ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ι, Γενικά 2024 PDF

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ι Γενικά ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΩΛΙΑ 2024 Πρακτικές πληροφορίες  Πρακτικές πληροφορίες ´ ΨΥ-511 Ψυχολογία της γλώσσας Ι: Εισαγωγή ´ Πρόγραµµα µαθηµάτων (Χειµερινό εξάµηνο 2024-2025) ´ Διδάσκουσα: Βaσιλική Φώλια [email protected] ´ Διδασκαλία δια ζώσης και εξέταση δια ζώσης ´ Εργασία;...

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ι Γενικά ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΩΛΙΑ 2024 Πρακτικές πληροφορίες  Πρακτικές πληροφορίες ´ ΨΥ-511 Ψυχολογία της γλώσσας Ι: Εισαγωγή ´ Πρόγραµµα µαθηµάτων (Χειµερινό εξάµηνο 2024-2025) ´ Διδάσκουσα: Βaσιλική Φώλια [email protected] ´ Διδασκαλία δια ζώσης και εξέταση δια ζώσης ´ Εργασία; Όχι ´ Συµµετοχή σε πιθανά πειράµατα της διδάσκουσας που «τρέχουν»  Προτεινόµενα βιβλία ´ 1) Εισαγωγή στη µελέτη της γλώσσας.Fromkin Victoria,Rodman Robert,Hyams Nina Σ. ΠΑΤΑΚΗΣ Α.Ε.Ε.Δ.Ε. 2008 ΑΘΗΝΑ ´ 2) Ψυχολογία του λόγου και της γλώσσας (ΈΚΔ. 2η, αναθεωρ.) Στασινός Δηµήτρης Π. ΔΑΡΔΑΝΟΣ 2015 ΑΘΗΝΑ ´ Κανένα από τα παραπάνω βιβλία δε καλύπτει την ύλη του µαθήµατος (δεν υπάρχει ένα βιβλίο που να καλύπτει όλα τα θέµατα) γι’ αυτό και οι σηµειώσεις και οι διαφάνειες παίζουν σηµαντικό ρόλο  Εξετάσεις ´ Ύλη: σηµειώσεις και διαφάνειες ´ Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών ´ Ανοιχτές ερωτήσεις µε σύντοµη ανάπτυξη ´ Κριτική, προσεκτική ανάγνωση, κατανόηση ´ Θα υπάρχει µάθηµα προς το τέλος του εξαµήνου όπου θα απαντήσουµε σε ερωτήσεις και σχόλια κλπ. για προετοιµασία των εξετάσεων Τι θα µάθουµε;  Στόχοι µαθήµατος γενικά ´ Απόκτηση γνώσης της ψυχολογίας της γλώσσας/νευροψυχολογίας ´ Κατανόηση της εξέλιξης της γλωσσικής ικανότητας ´ Γνωριµία µε τα επιµέρους επίπεδα της γλωσσικής ανάλυσης ´ Κατανόηση της ερευνητικής και κλινικής χρησιµότητας της µελέτης της γλώσσας ως γνωστικό αντικείµενο ´ Εξοικείωση µε τις βασικές γλωσσικές διαταραχές παιδιών και ενηλίκων ´ Η εξέλιξη της γλωσσικής ικανότητας σε παιδιά διδάσκεται σε άλλο µάθηµα Τι περιµένετε να µάθετε;  Διάγραµµα µαθηµάτων Διαλέξεις Περιεχόµενο 2/10 Εισαγωγή 9/10 Γλωσσική εξέλιξη 16/10 Νευροβιολογία της γλώσσας 23/10 Δοµή της γλώσσας 30/10 Γραφή 06/11 Ανάγνωση 13/11 Μέθοδοι µελέτης της γλώσσας 20/11 Μέθοδοι µελέτης της γλώσσας 27/11 Ενήλικες και παθολογία της γλώσσας 4/12 Παιδιά και παθολογία της γλώσσας 11/12 Μη λεκτικά στοιχεία της γλώσσας 18/12 