Notatki z Ekonomii Rozwoju PDF

CZĘŚĆ 1; Ekonomia rozwoju jako oddzielna dyscyplina ekonomii EKONOMIA ROZWOJU -gałąź nauk ekonomicznych badania bazujące głównie na nauce anglosaskiej (głównie brytyjska), skupiająca się na problemach gosp. państw rozwijających się Ekonomia rozwoju – najbardziej uniwersalne podejście do określenia...

CZĘŚĆ 1; Ekonomia rozwoju jako oddzielna dyscyplina ekonomii EKONOMIA ROZWOJU -gałąź nauk ekonomicznych badania bazujące głównie na nauce anglosaskiej (głównie brytyjska), skupiająca się na problemach gosp. państw rozwijających się Ekonomia rozwoju – najbardziej uniwersalne podejście do określenia obszaru nauk ekonomicznych, który zajmuje się problematyką państw rozwijających się Określenia synonimy: Development Economics, Economics of Development, Problematyka Rozwoju Gosp. Problemu Głodu Ubóstwa i Rozwoju, (historycznie) makroekonomia krajów mniej zaawansowanych Ekonomia rozwoju – różne podejścia 1) Ekonomia rozwoju jako gałąź ekonomii/nauk społecznych w ujęciu uniwersalnym -studium wszystkich państw świata bez względu na ich sytuacje gospodarczą -obecnie bardzo rzadko używane - częściej pojawia termin prognozowanie ekonomii rozwoju 2) Pojęcie węższe: ekonomia rozwoju i problemy specyficzne państw rozwijających się -problematyka kwestii equity and equality, dostęp do zasobów -państwa rozwijające; tzn. jakie -współczesne spojrzenie Obszar badawczy – 3 etapy 1) Opisanie objawów – charakterystyka państw rozwijających się (jakie są elementy gosp. i życia w państwach rozw.) 2) Przyczyny – co sprawia, że dane państwa rozwijają się szybciej, a niektóre wolnej, dlaczego mamy lukę rozwojową 3) Remedium - Co zrobić, żeby państwa biedne przestały być biedne?; jak pozbyć się luki rozwojowej  Ergo: nie tylko kwestie stricte ekonomiczne, ale także zazębienie z obszarem badań z zakresu nauk społecznych Ekonomia rozwoju z definicji łączy teorię z praktyką. Teoria powstaje jako odpowiedź na konkretne pytania praktyków. Ekonomia rozwoju w pewnym sensie przyjmowała formę eksperymentu na żywym organizmie – szkodliwość. Arthur Lewis – ekonomista rozwoju Jeden z najbardziej wpływowych ekonomistów świata anglosaskiego Było to o tyle znaczące, zważając na jego pochodzenie (Barbados, POC) Teoria Rozwoju Dualnego (Dual Sector Model) PIERWSZY nobel z Ekonomii Rozwoju 1979 -zastosowanie Teorii Lewisa skutkowało rozwarstwieniem w obrębie państwa Zajmował się kwestiami wzrostu gospodarczego państw rozwijających się, ze szczególnym uwzględnieniem problemu ukrytego bezrobocia i szans jego likwidacji. Wzrost Gospodarczy a Rozwój Gospodarczy? Wzrost Gosp. – podejście ilościowe (dane makroekonomiczne, PKB) -wzrost jest pojęciem znacznie węższym Rozwój Gosp. – podejście jakościowe - rozwój jest pojęciem szerszym Development Economics vs. Development Studies? Development Studies – skupienie się na problemach globalnego południa z perspektywy interdyscyplinarnej (DE + kwestie społeczne + szeroko pojęte powiązane dziedziny nauki)  o studia nad rozwojem jako termin parasol, wszelkie nauki zajmujące się specyficznie problematyką związaną z państwami rozwijającymi się zalicza się do development studies o development studies od późnych lat 50., wczesnych 60. o obecnie bardzo szeroko zakrojony obszar badawczy (kwestie społeczne, rolnictwo, decolonial studies etc.) np. decolonial Studies jako narzędzie pomocnicze dla DS– pozbycie się perspektywy kolonialnej w akademii, dążenie do zdywersyfikowania podejść naukowych Interdyscyplinarność, wielodyscyplinarność, międzydyscyplinarność wszystkie te określenia są prawdziwe w odniesieniu do development studies! Development Economics Intensywny rozwój w drugiej