Ενοτητα 5.1 Γενικη Ψυχοπαθολογία Ψυχων PDF

Ειδικότητα Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας ΦΕΚ 104 N 4690/2020 ΕΝΟΤΗΤΑ 5. ΠΡΟΗΓΜΕΝΗ ΝΨΥ III: ΨΥΧΩΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ 5.1 ΓΕΝΙΚΗ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΩΣΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ  YΠOENOTHTA...

Ειδικότητα Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας ΦΕΚ 104 N 4690/2020 ΕΝΟΤΗΤΑ 5. ΠΡΟΗΓΜΕΝΗ ΝΨΥ III: ΨΥΧΩΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ 5.1 ΓΕΝΙΚΗ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΩΣΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ  YΠOENOTHTA 5.1 ΓΕΝΙΚΗ Κύρια σημεία ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΩΣΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Ψύχωση - Ψυχωσική διαταραχή Συγγραφέας: Συμπτωματολογία και θεραπεία ψυχωσικής διαταραχής Σταθαρού Αγγελική Τύποι ψυχωσικής διαταραχής Προϊσταμένη Νοσηλεύτρια Ψυχικής Υγείας, MSc, Α΄Ψυχιατρική Κλινική Ψυχοπαθολογία ψυχωσικών ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο διαταραχών Θεραπεία ψυχωσικών διαταραχών  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Τι είναι ψύχωση; Ποιές είναι οι κύριες κατηγορίες ψυχωσικών διαταραχών κατά DSM IV; ΓΝΩΣΕΙΣ Βασικές θεωρίες για τα αίτια των ψυχωσικών διαταραχών Θεραπευτικές προσεγγίσεις ψυχώσεων  Ψύχωση είναι μια μείζονα ψυχική διαταραχή, όπου το άτομο εμφανίζει ΨΥΧΩΣΗ σοβαρές διαταραχές στη σκέψη,το συναίσθημα,την επικοινωνία και τη συμπεριφορά του, με αποτέλεσμα να είναι δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του. Ψυχωσικό σύμπτωμα : είναι η ύπαρξη παραληρητικών ιδεών ή ψευδαισθήσεων, ΨΥΧΩΣΙΚΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ αποδιοργανωμένου λόγου και αποδιοργανωμένη ή κατατονική συμπεριφορά.  ΨΥΧΩΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Ψυχωτική διαταραχή είναι μία ψυχική διαταραχή όπου, το άτομο χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, εξαιτίας του ότι, η κρίση για θέματα που αφορούν στον εαυτό του, τον περίγυρό του και γενικότερα τον κόσμο που τον περιβάλλει, είναι επηρεασμένη. Η ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται καθαρά, να έχει κριτική ικανότητα, να ανταποκρίνεται συναισθηματικά, να επικοινωνεί αποτελεσματικά, και να συμπεριφέρεται κατάλληλα με τις περιστάσεις,αλλάζει. Όταν τα συμπτώματα είναι σοβαρά, οι άνθρωποι με ψυχωτικές διαταραχές συχνά είναι ανίκανα να ανταποκριθούν στις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής.  ΤΥΠΟΙ ΨΥΧΩΣΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ 1. Σχιζοφρένεια 2. Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή 3. Σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή 4. Βραχεία ψυχωτική διαταραχή 5. Επινεμόμενη ψυχωτική διαταραχή 6. Παραληρητική διαταραχή 7. Ψυχωτική διαταραχή επαγόμενη από ουσίες 8. Ψυχωτική διαταραχή οφειλόμενη σε ιατρική κατάσταση 9. Μη προσδιοριζόμενη αλλιώς  1% του πληθυσμού παγκοσμίως Έναρξη στο τέλος της εφηβείας( 17- 20 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ετών και άνω) Επηρεάζονται και τα δύο φύλα, με ελαφρά μεγαλύτερη επίπτωση στους άνδρες.  Ψευδαισθήσεις: ασυνήθιστες, αισθητηριακές εμπειρίες ή αντιλήψεις πραγμάτων που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα (φωνή, οσμή, γεύση,αίσθηση αγγίγματος) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΨΥΧΩΤΙΚΗΣ Παραληρητικές ιδέες: εσφαλμένες σκέψεις ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ ,επίμονες και οργανωμένες, οι οποίες δεν αλλάζουν μετά τη λήψη λογικής ή ακριβούς πληροφόρησης.  ΑΛΛΑ ΠΙΘΑΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Αποδιοργανωμένος ή ακατανόητος λόγος Συγκεχυμένη σκέψη Παράξενη ή και επικίνδυνη συμπεριφορά Αργές ή ασυνήθιστες σωματικές κινήσεις Απώλεια ενδιαφέροντος για ατομική υγιεινή Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες Προβλήματα στο σχολείο, στη δουλειά και στις σχέσεις Ψυχρή, απόμακρη συμπεριφορά, με αδυναμία στην έκφραση συναισθημάτων Συναισθηματικές μεταβολές ή άλλα συναισθηματικά συμπτώματα (κατάθλιψη ή μανία)  Διαταραχές περιεχομένου σκέψης (παραλήρημα : καταδίωξης, συνωμοσίας, μεγαλομανίας, κλοπής, ερωτομανιακό κ.α) ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Διαταραχές αντίληψης (ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, ψευδο- ψευδαισθήσεις που προέρχονται από τα αισθητήρια συστήματα του οργανισμού, δηλαδή ακουστικές, οπτικές, απτικές, οσφρητικές, γευστικές και κιναισθητικές.)  Διαταραχές λόγου ( ρυθμού, ροής, οργάνωσης π.χ. πτωχεία λόγου, χάλαση συνειρμού, ασυναρτησία, ιδεοφυγή) Διαταραχές ψυχοκινητικότητας (διέγερση, εμβροντησία, κατατονία, ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ στερεοτυπίες) Συναισθηματικές διαταραχές ( απάθεια, δυσαρμονία, συναισθηματική απροσφορότητα) Μείωση λειτουργικότητας ( παραμέληση ατομικής υγιεινής, κοινωνική απόσυρση, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, αδυναμία για εργασία)  ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ I. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ Αποτελεσματικά στο χειρισμό και τη βελτίωση των συμπτωμάτων των ψυχωτικών διαταραχών ( παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις και προβλήματα συμπεριφοράς). Τα αντιψυχωσικά περιλαμβάνουν παλιότερα φάρμακα όπως η Αλοπεριδόλη , η Θειοριδαζίνη, που είναι γνωστά και ως τυπικά αντιψυχωσικά. Τα τυπικά αντιψυχωσικά βοηθούν στο να ελεγχθούν συμπτώματα όπως ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες, σύγχυση, αποδιοργανωμένη σκέψη και λόγος. Ήπιες παρενέργειες αυτών περιλαμβάνουν ξηροστομία, θολή όραση, δυσκοιλιότητα, υπνηλία, ζάλη Περισσότερο σοβαρές παρενέργειες είναι η δυσκολία στον έλεγχο των μυών με ακούσιες συσπάσεις, δυσκαμψία, τρόμος, ανησυχία,στυτική δυσλειτουργία Τα άτυπα ή νέας γενιάς αντιψυχωσικά ( Ρισπεριδόνη, Ολανζαπίνη, Αριπιπραζόλη, Κουετιαπίνη, Κλοζαπίνη , κ.