Ερωτήσεις φοιτητών για την διδακτέα ύλη και εξετάσεις ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 08/1 Αναπλήρωση µαθηµάτων αν χρειαστεί Φοιτητές ψυχολογίας και επιστήµη της γλώσσας Κλινικό κοµµάτι; Προέλευση της γλώσσας  Προέλευση της γλώσσας ´ Δεν γνωρίζουµε ποια ήταν/αν υπήρχε πρωτογλώσσα ´ Κάποιες λέξεις µπορεί να ακούγονταν σαν τα πράγµατα στα οποία αναφέρονταν ´ Ωστόσο, τέτοιες οµοιότητες µπορούν να αποδοθούν µόνο σε λίγες λέξεις  Θεωρίες ´ Η γλώσσα εξελίχθηκε ως µία προσαρµογή/ανάγκη για επιβίωση που διαµορφώθηκε από τη φυσική επιλογή ´ Η γλώσσα προέκυψε ως επακόλουθο της εξέλιξης κάποιου άλλου παράγοντα (αύξηση του συνολικού µεγέθους του εγκεφάλου και αύξηση της γενικής νοηµοσύνης)  Γενετική βάση; ´ Τα παιδιά µαθαίνουν να µιλούν χωρίς να πηγαίνουν στο σχολείο ´ Η διαδικασία γίνεται όταν πολλές άλλες γνωστικές λειτουργίες δεν είναι καν εξελιγµένες, ούτε ο εγκεφαλικός φλοιός ´ Σχεδόν όλα τα παιδιά µαθαίνουν να µιλούν ´ Εγγενής λειτουργία ή επίκτητη; Γενετική βάση; FoxP2  Γλώσσα και εγκέφαλος ´ Περιοχή του Broca ´ Wernicke ´ Παρεγκεφαλίδα ´ Θάλαµος ´ Αντικατοπτρικοί Νευρώνες Νευροβιολογία της γλώσσας  Κλάδοι µελέτης της γλώσσας ´ Ανατοµία της γλώσσας: συστατικά της ανατοµίας ώστε να παραχθεί γλώσσα (λογοθεραπευτές) ´ Νευροεπιστήµη: ο ρόλος των διαφόρων τµηµάτων του εγκεφάλου στη γλωσσική παραγωγή/κατανόηση ´ Νευροβιολογία της γλώσσας: γενετικός καθορισµός της γλωσσικής ικανότητας ´ Η Γλωσσολογία: εξέταση της γλώσσας, δοµή και γλωσσικοί κανόνες, χρήση συµβόλων ´ Συγκριτική ψυχολογία: επικοινωνία των ζώων και αναλογίες µε τη γλώσσα των ανθρώπων  Κλάδοι µελέτης της γλώσσας ´ Ψυχογλωσσολογία: aνάπτυξη του λόγου και γλωσσική ανάπτυξη και πώς τα άτοµα όλων των ηλικιών κατανοούν και παράγουν τη γλώσσα, χρησιµοποιούν και υπολογιστικά συστήµατα ´ Νευροψυχολογία της γλώσσας: εξετάζει τις ψυχολογικές διαδικασίες που εµπλέκονται στη γλώσσα (κατανόηση, η παραγωγή, µνήµη) µε διαφορετικούς τρόπους µελέτης, ψυχοµετρικά τεστ, µέθοδοι νευροεπιστηµών κ.ά. Ερευνητικά κέντρα µελέτης της γλώσσας  Κέντρα µελέτης της γλώσσας https://www.mpi.nl/ https://ki.se/en https://www.ru.nl/donders/ Κέντρα µελέτης της γλώσσας Κέντρα µελέτης της γλώσσας  Κέντρα µελέτης της γλώσσας https://haskinslabs.org/ https://www.york.ac.uk/language/ https://www.tue.nl/en/ Κέντρα µελέτης της γλώσσας Ερευνητές Ερευνητές Τι είναι η γλώσσα; Τι είναι η γλώσσα; ´ Γλώσσα, λόγος και οµιλία ´ Γλωσσική Διαταραχή/διαταραχή λόγου και διαταραχή οµιλίας ´ Γλώσσα και επικοινωνία ´ Προφορικός και γραπτός λόγος  Γλώσσα - Language Κοινωνικά αποδεκτός κώδικας µε κανόνες σχετικά µε το νόηµα των λέξεων, του πώς τις συνδυάζουµε και τις χρησιµοποιούµε σε προτάσεις § Π.