połowie XX wieku Podjęcie się kwestii catching up Wraz z rozwojem DE szybko okazało się, że zajmuje się problemami wielopłaszczyznowymi wyłonienie się DS. ekonomia rozwoju zapoczątkowała studia nad rozwojem i jest łącznikiem wszelkich obszarów, które zaliczają się do development studies DE – KALENDARIUM Druga połowa XX wieku – rekordowo ekonomii rozwoju szybki awans do pozycji nowej dyscypliny badawczej, pojawiają się badacze, którzy identyfikują się z daną tematyką, powstają instytuty badawcze dot. dziedziny, badacze innych dziedzin (ekonomiści) uznają DS jako pokrewną dziedzinę nauki Dlaczego akurat wtedy? - plan Marshalla, dekolonizacja, postęp globalizacji i praw człowieka, powstanie ONZ! nagle trzeba było się zająć problematyką państw postkolonialnych proces zmian zaczął się już w latach 20., ale II WŚ była katalizatorem *przewartościowanie w dziedzinie ekonomii, dotychczasowe osiągnięcia/paradygmaty klasycznej ekonomii przestały mieć znaczenie *krytyczne badania klasycznej teorii rozwoju, dostrzeganie różnic między poszczególnymi państwami, zniszczenia wojenne uwypukliły dysproporcje w skali świata lata 40. – 60. dekolonizacja, osiągnięcie niepodległości przez dawne kolonie – jak nowe państwa będą funkcjonować? *np.dzyskanie niepodległości przez Indie wcześniej badania nt. Indii skupiały się na Indiach jako części terytorium Imperium Brytyjskiego, a nie państwa! * Jak powstanie Indii wpłynie na dynamikę SM? rozwój komunikacyjny, zwiększenie dostępu do informacji postęp w sprawach kodyfikacji międzynarodowych praw człowieka znaczący wpływ na ekonomię światową zimna wojna; walka o wpływy w nowych, niepodległych państwach na linii Wschód – Zachód (np. pomoc gosp. dla nowych państw) świadomość, że jako społeczność globalna stoimy przed problemem ekonomicznym dot. wszystkich państw świata próby przeciwdziałania kryzysowi ekonomicznemu po II WŚ (plan Marshalla) pojawia się przeświadczenie, że można całkowicie pozbyć się takich problemów jak skrajne ubóstwo przy pomocy napływu środków finansowych i dofinansowań -ogólne plan Marshalla i optymistyczne podejście dot. kwestii gospodarki światowej – „obecne problemy są przejściowe i szybko się ich pozbędziemy” OEEC (Organization for European Economic Cooperation) była organizacją założoną w 1948 roku w celu zarządzania pomocą w ramach Planu Marshalla, czyli amerykańskiego programu odbudowy Europy po II wojnie światowej.  Główne cele OEEC: 1. Wspieranie współpracy gospodarczej między krajami europejskimi. 2. Promowanie liberalizacji handlu i odbudowy gospodarczej. 3. Koordynacja alokacji funduszy z Planu Marshalla. Transformacja w OECD: W 1961 roku OEEC została przekształcona w OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development), obejmującą również kraje spoza Europy, jak USA i Kanada, z szerszymi celami promowania globalnego rozwoju gospodarczego. DAC (Development Assistance Committee) to komitet OECD, założony w 1960 roku, skupiający głównych donatorów międzynarodowej pomocy rozwojowej. Główne zadania: Koordynacja i monitorowanie oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA). Promowanie skutecznej polityki wspierającej rozwój i zrównoważone cele (SDGs). Raportowanie przepływów finansowych dla krajów rozwijających się. DE: KALENDARIUM Lata 40. I 50. – zainteresowanie tematyką rozwojową 1944- Esej „Uprzemysłowienie Obszarów Zacofanych” Backwardness jako termin typowy dla tego okresu Przemysł jako narzędzie rozwojowe, gospodarka oparta na rolnictwie jako zacofana Bardzo wąskie pojmowanie rozwoju: uprzemysłowienie, catching up Pojawiają się Colonial Studies (a w późniejszych dekadach Commonwealth Studies Development Studies) Pejoratywne postrzeganie państw globalnego południa Ówczesne teorie rozwoju bazują na wówczas dominujących teoriach ekonomicznych badania z dziedziny DE pozostają pod wpływem ówczesnych trendów ekonomicznych Pojawia się kształcenie kadr z dziedziny DE., zinstytucjonalizowanie DE., pojawiają się też instytucje powiązane z IOs (np. w Ameryce Łacińskiej) Optymizm i entuzjazm dot. rozwoju gosp. światowej Pojawia się DS., jednak nadal focus głównie na DE Lata 60.  