α) έχουν λιγότερες και πιο ανεκτές παρενέργειες ,ενώ βοηθούν στα συμπτώματα που στοχεύουν τα τυπικά αντιψυχωσικά. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους, αύξηση κινδύνου για διαβήτη και για υψηλή χοληστερόλη. II. ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΤΟΜΙΚΗ-ΟΜΑΔΙΚΗ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ : εφαρμόζονται για να υποστηρίξουν το άτομο με ψυχωτική διαταραχή. Η ατομική ψυχοθεραπεία έχει υποστηρικτικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα, ενώ μεγάλη σημασία έχει η ψυχοεκπαίδευση και η εκπαίδευση για κοινωνικές δεξιότητες.  ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΛΟΙ ΚΑΚΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΓΓΑΜΟΣ ΑΓΑΜΟΣ ,ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΣ ΔΙΚΤΥΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΛΟ ΑΝΕΠΑΡΚΕΣ ΠΡΟΝΟΣΗΡΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΛΗ ΚΑΚΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΑΡΞΗ ΟΨΙΜΗ ΠΡΩΙΜΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΟΞΕΙΑ ΣΤΑΔΙΑΚΗ,ΧΩΡΙΣ ΕΜΦΑΝΗ ΣΗΜΑΔΙΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΙ ΕΚΛΥΤΙΚΟΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΘΕΤΙΚΑ(ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ,ΨΕΥΔΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΑ(ΑΠΑΘΕΙΑ,ΑΒΟΥΛΙΑ, ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΘΗΣΕΙΣ) ΑΜΒΛΥΝΣΗ, ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑ), ΓΝΩΣΙΑΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ ΕΚΔΗΛΑ, ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ ΌΧΙ ΕΚΔΗΛΑ, ΑΠΟΣΥΡΣΗ, ΑΥΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΛΟΙΠΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗΣ ΚΑΚΩΣΗΣ,ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΕΣ ΜΕΣ ΣΕ 3 ΧΡΟΝΙΑ,ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ  Αρεταίος Καππαδόκης, Σωρανός Εφέσιος(2μ.Χ): πρώτη περιγραφή της σχιζοφρένειας Bénédict Augustin Morel, Emil Kraepelin (1853):«πρωτόγονος άνοια» (démence précoce) Arnold Pick(1891): περιγραφή περίπτωσης ψυχασθένειας Emil Kraepelin(1893): ταξινόμηση των 1. ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ διανοητικών διαταραχών Eugen Bleuler (1908): «σχίσιμο του μυαλού» Ιστορικά στοιχεία Σχιζοφρένεια : «σχίζειν» (σκίζω)+"φρένα" (μυαλό). O Bleuler περιέγραψε το πώς βασικές νοητικές λειτουργίας όπως η προσωπικότητα, η σκέψη ,η μνήμη και η αντίληψη χάνουν την μεταξύ τους επικοινωνία. Περιέγραψε τα 4 κύρια συμπτώματα: διαταραχές ισορροπίας, αυτισμός, διαταραγμένη σκέψη και κυκλοθυμία  Schneider(1930) : η διάγνωση στηρίζεται στην κλινική περιγραφή και όχι στην εξέλιξη και εισάγει 14 συμπτώματα-κριτήρια. Kretschmer (1936) : Θεωρία για Ιστορικά στοιχεία σχιζοφρενική ιδιοσυστασία, εισάγοντας την έννοια του συνεχούς Delay και Deniker(1952) :Εισαγωγή φαινοθειαζίνης Murray και Weinberger (1987) : Νευροαναπτυξιακή θεωρία 2003 Επαλήθευση συσχέτισης γονιδίου Neuregulin 1 με ΣΧΖ (Stefansson)  ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Γενικός πληθυσμός: 1% Παππούς, 3% γιαγιά, θείοι Αδερφός/η: 9% Διζυγωτικός δίδυμος, 50% Μονοζυγωτικός δίδυμος 1.1Αιτιοπαθογένεια Γονείς :13% ένας γονέας, 46% δύο γονείς ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΜΕ ΠΡΟ-ΠΕΡΙ- ΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ: συντελούν στην αιτιοπαθογένεια, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, κυρίως γενετική προδιάθεση  ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Κατά τη διάρκεια της κύησης: αιμορραγία, προεκλαμψία, ΣΔ, ασυμβατότητα Rhesus Παρεκκλίσεις εμβρυικής ανάπτυξης: χαμηλό βάρος, μικρή περίμετρος κεφαλιού Επιπλοκές κατά τον τοκετό: εμβρυική ασφυξία(δυνητικά προκαλούν εγκεφαλική υποξία στον ιπποκάμπειο σχηματισμό, που εμπλέκεται στην σχιζοφρένεια) 1.1Αιτιοπαθογένεια ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Γέννηση χειμερινούς μήνες (12ο -5ο στο Β. Ημισφαίριο, 7ο -9ο Ν. Ημισφαίριο-αποδίδεται σε ιογενή λοίμωξη μητέρας στο δεύτερο τρίμηνο) Ιός γρίππης Α. Οροθετικές μητέρες (πρώτο τρίμηνο επταπλάσια πιθανότητα για απευθείας δράση του ιού) Πυρετός, υποξία, φάρμακα  ΝΕΥΡΟΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ Καθυστέρηση επίτευξης σταδίων ανάπτυξης, διαταραχές στη συμπεριφορά και γνωστικές ικανότητες, προηγούνται χρόνια πριν την εκδήλωση ψύχωσης ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ 1.1Αιτιοπαθογένεια ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΣΤΑΔΙΩΝ Ήπιες παρεκκλίσεις νευραναπτυξιακού τύπου στη συμπεριφορά, ομιλία, γνωστικές ικανότητες που εκδηλώνονται χρόνια πριν την εμφάνιση της νόσου (δεν ειναι ευδιάκριτες και δεν αποτελούν προγνωστικό δείκτη)  ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Μειωμένη διαπροσωπική συναλλαγή, κοινωνική απομόνωση, κοινωνικό άγχος, μειωμένη σχολική επίδοση και ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης, έκπτωση δείκτη ευφυΐας (ειδικό προνοσηρό δείκτη για Σχιζοφρένεια ,όχι για συναιθηματικές διαταραχές) ΠΡΟΝΟΣΗΡΗ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ 1.1Αιτιοπαθογένεια Διαταραχές προσωπικότητας: σχιζότυπη, σχιζοειδής, παρανοειδής 1/10 παιδιών που έχουν ένα ψυχωσικό σύμπτωμα (ιδέες παρακολούθησης, ακουστικές ψευδαισθήσεις ) και ¼ παιδιών που είχαν δυο ψυχωσικά συμπτώματα ) νόσησαν Η Σχιχοφρένεια αναπτύσσεται σε έδαφος επιβαρυμένης βιολογικής-ψυχολογικής ανάπτυξης.  ΠΡΩΙΜΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Κατά την εγκυμοσύνη (πόλεμος, πλημμύρες, λιμός) Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη Διαταραχή ενδοοικογενειακών σχέσεων (περιβάλλον υιοθεσίας) Εγκεφαλικό τραύμα Επικριτική / υπερπροσατευτική οικογένεια Ψυχοπιεστικά γεγονότα (έναρξη, υποτροπές) 1.1Αιτιοπαθογένεια ΟΨΙΜΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Κάνναβη /Αμφεταμίνες: πιθανότητα νόσησης, συσχέτιση με υποτροπές και διάρκεια νόσησης. Χρόνια χρήση ντοπαμινεργικών αγωνιστών , σταδιακά, ευαισθητοποιεί το μεταιχμιακό σύστημα σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις και «πυροδοτεί» ψύχωση Αστικοποίηση (διπλάσιος κίνδυνος για άτομα που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε πόλεις) Μολύνσεις-Συνωστισμός Εκλεκτική μετανάστευση  ΔΟΜΙΚΕΣ-ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ Μη ειδικές Αποτύπωμα γενετικής προδιάθεσης στον υπό ανάπτυξη εγκέφαλο Διάταση πλαγίων κοιλιών Μείωση όγκου ιπποκάμπου 1.1 Αιτιοπαθογένεια Μείωση συνολικού όγκου εγκεφάλου ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΕΣ Μη ειδικές Ανώμαλη μετανάστευση νευρικών κυττάρων Αναστολή νευρωνικής ανάπτυξης-δικτύωσης  ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ Διατήρηση προσοχής-συγκέντρωσης Ενεργός μνήμη Οργάνωση πληροφοριών για κατάλληλη συμπεριφορά Εμφανή από το 1ο επεισόδιο Προϋπάρχουν της νόσησης 1.1 Αιτιοπαθογένεια Παραμένουν σταθερά παρά τη θεραπεία Προγνωστικός δείκτης Εκφράζουν δυσλειτουργία προμετωπιαίου κροταφικού λοβού Γενετική προδιάθεση.  ΝΤΟΠΑΜΙΝΕΡΓΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ Αυξημένη υποφλοιώδης ντοπαμινεργική δραστηριότητα (Θετικά συμπτώματα) Μειωμένη φλοιώδης (προμετωπιαίος) ντοπαμινεργική δραστηριότητα (Αρνητικά συμπτώματα) Αμφεταμίνες που αυξάνουν απελευθέρωση DA προκαλούν 1.1 Αιτιοπαθογένεια ψυχωσικά συμπτώματα Αντιψυχωσικά αποκλείουν D2 υποδοχείς (εξωπυραμιδικά) SPECT: αυξημένη απελευθέρωση DA μετά από χορήγηση Αμφεταμίνων (Θετικά συμπτώματα) PET: μείωση ντοπαμινεργικής νευροδιαβίβασης στον προμετωπιαίο φλοιό(συσχέτιση με αρνητικά συμπτώματα)  ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΕΡΓΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ Αποκλεισμός 5ΗΤ υποδοχέων, ενισχύει ντοπαμινεργική μεταβίβαση στον προμετωπιαίο φλοιό Τα άτυπα αντιψυχωσικά συνδέονται με 5ΗΤ υποδοχείς και συνεισφέρον στην αντιψυχωσική δράση. ΓΛΟΥΤΑΜΙΝΕΡΓΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ 1.1 Αιτιοπαθογένεια Glu ευοδωτικός νευρομεταβιβαστής(το γλουταμινεργικό Σύστημα υπολειτουργεί) Κεταμίνη-φαινκυκλιδινη που μπλοκάρουν NMDA υποδοχείς προκαλούν έξαρση συμπτωμάτων σε ασθενείς Νεκροτομικό υλικό - SPECT: μειωμένη έκφραση NMDA υποδοχέων  Επιπολασμός : 1% Επίπτωση : 0,67% (WΗΟ) 10% έχουν ανάγκη ειδικών προγραμμάτων 1.2 Επιδημιολογικά στοιχεία Γυναίκες - άνδρες :1/1 Έναρξη:3-5 έτη νωρίτερα στους άνδρες)  ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣ ΤΥΠΟΣ Οι ψευδαισθήσεις είναι παρούσες, αλλά η διαταραχή της σκέψης, η αποδιοργανωμένη συμπεριφορά ή η συναισθηματική εξομάλυνση δεν είναι. Οι ψευδαισθήσεις είναι διωκτικές ή/και πομπώδεις και μπορεί επίσης το άτομο 1.3 Κλινικές μορφές να παρουσιάζει ζηλοτυπία, θρησκευτικότητα σχιζοφρένειας και σωματοποίηση ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΣ Ονομάζεται hebephrenic σχιζοφρένεια στο ICD. Εντοπίζεται διαταραχή της σκέψης και συναισθηματική εξομάλυνση.  ΚΑΤΑΤΟΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ Διαταραχή βούλησης και ψυχοκινητικής δραστηριότητας Εμβροντησία: προοδευτικά ή απότομα καταργείται κάθε δραστηριότητα. Αναστέλλονται βασικές λειτουργίες (ένδυση, πλύση, σίτιση). Προκλητή εμβολιμότητα (ηχωπραξία, 1.3 Κλινικές μορφές ηχωλαλία, κηρώδη ευκαμψία) Διέγερση( εναντίωση, στερεοτυπίες, σχιζοφρένειας ευερεθιστότητα, αρνητισμός), άσκοπη και ανεξέλεγκτη υπερκινητική δραστηριότητα που στρέφεται κατά παντός προσώπου ή αντικειμένου, απουσιάζει η συναισθηματική έκφραση  ΑΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΤΟΣ ΤΥΠΟΣ Ψυχωτικά συμπτώματα είναι παρόντα αλλά τα κριτήρια για παρανοϊκό, αποδιοργανωμένο, ή κατατονικό τύπο δεν 1.3 Κλινικές μορφές πληρούνται σχιζοφρένειας ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ Θετικά συμπτώματα, σε χαμηλό όμως βαθμό, είναι παρόντα.  1.4 ΨΥΧΩΣΕΙΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ (ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΟΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ) 1.ΣΧΙΖΟΤΥΠΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ :Εκκεντρική συμπεριφορά,παράξενες πεποιθήσεις,κοινωνική απόσυρση,ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες (παραισθήσεις, αποπροσωποποίηση, αποπραγμάτωση), οριακές διαταραχές δομής σκέψης (ασυναρτησία),συναισθηματική συρρίκνωση και ψυχρότητα Χρόνια πορεία με διακυμάνσεις, μπορεί να εξελιχθεί σε σχιζοφρένεια 2. ΧΡΟΝΙΖΟΥΣΑ ΠΑΡΑΛΗΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ :μία μόνο παραληρητική ιδέα ή ομάδα με κοινή θεματολογία,χωρίς άλλα συμπτώματα σχιζοφρένειας,έναρξη στη μέση ηλικία, επίμονη, διαρκεί όλη τη ζωή,καλή λειτουργικότητα  1.4 ΨΥΧΩΣΕΙΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ (ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΟΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ)3.ΟΞΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΕΣ ΨΥΧΩΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ : εγκατάσταση ψυχωσικών συμπτωμάτων σε σύντομο χρονικό διάστημα (μέσα σε 2 εβδομάδες), ταχέως μεταβαλλόμενης και ποικίλης συμπτωματολογίας, έντονη διαταραχή συναισθήματος, παρουσία εκλυτικού ψυχοπιεστικού γεγονότος. Πλήρης ύφεση σε 3-6 μήνες. 4. ΣΧΙΖΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ : ταυτόχρονη ή σχεδόν ταυτόχρονη συνύπαρξη σχιζοφρενικών και συναισθηματικών συμπτωμάτων, χωρίς κάποιο να υπερέχει. Πρέπει να επικρατούν παραγωγικά συμπτώματα για > 2 εβδομάδες.Τα συναισθηματικά συμπτώματα (μανιακά ή καταθλιπτικά) καλύπτουν μεγάλο εύρος της διαταραχής  1.4 ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ Θετικά Αρνητικά συμπτώματα:: εμφανίζονται συμπτώματα επεισόδια απόσυρσης κατά τηπου περιλαμβάνουν διάρκεια μειωμένα των επεισοδίων τηςσυναισθήματα, περιορισμένη ευφράδεια ψύχωσης και περιλαμβάνουν διαταραχή λόγου, κακή παραληρηματικές σκέψης, ικανότητα προγραμματισμού και έναρξης δραστηριοτήτων, ιδέες και ψευδαισθήσεις μειωμένα - κυρίως ακουστικές. Συχνάεπίπεδα ευχαρίστησης συνυπάρχει ή ενδιαφέροντος. άγχος, κατάθλιψη και Αιτιώνται για την εμφάνιση προβλημάτων υπερβολική στην κοινωνική δραστηριότητα - διαρκής διάδραση κίνηση καικαι στις καθημερινές δραστηριότητες ευερεθιστότητα  1.ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΚΕΨΗΣ/ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Διάσπαση σκέψης: χάλαση συνειρμού, ασυναρτησία(στην ασυναρτησία η ομιλία γίνεται ακατανόητη-γλωσσική σαλάτα) , έλλειψη αλληλουχίας ιδεών (εκτροχιασμός),ασάφεια και αοριστία- 1.4 Συμπτώματα αλογία(χωρίς πληροφοριακό περιεχόμενο), πλατειασμός, εμμονές, αδυναμία εκτροπής σκέψης, άσχετες απαντήσεις, νεολογισμοί (λέξεις που δεν υπάρχουν –εφεύρεση του πάσχοντα) Ροή:Ανακοπή,μειωμένη ροή, έλλειψη αυθορμητισμού, πτωχεία ποσότητας  I. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΚΕΨΗΣ/ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Έλεγχος –κατοχή: κατάλυση ορίων εαυτού,αίσθημα υποκλοπής σκέψης έως 1.4 Συμπτώματα ολοσχερούς καθορισμού από εξωτερικό παράγοντα,αίσθημα παρεμβολής εξωτερικά,αίσθημα απώλειας στεγανότητας ή εκπομπής σκέψης(διαχέονται και γίνονται δημόσιες)  I.ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΚΕΨΗΣ/ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Περιεχόμενο: παραληρητικές ιδέες (διωκτικές, μεγαλείου, υποχονδριακές, αποκαλυπτικές-κοσμογονικές, ερωτομανιακές, ζηλοτυπικές, παραγνωρίσεων (σύνδρομο 1.4 Συμπτώματα σωσία: οικείο πρόσωπο έχει αντικατασταθεί από σωσία, αναγνώριση φυσικής ομοιότητας, άρνηση ψυχολογικής ταυτότητας),ιδέες αυτοαναφοράς-συσχέτισης( περιβαλλοντικά ερεθίσματα ουδέτερα και συνήθη , νοηματοδούνται ως σημαντικά και σχετιζόμενα με τον ασθενή και αποκτούν τεράστια σημασία),ιδέες παθητικότητας- επίδρασης(αίσθηση άβουλου θηράματος)  II.ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ Ψευδαισθήσεις(συνήθως ακουστικές) : σχολιάζουν, προτρέπουν, κριτικάρουν- άμεσα ή συνομιλούν,υβριστικές, χλευαστικές, απειλητικές, επαινετικές, παραινετικές Ηχηρές σκέψεις: οι παριστάμενοι 1.4 Συμπτώματα μπορούν να τις ακούσουν Ηχώ σκέψης: ήχοι μέσα στο κεφάλι, λίγο χρόνο μετά τον αρχικό σχηματισμό Παραισθήσεις : παρερμηνεία υπαρκτών εξωτερικών περιβαλλοντικών ή αισθητικών ερεθισμάτων προσώπων.  III.ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ Αμφιθυμία (κυριαρχείται την ίδια στιγμή από αντιθετικά συναισθήματα, μισεί και αγαπά το ίδιο άτομο, με την ίδια ένταση), συναισθηματική δυσαρμονία,διάσταση μεταξύ βαρύτητας συγκινησιακού ερεθίσματος και 1.4 Συμπτώματα ανταπόκρισης( πχ καμία αντίδραση σε θάνατο συγγενή),συναισθηματική απροσφορότητα, αντίθετη απάντηση( πχ γέλια στην αναγγελία θανάτου), συναισθηματική έκπτωση (συρρίκνωση εύρους κραδασμού- επιπέδωση),κατάθλιψη, ευφορία, άγχος, αποπροσωποποίηση, αποπραγμάτωση  IV. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ / ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αβουλησία( αργή έγερση, μειωμένη δραστηριότητα, ελλιπής αυτοφροντίδα , πτωχή σκέψη-λόγος) Ηχωλαλία, αλαλία, επανάληψη στερεότυπα αδόκιμων λέξεων 1.4 Συμπτώματα Ανέκφραστο πρόσωπο ή επαναλαμβανόμενοι μορφασμοί Αυτόματη συμμόρφωση, μίμηση πράξεων, επανάληψη άσκοπης κίνησης, αυτόματες, στερεόπτοπες κινήσεις, αμφιταλάντευση, ανακοπή κίνησης, γελοιογραφική εκτέλεση Κατατονική εμβροντησία, διέγερση, παρορμητικές πράξεις, αρνητισμός  IV. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ / ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Κατατονική εμβροντησία (stupor): ανάληψη απρόσφορων ή παράδοξων σωματικών στάσεων και πλήρης ακινησία 1.4 Συμπτώματα Κατατονικός αρνητισμός: ο ασθενής αντιδρά με αντίσταση σε εντολές ή σε προσπάθειες μετακίνησης Κατατονική διέγερση: βίαιη, ασύνδετη και ασυγκράτητη διέγερση Κηρώδης ευκαμψία: μετακινώντας μέλος του σώματος του ασθενή, το μέλος μένει στο σημείο μετακίνησης Ηχοπραξία: άμεση επανάληψη της κίνησης ή πράξης άλλου  V. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Αυτισμός : προοδευτική απόσυρση από την πραγματικότητα του ατόμου και το «κλείσιμο» στον εαυτό του. Η αντικειμενική πραγματικότητα υποκαθίσταται από άλλη , υποκειμενική 1.4 Συμπτώματα Ανηδονία : το άτομο αδυνατεί να αντλήσει οποιαδήποτε ηδονή από πηγές της πραγματικότητας και καταφεύγει σε εξωπραγματικούς χώρους προσπαθώντας να αποκομίσει την ευχαρίστηση που του λείπει. Αντικοινωνικότητα : το άτομο αποφεύγει την κοινωνική επαφή και προοδευτικά οι σχέσεις του γίνονται ρηχές (αποτέλεσμα αυτισμού)  ΑΝΤΙΨΥΧΩΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Μειώνουν τα θετικά συμπτώματα της ψύχωσης περίπου σε 7-14 ημέρες. Δεν βελτιώνουν τα αρνητικά συμπτώματα και τη γνωστική δυσλειτουργία Η επιλογή του αντιψυχωτικού φαρμάκου είναι βασισμένη 1.5 Θεραπεία στα οφέλη, τους κινδύνους, και το κόστος.Υπάρχει καλή απόκριση σε 40-50%, μερική απόκριση σε 30-40% και αντίσταση στη θεραπεία σε 20% των ανθρώπων Η κλοζαπίνη είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για εκείνους που αποκρίνονται ελάχιστα σε άλλα φάρμακα, αλλά περιλαμβάνει την ενδεχόμενη σοβαρή παρενέργεια της ακοκκιοκυτταραιμίας (μείωση λευκών αιμοσφαιρίων) σε 1-4%  ΚΛΟΖΑΠΙΝΗ -Χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας όπως, ψευδαισθήσεις, παραληρήματα και σύγχυση(θετικά συμπτώματα), αλλά είναι πιο αποτελεσματική από άλλα φάρμακα και στα αρνητικά συμπτώματα(αδιαφορία, απάθεια, ανηδονία, μείωση πρωτοβουλίας και προσοχής) -Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες -Συνήθως χορηγείται όταν οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται σε άλλα φάρμακα -Ακοκκιοκυτταραιμία:σοβαρή παρενέργεια της κλοζαπίνης(μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνη για τη ζωή λοίμωξη) - Χρειάζονται τακτικές εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο των λευκών αιμοσφαιρίων κατά τη διάρκεια της θεραπείας  -Η κλοζαπίνη είναι αποτελεσματική σε δοσολογία από 200 έως 900 mg (τιτλοποίηση) και χορηγείται συνήθως όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση μετά από τη χορήγηση δυο, τουλάχιστον, άλλων αντιψυχωσικών. - Εξετάσεις αίματος χρειάζονται κάθε εβδομάδα για τον έλεγχο των λευκών αιμοσφαιρίων κατά το πρώτο εξάμηνο χορήγησης /μετέπειτα ανά 15ήμερο και μήνα - Τα συμπτώματα υπερδοσολογίας περιλαμβάνουν ζάλη, παραλήρημα, αναισθησία, ταχυκαρδία, νωθρότητα, δύσπνοια, επιληπτικές κρίσεις. ΠΡΟΣΟΧΗ στη συγχορήγηση της κλοζαπίνης με λίθιο - πιθανότητα πρόκλησης κακόηθους νευροληπτικού συνδρόμου -Μπορεί να αυξήσει τις παρενέργειες πολλών φαρμάκων που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα όπως τα αντικαταθλιπτικά, το αλκοόλ, τα αντιισταμινικά, υπνωτικά , αναλγητικά, αγχολυτικά, μυοχαλαρωτικά κα. -Άλλες λιγότερο σοβαρές παρενέργειες : σιελόρροια ,πολυδιψία ή ενούρηση (ίσως δείγμα αυξημένων επιπέδων σακχάρου) ,νωθρότητα ή ζάλη, δυσκοιλιότητα,νευρικότητα ή άγχος ,γαστρεντερικά ενοχλήματα ή ναυτία,έντονα όνειρα ή εφιάλτες.  