Ilm-fanning Jamiyat Taraqqiyotidagi Oʻrni

<p>Qat’iy o‘rnatilgan tushuntirish usuli (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Tabiat va jamiyatning taraqqiyot qonuniyatlarini ochib beruvchi bilimlar (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Atrof-borlik bilan tanishish (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Yuqori ta'lim bosqichlaridan (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Ilmiy bilimlarni chuqurlashtirish (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Muayyan fan sohasida izlanishlar qilish (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Yuqori ilmiy salohiyatga ega ochiq fikrli yoshlar (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Oldindan belgilangan me'yorlarga muvofiq (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Kuch va iroda talab etilishi (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Yoshlarning ilm olishlarini qo‘llab-quvvatlaydi. (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Turli ilmiy yo'nalishlar mavjudligi bilan (B)</p> Signup and view all the answers

<p>Ilmiy izlanishlarni kuchaytiradi. (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Ilmiy tadqiqot fanni shakllantiradi. (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Yoshlarni ilmga qiziqtirish. (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Tug'ilgandan so'ng atrofini o'rganishga harakat qiladi. (B)</p> Signup and view all the answers

<p>Kichik tadqiqot guruhlari. (B)</p> Signup and view all the answers

<p>Hamkorlikda ilmiy ish olib borish. (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Bu nima? (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Obyekt xususiyatlarini alohidalash (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Dalillarni aniqlash va tahlil qilish (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Aloqani o'rnatish va yaqinlashtirish (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Maqsadga yo'naltirilgan bo'lishi kerak (B)</p> Signup and view all the answers

<p>Integratsiya (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Axborotlarni to'plash va faoliyatlarni optimal darajada tashkillashtirish uchun (C)</p> Signup and view all the answers

<p>U o'z-o'zini anglashga yordam beradi (B)</p> Signup and view all the answers

<p>Nazariy, kontseptual va ratsional (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Ilmshunoslik fanining yuzaga kelishi (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Uyg'un yoki zid (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Bilim olish, qayta ishlash va saqlash (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Yaxshilikka yo'naltirilgan ilmiy maqsadlar (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Bilimning kumulyativ xarakteri (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Aniq maqsad va tadqiqotchining shaxsiy farazi (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Noma'lumlikni ma’lumlik orqali tushuntirish (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Ilmiy dalillarni asoslash va ularning ahamiyatini ko'rsatish (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Ilk bosqichda (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Erkin fikrlashni cheklashi (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Aql va idrokka asoslanish (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Turli ijtimoiy hayot xususiyatlari (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Tayyor qoliplardan chiqish (A)</p> Signup and view all the answers

<p>Ba'zan ilmiy talqinda (D)</p> Signup and view all the answers

<p>Dunyoviy va diniy bilimlar orasidagi g'ovlar olib tashlanmoqda (C)</p> Signup and view all the answers

<p>Badiiy matnlar ilmiy talqinga o'zgarishi mumkin (B)</p> Signup and view all the answers

Biror soha yoki mavzu haqidagi bilimlar tizimi. Ilm-fan ularni muntazam ravishda to‘plash, tahlil qilish, umumlashtirish natijasida shakllanadi.

Keng ma’noda bilim olish jarayoni. Eng muhim qismi - tadqiqot, voqelik haqida yangi bilimlar olish va ularni jamiyatga tatbiq etish.

Ilmiy tadqiqotning asosiy bosqichlaridan biri. Voqelikni kuzatish, raqamlash va tavsiflash orqali uning xususiyatlari va qonuniyatlarini aniqlash.

Ilmiy tadqiqotda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan jarayon. Voqelikni o‘rganayotganda, bir xil xususiyatlarga ega bo‘lgan narsalarni guruhga birlashtirish.

Ilmiy ishlarni tekshirish va ularning natijalarini baholash jarayoni. Ilmiy jamoatchilik tomonidan o‘tkaziladi.

Ilmiy ishlarni rasmiylashtirish va nashr etish uchun qabul qilingan qoidalar va me’yorlar majmui.

Ilmiy ishlarning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:

• Ilmiy bilimlarni kengaytirish va yangi bilimlar yaratish.
• Voqelik haqidagi haqiqatlarni o‘rganish va tushuntirish.
• Yangi texnologiyalar va innovatsiyalarni yaratish.
• Jamiyatning taraqqiyotiga hissa qo‘shish.
• Insonlar hayotiga xizmat qilish.

Ilmiy ishlarda o‘zgaruvchanlik, kamchiliklarga yo‘l qo‘ymaslik, ilmiy etikaga amal qilish, boshqalarning fikrlariga hurmat bilan qarash va obro‘ga putur yetkazadigan harakatlardan saqlanish kerak.

Ilm-fan – bu olam va uning qonunlarini o‘rganishga, ilm-bilimni oshirishga qaratilgan faoliyatdir. Ilm-fan insoniyat taraqqiyotida muhim o‘rin tutadi va jamiyatning rivojlanishini ta’minlaydi.

Ilmiy tadqiqot — ilmiy uslublarni qo‘llagan holda, ilg‘or texnologiyalar yordamida yangi bilimlarni olish, nazariyalarni tekshirish va ularni amaliyotga tatbiq etishga qaratilgan faoliyat.

Ilmiy etika — ilmiy tadqiqotlarni olib borishda qat’iy rioya qilinishi kerak bo‘lgan axloqiy me’yorlar va qoidalar.

Ilm-fan jamiyatning rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Mamlakatning intellektual boyligi yoshlarni bilimli bo‘lishga intilishi va ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirishga bog‘liq.

Mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi yoshlarning ta’lim olishga bo‘lgan qiziqishini oshirish, ularni ilmiy faoliyatga yo‘naltirishga bog‘liq.

Oliy ta’lim muassasalari talabalarga ilmiy tadqiqot olib borish usullarini o‘rgatish, ularni ilmiy adabiyotlar bilan ishlashga o‘rgatish, ilmiy izlanishlarni to‘g‘ri tashkillashtirishga ko‘maklashish orqali ilmiy tadqiqot faoliyatini rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi.

Inson tug‘ilganidan boshlab olamni o‘rganishga harakat qiladi. Buning uchun u atrofini o‘rab olgan voqelikni idrok etishga, tushunishga intilishi kerak.

Bolalar ko‘pincha “nima?”, “kim?”, “qanday?”, “qanaqa?” degan savallarni berishadi. Bu savollarning maqsad — atrof-muhitni anglashga harakat qilishdir.

Ilmiy tadqiqotning boshlang'ich nuqtasi, bu yangi jarayonlar va hodisalarni oldindan ko'ra bilish, muammolarni aniqlash va yechimlarni taklif qilishni o'z ichiga oladi.

Ilmiy izlanish natijasida olingan ma'lumotlar yig'indisi. Bu ma'lumotlar tadqiqot jarayonida to'planadi va analiz qilinadi.

Ilmiy faoliyatning mohiyati, bu yangi bilimlarni olish, ularni qayta ishlash va saqlab qolishdan iborat.

Ilmiy bilimning o'ziga xosligi - bu aniqlik, obyektivlik va barcha uchun bir xil ahamiyatga ega bo'lishidir. Bu bilimlar insoniyat jamiyatining o'zini va olamni anglashga urinish natijasida olinadi.

Ilmiy bilimlarni tizimli ravishda o'rganish sohasi. Har bir fan o'ziga xos o'rganish usullariga ega.

Ilm-fanning rivojlanishining eng muhim omili. Bu ilmiy bilimlar to'planib, bir-birini to'ldirish, o'tmishdagi yutuqlarni saqlab qolish va ularni rivojlantirishni o'z ichiga oladi.

Ilmiy tadqiqotlarning maqsadi, bu o'rganilayotgan obyektni chuqur tushunib, yangi natijalarni bashorat qilish, dalillarni analiz qilib, umumlashtirishdan iborat. Shuningdek, ilmiy tadqiqot amaliy tavsiyalar beradi.

Ilmiy bilimning o'ziga xosligi, bu u ratsional, isbotlangan va verifikatsiyalangan bo'ladi. Ilmiy bilimlar nazariy va kontseptual xususiyatga ega.

Ilmiy bilim olishda obyektning o‘ziga xos xususiyatlarini boshqalaridan farqlash va alohidalash jarayoni.

Ilmiy bilim olishda bir-biriga o‘xshash yoki bog‘liq bo‘lgan obyektlar, tushunchalar yoki hodisalarni birlashtirish jarayoni.

Ilmiy bilishda alohida metodlarni emas, balki turli xil usullar va yondashuvlarni birlashtirishga asoslangan yondashuv.

Axborotni to‘plash va tashkillashtirishda samarali bo‘lgan ilmiy yondashuv bo‘lib, u Informatika va axborotlashtirish sohalarining paydo bo‘lishiga asos bo‘ldi.

Ilmiy bilimlarning o‘ziga xos predmeti, turlari va qonuniyatlarini o‘rganadigan fan.

Fan jamiyat uchun foydali ham, zararli ham bo‘lishi mumkin. Bundan kelib chiqib, ilmiy bilimlarni insoniyat manfaatiga xizmat qilishga yo‘naltirish muhim.

Matndagi obrazlar va tasvirlar orqali hayotning haqiqiyligi va hayotiyligiga qarab ilmiy-nazariy xulosalar chiqarish usuli.

Obyekt (predmet)ning real holatini yashirishga, muallif yoki taqrizchiga yoqimli bo'lishga yo'naltirilgan talqin.

Ilmiy sohada qat'iy qoidalar asosida, avtoritetlar tomonidan ma'qullangan va boshqa fikrlarga yo'l qo'ymaydigan tushuntirish usuli.

Obyektni shunchaki izohlash emas, balki zamonaviy ilmiy qarashlarga bog'lab, ularni birlashtirib o'rganish jarayoni.

Ilmiy tadqiqotlarning dastlabki bosqichida ko‘zga tashlanadigan uslub bo‘lib, o‘zidan oldingi avtoritetlarning uslublariga ergashadi va ilm-fandagi vorisiylik tamoyiliga amal qiladi.

Ilmiy tadqiqotda dogma va erkin fikrlashga yo‘l qo‘yilmaydigan talqin usuli. Qat’iy qoidalarga, avtoritetlarning tasdiqlashlariga asoslangan.

Ilmiy tadqiqotni real hayot muammolaridan ajratib qo‘yadigan, aql-u idrokni tajribadan tashqaridagi muammolarga yo‘naltiradigan yondashuv.

Aql, idrok va bilimga asoslangan talqin usuli. Har qanday ilmiy asar ratsional talqin qilingandagina jamiyat uchun foydali bo‘ladi.

Ilmiy tadqiqotda ratsional talqinga qo‘shimcha ravishda uchrab turadigan, ba’zida irratsional g‘oyalar va postulatlarga asoslangan yondashuv.

Badiiy asarlar va matnlarni ilmiy talqin qilish usuli. Estetika va adabiyotshunoslik sohalarini boyitadi.

Tayyor qoliplardan chetga chiqish, ularni buzishga asoslangan talqin usuli. Ko‘pincha egotsentrizmga asoslanadi.