Rozwój już ustanowionej dziedziny nauki, Pojawienie się DAC, gdzie pracują badacze nie tylko z państw zachodnich, dywersyfikacja Mniej entuzjazmu w kwestiach finansowania Powolne zmiany w kwestii słownictwa – już nie używa się terminu backwardness, ale nadal funkcjonują terminy „underdeveloped”/ „developed”, kraje 3. świata Wyodrębnienie się nurtów niepowiązanych z popularnymi przekonaniami ekonomicznymi Lata 70. Krytyka Ekonomii Rozwjou: Bauer „Death of Development Economics” oraz Hirschmann!!! Zachodni badacze rozwoju zaczynają dostrzegać bezsens niektórych działań, brak widocznych efektów w rozwoju państw rozwijających, rozczarowanie, rozczarowanie nieskutecznością teorii Głębokie kryzysy gosp. (w tym kryzys naftowy) Wbrew badaniom, szybki rozwój państw Ameryki Łacińskiej (przy pomocy kredytów) i innych państw rozwijających – pojawiają się lokalne rozwiązania Pojawiają się idee utworzenia nowych organizacji międzynarodowych państw rozwijających się (G77) zjednoczenie jako narzędzie do rozwoju ŚMIERĆ EKONOMII ROZWOJU ODPOWIEDŹ HIRSCHMANNA „Death of Development Economics” Albert O. Hirschman, jeden z to koncepcja krytykująca tradycyjne najważniejszych myślicieli w dziedzinie podejście do ekonomii rozwoju, ekonomii rozwoju, odniósł się krytycznie zaproponowana przez amerykańskiego do idei „Death of Development ekonomistę P. T. Bauera w jego pracy z Economics”: lat 70. XX wieku. 1. Obrona unikalności ekonomii rozwoju: Główne tezy Bauera: - że kraje rozwijające się mają 1. Krytyka założeń tradycyjnej specyficzne wyzwania (np. brak ekonomii rozwoju infrastruktury, słabe instytucje, -rozwój gospodarczy nie wymaga ograniczone zasoby), które dużych nakładów kapitału ani wymagają odrębnych narzędzi i pomocy zagranicznej, ignoruje teorii. Ekonomia głównego się znaczenie indywidualnej nurtu nie uwzględniała takich przedsiębiorczości, instytucji i aspektów. rynków. 2. Krytyka uniwersalizmu ekonomii:  2. Sprzeciw wobec pomocy -redukowanie ekonomii zagranicznej: rozwoju do ogólnych zasad -pomoc rozwojowa często ekonomii pomijało złożoność prowadziła do uzależnienia społeczno-politycznych krajów rozwijających się od procesów zachodzących w donatorów, a nie do ich krajach rozwijających się. samowystarczalności Rozwój wymagał nie tylko wzrostu PKB, ale także zmian 3. Znaczenie rynków i wolności instytucjonalnych i kulturowych gospodarczej: -rozwój jest napędzany przez 3. Nacisk na niestandardowe wolne rynki, handel, rozwiązania: przedsiębiorczość i właściwe -ważna rola kreatywnych, instytucje, a nie przez planowanie lokalnie dostosowanych strategii centralne czy dotacje rozwoju, zamiast jednorodnych Znaczenie koncepcji: recept Była kontrą do dominujących teorii rozwoju, takich jak teoria modernizacji czy strukturalizm, 4. Widzenie rozwoju jako które podkreślały rolę państwa i procesu: kapitału w rozwoju. -rozwój jest nierównomierny, dynamiczny i pełen niepewności, Przyczyniła się do wzrostu co wymaga interdyscyplinarnego popularności neoliberalizmu w podejścia i uwzględniania ekonomii rozwoju w latach 80. lokalnych kontekstów. Znaczenie jego perspektywy: Hirschman sprzeciwił się rezygnacji z ekonomii rozwoju jako odrębnej dziedziny, argumentując, że