1.5 Θεραπεία Σε διεγερμένους ασθενείς μπορεί να χρειασθεί «ταχεία χορήγηση νευροληπτικών» για έλεγχο της διέγερσης και των έντονων ψυχωτικών συμπτωμάτων τους Λίθιο: όταν υπάρχει έντονο συναισθηματικό στοιχείο, παρορμητική ή επιθετική συμπεριφορά και η διάγνωση δεν είναι σαφής Ηλεκτροσπασμοθεραπεία :προτείνεται κυρίως στην οξεία φάση ή στις περιπτώσεις που δεν απάντησαν στη θεραπεία. Βασική της ένδειξη είναι το stupor ή η διέγερση του Κατατονικού Τύπου Σχιζοφρένειας. Αντικαταθλιπτικά: κατάθλιψη, ύστερα από την υποχώρηση ενός οξέος ψυχωτικού επεισοδίου (ενεργός φάση), όπου αποκτούν εναισθησία  1.5 Θεραπεία Ατομική-ομαδική ψυχοθεραπεία :συμβουλευτική, υποστηρικτική και ευαισθητοποίηση για έγκαιρη αναγνώριση σημείων υποτροπής Οικογενειακή ψυχοθεραπεία: ενημέρωση των μελών με πληροφορίες σχετικά με την φύση της νόσου, την θεραπεία και τους παράγοντες που συμβάλλουν στην έκβαση και στην καλύτερη πρόγνωση της.Συμβάλλει στην ψυχολογική υποστήριξη των μελών της οικογένειας. Ασκεί μεγάλη επιρροή στο εκφραζόμενο συναίσθημα (στάση του φροντιστή έναντι ενός ατόμου με ψυχική διαταραχή. Αντικατοπτρίζεται στα σχόλια του φροντιστή για τον ασθενή που αναφέρονται στο θεραπευτή. Μετράει τη συναισθηματική ατμόσφαιρα στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον του σχιζοφρενικού ασθενούς. Σύμφωνα με τους Hooley και Gotlib(2000), ορίζεται το ψυχοκοινωνικό άγχος που αλληλεπιδρά με τη διάθεση των ασθενών και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης υποτροπής)  1.6 Πρόγνωση σχιζοφρένειας -Έχει μεγάλες επιπτώσεις τόσο στον άνθρωπο όσο και στην οικονομία. -Οδηγεί σε μείωση του προσδόκιμου ζωής του ανθρώπου κατά 10-25 χρόνια (κυρίως λόγω της συσχέτισης της ασθένειας με την παχυσαρκία,τον στατικό τρόπο ζωής, το κάπνισμα σε μικρότερο βαθμό, το αυξανόμενο ποσοστό αυτοκτονίας. -Σημαντική αιτία αναπηρίας μετά από την τετραπληγία και την άνοια -Περίπου τα ¾ των ανθρώπων με σχιζοφρένεια έχουν ήδη αναπηρία που υποτροπιάζει και άλλοι εκ νέου γίνονται ενεργά μέλη στην κοινωνία. Οι περισσότεροι άνθρωποι με σχιζοφρένεια ζουν ανεξάρτητα, με μια μικρή βοήθεια από τους οικείους. -Στους πάσχοντες που βιώνουν ένα 1ο επεισόδιο ψύχωσης, οι πιθανότητες για βελτίωση της νόσου είναι 42%, για μια ενδιάμεση έκβαση 35% και για μια κακή έκβαση 27%. -Πολλές μελέτες συγκλίνουν στο γεγονός ότι η παρανοϊκή σχιζοφρένεια μπορεί να έχει καλύτερη προοπτική από άλλους τύπους σχιζοφρενειών επειδή χαρακτηρίζεται από την ανεξάρτητη διαβίωση του πάσχοντος και την ασχολία του με κάποιο επάγγελμα  Διαταραχή με κλινικές εκδηλώσεις σχιζοφρένειας και διαταραχής της διάθεσης. Είναι μια συνεχόμενη περίοδος όπου συμπτώματα Μείζονος Καταθλιπτικού, Μανιακού, ή Μεικτού Επεισοδίου , 2.ΣΧΙΖΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ συνυπάρχουν με συμπτώματα που πληρούν ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας. Κατά τη διάρκεια της διαταραχής, εμφανίζονται ψευδαισθήσεις ή παραληρήματα, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες, εν απουσία των συμπτωμάτων της διαταραχής της διάθεσης.  - Γενετικοί, νευροβιολογικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες. - Η νόσος μπορεί να είναι αποτέλεσμα φαρμάκων( ανισορροπία στα επίπεδα της ντοπαμίνης και του γλουταμινικού οξέως) - Οι ασθενείς είναι πιθανόν να εμφανίζουν συμπτώματα αγχώδους διαταραχής - Κοινωνικοί παράγοντες (ανεργία και φτώχεια) - Ο μέσος όρος ζωής των ασθενών είναι μικρότερος εξαιτίας της έλλειψης υγιεινής και των υψηλών ποσοστών αυτοκτονιών. - Βιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν με τα γονίδια του ατόμου(κίνδυνος για αύξηση ή μείωση εμφάνισης της διαταραχής)  2.1 Αιτιολογία - Οι διαταραχές του φάσματος της σχιζοφρένειας ( μέρος αυτής η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή), έχουν συνδεθεί με την πατρική ηλικία κατά τη στιγμή της σύλληψης, που θεωρείται μια γνωστή αιτία γενετικών μεταλλάξεων. - Σύνδεση μεταξύ κατάχρησης ουσιών και εμφάνισης σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής (κάνναβη και μαριχουάνα στην πρόωρη εμφάνιση ψυχωσικής νόσου, ιδίως στην αρχή της εφηβείας). Η συχνή χρήση συσχετίζεται με διπλάσιο κίνδυνο για ψύχωση και σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. - Η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει περιστασιακά την ανάπτυξη μιας χρόνιας ψυχωτικής διαταραχής, όπως τη σχιζοσυναισθηματική διαταραχή.  Παρανοϊκές ιδέες Παραισθήσεις Ψευδαισθήσεις Σύγχυση Αποδιοργανωμένη σκέψη ή 2.2 Συμπτώματα συμπεριφορά Κατατονία (ανικανότητα φυσιολογικής κίνησης) Πολύ γρήγορη ομιλία Κατάθλιψη ή ευερεθιστότητα Υπερδραστήρια ή μανιάκη συμπεριφορά Δυσκολία στη συγκέντρωση  Αλλαγές στην όρεξη Αυτοκτονικές σκέψεις 2.2 Συμπτώματα Κακή προσωπική υγιεινή Δυσκολία στον ύπνο Κοινωνική απομόνωση  Η διαταραχή εμφανίζεται στην αρχή της ενήλικης ζωής ( μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή στη ζωή του ατόμου από την εφηβεία μέχρι και την τρίτη ηλικία) 2.3 Επιδημιολογικά Οι ασθενείς εμφανίζουν προβλήματα στον στοιχεία επαγγελματικό τους τομέα, περιορισμένες κοινωνικές σχέσεις, δυσκολία με την ατομική τους υγιεινή και αυξημένο κίνδυνο απόπειρας αυτοκτονίας (5% όταν συνυπάρχουν καταθλιπτικά συμπτώματα.  