iyonları depolar ve vücut sıvılarındaki yoğunluğunu ayarlar.  Kemik dokusunda kalsifiye olmuş hücrelerarası maddeye MATRİKS denir. Kemik dokusu hücreleri; 1- Osteoblast: Kemik yapan hücrelerdir.Kemik matriksinin organik bölümü olan kollejen lifleri ve aminoglikanları salgılar. 2-Osteosit: Kireçlenmiş matriks içerisinde madde taşınmasında rol oynar. 3-Osteoklast: Kemik yıkımından sorumludur. 4-Osteoprogenitör hücre: Mitozla çoğalarak osteoblastlara farklılaşır. olmak üzere sınıflandırılır.  Kan ve Lenf Dokusu KAN, plazma adı verilen açık sarı renkte sıvı bir ortam ve bu ortamda bulunan hücrelerden (eritrosit, lökosit ve trombosit) oluşur. Bu nedenle kan ara maddesi sıvı olan bir doku diye tanımlanır. Kan damarlar vasıtasıyla sürekli hareket halindedir. Kanın bu sürekli dolaşımı ile; *hücrelerin madde alış-verişi *beslenmesi, *tamiri, *ısının vücudun her tarafına dağıtılması, *hormonların dağılımı sağlanır. LENFATiK SiSTEM; sıvıların interstisyel alanlardan kana dönüşü için yardımcı bir yoldur. Doğrudan kana ulaştırılamayan protein ve büyük moleküllü maddeler lenf aracılığı ile dokulardan uzaklaştırılır. Kas Dokusu :kasılma için özelleşmiştir * üç tip kas vardır. *iskelet kası,(çizgili kas olup,kas lifi olarak adlandırılır.İstemli kasılırlar.) *kalp kası , (çizgili bir yapıya sahiptir.Fakat istemsiz kasılır.) *düz kas , (Enine çizgiler içermez.stemsiz kasılırlar) Sinir Dokusu Uyarıları ileten nöron ve nöronlara desteklik sağlayan nöroglialar dan oluşur. nöron , yapısal olarak üç bölgeden meydana gelir. Hücre gövdesi (soma) ,çekirdekli ve makroglialarin üretildiği merkez olarak görev yapar. Akson,uzun sitoplazmik yapılardır.Kas ve bez gibi efektör dokularda sonlanır. Dendritler,çok sayıda kısa sitoplazmik uzantılardır.reseptör olarak görev yaparlar. Nöroglial hücreler, iletide rol oynamayan, nöronlara destek görevi sağlayan hücrelerdir. Mitoz kabiliyetleri olduğu için sayıları nöronların beş katı kadardır. Gliyalar Gl yala r