tylko specyficzne narzędzia i teorie są w stanie rozwiązywać wyjątkowe problemy krajów rozwijających się. Jego stanowisko odegrało kluczową rolę w utrzymaniu ekonomii rozwoju jako ważnego pola badawczego. Lata 80. Spadek cen ropy naftowej zatrzymanie tanich kredytów dla państw rozwijających państwa rozwijające się ogłaszają niewypłacalność Kryzys w Ameryce Łacińskiej Konsensus waszyngtoński zainteresowanie tematyką rozwoju, z powodu kryzysu zadłużeniowego i w interesie państw rozwijających i rozwiniętych jest rozwiązanie  problemu Przewartościowanie podejścia do procesów gospodarczych; bardziej liberalne koncepcje, podejście bardziej rynkowe Znowu silne zainteresowanie się państwami rozwijającymi zmiana postrzegania rozwoju, rozwój nie tylko jako uprzemysłowienie, rozwój postrzegany jako rozwój ludzki Pojawia się nowe spojrzenie na rozwój – pojawiają się fundamenty, które później skutkują powstaniem HDI Terminologia – pojawia się pojęcie developing countries/ kraje rozwijające Lata 90. I czasy współczesne Regres – mniej funduszy na DS i DE Zmienia się liczba państw rozwijających się – państwa bloku wschodniego włączone do państw rozwijających się Nowe mierniki rozwoju HDI, inny sposób patrzenia na dane wskaźniki, nowe pomiary zmiana podejścia Pojawia się koncepcja zrównoważonego rozwoju jako kolejny etap ewolucji DS Wiele kryzysów G20 – wzrost znaczenia niektórych państw rozwijających Cele milenijne neoliberalny paradygmat nadal jest w pewnym stopniu aktualny, ale z tą różnicą, że nie jest ważna ścieżka rozwoju to w jakim tempie dojdziemy do celu i jaką drogą jest sprawą indywidualną każdego z państw CZĘŚĆ 2. Dualizm rozwojowy we współczesnym świecie Kraje rozwijające się – problemy z definicją W literaturze przedmiotu występuje wiele nazw określających biedne państwa, większości z nich dzisiaj lepiej nie używać: Kraje słabo rozwinięte Kraje zacofane Kraje nieuprzemysłowione Trzeci Świat Globalne Południe Terminy te stosowane są w odniesieniu do grupy około 120 państw Afryki, Ameryki Łacińskiej, Azji i Oceanii Kraje słabo Lata Używano tego terminu, aby opisać państwa o niskim poziomie rozw rozwinięte 50. I infrastrukturą, niskim dochodem na mieszkańca i słabymi instyt 60. XX pejoratywny i zbyt ogólny, ponieważ nie uwzględnia różnorodności w. Kraje zacofane Druga Był to termin stosowany w kontekście krajów, które pozostawały w połowa „Zacofanie” sugerowało, że kraje te muszą nadrobić straty w róż XX w., konotacji. Obecnie uznaje się, że jest to określenie stygmatyzując lata 50. I 60. Kraje Druga Termin ten koncentrował się na braku przemysłu w wielu krajach r nieuprzemysłow połowa było postrzegane jako kluczowy wskaźnik opóźnienia rozwoju. J ione XX w., ogranicza się tylko do industrializacji, a także obejmuje aspekty lata 50. I 60. Trzeci Świat! Główni Pochodzący z okresu zimnej wojny, termin ten był używany w od e lata bloku zachodniego (pierwszy świat) ani wschodniego (drugi świ 60. I nieprecyzyjny, ponieważ ignoruje różnorodność polityczną, społeczną 70. XX uważany za przestarzały i nieodpowiedni. w. Globalne Lata Zastąpienie wcześniejszych terminów wyrażeniem „Globalne Połud Południe 80. I geograficznego podziału, gdzie większość krajów rozwijających 90. XX że jest to bardziej neutralne określenie, niektórzy krytykują je za zb w. tymi krajami Cechy charakterystyczne państw rozwijających 1. Nierówności dochodowe, niski poziom PKB per capita 2. Wysoki poziom ubóstwa i niedożywienia 3. Rolniczy charakter gospodarki 4. Dualizm gospodarczy i technologiczny 5. Silna presja demograficzna, szybkie tempo urbanizacji 6. Niewykorzystanie pełnego potencjału siły roboczej 7. Niedostateczny