مفهوم انقلاب و ویژگی های آن PDF

# مفهوم انقلاب و ویژگیهای آن در این بحث ابتدا مفهوم انقلاب و ویژگیهای آن و سپس تفاوت این مفهوم با مفاهیم مشابه را بررسی میکنیم. ## ۱- ۱ مفهوم انقلاب واژه Revolution در آغاز از جمله اصطلاحات علم اخترشناسی بوده که به معنای چرخش دورانی افلاک و بازگشت سیارگان به جای اول به کار میرفته است. امروزه این...

# مفهوم انقلاب و ویژگیهای آن در این بحث ابتدا مفهوم انقلاب و ویژگیهای آن و سپس تفاوت این مفهوم با مفاهیم مشابه را بررسی میکنیم. ## ۱- ۱ مفهوم انقلاب واژه Revolution در آغاز از جمله اصطلاحات علم اخترشناسی بوده که به معنای چرخش دورانی افلاک و بازگشت سیارگان به جای اول به کار میرفته است. امروزه این اصطلاح که بیانگر دگرگونی شدید و ناگهانی است - در مورد مسائل گوناگونی مانند انقلاب ،صنعتی انقلاب سیاسی انقلاب اجتماعی انقلاب فکری و انقلاب سبز به کار میرود. انقلابهای معاصر یعنی پیدایش عصری نو در تاریخ کشورها؛ عصری که میتواند ارزشهای مطلوب تجربه شده پیشین را با مفاهیمی همچون آزادی استقلال و مانند آن همراه سازد. در حالی که در گذشته و از جمله در یونان باستان انقلاب صرفاً به معنای تغییر حکومت بوده است. بر اساس پژوهشی علمی در فاصله سالهای ۶۰۰ ق م تا ۱۴۶ ق. م ۸۴ انقلاب در یونان باستان به وقوع پیوسته و بر اساس پژوهشی ،دیگر در فاصله ۵۰۹ ق. م تا ۴۷۶م نیز رم باستان شاهد ۱۷۰ انقلاب بوده است. در این کتاب مقصود از انقلاب انقلابهای اجتماعی یا بزرگ است. انقلاب اسلامی ایران همچنان که برخی از نویسندگان مشهور گفته اند - در شمار انقلابهای اجتماعی یا بزرگ جای می گیرد؛ زیرا از یک سو سبب تغییر در اساس و نوع حکومت گردید و از سوی دیگر به تحول در ایدئولوژی غالب و رسمی کشور و خط مشیهای اجتماعی اقتصادی و سیاسی در ابعاد داخلی و خارجی انجامید. ## ۲ - ۱ عوامل و ویژگیهای انقلاب در مورد انقلاب تعریفی واحد وجود ندارد اما وجود دو بعد «عوامل» و «عناصر (ویژگیها) در آن از هم قابل تفکیک است. با نگاهی دقیق به انقلابهای معاصر و تعریفهای ارائه شده میتوان گفت که یک انقلاب کامل دست کم دارای چهار عامل و سه عنصر (ویژگی است که ذیلاً بدانها اشاره میشود. ### الف) عوامل انقلاب #### ۱ - ۲ - ۱ - نارضایتی عمیق از وضع موجود نارضایتی عمیق اولین عنصر مهم در وقوع هر انقلاب و از دیگر سو زمینه ظهور و گسترش سایر عوامل و شرایط وقوع آن است. برای دریافتن چگونگی ایجاد نارضایتیهای انقلابی باید به بررسی تحولات اجتماعی سیاسی معاصر در جامعه نگریست تا زمینه ها و علل نارضایتی تدریجی مردم دانسته شود. نکته مهم این است که ما هرگونه نارضایتی را نارضایتی انقلابی نمیگوییم. به سخنی دیگر نارضایتی انقلابی گونه ای از نارضایتی است که اولاً در میان گروه قابل توجهی از نخبگان سیاسی و فکری و توده های مردمی ظهور کند و یک یا چند جنبه ی مختلف ،اجتماعی فرهنگی سیاسی و اقتصادی را در برگیرد و ثانیاً به حد ناامیدی از بهبود اوضاع رسیده باشد. ظهور این نارضایتی باعث تغییر در کنش و رفتار افراد میگردد. با این همه وقوع انقلاب نیازمند شرایط دیگری است و به صرف ظهور چنین نارضایتی به وقوع نمیپیوندد. یعنی برای وقوع انقلاب به سایر شرایط نیز نیاز است. نارضایتی انقلابی وقتی توده ها را فرا میگیرد که خود را به شکل اعتراضات اعتصابات درگیری ها و اقدامات غیر قانونی - همراه با شعارهایی در طرد نظام حاکم - نشان دهد. #### ۲ - ۲ - ۱ - ظهور و گسترش ایدئولوژی های جدید جایگزین همچنانکه برینتون گفته است هیچ انقلابی بدون گسترش اندیشه و ایدئولوژی جدید، شکل نمی گیرد. دانشنامه «بلکول» ایدئولوژی را الگوهای عقاید و اظهارات نمادینی معرفی میکند که جهان را تعریف تفسیر و ارزیابی میکنند. هدف ایدئولوژی، شکل دادن بسیج هدایت سازماندهی و توجیه اشکال خاص راهکارها و نحوه اعتراض به دیگران تلقی میشود. دوتریسی» در سال ۱۷۹۶ برای نخستین بار این اصطلاح را برای مطالعه نظام مند انتقادی و احساساتی خاستگاههای عقاید به کار برد. #### ۳ - ۲ - ۱ - گسترش روحیه انقلابی روحیه انقلابی پدیده ای روان شناختی و مرحله ای بالاتر از نارضایتی از وضع موجود است و منظور از آن به وجود آمدن اراده و حس پرخاشگری علیه نظم سیاسی حاکم است. با چنین روحیه و اراده ای است که فرد اعتماد به نفس پیدا میکند و در مقابل راه حلهای اصلاح گرایانه و نیز سیاستهای سرکوبگرانه حکومت ایستادگی میکند . این روحیه نیز دست کم باید در میان گروهی از نخبگان و توده ها ظهور یابد. از این رو تا هنگامی که این پدیده روی نداده - هرچند شرایط دیگر محقق باشد . انقلابی به وقوع نمی پیوندد. قوت و اقتدار روحیه انقلابی نیز به عوامل مختلفی مانند ویژگیهای تاریخی و فرهنگی نوع ایدئولوژی انقلابی مجموعه ویژگیها و اقدامات پیشین حکومت و.... بستگی دارد. #### ۴ - ۲ - ۱ - رهبری و نهادهای بسیج گر در هر انقلابی وجود رهبری که بتواند نارضایتیهای موجود در جامعه را فعال سازد و آنها را به سمت براندازی هدایت نماید ضرورت جدی دارد. بسیاری از شکافهای سیاسی فکری اجتماعی و... در جوامع مختلف وجود دارد که به دلیل فقدان چنین رهبرانی تبدیل به انقلاب یا پدیده مشابهی نمی شوند. از این رو رهبری در جریان یک انقلاب واحد نقشهای متعددی داراست از قبیل فعال سازی نارضایتی از وضع موجود برانگیختن روحیه انقلابی بیان و گسترش اندیشه و ایدئولوژی جدید، تنظیم و برنامه ریزی راهبردهای حرکت انقلابی بسیج کردن و به صحنه آوردن توده ها ترسیم و برقراری نظام سیاسی جدید و نیز تلاش برای رسیدن به اهداف و شعارهای انقلابی پس از پیروزی. ### ب) عناصر (ویژگی های انقلاب) #### ۵ - ۲ - ۱ شرکت توده ها (مردمی بودن) انقلاب یک پدیده کاملاً توده ای است یعنی وقوع آن بر نقش و حرکت مستقیم توده ها متکی است. انقلاب در میان مردم و به وسیله آنها شروع و به فرجام میرسد و در نهایت نظام سیاسی حاکم را تغییر میدهد؛ به همین دلیل حرکت انقلابی حرکتی از پایین به بالاست ،انقلاب در مقابل تحولات اساسی از بالا به پائین است که توسط خود هیات حاکم صورت میگیرد. #### ۶ - ۲ - ۱- وجود عنصر خشونت ؟ تصور انقلاب بدون حضور خشونت در آن غیر ممکن است . چرا که همه انقلابها با خشونت همراه بوده اند. از این رو انقلاب بدون خشونت وجود ندارد. منظور از خشونت مجموعه اقدامات غیر قانونی انقلابیون مانند اعتصابات و تظاهرات ،ترور زدوخورد با گاردهای حکومتی شکستن شیشه و.... از یک سو و اقدامات حکومت در سرکوبی انقلابیون از سوی دیگر است. #### ۷ - ۲ - ۱ تغییر ساختارهای اجتماعی - سیاسی جامعه همانگونه که قبلاً اشاره کردیم معمولاً انقلاب را به انقلاب سیاسی و اجتماعی تقسیم میکنند. در انقلاب سیاسی ،بیشتر نوع نظام سیاسی تغییر میکند. در این انقلابها هدف انقلابیون گاه تنها تغییر حاکمان است و گاه تغییر میزان قدرت نهادها یا مقامات در حکومت میباشد اما در انقلابهای اجتماعی افزون بر تغییر حکومت در ساختارهای اجتماعی فرهنگی و اقتصادی جامعه نیز تغیراتی اساسی روی میدهد. گفتنی است حتی در انقلاب سیاسی نیز میزانی از تغییرات در ساختهای یاد شده رخ میدهد.