χ. Τι σηµαίνουν οι λέξεις (αυθαίρετοι ορισµοί) § Πώς δηµιουργούνται “νέες” λέξεις § Πώς οι λέξεις συνδυάζονται (συντακτικό) Αποτελείται από τη Φωνολογία, τη Γραµµατική, τη Σύνταξη, τη Σηµασιολογία και τη Πραγµατολογία (κοινωνική χρήση)  Λόγος Eσωτερική διεργασία § Έκφραση (ο τρόπος που χρησιµοποιούµε και συνδέουµε σωστά τις λέξεις) - Εκφραστικός λόγος § Κατανόηση (όλα όσα καταλαβαίνουµε) – (υπο)Δεκτικός λόγος § Πραγµατολογία (να ξέρουµε τι πρέπει να πούµε, µε ποιον τρόπο και πότε να το πούµε)  Oµιλία - Speech Η πραγµάτωση της γλώσσας. Το αποτέλεσµα του σχεδιασµού και η εκτέλεση της κινητικής ακολουθίας. Η χρήση προφορικών λέξεων που αποτελούνται από ήχους – προφορικός λόγος § Άρθρωση: Πώς ακούγεται η οµιλία (πχ., παράγωγή του «Ρ») § Φωνή: Η χρήση των φωνητικών χορδών και της αναπνοής για να παραχθεί ήχος § Ροή: Ο ρυθµός της οµιλίας (πχ., δισταγµοί ή τραύλισµα)  Γλωσσική διαταραχή – διαταραχή Λόγου Όταν ένα άτοµο έχει δυσκολία στη(ν): § Μετάδοση του νοήµατος/µηνύµατός του σε τρίτους (εκφραστική γλωσσική διαταραχή) § Κατανόηση του µηνύµατος που προέρχεται από τρίτους (υποδεκτική γλωσσική διαταραχή)  Γλωσσική διαταραχή – διαταραχή Λόγου § Αναπτυξιακή αφασία/δυσφασία § Καθυστέρηση της οµιλίας § Ειδική Αναπτυξιακή Διαταραχή του Λόγου § Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (SLI) § Διαταραχή επικοινωνίας και λόγου Όταν η αιτία είναι άγνωστη, ονοµάζεται αναπτυξιακή διαταραχή λόγου  Διαταραχή Οµιλίας § Όταν ένα άτοµο δεν είναι σε θέση να παράγει κάποιους ήχους της οµιλίας ορθά (µε ευφράδεια), ή έχει δυσκολίες µε τη φωνή του, τότε αυτό το άτοµο έχει µια Διαταραχή της Οµιλίας ü Διαταραχές άρθρωσης (παγιωµένα λάθη σε ένα φώνηµα π.χ., /ρ/) ü Φωνολογικές διαταραχές (λάθη κατά την εκφορά, π.χ., µπερδέµατα σε συµπλέγµατα ή πολυσύλλαβες λέξεις) ü Διαταραχές ροής (τραυλισµός/ταχυλαλία)  Προφορικός λόγος § Οµιλητές στον ίδιο χώρο και χρόνο § Ακουστική και οπτική επαφή µπορούν να αντιδράσουν άµεσα § Στηρίζονται σε κοινές γνώσεις για την ερµηνεία όσων λέγονται (δε δίνουν πολλές πληροφορίες που είναι ήδη γνωστές) § Παράγεται «αυθόρµητα» υπό την πίεση του χρόνου § Παρουσιάζει διακοπές, επικαλύψεις, δισταγµούς, κλπ. Είναι µία ικανότητα που ΔΕΝ διδάσκεται – αλλά σε µεγάλο βαθµό γεννιόµαστε µε την ικανότητα