Περισσότερες γυναίκες σε αντίθεση από άνδρες εμφανίζουν τη διαταραχή Οι συγγενείς πρώτου βαθμού, των πασχόντων από σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, έχουν αυξημένο κίνδυνο να 2.3 Επιδημιολογικά στοιχεία εκδηλώσουν και οι ίδιοι σχιζοφρένεια, καθώς και διαταραχές της διάθεσης (ΑΡΑ 2013) Η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή και η σχιζοφρένια έχουν κοινό κληρονομικό υπόβαθρο (Owen, 2014).  Ο ασθενής εμφανίζει ακουστικές ψευδαισθήσεις και παραλήρημα καταδίωξης για δύο μήνες πριν την έναρξη μείζωνος καταθλιπτικού επεισοδίου. Τα 2.4 Σημεία ψυχωτικά συμπτώματα και το καταθλιπτικό επεισόδιο συνεχίζονται για τρεις μήνες. Το άτομο επανέρχεται εντελώς από το καταθλιπτικό επεισόδιο, αλλά τα ψυχωτικά συμπτώματα παραμένουν για άλλο ένα μήνα πριν υποχωρήσουν (ΑΡΑ, 2013)  Δύο υποκατηγορίες βάσει της διάθεσης: διπολικού τύπου υποκατηγορία, αφορά στην εμφάνιση μανιακού ή 2.4 Σημεία μεικτού επεισοδίου, ενώ μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο μπορεί ακόμη να είναι μέρος της κλινικής εικόνα καταθλιπτικού τύπου υποκατηγορία ορίζεται όταν εμφανίζονται μόνο μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια.  Καλύτερη πρόγνωση συσχετίζεται με την ύπαρξη εκλυτικών ή στρεσογόνων παραγόντων που προηγούνται της διαταραχής. Συνηθισμένο χαρακτηριστικό είναι η 2.4 Σημεία έλλειψη επίγνωσης του νοσηρού (εναισθησία) Άτομα με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή μπορεί να είναι σε αυξημένο κίνδυνο για τη μετέπειτα εμφάνιση μιας αμιγούς διαταραχής της διάθεσης, σχιζοφρένειας ή σχιζοφρενικόμορφης διαταραχής.  Τα ψυχωτικά συμπτώματα της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής, όπως και της σχιζοφρένειας ανταποκρίνονται στην αντιψυχωτική φαρμακευτική αγωγή (McEnvoy et al., 2013) 2.4 Σημεία Η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή έχει καλύτερη πρόγνωση από την σχιζοφρένεια, όμως χειρότερη πρόγνωση από τις διαταραχές διάθεσης.  Μελέτες δείχνουν ότι το 47% των ατόμων με αυτή την νόσο μπορεί να είναι σε ύφεση μετά από 5 χρόνια. 2.5 Πρόγνωση Η πρόγνωση εξαρτάται από τη λειτουργικότητα του ατόμου, πριν από την εμφάνιση της νόσου, τον αριθμό των επεισοδίων, την εμμονή των ψυχωτικών συμπτωμάτων και το επίπεδο των γνωσιακών ελλειμμάτων.  2.6 Θεραπεία-φάρμακα ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΨΥΧΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ. -Τα αντιψυχωσικά χρησιμοποιούνται τόσο για μακροχρόνια θεραπεία όσο και για πρόληψη υποτροπής και χορηγούνται στην ελάχιστη δόση που απαιτείται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, λόγω παρενεργειών (εξωπυραμιδικά συμπτώματα, κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου, αύξηση βάρους, αύξηση σακχάρου αίματος, αυξημένη αρτηριακή πίεση). - Η κλοζαπίνη (άτυπο αντιψυχωτικό) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό ,όταν άλλα δεν έχουν αποτελέσματα ( 0,5 - 2% των ατόμων που λαμβάνουν κλοζαπίνη, μπορεί να αναπτύξουν ακοκκιοκυτταραιμία) - Σταθεροποιητές λιθίου ή διάθεσης(βαλπροϊκό οξύ, καρβαμαζαπίνη,λαμοτριγίνη) σε συνδυασμό με ένα αντιψυχωτικό. - Για άγχος, χορήγηση- βραχυπρόθεσμα –αγχολυτικών φαρμάκων  2.6 Θεραπεία Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία μπορεί να ληφθεί υπόψη για άτομα που εμφανίζουν σοβαρή κατάθλιψη ή σοβαρά ψυχωτικά συμπτώματα που δεν έχουν ανταποκριθεί σε θεραπεία με αντιψυχωτικά  2.6 Θεραπεία-Ψυχοθεραπεία Η Ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες και μειώνει την κοινωνική απομόνωση -Γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT) βοηθά στην τροποποίηση της αρνητικής σκέψης και της συμπεριφοράς που σχετίζεται με συμπτώματα κατάθλιψης. Στόχος της, η αναγνώριση των αρνητικών σκέψεων (γνωσίες) και η εκπαίδευση για στρατηγικές αντιμετώπισης. -Οικογενειακή ή ομαδική θεραπεία : το άτομο μπορεί να συζητήσει τα πραγματικά προβλήματα με άλλους ανθρώπους και οι ομάδες υποστήριξης μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της κοινωνικής απομόνωσης  Διαταραχή που έχει παρόμοια συμπτώματα με τη σχιζοφρένεια. Τα 3.ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΟΜΟΡΦΗ συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ένα, αλλά λιγότερο από έξι μήνες στις αντίστοιχες φάσεις (αρχική,ενεργή και υπολειμματική)  2% πληθυσμού (Erlich et al,2014) 20-40% πιθανότητα παιδιών με γονείς που πάσχουν από σχιζοφρένεια Εκδηλώνεται σε άνδρες και γυναίκες, 3.1 Επιδημιολογικά στοιχεία συχνότερα σε νεαρούς άνδρες. Μετά το πρώτο επεισόδιο, το 30% των ασθενών δεν υποτροπιάζει (επανέρχεται σε 6 μήνες ). Το 70% υποτροπιάζει ή τείνει να αποκτήσει χρόνια σχιζοφρένεια.  ΘΕΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Παραισθήσεις; Βίωμα του ασθενή χωρίς κάποιο εξωτερικό ερέθισμα. (βλέπει ή ακούει πράγματα ή ανύπαρκτα άτομα) Ψευδαισθήσεις: Διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις (ιδέα καταδίωξης). 3.2 Συμπτώματα Αποδιοργανωμένη ομιλία και σκέψη: απώλεια λογικών συσχετισμών στις σκέψεις Αποδιοργανωμένη συμπεριφορά: υπερβολική αναστάτωση ( φωνάζει χωρίς λόγο) έως παράλογη συμπεριφορά( βαρύς ρουχισμός το καλοκαίρι)  Αρνητικά συμπτώματα Κενό :αδυναμία αίσθησης συναισθημάτων (o ασθενής δεν κοιτάζει τους άλλους στα μάτια και έχει μονότονη ομιλία) 3.2 Συμπτώματα Απάθεια και λήθαργος : απώλεια ενδιαφερόντων και έλλειψη ενέργειας αντίστοιχα (πχ.ελλιπής ατομική υγιεινή) Ανηδονία και κοινωνική απομόνωση: ανικανότητα βίωσης ευχαρίστησης Αλογία : φτώχεια λόγου που συχνά θεωρείται ως μια μορφή αφασίας.  Αντιμετώπιση όμοια με τη σχιζοφρένεια (ψυχοτρόπα φάρμακα και ψυχοθεραπεία) Σε βίαια ή αυτοκαταστροφικά συμπτώματα, κρίνεται απαραίτητη η 3.3 Θεραπεία νοσηλεία σε νοσοκομείο. Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία για κατανόηση της διαταραχής και διαχείρηση αυτής. Οικογενειακή ψυχοθεραπεία  Διαταραχή με ψυχωτικά συμπτώματα , σύντομης έναρξης και μικρής διάρκειας (λιγότερο από μήνα). Η ψυχωσική 4. ΒΡΑΧΕΙΑ ΨΥΧΩΣΙΚΗ συμπτωματολογία εμφανίζεται ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ σε διάστημα περίπου 2 εβδομάδων. Η λειτουργικότητα του ατόμου συνήθως επιδεινώνεται, κατά το διάστημα της νόσησης.  Παραληρητικές ιδέες Ψευδαισθήσεις Αποδιοργανωμένος λόγος Αποδιοργανωμένη/παράδοξη 4.1 Συμπτώματα συμπεριφορά Μεταβλητότητα διάθεσης (υπερθυμία-αυτοκτονικότητα) Σύγχυση Αποπροσανατολισμός  Η ηλικία πικοίλλει 2 φορές συχνότερη στις γυναίκες Προδιάθεση έχουν άτομα με 4.2 Συχνότητα διαταραχή προσωπικότητας και με μεμονωμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας (τάση για παρερμηνείες, έντονη καχυποψία,κ.α) «ΨΥΧΩΤΙΚΕΣ ΕΚΤΡΟΠΕΣ»  4.3 Στην βραχεία ψυχωσική διαταραχή τα συμπτώματα συνήθως: - αποδράμουν σε χρονικό διάστημα μικρότερο των 30 ημερών. - μπορεί να εμφανίζονται σε πλαίσιο ψυχοπιεστικών παραγόντων. 4.4 Η διάγνωση διαφοροποιείται όταν : -τα συμπτώματα εμφανίζονται σε συνδυασμό με άλλων συναισθηματικών διαταραχών ( κατάθλιψη ή μανία/ κατάθλιψη με ψυχωσικά στοιχεία ,σχιζοσυναισθηματική διαταραχή) - τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά από χρήση ψυχοδραστικών ουσιών (κάνναβη, κοκαϊνη, αλκοόλ) -τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά από άλλη ιατρική κατάσταση(εγκεφαλική βλάβη) -τα συμπτώματα πρέπει να διαφοροποιούνται από πιθανά πολιτιστικά αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς.  4.5 Θεραπεία Βραχυπρόθεσμη νοσηλεία Αντιψυχωσικά Ψυχοθεραπεία(αντιμετώπιση της φύσης και της σημασίας του ειδικού στρεσσογόνου παράγοντα που πυροδότησε το ψυχωσικό επεισόδιο)  Αρκετά σπάνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ομοειδών ψυχωσικών συμπτωμάτων, σε δύο ή και περισσότερα άτομα (δυαδική τρέλα, συμβιωτική ψύχωση,επακτή παραληρητική διαταραχή) 5. ΕΠΙΝΕΜΟΜΕΝΗ ΨΥΧΩΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Στα Γαλλικά ονομάζεται Folie à deux που σημαίνει «τρέλα που μοιράζεται σε δύο», ενώ το ίδιο σύνδρομο όταν μοιράζεται σε περισσότερα άτομα, folie à trois,folie à quatre και folie à plusieurs που σημαίνει «τρέλα που μοιράζεται σε πολλούς»  Τα άτομα που εμπλέκονται αποτελούν συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας ή άτομα που βρίσκονται σε στενή σχέση μεταξύ τους (άτομα με κοινό σπιτικό ή άτομα με πολύ στενές συναισθηματικές σχέσεις) και που παρουσιάζουν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό να ζουν σε συνθήκες κοινωνικής απομόνωσης. Υποκατηγορίες της επινεμόμενης ψυχωσικής διαταραχής που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο εξαπλώνεται μια παραληρητική ιδέα σε πολλά άτομα είναι : Folie imposée και Folie simultanée - Folie imposée : κατάσταση στην οποία ένα άτομο,το οποίο συχνά αναφέρεται και ως πρωτοπαθής περίπτωση, πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή, συνήθως με παραληρητικές ιδέες κατά την ψυχιατρική εκτίμηση, και το οποίο πιστεύεται ότι "επάγει" συμπτώματα στα υπόλοιπα άτομα με τα οποία συσχετίζεται, τα οποία συχνά αναφέρονται και ως δευτεροπαθείς περιπτώσεις. Εάν αυτά τα άτομα απομακρυνθούν το ένα από το άλλο και νοσηλευτούν σε διαφορετικά νοσοκομεία, τότε ίσως οι παραληρητικές ιδέες εξαφανιστούν, χωρίς χορήγηση φαρμάκων. -Folie simultanée είναι μία περίπτωση στην οποία δύο άτομα, που φαίνεται να πάσχουν από διαφορετικές ψυχώσεις, επηρεάζουν το ένα το άλλο και οι ψυχώσεις τους γίνονται ολόιδιες ή έντονα όμοιες.  1. Μια παραληρητική ιδέα αναπτύσσεται σε ένα άτομο στο πλαίσιο μιας στενής σχέσης με ένα άλλο ,που έχει ήδη εγκατεστημένη μια παραληρητική ιδέα. 2. Η παραληρητική ιδέα είναι παρόμοια ,στο περιεχόμενο, με αυτήν του ατόμου που ήδη 5.1 Διαγνωστικά κριτήρια έχει την εγκατεστημένη παραληρητική ιδέα. 3. Η διαταραχή δεν εξηγείται ως κάποια άλλη ψυχωτική διαταραχή, ή, ως διαταραχή της διάθεσης με ψυχωτικά στοιχεία και δεν οφείλεται στα άμεσα αποτελέσματα επίδρασης μιας ουσίας, ή, μιας γενικής ιατρικής κατάστασης.  Παραληρητικές ιδέες διωκτικού περιεχομένου Αποδοχή και επιμερισμός των 5.2 Σημεία και συμπτώματα παραληρητικών ιδεών ανάμεσα στα δυο άτομα Αυτοκτονικές ή ανθρωποκτονικές τάσεις  Η βελτίωση από τη νόσο είναι σε ποσοστό 10-40%. Συνήθως το υποταγμένο μέλος απομακρύνεται από το κυρίαρχο/ψυχωσικό με αποτέλεσμα 5.3 Πορεία και πρόγνωση την ταχεία υποχώρηση των ψυχωσικών συμπτωμάτων. Αν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, τότε το υποταγμένο άτομο μπορεί να νοσεί από άλλη ψυχωσική διαταραχή(σχιζοφρένεια ή παραληρητική διαταραχή).  Φαρμακευτική αγωγή αναγκαία Αποχωρισμό των μελών 5.4 Θεραπεία Ψυχολογική υποστήριξη Ψυχοθεραπεία(συμπεριλαμβανομένης και της οικογενειακής)  Διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ,είτε μονήρους παραληρητικής ιδέας, είτε μίας σειράς από σχετιζόμενες παραληρητικές ιδέες ,οι οποίες είναι συνήθως επίμονες και μερικές φορές 6. ΠΑΡΑΛΗΡΗΤΙΚΗ διαρκούν διά βίου. Το περιεχόμενο της ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ παραληρητικής ιδέας ή των παραληρητικών ιδεών ποικίλλει. Σαφείς και έμμονες ακουστικές ψευδαισθήσεις (φωνές), σχιζοφρενικά συμπτώματα(παραληρητικές ιδέες ελέγχου και εκσεσημασμένη άμβλυνση του συναισθήματος) και σαφής ένδειξη εγκεφαλικής νόσου είναι ασύμβατα  Η παραληρητική διαταραχή (ή αλλιώς παράνοια), είναι μια διαταραχή της οποίας μοναδική και προεξάρχουσα εκδήλωση είναι μια αλλόκοτη παραληρητική ιδέα, η οποία είναι σταθερή και αμετακίνητη (Kaplan & Sadock’s, 2004)  Τα άτομα : βιώνουν «φυσιολογικές»ψευδαισθήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν καταστάσεις που θα μπορούσαν να συμβούν στην πραγματικότητα και συνήθως αποτελούν λανθασμένη επεξήγηση μιας αντίληψης ή εμπειρίας (οι καταστάσεις αυτές είτε δεν είναι αληθινές, είτε υπάρχει μεγάλη δόση υπερβολής) 6.1 Σημεία και μπορούν να συνεχίσουν να κοινωνικοποιούνται και να λειτουργούν σε αρκετά φυσιολογικούς ρυθμούς συμπτώματα (εκτός από το περιεχόμενο της ψευδαίσθησής τους) εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά συνυπάρχουν παραισθήσεις (βλέπει,ακούει, αισθάνεται πράγματα που δεν υπάρχουν) οι οποίες σχετίζονται με την ψευδαίσθηση  Βασικό σύμπτωμα είναι μια παραληρητική ιδέα με συνήθως μονοθεματικό περιεχόμενο (δίωξης, ζηλοτυπικό, ερωτομανιακό).