Historisch Overzicht van de Wijsbegeerte (2024-2025) PDF

## 7. Van Frege tot Dennett **Historisch Overzicht van de Wijsbegeerte** Academiejaar 2024-2025 ### Programma - 25/11: oefenvragen 2 & 4 en 'analytische lijn' 10 & 11 - 2/12: oefenvragen 5, 6 & 9 en 'oosterse filosofie' - 9/12: oefenvragen 10 & 11 en 'overige niet-westerse filosofie' - 16/12: oef...

## 7. Van Frege tot Dennett **Historisch Overzicht van de Wijsbegeerte** Academiejaar 2024-2025 ### Programma - 25/11: oefenvragen 2 & 4 en 'analytische lijn' 10 & 11 - 2/12: oefenvragen 5, 6 & 9 en 'oosterse filosofie' - 9/12: oefenvragen 10 & 11 en 'overige niet-westerse filosofie' - 16/12: oefenvragen niet-westerse filosofie en vrouwelijke filosofen ### Samenhangende meerkeuzevragen - geen beweringen die niets met elkaar te maken hebben - kan een probleem of domein betreffen - kan een filosoof of school betreffen - kan een begrip of onderscheid betreffen ### 1. Wat is volgens Anaximenes het onveranderlijke dat aan de basis ligt van verandering? - 10 water - 49 onbepaalde apeiron - 7 vuur - 3 ondeelbare atomen - 221 lucht ### 2. Waarover zijn Plato en Aristoteles het eens? - 293 de Vormen bestaan - 7 de transcendente Vormenwereld bestaat - 10 teleologische wereldvisie - 2 lichaam is de kerker van de ziel - 11 ideale staat wordt bestuurd door filosoof ### 3. Welke denkbeeld staat haaks op de Stoa? - 192 A. oordelen opschorten want even sterke argumenten pro als contra - 11 B. zich onderwerpen aan de wetten van de kosmos - 68 C. voor een ander leven als je voor jezelf wil leven - 11 D. moreel handelen op basis van inzicht in de natuurlijke orde - 24 E. apatheia: zich boven passies en tegenslagen zetten ### 4. Wie of wat dwingt het sociaal contract af volgens Spinoza? - 36 de Leviathan - 7 de trias politica - 234 de democratie - 26 de natuurstaat - 4 de minimale staat ### 5a. This perceiving, active being is what I call mind, spirit, soul, or myself. By which words I do not denote any one of my ideas, but a thing entirely distinct from them, wherein they exist ... _Quote by whom?_ ### 5b. ... or, which is the same thing, whereby they are perceived; for the existence of an idea consists in being perceived. _Quote by whom?_ ### 5. Het citaat is van ... - 17 Descartes - 3 Spinoza - 36 Locke - 232 Berkeley - 9 Leibniz ### 6. Wie of wat bestaat maar is onkenbaar volgens Kant? - 17 God - 275 het Ding an sich - 3 de fenomenen - 4 het vrije ik - 3 onsterfelijke ziel ### Gottlob Frege (1848-1925) ### Gottlob Frege - geformaliseerde logica - "De morgenster is de avondster." - onderscheid tussen Sinn en Bedeutung - zelfde extensie (referent), andere intensie ### Bertrand Russell (1872-1970) ### Bertrand Russell - 'kennis door beschrijving' wordt verantwoord door ... - 'kennis door vertrouwdheid', i.e., eigen bewustzijnsinhouden - "De huidige koning van Frankrijk is kaal." - niet waar, maar ook niet onwaar (of vals), maar zinledig ### Ludwig Wittgenstein (1889-1951) ### Inleiding tot Wittgenstein 1 - Wittgenstein = Wittgenstein 1 + Wittgenstein 2 - Tractatus + Philosophical Investigations - ideal language (Cambridge) + ordinary language (Oxford) - i.t.t. boek volg ik Wittgensteins volgorde in Tractatus ### naar Wittgensteins metafysica - particularia-universalia, substantie-attributen, materie-Vormen - maar relatie? 'participatie', 'instantiatie' > oneindige regressie - oplossing Russell: 'objecten' = (slechts) bundels van universalia - oplossing Wittgenstein/Armstrong: de wereld bestaat uit feiten ### 1. De wereld is alles wat het geval is (zich voordoet). 1.1 De wereld is de totaliteit van de feiten, niet van de dingen. _Wittgenstein_ ### 2. Wat het geval is, het feit, is het bestaan van toestanden. 