αυτή  Άδηλη µάθηση και προφορικός λόγος § Η οµιλία είναι φυσική όσο το να ξυπνάµε κάθε µέρα § Ασυνείδητη ενέργεια που σπάνια παρατηρούµε ότι κάνουµε § Η οµιλία µπορεί να ασκήσει δύναµη στη ζωή των ανθρώπων § Επηρεάζει πολλές πτυχές του ανθρώπινου πολιτισµού: θρησκευτική, πολιτική, κοινωνική και οικονοµική  Γραπτός λόγος § Οι συµµετέχοντες δε βρίσκονται στον ίδιο χώρο/χρόνο § Δεν αντιδρούν άµεσα § Χρειάζεται συχνά να περιγραφεί αναλυτικά η κατάσταση στην οποία κάποιος αναφέρεται § Προσχεδιασµένος, ο/η συγγραφέας έχει άνεση χρόνου για έλεγχο, διορθώσεις § Εµφανίζει ολοκληρωµένες συντακτικά προτάσεις, πιο εξειδικευµένο λεξιλόγιο κλπ. Είναι µία δεξιότητα που µαθαίνεται στο σχολείο  Έκδηλη µάθηση και γραπτός λόγος §Η γραφή και η ανάγνωση είναι ικανότητα που µαθαίνεται §Δε µαθαίνουν όλοι οι άνθρωποι γραφή και ανάγνωση §Συνειδητή ενέργεια που χρειάζεται κόπο και χρόνο §Μπορεί να ασκήσει δύναµη στη ζωή των ανθρώπων §Επηρεάζει πολλές πτυχές του ανθρώπινου πολιτισµού Προφορικός λόγος  Κατανόηση της γλώσσας https://www.youtube.com/watch?v=fOIM1_xOSro Sacha Baron Cohen & ? Διαφορές µεταξύ ανθρώπινης γλώσσας και επικοινωνίας των ζώων Είναι η γλώσσα έµφυτη στους ανθρώπους; Hauser et al, 2002  Συγκριτική ψυχολογία ´ Εξελικτική έρευνα πρωτόζωα ´ Σύγκριση κρανίου και γλωσσικού εργαλείου παραγωγής του λόγου ´ Πιθανή προέλευση ορισµένων γλωσσικών σχηµάτων συµπεριφοράς στον άνθρωπο (µνήµη, κινητικές ακολουθίες) ´ Σύγκριση κοινωνικής συµπεριφοράς ζώων που παρουσιάζουν αναλογίες µε την ανθρώπινη συµπεριφορά ´ Έµφαση δίνεται στην κοινωνική οργάνωση, την επικοινωνία, τη σεξουαλικότητα και την επιθετικότητα Γλώσσα και επικοινωνία των ζώων https://www.youtube.com/watch?v=3byUrpZXV5A  Κοινά στοιχεία µε τα ζώα ´ Η ανθρώπινη ικανότητα για φωνητική µίµηση ´ Απαραίτητο συστατικό της ανθρώπινης ικανότητας να αποκτήσει ένα κοινό και αυθαίρετο λεξικό ´ Κρίσιµη προϋπόθεση για τη γλώσσα ως επικοινωνιακό σύστηµα ´ Πλούσιες µιµητικές ικανότητες παρατηρούνται σε άλλα θηλαστικά (δελφίνια) και πουλιά (παπαγάλοι) ´ Απουσία µίµησης σε πιθήκους, µαϊµούδες κλπ! Γραπτός λόγος Πώς προέκυψε η γραφή; Ποια µέσα έπαιξαν ρόλο στην εξέλιξη της γραφής; Γραφοκινητική ικανότητα Πώς µαθαίνουµε να διαβάζουµε; Πώς µελετούµε τη γλώσσα; Μέθοδοι µελέτης της γλώσσας Μέθοδοι µελέτης της γλώσσας Ψυχοπαθολογία της γλώσσας  Ψυχοπαθολογία της γλώσσας ´ Διαταραχές λόγου σε παιδιά/ενήλικες ´ Διαταραχές γραπτού λόγου σε παιδιά/ενήλικες Ψυχοπαθολογία της γλώσσας Ερωτήσεις;