Η πεποίθηση για την παραληρητική ιδέα είναι συνήθως ιδιαίτερα έντονη και αρκετά δύσκολο να αμφισβητηθεί. Η λειτουργικότητα μπορεί να επηρεάζεται λιγότερο ή περισσότερο, ανά περίπτωση. 6.1 Σημεία και Ενίοτε υφίστανται χρονίως προβληματικές συμπτώματα σχέσεις σε οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Υπάρχει έντονο ή και χρόνιο στρες, λόγω της δυσκολίας για διαχείρηση της παραληρητικής ιδέας. Δεν προεξάρχει συνοδός καταθλιπτική ή μανιακή συμπτωματολογία ή έχει μικρή διάρκεια.  Η διαταραχή αυτή, είναι κυρίως ψυχοκοινωνικής προέλευσης και συνήθως περιλαμβάνονται ιστορικό συναισθηματικής ή σωματικής 6.2 Αιτιολογία κακοποίησης, μια υπερβολικά απαιτητική ή τελειοθηρική ανατροφή και δεν αναπτύσσεται η βασική εμπιστοσύνη. Το άτομο πιστεύει ότι το περιβάλλον είναι συνεχώς εχθρικό και δυνητικά επικίνδυνο.  Γενετικοί: εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν μέλη της οικογένειάς τους που πάσχουν από παραληρητική διαταραχή ή από σχιζοφρένεια. Βιολογικοί : ανωμαλίες συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου μπορεί να εμπλέκονται στην ανάπτυξη παραληρητικών διαταραχών. Ανισορροπία των νευροδιαβιβαστών, έχει επίσης συνδεθεί με τα παραληρητικά συμπτώματα. 6.3 Αιτιολογία-παράγοντες Περιβαλλοντολογικοί/ψυχολογικοί: μπορεί να προκληθεί λόγω άγχους. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών μπορεί επίσης να συμβάλει. Τα άτομα τα οποία τείνουν να είναι σε απομόνωση ( μετανάστες ή άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής), μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στο να αναπτύξουν παραληρητική διαταραχή.  Ερωτομανιακό: Το άτομο πιστεύει ότι κάποιο άλλο άτομο-ένα σημαντικό ή διάσημο πρόσωπο-είναι ερωτευμένο μαζί του (προσπαθεί να έρθει σε επικοινωνία με το αντικείμενο της ψευδαίσθησης, όπου συμπεριφορές καταδίωξης είναι συχνές) Μεγαλομανιακό: υπερτιμημένη ιδέα για τη δύναμη, 6.4 Περιεχόμενο τις γνώσεις ή την ταυτότητά του(πιστεύει ότι είναι παραληρήματος ιδιαίτερα ταλαντούχο ή ότι έχει κάνει κάποια σπουδαία ανακάλυψη) Ζηλοτυπικό: το άτομο πιστεύει ότι ο/η σύζυγός του ή ο/η ερωτικός του σύντροφος είναι άπιστοι  Καταδίωξης: Τα άτομα πιστεύουν ότι οι ίδιοι (ή κάποιο οικείο τους πρόσωπο) είναι θύματα κακομεταχείρισης ή ότι κάποιος τους κατασκοπεύει ή σκοπεύει να τους βλάψει Σωματικό: πεποίθηση για ύπαρξη σωματικής δυσμορφίας ή κάποιου ιατρικού προβλήματος 6.4 Περιεχόμενο Μικτό: τα άτομα πάσχουν από δύο ή περισσότερα παραληρήματος από τα προαναφερθέντα  Συνδυασμός ψυχοθεραπείας και αντιψυχωτικής αγωγής. Σε περιπτώσεις που το άτομο κινδυνεύει να γίνει βίαιο, συστήνεται νοσηλεία. Συνδυασμός ήπιου αντιψυχωτικού – 6.5 Θεραπεία αντικαταθλιπτικού με ψυχοθεραπεία βελτιώνει το άγχος , την δυσφορία και την κατάθλιψη και μειώνει την ένταση των παραληρητικών ιδεών.  Η ψυχοθεραπεία βασίζεται στην δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου Ο θεραπευτής αποφεύγει να κρύβει πράγματα από τον 6.5 Θεραπεία θεραπευόμενο. Αποφυγή αντιπαράθεσης για το εξωπραγματικό των παραληρητικών ιδεών. Μέσα από την ψυχοθεραπευτική σχέση αναδύονται τα εμπόδια για παραγωγική ζωή λόγω παραληρητικών ιδεών, ποιες περιστάσεις προκαλούν ή εντείνουν την παρανοϊκότητα του, αλλά και ποιο σκοπό εξυπηρετούσαν αυτές οι παραληρητικές ιδέες.  Η επαγόμενη από ουσίες ψύχωση (κοινώς γνωστή ως τοξική ψύχωση ή ψύχωση που προκαλείται από φάρμακα) αποδίδεται στη χρήση ουσιών. Προκύπτει από τις επιδράσεις χημικών ή φαρμάκων, 7. ΨΥΧΩΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ΕΠΑΓΟΜΕΝΗ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ παράγονται από τον ίδιο τον οργανισμό. Διάφορες ψυχοδραστικές ουσίες έχουν εμπλακεί στην πρόκληση ή την επιδείνωση της ψύχωσης στους χρήστες.  Αποπροσανατολισμός Οπτικές ή και απτικές ψευδαισθήσεις Μειωμένη νοητική ικανότητα 7.1 Σημεία και συμπτώματα για την πραγματικότητα Δυσλειτουργία επικοινωνίας και σχέσεων Ανικανότητα για αντιμετώπιση καθημερινών απαιτήσεων.  Αντιψυχωσική αγωγή Υποστηρικτική 7.2 Θεραπεία ψυχοθεραπεία Διακοπή/απεξάρτηση από την ουσία  Συμπτώματα που παραπέμπουν σε ψυχωσική διαταραχή μπορούν να οφείλονται σε καταστάσεις υγείας όπως: Νόσος Alzheimer και άλλα είδη άνοιας 8. ΨΥΧΩΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Όγκος στον εγκέφαλο Υπογλυκαιμία ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΙΑΤΡΙΚΗ Ερυθυματώδης Λύκος ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Πολλαπλή σκλήρυνση Σύφιλη Νόσος του Parkinson HIV ή AIDS  Ψευδαισθήσεις, Παραληρητικές ιδέες Άλλα συμπτώματα ,οφειλόμενα σε ιατρικά νοσήματα που 8.1 Συμπτώματα επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία ( κρανιοεγκεφαλική κάκωση , όγκος του εγκεφάλου).  Αντιψυχωσική αγωγή Υποστηρικτική ψυχοθεραπεία Αντιμετώπιση της γενικής 8.2 Θεραπεία ιατρικής κατάστασης- υπεύθυνης για τα ψυχωσικά συμπτώματα  Διαταραχές με ψυχωτικά συμπτώματα που δεν πληρούν τα κριτήρια για καμιά συγκεκριμένη ψυχωτική διαταραχή: 9.ΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΜΕΝΗ Ψευδαισθήσεις ΑΛΛΙΩΣ Παραληρητικές ιδέες Αποδιοργανωμένο λόγο ή έντονα αποδιοργανωμένη ή κατατονική συμπεριφορά  Προτεινόμενη βιβλιογραφία Oxford Ψυχιατρική-Βασικές Αρχές, T. Burns et al, επιμέλεια Νίκος Κ. Στεφανής, Broken Hill Publishers Ltd, εκδόσεις Πασχαλίδης, 2020 Αρχές Ψυχιατρικής Νοσηλευτικής-Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας, Κούκια Ευμορφία, Broken Hill Publishers Ltd,2018 Η συμβολή της Νοσηλευτικής στην ψυχιατρική θεραπευτική, Γιώργος. Παπαδημητρίου και συν, εκδόσεις Παρισσιάνου, 2016 Σύγχρονη Ψυχιατρική , Γιώργος Παπαδημητρίου και συν, εκδόσεις Βήτα,2013 Υπουργείο Υγείας – Ειδικότητα Δημόσιας Υγείας / Κοινοτικής Νοσηλευτικής Συγγραφείς:………………………………………………………. Έτος:…..