rozwój instytucji 8. Degradacja środowiska naturalnego 9. Dziedzictwo kolonialne 10. Niekorzystne warunki geograficzne  CZĘŚĆ 3. Wzrost i rozwój gospodarczy Miary wzrostu gospodarczego 1. Produkt Krajowy Brutto (PKB)* Najczęściej stosowana miara wzrostu gospodarczego Choć niedoskonały, obrazuje zwykle również sytuację w pozostałych kategoriach społeczno-gospodarczych Określa łączną wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju w określonym czasie (zwykle w ciągu roku) Może być mierzony w wartościach nominalnych lub realnych (skorygowanych o inflację) 1.2. Produkt Krajowy Brutto na mieszkańca (PKB per capita) Pokazuje wartość PKB przypadającą na jednego mieszkańca kraju Używany do porównań międzynarodowych oraz do oceny poziomu życia w danym kraju Może być stosowany jako wskaźnik dobrobytu, ale nie uwzględnia nierówności dochodowych * 1.3.Czasem modyfikacja PKB: parytet siły nabywczej (purchasing power parity – PPP) umożliwia bardziej precyzyjne porównanie poziomu dochodów i dobrobytu między krajami, koryguje PKB uwzględniając różnice w cenach dóbr i usług w różnych państwach Kiedy przelicza się PKB per capita na PPP, eliminuje się wpływ kursów walutowych oraz różnic w kosztach życia w różnych krajach w idealnych warunkach ceny tego samego koszyka dóbr i usług w różnych krajach powinny być identyczne https://classroom.google.com/u/4/c/NzIwNzUyMTY4MTU4/m/NzI2ODMxMTg1 Nzcy/details 2. Wzrost Produktu Narodowego Brutto (PNB) Mierzy wartość dóbr i usług wytworzonych przez obywateli danego kraju, zarówno w kraju, jak i za granicą Może być stosowany do oceny, jak aktywność ekonomiczna krajowych firm wpływa na globalny rozwój  3. Wzrost dochodu narodowego brutto (DNB)/ GNI Gross National Income suma dochodów uzyskanych przez obywateli i przedsiębiorstwa danego kraju, w tym dochodów z zagranicy Używany do analizy wpływu zagranicznych inwestycji oraz dochodów uzyskanych z działalności międzynarodowej podejście jednoskładnikowe wskaźnika jako miernika rozwoju ZALETY WADY Przejrzystość: Brak uwzględnienia -Wskaźniki takie jak PKB per nierówności dochodowych: capita są łatwe do obliczenia i -PKB per capita jest to, że nie zrozumienia. Pozwalają na uwzględnia nierówności szybkie porównanie poziomu dochodowych w danym kraju rozwoju różnych krajów, bez -np. kraj ma stosunkowo wysokie konieczności zgłębiania PKB per capita, ale duża część skomplikowanych kwestii dochodu jest skoncentrowana ekonomicznych czy w rękach niewielkiej grupy społecznych. osób (np. elity polityczne, Częsta aktualizacja: korporacje), podczas gdy -regularnie publikowane przez większość społeczeństwa żyje międzynarodowe instytucje, w ubóstwie**  takie jak Bank Światowy, MFW Brak uwzględnienia produkcji czy ONZ nierynkowej: -są dostępne na bieżąco i -PKB per capita nie bierze pod pozwalają na monitorowanie uwagę produkcji zmian w czasie nierynkowej,takiej jak produkcja Łatwość w interpretacji: rolna na własny użytek (np. w -np. PKB per capita jest proste krajach wiejskich), która może do zrozumienia; wyższe wartości stanowić istotny element sugerują wyższy poziom gospodarki dochodów na mieszkańca i -W krajach rozwijających się, teoretycznie lepszy standard zwłaszcza w rolniczych życia, podczas gdy niższe społecznościach, duża część wartości wskazują na niższy produkcji jest konsumowana poziom rozwoju gospodarczego lokalnie i nie wchodzi w skład Wiarygodność danych: obliczeń PKB. Podstawowe dane -rzeczywisty poziom życia i wykorzystywane do obliczeń PKB produkcji w takich krajach może (takie jak produkcja dóbr i usług, być wyższy, niż wskazuje na to handel międzynarodowy, PKB. inwestycje) są zazwyczaj Brak uwzględnienia