2.01 Een toestand is een verbinding van voorwerpen. _Wittgenstein_ ### Wittgensteins picture theory - tautologieën en contradicties zijn empirisch 'zinledig' - combinaties van namen die niet verwijzen zijn onzinnig. - combinaties van namen kunnen een afbeelding van een toestand zijn - betekenis en waarheid van oordelen berust op een 'tonen' ### 4.22 De elementaire zin bestaat uit namen. Hij is een samenhang, een aaneenschakeling van namen. _Wittgenstein_ ### 4.0311 Een naam staat voor een ding, een andere voor en ander ding en onder elkaar zijn ze verbonden, zo stelt het geheel -als een levend beeld- de toestand voor. _Wittgenstein_ ### 4.063 Om te kunnen zeggen: "P is waar" (of vals) moet ik vastgesteld hebben onder welke omstandigheden ik P waar noem en daarmee leg ik de betekenis van P vast. _Wittgenstein_ ### 4.11 De totaliteit van de ware zinnen is de totale natuurwetenschap. _Wittgenstein_ ### Kritiek Vermeersch en Braeckman - levert geen algemeen betekeniscriterium - voor iedere zin afzonderlijk nagaan of de namen refereren - + dingen die niet wetenschappelijk benaderd kunnen worden - maar wel kritiek op de traditionele metafysica ### 4.003 De meeste zinnen en vragen die over filosofische zaken geschreven werden. zijn niet vals, maar onzinnig. _Wittgenstein_ ### 5.6 De grenzen van mijn taal betekenen (zijn) de grenzen van mijn wereld. EN Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zwijgen. _Wittgenstein_ ### Logisch positivisme = logisch empirisme - = 1.3 Filosofie van de Wiener Kreis - logica en wiskunde vormen een eenheid - ervaringswetenschappen vormen een eenheid - gericht op "eliminatie metafysica" ### Hans Reichenbach (1891-1953) ### Het context onderscheid - aan de ene kant, context of discovery - aan de andere kant, context of justification - wetenschapsfilosofie betreft enkel justification - geen rationaliteit in ontdekkingsprocessen? ### Moritz Schlick (1882-1936) ### Humes vorkje prikken - analytische a priori: alle vrijgezellen hebben geen lief - synthetische a posteriori: alle vrijgezellen zijn kaal - geen synthetisch a priori - geen metafysische: if it's not testable, it's detestable ### Een oordeel heeft voor mij alleen betekenis als het een observeerbaar verschil uitmaakt (in de waarneembare gegevens) of het al dat niet waar is. _Who_ ### Het betekeniscriterium - = het verificatiecriterium, cf. Schlick - sterker nog, verificatiemethode = betekenis - "Alle elektronen hebben een negatieve lading" - Carnap: vervang verificatie door confirmatie ### Rudolf Carnap (1891-1970) ### Antimetafysisch wapen - Schijnproblemen: is er een berg? wars van realisme of idealisme - Goden = leven op de berg Olympus - bestaan getallen? in de rekenkunde zeker - maar ontoelaatbaar zijn externe metafysische vragen ### Gilson: metafysica begraaft doodgravers - theoretische taal - correspondentieregels - observatietaal - 'metafysisch' = begrippen die theoretische taal niet empirisch omvattender maken - Schlick: enkel mijn observaties (fenomenalisme) - Neurath: wetenschap vergt (mede)deelbare observaties (vergt fysicalisme) ### Carnaps Aufbau - rotsvaste basis: eigen gewaarwordingen - daaruit construeren we fysische (door anderen waarneembare) objecten - zo besluiten we tot het bestaan van 'other minds' - en van daaruit: kennis van cultuurobjecten ### Oppenheim en Putnam: eenheid als werkhypothese (1959) - (i) elementaire deeltjes, (ii) atomen - (iii) moleculen, (iv) cellen - (v) meercellige organismen, (vi) groepen van (v) - wetten van een volgend niveau afleidbaar uit vorige ### Karl Popper (1902-1994) ### Popper - The Logic of Scientific Discovery (1959): er is geen - Freud: Oedipus complex - demarcatiecriterium: falisifeerbaarheid - "bridge problem": corroboratie > verisimilitude ### Verdere wetenschapsfilosofie - Kuhn: Aristoteles ervaring > revoluties = paradigmawissels - Lakatos: sophisticated falsificationism - Laudan: tempo van probleemoplossing als criterium - Feyerabend: Agasint method (nadruk op creativiteit) ### 6. Welke wetenschapsfilosofie spreekt u het meest aan? - 14 logisch empirisme - 22 Popper - 22 Kuhn - 10 Lakatos - 79 Feyerabend - 10 Laudan ### Welche Thiere gleichen ein- ander am meisten? Kaninchen und Ente. _De tweede Wittgenstein_ ### Taalspelen - Wittgenstein 1: picture theory of meaning - Wittgenstein 2: meaning is use - positieve analogieën tussen taalgebruik en het spel - kriskras 'familiegelijkenissen' ### Contexten - taalspelen omvatten zowel intra- als extralinguistische context - spel spelen = regels volgen - zo niet, gaat "de taal met vakantie", zoals "wat is tijd?" - filosofie als therapie ### De filosofie is een stijd tegen de beheersing van ons verstand door de middelen van onze taal. _Wittgenstein 2_ ### Gilbert Ryle (1900-1976) ### Logisch of filosofisch behaviorisme - Ryle (1949), The Concept of Mind, "category mistake" - mentale toestanden = disjuncties van gedragsdisposities - conservatieve reductie; gedragsconstitutie ipv mentale veroorzaking - tegenvoorbeeld: Putnams Super-Spartanen ### John Austin (1911-1960) ### Austins metafilosofie - probleem = filosofisch zolang er onduidelijkheid is - zodra helder > wetenschappelijk probleem - hoe lang nog voor we de filosofie kunnen afmaken? - hoe beginnen? ordinary language ### Ordinary language has the first word, but not the last. _Austin_ ### A Plea for Excuses - wanneer is iemand niet moreel verantwoordelijkheid? - per ongeluk - externe dwang - interne dwang ### Sense and Sensibilia (knipoog naar Jane) - uitgegeven door Warnock - sense data drogreden - soms nemen we de wereld niet direct waar - maar dat betekent niet dat we sense-data direct waarnemen ### How to do things with words - onderscheid constaterend en performatief taalgebruik - locutionaire act betreft de inhoud - illocutionary act betreft wat gerealiseerd wordt - perlocutionaire act betreft wat men bij luisteraar wil realiseren ### Other minds - over kennisclaims maken en in vraag stellen - A: Kijk een puttertje. - B: Waarom geloof je dat? - A: Het heeft een rood kopje. ### Relevantisme (contextualisme) - B: Ben je zeker? Spechten hebben ook een rood kopje. - A: Het is toch een puttertje. Kijk maar naar de oogtekening. - volledig volgens het boekje, want 'contextueel relevant' - in tegenstelling tot 'sceptische alternatieven' ### Enough is enough; it doesn't mean everything. _Austin_ ### Ordinary language breaks down in extraordinary cases. _Who_ ### Bernard Williams (1929-2003) ### Jim is een wetenschapper die in een land werkt waar een dictator aan de macht is. Op een bepaald moment belandt hij in een situatie waarbij men hem verplicht om een gevangengenomen rebel dood te schieten. _Williams tegenvoorbeeld_ ### Als hij dit doet, zal men de negentien andere rebellen vrijlaten. Doet hij het niet zullen ze alle twintig worden doodgeschoten. _Williams tegenvoorbeeld_ ### Externe redenen = te abstract - utilitarisme kan tot onwenselijke resultaten leiden - doet onrecht aan onze integriteit als morele actoren - de onpartijdigheid die de categorische imperatief vereist = onleefbaar - mensen moeten altijd innerlijke redenen hebben om moreel te handelen ### Derek Parfit (1942-2017) ### Lockes geheugentheorie - Lockes GE: prins en schoenmaker; MV - Locke: minstens een gemeenschappelijke, herinnerde ervaring - Reid: A is B, B is C, maar A is niet C? - eerste kus; Butler: circulariteit ### Wiggings case: Parfit is identiek met ... - 151 geen van beide - 11 beide - 5 een van de twee, maar niet beide ### Parfit: Reasons and Persons - Wiggings GE: Parfit 'overleeft' zowel in L als in R - quasi-herinneringen: echte herinneringen + iemand anders herinneringen - Parfit is 'psychologisch verbonden' met Len R - 'psychologische continuïteit' lost Reids bezwaar op ### Kritiek op Parfit - Marya Schechtman: alsof het over objecten gaat en niet actoren - Kathleen Wilkes: Real People: P.i. without thought experiments - geen louter logische mogelijkheid, maar 'theoretical possibility' - TDM: metafysische mogelijkheid (en daar voldoet Parfit aan) ### Daniel Dennett (1942-1924) ### 20ste eeuws materialisme/fysicalisme - Filosofisch of logisch materialisme (zie hoger) - Identiteitstheorie - Functionalisme - Eliminativisme ### Identiteitstheorie - type-token onderscheid (soort-instantie) - mentale soorten (bv. pijn) = breinsoorten - Nagel 1974: What Is It Like to Be a Bat? - probleem van multiple realiseerbaarheid ### Functionalisme - mentale toestand = functionele toestand = itv. causale rol - geest-lichaam supervenientie - (volks)psychologie is autonoom - Chinese Natie, Filosofische Zombies, Spectruminversie ### Eliminativisme - Patricia en Paul Churchland - eliminatieve reductie: geen mentale toestanden - bye bye propositionele attitudes - bye bye qualia en volkspsychologie ### Qualia - mentale toestanden: inhoudelijke aspecten en 'qualia' - Dennett: warrig concept en geen weerlegging van fysicalisme - geen overkoepelend zelf dat aan het stuur zit v.h. bewustzijn - The Intentional Stance + compatibilisme The document is a course syllabus for a course on the history of philosophy, focusing on the period from Frege to Dennett. The document includes biographical information about philosophers, descriptions of their theories and arguments, and exercises for students. The document is presented in a visual style, with images, quotes, and diagrams.