Κοινωνικές Αναπαραστάσεις της Covid-19

Εισαγωγή στο Άρθρο

• Η έρευνα εξετάζει την πολυφασική αναπαράσταση της πανδημίας Covid-19 κατά την πρώτη καραντίνα (Μάρτιος-Μάιος 2020) στην Ελλάδα.
• Διερευνάται η επίδραση της ταυτότητας των κοινωνικών υποκειμένων στην κατασκευή αυτής της αναπαράστασης.

Θεωρητικό Υπόβαθρο: Κοινωνικές Αναπαραστάσεις

• Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις είναι η πρακτική γνώση που δημιουργούν οι άνθρωποι όταν αντιμετωπίζουν κάτι καινούριο.
• Η πανδημία Covid-19 δημιούργησε την ανάγκη εξοικείωσης και κατανόησης του φαινομένου, οδηγώντας στην κατασκευή μιας κοινωνικής αναπαράστασης.
• Η κοινωνική αναπαράσταση μετατρέπει την επιστημονική γνώση σε κοινή ή απλοϊκή, καθορίζοντας τον τρόπο σκέψης και επικοινωνίας.
• Σύμφωνα με τον Moscovici, υπάρχουν δύο θεμελιώδεις διεργασίες για την κατασκευή των αναπαραστάσεων: η αντικειμενοποίηση και η επικέντρωση.
• Η αντικειμενοποίηση μετατρέπει το άγνωστο σε συγκεκριμένο και ορατό.
• Σύγκριση με παλαιότερες γνώσεις βοηθά να αφομοιωθούν οι νέες έννοιες μέσω της επικέντρωσης.
• Ο Doise προτείνει τρία είδη επικεντρώσεων: ψυχολογική, κοινωνιολογική και κοινωνιοψυχολογική, οι οποίες περιλαμβάνουν στοιχεία ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας.
• Το περιεχόμενο των κοινωνικών αναπαραστάσεων καθορίζεται από τις πληροφορίες, τη στάση και τον τρόπο οργάνωσης των στοιχείων.

Γνωστική Πολυφασία

• Η σκέψη του κοινού νου συχνά περιλαμβάνει αντιφατικές σημασίες.
• Η γνωστική πολυφασία περιγράφει την συνύπαρξη διαφορετικών τρόπων σκέψης και συναισθημάτων.
• Τα άτομα χρησιμοποιούν διαφορετικές λογικές ανάλογα με τις συνθήκες και τα ενδιαφέροντά τους.
• Στην ανθρώπινη σκέψη συνυπάρχουν διαφορετικές μορφές γνώσης (επιστήμη, θρησκεία, τέχνη), επιτρέποντας την προσαρμογή και την έκφραση πολλαπλών ταυτοτήτων.
• Η Jovchelovitch αναφέρει ότι στις αναπαραστάσεις του παρελθόντος συνυπάρχουν πολλές φωνές και τρόποι σκέψης.
• Η γνωστική πολυφασία είναι αποτέλεσμα περιορισμένης γνωστικής επεξεργασίας.
• Η πρακτική σκέψη του κοινού νου επιτρέπει στα κοινωνικά υποκείμενα να δημιουργήσουν νόημα για πολύπλοκα ζητήματα.
• Ο Moscovici προτείνει τέσσερις τρόπους κατανόησης: επιστημονικό, ιδεολογικό, θρησκευτικό και μαγικό.
• Η πολυφασία επιφέρει αμφισημίες και αντιφάσεις.
• Οι γνώσεις μπορεί να αλλάζουν ανάλογα με τις ομάδες υπαγωγής

Η Σημασία των Συναισθημάτων

• Εκτός από τις αναπαραστάσεις, η πολυφασία εξετάζει και τα συναισθήματα.
• Η Aikins μελετά τη συναισθηματική διάσταση των κοινωνικών αναπαραστάσεων (συναισθήματα και την αυτογνωσία).
• Οι τρόποι αυτού του είδους της πολυφασίας, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην έκφραση, στην ανάπτυξη και στο μετασχηματισμό της κοινωνικής γνώσης,

Μεθοδολογία Έρευνας

• Στην έρευνα συμμετείχαν 1.560 άτομα που απάντησαν σε ερωτηματολόγιο σχετικά με την πανδημία Covid-19.
• Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε ερωτήσεις σχετικά με την γνωστική πολυφασία και συναισθήματα.
• Οι κοινωνιολογικές επικεντρώσεις συνδέονται με το φύλο, την ηλικία και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.

Βασικά Ευρήματα

• Διακρίθηκαν τρεις τρόποι σκέψης: μαγικός, θρησκευτικός, επιστημονικός.
• Διακρίθηκαν δύο κατηγορίες συναισθημάτων: αρνητικό, θετικό.
• Ο επιστηµονικο-ιδεολογικός τρόπος σκέψης είναι κυρίαρχος και συσχετίζεται αρνητικά με τον θρησκευτικό και μαγικό.
• Τα συναισθήματα των συμμετεχόντων ήταν αμφίθυμα και ουδέτερα.
• Το φύλο, η ηλικία, το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, η θρησκευτικότητα και πολιτική τοποθέτηση ρυθμίζουν την πολυφασική γνωστικο-συναισθηματική αναπαράσταση.

Συμπεράσματα

• Η κοινωνική αναπαράσταση του Covid-19 συνδέεται με τον επιστημονικό, θρησκευτικό και μαγικό τρόπο σκέψης.
• Η αναπαράσταση του Covid-19 είναι συνυφασμένη με την ταυτότητα των συμμετεχόντων και το κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο.

Η έρευνα εξετάζει την αναπαράσταση της πανδημίας Covid-19 κατά την πρώτη καραντίνα στην Ελλάδα, εστιάζοντας στην επίδραση της ταυτότητας των κοινωνικών υποκειμένων. Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις είναι η πρακτική γνώση που δημιουργούν οι άνθρωποι για να κατανοήσουν κάτι καινούριο, μετατρέποντας την επιστημονική γνώση σε κοινή. Οι διεργασίες της αντικειμενοποίησης και της επικέντρωσης διαμορφώνουν αυτές τις αναπαραστάσεις.