jakości zbierane przez wiarygodne życia: instytucje i są powszechnie -PKB per capita nie mówi nic o uznawane. To sprawia, że tym, jak dobra i usługi są wskaźnik jest uważany za solidną dystrybuowane, ani o jakości podstawę analizy ekonomicznej. życia obywateli -Kraj o wysokim PKB per capita może mieć również problemy z dostępem do edukacji, opieki zdrowotnej, wysokim poziomem zanieczyszczenia środowiska czy dużą stopą przestępczości. - nie uwzględnia również kwestii związanych z przemocą społeczną, prawami człowieka czy stabilnością polityczną Niedokładność w krajach zróżnicowanych pod względem struktury gospodarki: - np. w państwach o silnej gospodarce opierającej się na surowcach naturalnych (np. kraje OPEC), PKB per capita może być wysokie, ale kraj może mieć niewielką produkcję przemysłową czy usługową, a zarobki w rolnictwie mogą być bardzo niskie ** Przykładem może być Gwinea Równikowa, gdzie w pewnym okresie PKB na mieszkańca był wysoki (dzięki dochodom z ropy naftowej), ale kraj ten był jednym z najbiedniejszych pod względem jakości życia i miał wysoki poziom ubóstwa. Rozwój państwa wydawał się szybki, jednak w rzeczywistości istniały poważne problemy społeczne. Państwa rozwijające się – klasyfikacja Banku Światowego, GNI per capita 1) low income, $1145 lub mniej (Czad, Sudan, Niger) 2) lower middle income, $11346 - $4515 (Indie, Pakistan, Wietnam) 3) upper middle income, $4516 - $14005 (ChRL, Kazachstan, Mongolia) 4) high income, $14005 lub więcej (USA, Kanada, Australia) https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519-world-bank -country-and-lending-groups TLDR; Niski dochód, niższy i wyższy średni to państwa rozwijające się, Wysoki dochód – państwa rozwinięte Jednak wysoki dochód nie zawsze oznacza rozwój! 1. Nierówności dochodowe – W krajach o wysokim GNI mogą występować duże różnice w dochodach (np. RPA, Brazylia) 2. Zasoby naturalne – Kraje bogate w surowce (np. Katar) mogą mieć wysokie GNI, ale niski poziom rozwoju społecznego i instytucjonalnego 3. Rozwój społeczny – Wysokie GNI nie gwarantuje wysokiej jakości życia, np. w obszarze edukacji, zdrowia czy wolności obywatelskich 4. Kryzysy finansowe – Wysokie GNI może wynikać z krótkoterminowego wzrostu, który nie przekłada się na trwały rozwój (np. po kryzysie w Islandii) HUMAN DEVELOPMENT INDEX miara opracowana przez Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), która ocenia poziom rozwoju społecznego i gospodarczego danego kraju Wskaźnik opiera się na podejściu rozwoju ludzkiego, opracowany przez Mahbuba ul-Haqa, osadzonym w pracy Amartyi Sena na temat zdolności ludzkich Powstał podczas zwrotu w latach 80. i 90. przedefiniowanie koncepcji rozwoju, rozwój to nie tylko przemysł i handel, pojawia się rozwój ludzki 1990; opublikowanie pierwszego HDR Human Development Report Raport Rozwoju Ludzkiego Pierwsze wyadanie HDR; głównie aneks statystyczny, pojawienie się miernika synkretycznego, nowe podejście do koncepcji rozwoju HDI co roku jest liczone w nieco odmienny sposób, poprzez zmianę metodologii czasami dane dot. tego samego państwa mogą się znacznie różnić z roku na rok Do 2021 HDI było publikowane co roku obrazowało zwykle jednego danego problemu państw rozwijających się w danym okresie +aneks statystyczny Obecnie bardziej przekrojowe podejście do HDI Obecnie bardziej przekrojowe podejście do HDI !!!-TEGOROCZNE HDR: Breaking the gridlock; Reimagining cooperation in a polarized world  w tym roku podejmowana jest problematyka polaryzacji, a aneks statystyczny nie tyczy się jedynie państw rozwijających się -Jego głównym celem jest analiza globalnych wyzwań związanych z nierównym postępem w rozwoju, rosnącymi nierównościami oraz narastającą polaryzacją polityczną. Raport podkreśla, że współzależności między krajami na świecie są coraz bardziej skomplikowane, a potrzebne są nowe strategie multilateralne, które pozwolą przezwyciężyć te problemy. Zawiera również propozycje działania, które mogą pomóc w poprawie sytuacji, koncentrując się na rozwiązywaniu globalnych kryzysów, w tym zmian klimatycznych, konfliktów zbrojnych i trudności w rozwoju cyfrowym wokół HDI pojawiły się pokrewne wskaźniki, choć nieco zmodyfikowane (GDI, Wielowymiarowy wskaźnik ubóstwa etc. https://classroom.google.com/u/4/c/NzIwNzUyMTY4MTU4/m/NzI2ODMxM Tg1Nzcy/details HUMAN DEVELOPMENT INDEX WYMIARY/ DIMENSIONS Długie i zdrowe Wiedza Standard życie życia przewidywalna Expected years of GNI per WSKAŹNIK, długość życia schooling capita (PPP MIERNIK (spodziewana ilość czasu jaką $) LICZBOWY/ dzieci spędzą w szkole)/ DND (kurs INDICATORS Mean years of schooling parytetowy) (ile osób, które już ukończyły szkołę spędziły w niej lat )*** W HDI wszystkie trzy wskaźniki mają równe wagi, nie można w sposób jednoznaczny udowodnić, że któryś z nich jest najważniejszy! W HDI zawarte są też mechanizmy eliminacji skrajnych wartości! ***Kwestia sporna długość nauczania nie świadczy o jakości nauczania, dane zbierane na podstawie rejestrów szkolnych są niemiarodajne) za lepszy wskaźnik można by uznać np. poziom analfabetyzmu lub odsetek dzieci, które kontynuują edukacje na poziomie ponadpodstawowym Dlaczego więc używa się tych dwóch wskaźników? Upolitycznienie wskaźnika, likwidacja analfabetyzmu jest procesem niezwykłe długotrwałym W 2000 roku, w ramach planów milenijnych, w ramach rozwoju edukacji dużo szybciej można zauważyć zmiany w tym wskaźniku jeśli mówimy tylko o reformie systemu edukacji Inne potencjale wskaźniki; dostęp do wody pitnej, dostęp do dachu nad głową WARTOŚCI HDI: 0 -1 BARDZO WYSOKIE 0.8 i wyżej np. Niemcy, Islandia, HDI Szwajcaria WYSOKIE HDI 0.7 – 0.79 np. Rosja, Polska, Słowacja ŚREDNIE HDI 0.55-0.69 np. Kazachstan, Turcja, Mołdawia NISKIE HDI Poniżej 0.55 Np. Niger, Etiopia, Mozambik Dochody mogą bardzo zawyżać pozycję państw we wskaźnikach!! LDC – LEAST DEVELOPED COUNTRIES Grupa państw, które charakteryzują się najniższym poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego  Zostały zdefiniowane przez ONZ w 1971 roku, a ich status jest regularnie aktualizowany. Kryteria, które muszą spełniać te kraje, obejmują: niski dochód narodowy brutto (GNI) na mieszkańca, niską jakość życia, mierzoną np. wskaźnikiem ubóstwa, wysoką wrażliwość na kryzysy zewnętrzne oraz słabo rozwiniętą gospodarkę. Do głównych cech LDC należą: 1. Wysoki poziom ubóstwa - duża część ludności żyje poniżej granicy ubóstwa 2. Niska średnia długość życia - problemy zdrowotne, brak dostępu do opieki medycznej 3. Słaba infrastruktura edukacyjna - niski poziom wykształcenia, ograniczony dostęp do edukacji 4. Niska dywersyfikacja gospodarki - często zależność od jednego lub kilku surowców naturalnych Kryterium dochodowe dwupoziomowe, poziom dolny (1088 USD) i górny (1300 USD, chyba że nie poprawiają się inne wskaźniki to wtedy prawie 4000 USD) Kraje te korzystają z międzynarodowej pomocy rozwojowej, a ich status LDC pozwala im na uzyskanie preferencyjnych warunków handlowych i wsparcia finansowego. Kategoria ma na celu przykuć uwagę do państw, które potrzebują najwięcej pomocy Obecnie jest to 45 państw PRZYKŁADY PAŃSTW Afryka: Afganistan, Burundi, Demokratyczna Republika Konga, Etiopia, Niger, Sierra Leone, Sudan Południowy, Czad Azja: Kambodża, Nepal, Jemen, Bangladesz Wyspy Pacyfiku: Kiribati, Wyspy Marshalla, Vanuatu Ameryka Łacińska: Haiti PAŃSTWA – ABSOLWENCI!!!! 1) Gwinea Równikowa 5) Malediwy 2) Botswana 6) Samoa 3) Butan 7) Vanuatu 4) Republika Zielonego Przylądka/Cabo Verde LDC są narażone na różne kryzysy, które mogą znacząco wpłynąć na ich rozwój: 1. Kryzys gospodarczy – Zależność od eksportu surowców naturalnych sprawia, że zmiany w cenach surowców mogą powodować wahania gospodarcze i stagnację 2. Kryzys klimatyczny – Zmiany klimatyczne, takie jak powodzie, susze czy huragany, są szczególnie dotkliwe, ponieważ LDC mają słabą infrastrukturę i dużą zależność od rolnictwa 3. Kryzys zdrowotny – Słaba opieka zdrowotna i epidemie chorób zakaźnych, jak malaria czy HIV, pogarszają sytuację 4. Kryzys polityczny – Napięcia wewnętrzne, wojny domowe czy konflikty etniczne mogą prowadzić do destabilizacji państwa 5. Kryzys żywnościowy – Klęski żywiołowe i problemy z produkcją rolną mogą prowadzić do niedoborów żywności i głodu 6. Kryzys technologiczny – Brak dostępu do nowoczesnych technologii cyfrowych utrudnia integrację z globalną gospodarką państwa z grupy LDC mają wyskoki wskaźnik EVI czyli ich gospodarka jest skrajnie wrażliwa na wszelkie szoki zewnętrzne i wewnętrzne państwa z grupy LDC mają niski HAI, czyli mają słabe zasoby kapitału ludzkiego, mają niski poziom wykształcenia społeczeństwa, społeczeństwo dodatkowo obciążone przez głód, niedożywienie, niski poziom opieki zdrowotnej Economic Vulnerability Index (EVI) Human Assets Index (HAI) wskazuje, że kraj jest szczególnie HAI ocenia zasoby kapitału podatny na zmiany, takie jak ludzkiego w danym kraju, czyli stan kryzysy finansowe, zmiany zdrowia społeczeństwa i poziom klimatyczne czy wahania cen wykształcenia. Wskaźnik ten mierzy, surowców. jak dobrze kraj zarządza rozwojem Wysoki EVI oznacza, że kraj ma swoich zasobów ludzkich skrajnie wrażliwą gospodarkę Kryteria EVI obejmują: Kryteria HAI obejmują: Eksportowa zależność (jak Poziom edukacji (np. średnia duży udział eksportu w PKB liczba lat nauki wśród kraju), dorosłych), Wrażliwość na zmiany Zdrowie społeczeństwa (np. klimatyczne (np. podatność na wskaźnik umieralności dzieci, klęski żywiołowe), dostęp do opieki zdrowotnej), Wielkość gospodarki (małe Niedożywienie (wskazanie na gospodarki są bardziej podatne problemy z żywieniem na wstrząsy), społeczeństwa) Nieprzewidywalność eksportu (niestabilność eksportu surowców naturalnych) ROZPIĘTOŚCI WSKAŹNIKÓW 1. PKB Wysokie PKB: Najbogatsze kraje, takie jak USA, Chiny, Japonia, Niemcy czy Wielka Brytania, charakteryzują się PKB na poziomie bilionów dolarów. W 2023 roku USA miały PKB wynoszące ponad 26 bilionów dolarów. Niskie PKB: Kraje takie jak Burundi, Malawi czy Mozambik mają PKB na poziomie kilkudziesięciu miliardów dolarów. Najbiedniejsze państwa często osiągają PKB per capita poniżej 1000 USD. 2. DNB (Dochód Narodowy Brutto) Wysoki DNB: Kraje rozwinięte, takie jak Szwajcaria czy Luksemburg, mają DNB per capita w wysokości kilku dziesiątek tysięcy dolarów. DNB w krajach takich jak Norwegia czy Szwecja oscyluje wokół 60-100 tysięcy dolarów per capita. Niski DNB: W krajach o niższym dochodzie, jak Madagaskar czy Nepal, DNB per capita może wynosić poniżej 1000 USD Rozpiętości:  PKB: Różnice między krajami o najwyższym (np. USA) i najniższym PKB (np. Burundi) mogą wynosić nawet 20-30 krotności DNB: Rozpiętości mogą sięgać 100 krotności lub więcej pomiędzy krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się Najbardziej rozbudowana baza danych społeczno gospodarczych : https://datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/?authuser=4 Baza CIA: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/?authuser=4 CZĘŚĆ 4; Ubóstwo i nierówności społeczne